22.

Xk’eeb’al li ajb’il ru re li yu’am a’in, ut xwaklesinkil li tenq’ank-ib’

22.0

Xtikibʼankil

Eb’ li komon sa’ li Iglees neke’ok sa’ sumwank naq “te’xk’am li riiqeb’ chirib’ileb’ rib’… naq te’yaab’aq rik’ineb’ li neke’yaab’ak … , ut naq te’xk’ojob’ xch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool” (Mosiah 18:8–9).

Yeeb’il ajwi’ reheb’ li komon sa’ li Iglees naq te’xkawob’resi li tenq’ank-ib’ rik’in k’anjelak chi yalb’ileb’ xq’e, ut chi tenq’anb’il xb’aan li Qaawa’. Li tenq’ank-ib’ naraj naxye roksinkil lix seeb’aleb’, lix anchalileb’ xch’ool, ut lix yalb’aleb’ xq’e re xk’eeb’al li k’a’ru ajb’il ru, re musiq’ej jo’ ajwi’ re li yu’am a’in, choq’ reheb’ a’an ut choq’ re lix junkab’aleb’.

---

LIX K’ANJEL LI JUNJUNQ UT LIX K’ANJEL LI JUNKAB’AL

---

22.1

Xnimob’resinkil li tenq’ank-ib’

Chi tenq’anb’il xb’aan li Qaawa’, eb’ li komon neke’xnimob’resi li tenq’ank-ib’ chi jo’ka’in:

• Rik’in xsik’b’al xkawilaleb’ re musiq’ej, re tz’ejwalej, ut re ch’oolej.

• Rik’in tzole’k ut rik’in xtawb’al li trab’aaj.

• Rik’in xkawresinkil rib’ sa’ li k’a’ru re li yu’am a’in.

22.1.4

Li kawresink-ib’ rik’in li k’a’aq re ru re li yu’am a’in

Eb’ li loq’laj hu neke’xk’ut naq aajel ru wank chi kawresinb’il (chi’ilmanq Esekiel 38:7; Tzol’leb’ ut Sumwank 38:30). Nak’utman chiruheb’ li komon naq te’wanq chi kawresinb’il re taaruuq te’xtenq’a rib’ xjunes, te’xtenq’aheb’ lix junkab’al, ut te’xtenq’aheb’ chik li kristiaan sa’ xkutankil li ch’a’ajkilal.

Eb’ li komon neke’xkawresi rib’ chirix li tumin chi jo’ka’in:

• Neke’xtoj li lajetqil ut li mayej (chi’ilmanq Malakias 3:8–12).

• Neke’xtoj lix k’as ut ink’a’ neke’ok sa’ k’as, wi naru.

• Neke’xkawresi ut neke’xtaaqe jun k’uub’anb’il na’leb’ chirix li tumin.

• Neke’xk’uula li tumin choq’ re li k’a’ru chalel.

• Neke’xsik’ tzole’k sa’ tzoleb’aal re te’ruuq chixk’eeb’al li k’a’ru ajb’il ru xb’aaneb’ a’an ut xb’aan lix junkab’aleb’ (chi’ilmanq 22.3.3).

Re wank chi kawresinb’il, tento ajwi’ xk’uub’ankil chan ru naq te’xk’e li k’a’ru na’ajman ru wi na’ux jun nimla ch’a’ajkilal. Neke’k’ehe’ xna’leb’ li komon re te’xk’uula tz’aqal li tzakemq, li ha’, ut xkomon chik li k’a’ru na’ajman ru, choq’ re wiib’ oxib’ li kutan ut choq’ re naab’al li kutan.

22.2

Xtenq’ankileb’ li wankeb’ rajomeb’ ru sa’ tz’ejwalej ut sa’ ch’oolej

Yeeb’il reheb’ lix tzolom li Kolonel naq “te’xra rib’ chirib’ileb’ rib’, ut … te’k’anjelaq li jun chiru li jun chik,” ut naq “teʼxkʼe xtenqʼankilebʼ li ani teʼajoq re tenqʼaak” (Mosiah 4:15–16). Eb’ li komon neke’xyal xq’e chirilb’aleb’ li ras riitz’in jo’ chanru naq ilb’ileb’ xb’aan li Kolonel, ut naq te’xtaw ru k’a’ru lix kawilaleb’ ut k’a’ru li neke’raj ru. Wan naq neke’raj ru li tzakemq, li aq’ej, li muheb’aal, li tzole’k, li trab’aaj, xkawilaleb’ li roq ruq’, ut xkawilal li ch’oolej.

22.2.1

Lix k’uuleb’aal kab’l li Qaawa’

Chixjunil li k’a’ru nak’anjelak sa’ li Iglees re xtenq’ankileb’ li wankeb’ rajom ru, a’an lix k’uuleb’aal kab’l li Qaawa’ nayeeman re (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 82:18–19). A’in naraj naxye naq eb’ li komon neke’xmayeja lix kutan, lix seeb’al, li ruxtaan, li k’a’aq re ru reheb’, ut lix tumineb’ re xtenq’ankileb’ li wankeb’ rajom ru.

Lix k’uuleb’aal kab’l li Qaawa’ wan sa’ li junjunq chi teep ut oqech. Eb’ laj jolominel k’iila sut naru neke’xtenq’aheb’ li komon ut li junkab’al chixtawb’al li k’a’ru ajb’il ru xb’aaneb’ rik’in lix nawomeb’, lix seeb’aleb’, ut lix k’anjeleb’ li komon sa’ li teep malaj li oqech.

22.2.2

Li chaq’rab’ re li kuyuk sa’ ut eb’ li mayej re kuyuk sa’

Li Qaawa’ kixk’uub’ li chaq’rab’ re li kuyuk sa’ ut eb’ li mayej re kuyuk sa’ re rosob’tesinkil lix tenamit ut re naq te’ruuq chixtenq’ankileb’ li ani wankeb’ rajom ru. Eb’ li komon neke’nach’ok rik’in li Qaawa’ ut neke’xnimob’resi lix musiq’ejil kawilaleb’ naq neke’xyu’ami li chaq’rab’ re li kuyuk sa’. (Chi’ilmanq Isaias 58:6–12; Malakias 3:8–12.)

Naru nab’aanuman li kuyuk sa’ yalaq jo’q’e. A’ut eb’ li komon neke’roksi rajlal li xb’een domingo re li po jo’ kutan re kuyuk sa’. Sa’ li kutan re kuyuk sa’, nab’aanuman a’in:

• Neke’tijok

• Neke’xkuy xsa’, ut ink’a’ neke’wa’ak chi moko neke’uk’ak chiru 24 oor (wi kaweb’ ut naru chiruheb’)

• Neke’xk’e jun mayej re kuyuk sa’ chi anchaleb’ xch’ool

Li mayej re kuyuk sa’ a’an xkub’sinkil li tumin re xtenq’ankileb’ li ani wankeb’ rajom ru. Naq eb’ li komon neke’kuyuk sa’, napatz’man reheb’ naq te’xk’e choq’ mayej lix tz’aq li tzakemq li ink’a’ xe’xtzeka.

Eb’ li komon naru neke’xk’e lix mayej re kuyuk sa’ rochb’een xhuhil li lajetqil ut mayej re li obiisp malaj re jun reheb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’. Sa’ junjunqeb’ li na’ajej, naru ajwi’ neke’xtoj lix mayej sa’ li internet.

---

LIX K’ANJELEB’ LAJ JOLOMINEL

---

22.3

Chan ru xwaklesinkil li tenq’ank-ib’ ut rilb’aleb’ li wankeb’ rajom ru

22.3.1

Xsik’b’aleb’ li wankeb’ rajom ru

Li obiisp wan jun xloq’laj teneb’ankil chixsik’b’al ut chixtenq’ankileb’ li ani wankeb’ rajom ru (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:112). Wankeb’ chik ani neke’ru chixtenq’ankil li obiisp sa’ li k’anjel a’in:

• Eb’ li winq ut ixq aj ilol komon.

• Eb’ li awa’b’ejil re li Komonil re Tenq’ank ut lix molameb’ li xb’eenil.

• Eb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li obiispil.

• Jalaneb’ chik li komon sa’ li ch’uut re teep.

22.3.2

Xtenq’ankileb’ li komon rik’in li k’a’ru ajb’il ru sa’ li kutan a’in

Eb’ li komon neke’xyal xq’e chixtawb’al li k’a’ru neke’raj ru rik’in tz’aqal lix k’anjeleb’, chi tenq’anb’il xb’aan lix junkab’al. Wi moko tz’aqal ta’ a’in choq’ reheb’, wan naq eb’ li komon te’raj ru tenq’aak xb’aan:

• Li poopol ut li k’a’ru nak’eeman sa’ li tenamit li wankeb’ wi’ (chi’ilmanq 22.12).

• Li Iglees.

Li Iglees naru natenq’an rik’in li k’a’ru ajb’il ru sa’ li kutan a’an, jo’ li tzakemq, li k’a’aq re ru re xch’ajb’al rib’, li aq’ej, li muheb’aal, ut xkomon chik li k’a’aq re ru. Eb’ li obiisp naru neke’roksi xtuminal li mayej re kuyuk sa’ re xk’eeb’al li k’a’ru ajb’il ru. Sa’ junjunqeb’ li na’ajej, li obiisp naru naroksi jun tz’aam re taak’eemanq li tzakemq ut xkomon chik li eechej (chi’ilmanq “Pedidos del obispo y referencias” sa’ Fuentes de recursos para líderes y secretarios [LCR]).

22.3.3

Xtenq’ankileb’ li komon chixtawb’al xjuneseb’ li k’a’ru ajb’il ru chiru naab’al kutan

Wan naq eb’ li komon neke’raj ru xtenq’ankil re xtuqub’ankil li ch’a’ajkilal chiru naab’al kutan. Li tzolok sa’ jun tzoleb’aal, li tzolok chirix junaq trab’aaj, malaj jalaneb’ chik li k’anjeleb’aal naru neke’xtenq’aheb’ re te’ruuq chixtenq’ankil rib’ ut chixtawb’al li k’a’ru ajb’il ru chiru naab’al kutan.

Li tusleb’ hu re li tenq’ank-ib’ naru naxtenq’aheb’ li komon chixk’eeb’al reetal k’a’ru lix kawilaleb’ ut k’a’ru li toj neke’raj ru. Naru naxtenq’aheb’ ajwi’ chixtawb’al li k’a’aq re ru taatenq’anq reheb’. Us naq taa’oksimanq li hu a’in rajlal sut naq neke’tenq’aak li komon xb’aan li Iglees.

22.3.4

Xk’eeb’al xtenq’ankileb’ li wankeb’ xch’a’ajkilal re ch’oolej

Wankeb’ naab’al li komon li neke’xnumsi li ch’a’ajkilal re ch’oolej. Eb’ li winq ut ixq aj ilol komon, ut eb’ laj jolominel sa’ li teep naru neke’k’anjelak re xtenq’ankileb’ li komon rik’ineb’ li ch’a’ajkilal a’in.

22.4

Eb’ li na’leb’ chirix xk’eeb’al li tenq’ sa’ xk’ab’a’ li Iglees

Chi tenq’anb’il xb’aan li Qaawa’, eb’ li komon neke’xsik’ xtawb’al li k’a’ru neke’raj ru xjuneseb’, ut li k’a’ru neke’raj ru lix junkab’aleb’.

Naq li Iglees naxk’e xtenq’ankil jun komon, a’an re naq tixtzol xtenq’ankil rib’, ut ink’a’ re naq taak’ayq chi tenq’aak xb’aan anihaq chik. Chixjunil li tenq’ li nak’eeman tento naq tixk’e xkawilaleb’ li komon re te’ruuq chixtenq’ankil rib’ xjuneseb’.

22.4.1

Xwaklesinkil xch’ooleb’ li komon ut li junkab’al re te’xtenq’a rib’ xjuneseb’ rib’

Eb’ laj jolominel neke’xk’ut naq a’eb’ li komon ut li junkab’al li tento sa’ xb’eeneb’ xk’eeb’al li k’a’ru ajb’il ru choq’ re lix kawilaleb’ re tz’ejwalej, re ch’oolej, ut re musiq’ej.

Rub’elaj naq naxk’e li tenq’ sa’ xk’ab’a’ li Iglees, li obiisp (malaj jalan chik komon li k’eeb’il xk’anjel xb’aan a’an) naril rik’ineb’ li komon k’a’ru li yookeb’ chiroksinkil re xtawb’al li k’a’ru ajb’il ru xb’aaneb’.

22.4.2

Xk’eeb’al li k’a’ru tz’aqal ajb’il ru sa’ li kutan a’in

Sa’ xk’eeb’al li tenq’ sa’ xk’ab’a’ li Iglees, aajel ru naq taak’eemanq li ajb’il ru sa’ li kutan a’an re naq eb’ li komon te’ruuq chixyalb’aleb’ xq’e re xtenq’ankil rib’ xjuneseb’.

Eb’ li obiisp tento te’roksi xchaab’ilal lix na’leb’eb’ ut te’xsik’ xb’eresinkileb’ rik’in li Musiq’ej naq neke’xk’oxla jo’ nimal ut jo’ najtil taak’eemanq xtenq’ankileb’ li komon. Tento naq li obiisp a’anaq aj rahonel ut aj k’ehonel, a’ut naq ink’a’ tixk’aytesi li komon chixk’ulb’al xtenq’.

22.4.3

Xk’eeb’al li tzakemq malaj li k’anjel, ut ink’a’ li tumin

Wi naru, tento naq li obiisp ink’a’ tixk’e tumin. Tento b’an taaroksi xtuminal li mayej re kuyuk sa’ malaj li k’anjeleb’aal re tenq’ank reheb’ li obiisp, re xk’eeb’al li tzakemq malaj li k’anjel choq’ reheb’ li komon. Rik’in a’in, eb’ li komon naru neke’roksi tz’aqal lix tumineb’ re xloq’b’al k’a’aq chik re ru na’ajman ru.

Wi moko tz’aqal ta a’in, li obiisp naru natenq’an rik’in xtuminal li mayej re kuyuk sa’, re xtojb’al li k’a’ru ajb’il ru (chi’ilmanq 22.5.2).

22.4.4

Xkanab’ankil li komon chi k’anjelak malaj chi tenq’ank

Eb’ li obiisp neke’xb’oqeb’ li ani neke’k’uluk re xtenq’ chi k’anjelak malaj chi tenq’ank, a’ yaal jo’ naru chiruheb’. Rik’in a’in, eb’ li komon naru neke’reek’a naq chaab’il wankeb’. Naxk’e ajwi’ xkawilaleb’ re naq te’ruuq chixtenq’ankil rib’ xjuneseb’.

22.4.5

Ink’a’ xyeeb’al resil li tenq’ k’eeb’il sa’ xk’ab’a’ li Iglees

Li obiisp ut xkomoneb’ chik aj jolominel re li teep maa’ani aj-e neke’xye resil naq wankeb’ li komon li te’raj ru xtenq’ rik’in li Iglees. Rik’in a’in, neke’oxloq’iman li komon.

22.5

Eb’ li chaq’rab’ink chirix li ani tixk’ul xtenq’ rik’in li Iglees

Eb’ laj jolominel re li Iglees tento te’xtaaqe li chaq’rab’inb’il sa’ li raqal a’in naq yookeb’ chixtenq’ankil jun komon rik’in xtuminal li mayej re kuyuk sa’ malaj rik’in li tenq’ naxk’e li obiisp.

22.5.1

Eb’ li chaq’rab’ink chirix ani taak’uluq xtenq’ rik’in li Iglees

22.5.1.1

Xtenq’ankileb’ li komon sa’ li teep

Aajel ru naq li tenq’ k’eeb’il xb’aan li Iglees taak’eemanq reheb’ li komon li wanqeb’ rochoch sa’ li teep, ut neke’tawman xhuhil lix komonil sa’ li teep. Moko tento ta naq ka’ajwi’ taak’eemanq li tenq’ reheb’ li ani yookeb’ chi wulak sa’eb’ li ch’utam ut yookeb’ chixpaab’ankil lix chaq’rab’ li Iglees.

22.5.1.2

Xtenq’ankileb’ li ani neke’k’anjelak jo’ obiisp malaj awa’b’ej re oqech

Tento naq li awa’b’ej re oqech tixk’ulub’a chi tz’iib’anb’il rub’elaj naq jun obiisp taaroksi xtuminal li kuyuk sa’ malaj tixk’e li tenq’ re obiisp choq’ re a’an malaj choq’ re lix junkab’al.

22.5.1.4

Xtenq’ankileb’ li ani moko komon ta sa’ li Iglees

Eb’ li kristiaan li moko komoneb’ ta sa’ li Iglees neke’taqlaak rik’ineb’ li k’anjeleb’aal re tenq’ re li tenamit re te’xk’ul xtenq’ankil. Wi b’eresinb’il xb’aan li Musiq’ej, wan naq jun obiisp naru naxtenq’aheb’ rik’in xtuminal li mayej re kuyuk sa’ malaj li tenq’ xb’aan li obiisp.

22.5.2

Eb’ li chaq’rab’ink chirix roksinkil xtuminal li mayej re kuyuk sa’

22.5.2.1

Li b’an malaj li b’ane’k

Sa’ li junjunq chi area re li Iglees eetalinb’il jo’ nimal re xtuminal li kuyuk sa’ naru na’oksiman re xtojb’al xtz’aq laj b’anonel, li dentista, malaj xkomon chik li b’ane’k.

Re xtawb’al jo’ nimal naru taatojmanq ut chan ru xb’aanunkil, chi’ilmanq “Use of Fast Offerings for Medical Expenses” [Uso de las ofrendas de ayuno para gastos médicos].

22.5.2.3

Xtojb’al reeqaj xtuminal li mayej re kuyuk sa’

Eb’ li komon ink’a’ neke’xtoj reeqaj li tenq’ re mayej re kuyuk sa’ li neke’xk’ul rik’in li Iglees.

22.5.2.4

Jo’ nimal lix tuminal li mayej re kuyuk sa’ natojman sa’ li teep

Moko teneb’anb’il ta sa’ xb’een li obiisp naq tixk’os ru li tenq’ nak’eeman reheb’ li komon sa’ li teep re ink’a’ tixq’ax xtuminal li mayej re kuyuk sa’ li xk’ule’ sa’ li teep.

22.5.3

Eb’ li chaq’rab’ink chirix li tojok

Wi naru, us naq taak’ehe’q li tumin re li k’anjeleb’aal li yoo chixk’eeb’al li tzakemq malaj li k’anjel.

22.5.4

Eb’ li chaq’rab’ink chirix li tojok li taatenq’aaq wi’ jun obiisp malaj jun awa’b’ej re oqech

Naq yoo chixk’eeb’al li tenq’ reheb’ li komon rik’in xtuminal li mayej re kuyuk sa’, jun obiisp ink’a’ naru naroksi li tumin re xtojb’al xtz’aq li eechej malaj li k’anjel wi a’an taa’usaaq rik’in xb’aanunkil.

Wi rik’in li tumin re li mayej re kuyuk sa’ choq’ re junaq komon taaruuq taa’usaaq li awa’b’ej re oqech, malaj taa’usaaq junaq negocio li wan re, tento taak’ulub’aaq xb’aan li Awa’b’ejil re Area.

22.6

Lix k’anjeleb’ laj jolominel sa’ li teep

22.6.1

Li obiisp ut eb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’

Li obiisp k’eeb’il xtaqlankil xb’aan li Dios re tixsik’eb’ ut taarileb’ li wankeb’ rajom ru sa’ li yu’am a’in (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:112). A’an naxjek’ naab’al li k’anjel a’in reheb’ li awa’b’ejil re li Komonil re Tenq’ank ut lix molameb’ li xb’eenil. A’ut wankeb’ junjunq li k’anjel li ka’ajwi’ naru naxb’aanu li obiisp. Jo’ eetalil, li obiisp:

• Naxye k’a’ru, jo’ nimal, ut jo’ najtil li tenq’ re li yu’am a’in taak’eemanq.

• Naxk’ulub’a roksinkil xtuminal li mayej re kuyuk sa’ (chi’ilmanq 22.4 ut 22.5) ut lix taqlahom li obiisp choq’ re li tzakemq ut li k’a’aq chik re ru (chi’ilmanq 22.13).

• Naril lix k’uub’anb’il na’leb’eb’ li komon re xtenq’ankil rib’. Naxk’e xtaqlankileb’ jalaneb’ chik aj jolominel re li teep re rilb’al chan ru taab’aanumanq li k’uub’anb’il na’leb’ a’an, a’ yaal jo’ ajb’il ru.

A’aneb’ a’in xteneb’ankil li obiisp ut eb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’:

• Neke’xk’ut li na’leb’ chirix ut li osob’tesink nachal rik’in (1) xtenq’ankileb’ li wankeb’ rajom saʼ tz’ejwalej ut saʼ ch’oolej, ut (2) xwaklesinkil li tenq’ank-ib’ xjunes (chi’ilmanq 22.1).

• Neke’xk’ut li chaq’rab’ re li kuyuk sa’, ut neke’xwaklesi xch’ooleb’ li komon re naq te’xk’e li mayej re kuyuk sa’ chi anchaleb’ xch’ool (chi’ilmanq 22.2.2).

• Neke’xjolomi xxokb’al ut xk’uulankil li mayej re kuyuk sa’ (chi’ilmanq 34.3.2).

22.6.2

Eb’ li awa’b’ejil re li Komonil re Tenq’ank ut lix molameb’ li xb’eenil

Chi b’eresinb’il xb’aan li obiisp, eb’ li awa’b’ejil re li Komonil re Tenq’ank ut lix molameb’ li xb’eenil k’a’jo’ nim xk’anjeleb’ sa’ rilb’aleb’ li wankeb’ rajom ru sa’ li teep (chi’ilmanq 8.2.2 ut 9.2.2). Eb’ laj jolominel a’in neke’xtzoleb’ li komon sa’ li teep re naq:

• Te’k’anjelaq chiruheb’ li wankeb’ rajom ru.

• Te’xyu’ami li chaq’rab’ re li kuyuk sa’.

• Te’xwaklesi li tenq’ank-ib’.

• Te’xnimob’resi li kawresink-ib’ xb’aaneb’ li komon ut xb’aaneb’ li junkab’al.

22.6.3

Eb’ li winq ut ixq aj ilol komon

K’iila sut li tenq’ re musiq’ej ut re tz’ejwalej natikla rik’ineb’ li winq ut ixq aj ilol komon (chi’ilmanq 21.1). Eb’ a’an neke’xye resil li rajomeb’ ru li ani ilb’il xb’aaneb’ re li awa’b’ejil re lix molameb’ li xb’eenil malaj li Komonil re Tenq’ank sa’eb’ li tz’ilok-ix reheb’ laj ilol komon, malaj sa’ jalaneb’ chik li hoonal. Wi wan k’a’ru tento naq ink’a’ taayeemanq re anihaq chik, neke’xye resil re li obiisp.

22.7

Lix k’anjel li ch’uut re teep

Jun k’anjel aajel ru re li ch’uut re teep a’an xk’uub’ankil chan ru rilb’aleb’ li ani wankeb’ rajom ru, ut xtenq’ankileb’ re te’ruuq chixtenq’ankil rib’ xjunes (chi’ilmanq 4.4). Eb’ li komon sa’ li ch’uut neke’xk’uub’ li na’leb’ a’in a’ yaal li k’a’ru yeeb’il resil sa’eb’ li tz’ilok-ix reheb’ laj ilol komon, ut rik’in li k’a’ru neke’xnaw chirixeb’ li ani wankeb’ rajom ru. Sa’ aatinak chirixeb’ li komon, eb’ li wankeb’ sa’ li ch’uut re teep neke’roxloq’iheb’ li komon ut ink’a’ neke’xye resil wi ink’a’ neke’raj.

22.8

Lix k’anjel li ch’uut reheb’ li saaj re teep

Jun reheb’ lix k’anjel li ch’uut reheb’ li saaj re teep a’an re naq eb’ li saaj te’wanq chi q’axtesinb’il rib’ jo’ tz’aqal aj taaqehom re li Jesukristo (chi’ilmanq 29.2.6).

Chi k’amb’ileb’ xb’e xb’aan li obiispil, li ch’uut reheb’ li saaj re teep neke’xk’uub’ chan ru k’anjelak chiruheb’ li wankeb’ rajom ru sa’ lix teep ut sa’ lix tenamit.