29.

Bisangilu mu Ekelezia

29.0

Tshibangilu

Bansantu ba Matuku a Ndekelu badi basangila pamua bua kukukuila, kukankamika umua ne umua, ne kulongesha ne kulonga lumu luimpa (tangila Alama 6:6; Moloni 6:5–6). Mukalenga wakalaya ne, “Muaba udi babidi anyi basatu bakunguila pamua mu dina dianyi, muaba au mema nengikala munkatshi muabu” (Matayi 18:20). Kusangila pamua udi mushindu udi mioyo yetu mua kuikala “misangisha pamua mu bobumua ne mu dinanga” (Mosiya 18:21).

Kadi kuenza kua tshisangilu kakuena mua kualukidila kusadila ne bukubi bu muvua Yezu Kilisto muenza.

29.1

Kulongolola ne Kuludika Bisangilu

Balombodi badi balongolola ne baludika bisangilu bu mudibu balombodibua kudi Nyuma wa Tshijila, bilondeshila mikenji ne mabuluibu a Nzambi (Dilongesha ne bipungidi 20:45; tangila Moloni 6:9; Dilongesha ne bipungidi 46:2). Badi bakeba mushindu wa kubikija bukoki bua Nyuma mu bisangilu biabu.

Balombodi badi batangila bua se bungi ne bula bua bisangilu kabuikadi bujitu kudi bidimba ne mêku abu.

29.2

Bisangilu bia Tshikongu

29.2.1

Tshisangilu tshia Biakudia bia Tshijila

Tuipatshila

Vulukayi Yezu Kilisto panudi nuangata biakudia tshijila. Tuipatshila tukuabu tudi tuangata dikukuila, didiundisha ditabuija ne bujadiki, ne diludika dia malu a tshikongu.

Mubuedi

Bonsu mbabikidibua bua kubuela.

Misangu

Dialumingu Dionsu.

29.2.1.1

Dilongola dia Tshisangilu tshia Biakudia bia Tshijila

Buepiskopo budi bulongolola ne buludika tshisangilu tshia biakudia bia tshijila. Badi batangila bua se tshisangilu tshikala tshimanyina pa biakudia bia tshijila ne dikolesha dia ditabuija mu Yezu Kilisto.

Tshisangilu tshia biakudia bia Tshijila tshidi ne bula bua diba dimua. Tshidi mua kuangata bidi bilonda ebi:

1. Musambu wa ntuadijilu (tangila 19.3.2 bua maludiki).

2. Kuela moyo ne diakadila.

3. Dimanya dia bukoshi bua mulombodi mukulu anyi balombodi bakuabu badi benyi.

4. Mamanyisha. Adi ne bua kuikala a tshitupa.

5. Musambu ne disambila bia dikangula nabi. Tangila 19.3.2 ne 29.6.

6. Malu a tshikongu ne a dikunji, bu mudibi bilonda emu:

   • Ditua mpanda ne diumbusha bena mudimu ne balongeshi (tangila 30.3 ne 30.6).

   • Kuleja mena a banabetu baluma bua kubajidila ku tshibambalu mu Buakuidi bua Alona (tangila 18.10.3).

   • Kumanya bidimba bipiabipia bia tshikongu, bu mudi badi bakudimuna moyo.

7. Kufila kua dina ne kubenesha kua bana (tangila 18.6). Tshitu tshienzeka nangananga mu tshisangilu tshia kujila kua biakudia ne kujadika (tangila 29.2.2).

8. Kujadika mukudimuna moyo mupiamupia (tangila 18.8).

9. Musambu wa biakudia bia tshijila ne dilombola dia biakudia bia tshijila. Biakudia bia tshijila ke bidi pankatshi pa tshisangilu etshi. Mululu ewu udi tshipolu tshidi bidimba bituma lungenyi buludi kudi Mukalenga ne ku mulambu wenda buabu.

   Bua bia bungi pa kulongolola, kubenesha, ne kupitshisha biakudia bia tshijila, tangila 18.9.

10. Mikenji ya lumu luimpa ne misambu ya bena lulamatu anyi misambu mikuabu.

11. Musambu ne disambila bia dikanga nabi.

12. Musambu wa njikijilu

29.2.1.4

Disungula dia bakudi

Buepiskopo budi busungula bakudi ba mu tshisangilu tshia biakudia bia tshijila. Misangu ya bungi badi babikila bidimba bionsu bia tshikongu, too ne bansonga.

Bakudi badi bafila bujadiki bua Yezu Kilisto ne balongesha lumu luimpa luenda baleja mifundu. (tangila Dilongesha ne Bipungidi 42:12; 52:9).

29.2.2

Tshisangilu tshia Kujila kua Biakudia ne Kujadika

Kipatshila

Diangata dia biakudia bia tshijila ne kukankamikangana ku difila bujadiki bua Yezu Kilisto ne lumu luimpa luenda. Bidimba mbikankamikibua bua kulua ku tshisangilu tshia dijila padibu bakumbana bua kujila.

Babuedi

Bonsu mbabikidibua bua kubuela.

Misangu

Musangu umua ku ngondu, tshisangilu tshia biakudia bia tshijila tshidi tshisangilu tshia kujila kua biakudia ne bujadiki. Bidi nangananga Dialumingu dia kumpala dia ngondu.

Mu tshisangilu tshia kujila kua biakudia ne kujadiki, kakuena bakudi batumibua anyi misambu misungulu ya pabuayi. Nanku, muntu udi ulombola udi ufila bujadiki bua tshitupa. Pashisha udi ubikila bidimba bia nsangilu bua kufila bujadiki buabu. Kufila bujadiki tshidi tshiumvuija kujukula bulelela bua lumu luimpa ku lungenyi lufila kudi Nyuma wa Tshijila.

29.2.3

Mpungilu wa Tshikongu

Kipatshila

Ku mpungilu wa tshikongu, balombodi ba dikunji badi balongesha, bambuluisha, ne bakuba balombodi ba tshikongu ne bidimba. Bidimba bia tshikongu bidi bitua mpanda kudi balombodi banena ne bakesa.

Babuedi

Bonsu mbabikidibua bua kubuela.

Misangu

Umua ku tshidimu mu Dialumingu pa kumusha Dialumingu dia dijila.

29.2.4

Tshisangilu tshia Buepiskopo

Kipatshila

Kubelangana pamua ne kuenza mapangadika mimpa pa tshikongu.

Babuedi

Buepiskopo, kaleki wa tshikongu, ne mufundi mukulu.

Misangu

Pa tshibidilu ku lubingu lonsu.

Bintu bia kuakula bidi mua kuikala:

• Kulombola pamua mudimu wa lupandu ne dizanjikibua mu tshikongu.

• Dikankamika dia bantu ne mêku mu tshikongu—nangananga nsonga ne bana.

• Kumona bidimba bidi mua kudilongolola bua kupeta milulu, bu mudi milulu ya buakuidi.

• Kumona bidimba bia kubikila mu miaba ya mu tshikongu.

29.2.5

Tshisangilu tshia Tshipangu tshia Tshikongu

Kipatshila

Kuambuluisha bua kukumbaja mudimu wa lupandu ne dizanjika mu tshikongu (tangila 1.2).

Babuedi

• Buepiskopo, kaleleki wa tshikongu, ne mufundi mukulu wa tshikongu.

• Mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakulu, wa Nsangilu wa Diambuluisha, wa Bansongakaji, wa Tshilongelu tshia Mbedi, ne wa tshia Dialumingu.

Misangu

Pa tshibidilu ku lubingu lonsu (kadi badi mua kusangila misangu mikesa).

Muepiskopo udi ulongolola, ulombola, ne uludika bisangilu bia tshipangu tshia tshikongu. Tshipangu katshiena mua kuangata mapangadika makola kakuyi muepiskopo.

Balombodi ba ndongoluelu badi babuela bisangilu bia tshipangu tshia tshikongu mu mianzu ibidi:

1. Bu bidimba bia tshipangu tshia tshikongu tshidi tshiambuluisha bua kubenesha bidimba bionsu bia tshikongu.

2. Bu bimanyinyi ba ndongoluelu yabu.

Padibu batuilangana pamua, bidimba bia tshipangu tshia tshikongu bidi biakulangana pa malu mimpa adi afuma ku bobumua bua didienzeja dia tshipangu tshijima. Tshidimba tshionsu tshia tshipangu ntshikankamikibua bua kuabanya luenda lungenyi ne meji pa malu â.

Pa tshibidilu bisangilu bia tshipangu tshia tshikongu kabiena bipita diba dimua. Badi babanga ne disambila ne milubu mikesa ya pa biankuenza bia ku bisangilu bishala. Muepiskopo udi ufila ntema ku malu adi ajingibua bua kubenesha bantu ne mêku.

• Kuteka lumu luimpa lua Yezu Kilisto mu tshienzedi. Kuambuluisha bidimba bionsu bua kukolesha ditabuija, kupeta milulu ya lumpandu, ne kunemeka bipungidi.

• Kuambuluisha bantu badi mu majinga. Kuabanyangana bambuluishi ne mamanya bua kubenesha bantu, mêku ne bisamba. Kuambuluisha bidimba bia tshikongu bua bikala bidikadila. (Tangila shapita 22.)

• Kubikila bantu bonsu bua kupeta lumu luimpa. Kumona kabidi kutanta kua bonsu badi balonga pa lumu luimpa, bu mudi bidimba bipiabipia ne bidi bialukila. Kuyukila bua mushindu udi bidimba mua kuabanya lumu luimpa kudi bakuabu. (Tangila shapita 23.)

• kukunguija mêku bua tshiendelela. Kumona kabidi kutanta kua bidimba bidi bidilongolola bua kupeta milulu ya ntempelo. kulongolola mishindu ya diambuluisha bidimba bia bungi bua bikumbana bua dianyisha dia ntempelo. Kuyukilangana mishindu idi bidimba mua kudibueja mu mudimu wa ntempelo ne muyuki wa dîku. (Tangila shapita 25.)

Bidimba bia tshipangu bidi ne bua kulama mu musokoku bualu bua muntu anyi ngumu mikuaku ya mushinga (tangila 4.4.6).

29.2.6

Tshisangilu tshia Tshipangu tshia Bansonga mu Tshikongu

Kipatshila

Dikankamika dia bansonga mu tshikongu. Kubambuluisha bua kubuela mu mudimu wa lupandu ne dizanjika (tangila 1.2).

Babuedi

• Buepiskopo

• Umua wa ku bambuluishi ba muepiskopo mu mpuilu wa bakuidi ne mulombodi mukulu wa mpuilu wa balongeshi ne wa ba diakre.

• Balombodi Bakulu ba tulasa tua Bansongakaji (anyi bulombodi bukulu bujima pikala tshikongu ne kalasa anu kamua ka Bansongakaji).

• Bulombodi Bukulu bua Bansongakaji

Misangu

Pa tshibidilu ku ngondu yonsu.

Kumpala kua tshisangilu tshionsu, muepiskopo ne muntu udi ulombola badi bamonununa bintu bikala mua kuyukidibua.

• Mudimu wa Lupandu ne Dizanjika.

• Majinga a bansonga ne mushindu wa kuândamu

• Kudienzeja bua kutuangana ne bansonga bakata anyi bidimba bipiabipia.

• Bibilu, biangata mishindu ya kusadila aba badi mu dijinga. Tshitupa tshinena tshia bulongolodi tshidi tshienzeka mu bisangilu bia mpuilu anyi bulombodi bukulu bua tulasa (tangila shapita 20).

• Dikuba (tangila shapita 21).

• Diludika dia mabikila a mpuilu ne bulombodi bukulu bua tulasa.

29.2.8

Ndongamu wa Bisangilu bia Dialumingu

Bikongu bidi bienzela tshiumua tshia ku meba abidi adi alonda â bua tshisangilu tshia Dialumingu.

Dilongolola 1

60 minute	Tshisangilu tshia biakudia bia tshijila
10 minute	Tshisabu bua tulasa ne bisangilu
50 minute	Dialumingu Dionsu: Tshilongelu tshia Mbedi, ne bundeji Dialumingu dia kumpala ne disatu dia ngondu: Tshilongelu tshia Dialumingu Dialumingu dibidi ne dinayi dia ngondu: bisangilu bia mpuilu wa buakuidi, bisangilu bia Nsangilu wa Diambuluisha, ne bisangilu bia Bansongakaji Dialumingu Ditanu: bisangilu bia bansonga ne bakulumpa. Buepiskopo budi bupangadika tshiena bualu ne balongeshi batshi.

Dilongolola 2

50 minute	Dialumingu Dionsu: Tshilongelu tshia Mbedi, ne bundeji Dialumingu dia kumpala ne disatu dia ngondu: Tshilongelu tshia Dialumingu Dialumingu dibidi ne dinayi dia ngondu: bisangilu bia mpuilu wa buakuidi, bisangilu bia Nsangilu wa Diambuluisha, ne bisangilu bia Bansongakaji Dialumingu Ditanu: bisangilu bia bansonga ne bakulumpa. Buepiskopo budi bupangadika tshiena bualu ne balongeshi batshi.
10 minute	Tshisabu ku tshisangilu tshia biakudia bia tshijila
60 minute	Tshisangilu tshia biakudia bia tshijila

29.3

Bisangilu bia Dikunji

29.3.1

Mpungilu wa Dikunji

Kipatshila

Kipatshila ka kumpala ka mpungilu wa dikunji kadi ka kukankamika ditabuija dia bidimba mu Yezu Kilisto.

Babuedi

Bonsu mbabikidibua bua kubuela mu mpuilu munena. Mpuilu mikuabu idi ne babuedi basunguluka, mudibi bileja kuinshi.

Misangu

Ibidi ku tshidimu tshionsu.

29.3.2

Tshisangilu Tshinena tshia Buakuidi tshia Dikunji

Kipatshila

Kulongesha ne kufila lungenyi kudi badi ne buakuidi mu midimu yabu.

Babuedi

Yonsu udi ne buakuidi mu dikunji.

Misangu

Umua ku tshidimu tshionsu

29.3.3

Tshisangilu Tshia Bulombodi bua Buakuidi bua Dikunji

Kipatshila

Kulongesha balombodi ba buakuidi midimu yabu, kukolesha ngenyi yabu, ne kukankamika ditabuija diabu.

Babuedi

• Bulombodi bukulu bua dikunji.

• Tshipangu tshinena.

• Kaleleki ya dikunji ne ya bikongu (ne kaleleki miambuluishi biobi bikengedibua).

• Mufundi mukulu wa dikunji ne bafundi bakulu ba bikongu.

• Bulombodi bukulu bua Bansongaluma bua dikunji (ne mufundi padiyi mubikidibua).

• Buepiskopo

• Malombodi makulu a bisumbu bia bakulu ne bafundi.

• Babedi ba mu bisumbu bia Buakuidi bua Alona.

Misangu

Tshisangilu tshia balombodi ba Buakuidi tshidi tshienzeka bu tshitupa tshia mpungilu wa dikunji.

29.3.4

Bisangilu bia Bulombodi bua Dikunji

Kipatshila

Kulongesha balombodi ba bikongu midimu yabu, kubambuluisha bua badilengeja bu balombodi ne balongeshi, ne kukolesha ditabuija diabu mu Yezu Kilisto. Mu bisangilu ebi, balombodi badi babelangana ne babanyangana ngenyi.

Babuedi

Bulombodi bukulu bua Nsangilu ya Diambuluisha yonsu ya dikunji ne ya bikongu, Basongakaji, Tshilongelu tshia Mbedi, ne Tshilongelu tshia Dialumingu, ne bafundi. Tshidimba tshia mu bulombodi bukulu bua dikunji anyi tshidimba tshia tshipangu tshinena tshitumibua tshidi tshibuela ne tshimanyina. Balongeshi, babedi, bidimba bia tshipangu tshinena ne bidimba bia buepiskopo bidi bitumibua bua ndongoluelu eyi bidi mua kubikidibua.

Misangu

Umua ku tshidimu tshionsu.

29.3.5

Tshisangilu tshia Mpuilu wa Bakuidi Banena ba Dikunji

Kipatshila

Kulongesha bidimba bia mpuilu midimu yabi ne dilongesha pa buakuidi.

Babuedi

Bidimba bionsu bia mpuilu wa bakuidi banena ba dikunji.

Misangu

Biobi bikesa musangu umua ku tshidimu tshionsu.

29.3.6

Tshisangilu tshia Bulombodi Bukulu bua Dikunji

Kipatshila

Kubelangana pamua ne kuenza mapangadika mimpa pa dikunji.

Babuedi

Bulombodi bukulu bua dikunji, kaleleki ka dikunji, ne mufundi mukulu.

Misangu

Misangu yonsu (pa tshibidilu ku lubingu lonsu).

29.3.7

Tshisangilu tshia Tshipangu Tshinena

Kipatshila

Diyukilangana pamua pa mudimu wa lupandu ne dizanjika mu dikunji (tangila 1.2).

Babuedi

• Bulombodi bukulu bua dikunji.

• Tshipangu tshinena.

• Kaleleki, ne mufundi mukulu ba dikunji.

Misangu

Ibidi ku ngondu padibi mua kuenzeka.

29.3.8

Tshisangilu tshia Tshipangu tshia Dikunji

Kipatshila

Diyukilangana pamua pa mudimu wa lupandu ne dizanjika mu dikunji (tangila 1.2).

Babuedi

• Bulombodi bukulu bua dikunji.

• Tshipangu tshinena.

• Kaleleki, ne mufundi mukulu ba dikunji.

• Balombodi bakulu ba Nsangilu wa Diambuluisha, Bansongakaji, ne Tshilongelu tshia Mbedi.

• Balombodi ba bansonga bakulumpa bad nkaya ne ba nsonga mikulumpa (pikalabu babikila).

Misangu

Ngondu yonsu padibi mua Kuenzeka.

29.3.9

Tshisangilu tshia Nsangilu wa Bulombodi bua Bakulumpa mu Dikunji

Kipatshila

Diyukilangana pamua pa mushidu wa diambuluisha balombodi ba tshikongu mu mudimu wa lupandu ne dizanjika. Kulongolola mishindu wa kuteka mu tshienzedi muenenu wa balombodi ba dikunji bua mudimu ewu mu dikunji.

Babuedi

• Bulombodi bukulu bua dikunji.

• Bulombodi bukulu bua Nsangilu wa Diambuluisha mu dikunji (ne mufundi padiyi mubikila).

• Bidimba bia tshipangu tshinena bitumibua bua kuenza mudimu ne mpuilu wa bakulu.

Misangu

Biobi bikengedibua.

29.3.10

Tshisangilu tshia Nsangilu wa Bulombodi bua Bansonga mu Dikunji

Kipatshila

Diyukilangana pamua pa mushidu wa diambuluisha balombodi ba tshikongu mu dibuika bansonga mu mudimu wa lupandu ne dizanjika. Kulongolola mishindu bua kuteka mu tshienzedi muenenu wa tshipangu tshia dikunji bua bansonga mu dikunji.

Babuedi

• Tshidimba tshia mu bulombodi bukulu bua dikunji.

• Bulombodi bukulu bua Bansongaluma bua dikunji (ne mufundi padiyi mubikidibua).

• Bulombodi bukulu bua Bansongakaji bua dikunji (ne mufundi padiyi mubikila).

• Bidimba bia tshipangu tshinena bidi bitumibua mu ndongoluelu wa Bansongakaji ne Tshilongelu tshia Mbedi.

Misangu

Biobi bikengedibua.

29.3.11

Tshisangilu tshia Tshipangu tshia Bepiskopo ba Dikunji

Kipatshila

Kuabanyangana mamanya ne kuandamuna ku nkonku idi misunguluka bua bepiskopo.

Babuedi

Bepiskopo bonsu ne balombodi bakulu ba matamba mu dikunji, badi bidimba bia tshipangu etshi. Mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kusungula bua kubuela mu bimua bisangilu anyi bionsu. Kaleleki wa dikunji udi kabidi ubuela bua kulama miandiku ne ya majitu mafila ne mapangadika.

Misangu

Ku ngondu isatu yonsu.

29.5

Madilu ne Midimu Mikuabu bua Bafua

29.5.1

Nshindamenu Minena

Kipatshila kanena ka midimu ya Ekelezia bua bafua kadi bua kufila bujadiki bua dilongolola dia lupandu, nangananga bua Bupikudi ne Dibika ku lufu dia Mukalenga. Masadila â adi ne bua kuikala mamanya makana, ne a nyuma

Balombodi ba Ekelezia kabena mua kuangata nsambidilu ya ntendelelu mikuabu anyi nkongu mu disadila dia bafua.

29.5.2

Kufila kua Dikuatshisha mu Dîku

Bu bayidi ba Yezu Kilisto, balombodi ba Ekelezia ne bidimba “kudila ne badi badila … ne kusamba badi ne dijinga dia disamba” (Mosiya 18:9). Padi tshidimba tshifua, muepiskopo udi usamba dîku bua kudipesha dikankamana.

Muepiskopo udi ufila diambuluisha difuma kudi bidimba bia tshikongu, biangata mpuilu wa bakulu ne Nsangilu wa Diambuluisha.

29.5.4

Midimu ya Madilu (Muaba Udibi bia Tshibidilu)

Madilu adi aludikibua kudi muepiskopo, nansha bikala mu nzubu wa Ekelezia anyi muaba mukuabu, tshidi tshisangilu tshia Ekelezia ne mudimu wa ntendelelu. Tshidi ne bua kuikala diba dia nyuma.

Madilu adi ne bua kubanga pa diba. Mu bionsu, kabiena mua kupita diba dijima ne tshitupa, mu dinemeka dia badi babuela.

Midimu ya madilu kayena mua kuenzeka nangananga mu Dialumingu to.

29.6

Masambila mu Bisangilu bia Ekelezia

Masambila mu bisangilu bia Ekelezia adi ne bua kuikala a bitupa, mapepela, ne malombola kudi Nyuma. Tshidimba tshionsu tshitambula tshidi mua kufila disambila dia dikangula anyi dia dikanga nadi. Bana badi kabayi batambula badi mua kusambila mu tshilongelu tshia Mbedi.

29.7

Kuabanya Bisangilu ne Kuenza Bisangilu bia mu Nshinga

Muepiskopo udi mua, kufila bukôkeshi, mu mishindu misunguluka, bua bisangilu bia biakudia bia tshijila kutangalaka ku bisanji ne madilu ne mabaka bidi bienzekela mu nzubu ya bisangila.

Tshisangilu tshia kuabanya ku bisanji tshia biakudia bia tshijila katshiena mua kuangata dilongolola dia biakudia bia tshijila to.

Bua bisangilu bikuabu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kufila bukôkeshi kudi bidimba bidi kabiyi bifika ne mubidi bibuela ne lungenyi lua biamua. Bisangilu ebi bidi mua kuangata:

• Bisangilu bia balombodi, bu mudi bulombodi bukulu anyi bisangilu bia bipangu.

• Bisangilu bia mpuilu, bia Nsangilu wa Diambuluisha, ne bia Bansongakaji.

• Tulasa tua Tshilongelu tshia Dialumingu.

• Tulasa ka Mbedi ne diba dia kuimba.