30.

Veikacivi ena Lotu

30.0

Ai Vakamacala Taumada

Na veikacivi e solia vei ira na lewenilotu na madigi me ra vakila na reki ena nodra qarava na Kalou ena nodra qaravi ira tiko na Luvena (raica na Mosaia 2:17). Na veikacivi talega ena vukei ira na lewenilotu me ra vakalevutaka na nodra vakabauta ka toro voleka yani vua na Turaga.

E sega ni ganita mo namaka na veikacivi ena Lotu (raica na Marika 10:42–45; Vunau kei na Veiyalayalati 121:34–37). E sega talega ni “tosoi” na lewe ni Lotu mai na dua na veikacivi ki na dua tale. Na veiqaravi ena yalodina ena veikacivi e bibi cake mai na veikacivi cava. E doka na Turaga na nodra lomasoli o ira kece era veiqaravi ena Nona Lotu.

30.1

Vakadeitaki o Koya me na Lesi

30.1.1

iDusidusi Raraba

O ira era veiqaravi ena Lotu era kacivi mai vua na Kalou (raica na Iperiu 5:4; Yavu ni Vakabauta 1:5). Era vakasaqara na iliuliu na veivakauqeti ni Yalo me kilai ocei me kacivi (raica talega na 4.2.6). Era dikeva talega:

• Na bula kilikili ni lewenilotu (me vaka na vakatulewa ena veivakatarogi).

• Na isolisoli kei na rawa ka e tu vua na lewenilotu, se rawa ni taracake, me vakalougatataki ira na tani.

• Na ituvaki vakatamata yadua nei lewenilotu, oka kina na nona bula kei na nona cakacaka.

• Na revurevu ni veikacivi ena rawa ni yaco ki na vakawati kei na nona matavuvale na lewenilotu.

Era na vakalougatataki na lewenilotu ena solibula era cakava mera veiqaravi kina ena Lotu. Ia, na veikacivi me kakua ni vakacolati kina vakasivia na tamata yadua kei na matavuvale. Me kua talega ni vuna na veikacivi me dredre vei ira na lewenilotu me ra qarava vakavinaka na nodra itavi vakacakacaka.

Vakararaba, sa kacivi na lewenilotu yadua me veiqaravi ena dua ga na veikacivi ena dua na gauna, me ikuri ni dua na turaga se marama dauveiqaravi.

Ni soli tiko na veikacivi vua e dua na lewenilotu vakawati, me ra vakadeitaka na iliuliu ni sa kila ka veitokoni tiko o watina. Ni bera ni vakatetei na veikacivi vua e dua na cauravou se goneyalewa, era na kerea na veiliutaki na veivakadonui mai vei rau na nona itubutubu se dauniveisusu.

Ni bera ni vakayacori e dua na veikacivi, ena railesuva sara vakavinaka o bisopi na nona ivolatukutuku ni lewenilotu na tamata oya me vakadeitaka ni sega ni okati kina e dua na itukutuku vakacurumi se vakatatabu vakaivolataki ni lewenilotu.

30.1.2

iDusidusi me Baleti ira na Lewenilotu Vou

Na madigi eso ni veiqaravi e vukei ira na lewenilotu me ra tubu vakayalo.

Era na solia na veiliutaki ni tabanalevu vei ira na lewenilotu vou na madigi ni veiqaravi ni oti ga na nodra papitaiso ka vakadeitaki.

30.1.3

Veikacivi baleti Ira Era Sega ni Lewenilotu

Sa rawa mera kacivi o ira era sega ni lewe ni Lotu ki na itutu ni dautabaoqani, dairekita ni sere, kei na veikacivi me veivuke ena tuvanaki ni itaviqaravi. Ia, e sega ni dodonu me ra kacivi me ra qasenivuli, me vaka ni ra lewe ni mataveiliutaki ni kuoramu se isoqosoqo, se iliuliu ni sere ena Lalai.

30.1.4

Maroroi ni iTukutuku

E ka tabu na veikacivi kei na veivagalalataki. Me ra dau maroroya na iliuliu na itukutuku me baleta na veikacivi kei na veivakacegui me na vakayacori.

30.1.5

Vakatututaki kei na Veivakadonui ni Veikacivi

Na iTuvatuva ni Veikacivi e vakaraitaka tiko o cei me na vakatututaka na veikacivi yadua kei koya me na vakadonuya (raica na 30.8).

Era na vakasamataka vakavinaka na bisopi kei na peresitedi ni iteki na vakatutu yadua, ka kila ni sa vakayacori ena masumasu. Sa nodratou na iotioti ni itavi na matabisopi se mataveiliutaki ni iteki me ratou ciqoma na veivakauqeti me baleta o cei me na kacivi.

30.2

iVakarau ni Veikacivi

Na ciqomi ni veikacivi ni veiqaravi e dodonu me dua na gauna vakayalo vakaibalebale vua e dua na lewenilotu.

Ni sa solia e dua na veikacivi e dua na iliuliu, ena vakamacalataka o koya ni sa lako mai vua na Turaga.

E rawa talega vei iliuliu me:

• Vakamacalataka na inaki, bibi, kei na itavi ni veikacivi.

• Ena vakayaloqaqataka talega na lewenilotu o ya me na dau vakasaqara na Yalo ni Turaga ena kena vakayacori na veikacivi oqo.

• Vakadinadinataka ni na vukei koya na lewenilotu na Turaga ka na vakalougatataki koya ena nona veiqaravi ena yalodina.

• Tukuna vua na lewenilotu o cei ena vakarautaka na veituberi kei na veitokoni me baleta na veikacivi.

• Tukuna vua na lewenilotu na veisoqoni cava ga e dodonu me tiko kina kei na ivurevure eso e tu.

30.3

Tokoni ni Lewenilotu ena Veikacivi

O ira era kacivi ki na levu na itutu ni Lotu e dodonu me kacivaki na yacadra me ra tokoni ni bera ni ra tekivu veiqaravi (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 28:13; 42:11).

O koya ena liutaka na laveliga ena kacivaka taumada na tamata e sa vagalalataki mai na itutu o ya (kevaka e ganita). E sureti ira na lewenilotu me ra vakaraitaka na nodra vakavinavinaka ena nona veiqaravi na tamata oya (raica na 30.6).

Ni vakatakilai e dua na tamata me tokoni ena laveliga, ena kerei koya na vakaitutu ena matabete sa lesi me na tucake. E rawa ni vakayagataka na iliuliu na veivosa vakaoqo:

“[Yaca] sa kacivi me [itutu]. O ira era vinakata mera tokoni koya ena rawa ni ra vakaraitaka ni ra laveliga. [Cegu vakalailai.] Kemuni o ni saqata, ke dua, me vakaraitaka. [Cegu vakalailai.]”

Kevaka e dua na lewenilotu ituvaki vinaka e saqata na veikacivi, me na sota vata kei koya na iliuliu vakatulewa se dua tale na iliuliu ni matabete e lesi kina ni oti na soqoni.

30.4

Vakatikori ni Lewenilotu me ra Veiqaravi ena iTutu Eso

Me baleta na ikuri ni ivakamacala, raica na 18.11

30.6

Vakacegui ni Lewenilotu mai na Veikacivi

Ni sa vakacegui e dua na peresitedi se bisopi, rau sa na vakacegui sara talega vakakina na daunivakasala.

Na kena soli na veivakacegui sa madigi bibi vua e dua na iliuliu me vakaraitaka na nona vakavinavinaka ka vakatakila na liga ni Kalou ena veiqaravi ni lewenilotu. Ena sota vata yadua kei koya na lewenilotu o koya na iliuliu me tukuna vua na nona vagalalataki ni bera ni kacivaki raraba yani. O ira walega e dodonu me ra kila na vagalalataki era na vakatakilai ni bera ni vakaraitaki raraba yani.

Ena vakaraitaka e dua na iliuliu ni matabete vakadonui na veivagalalataki ena ituvaki vata ga a tokoni kina na tamata oya. E rawa ni vakayagataka na iliuliu na vosa vakaoqo:

“[Yaca] sa vagalalataki mai na [itutu]. O ira era via vakaraitaka na nodra vakavinavinaka me baleta na [nona] veiqaravi ena rawa ni vakaraitaka ena laveliga.”

Ena sega ni taroga na iliuliu ke dua e saqata.

30.8

iTuvatuva ni Veikacivi

30.8.1

Veikacivi ena Tabanalevu

Veikacivi	Vakaturi Mai Vei	Vakadonui Mai vei	Tokoni Mai Vei	Kacivi ka vakatikori mai vei
Veikacivi Bisopi	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni iTeki, ni vakayagataka na VLV	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki ni sa ciqoma oti na veivakadonui mai na Mataveiliutaki Taumada
Veikacivi Daunivakasala ena matabisopi	Vakaturi Mai Vei Bisopi	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iTeki se dua na daunivakasala sa lesi
Veikacivi Vunivola ni Tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Matabisopi	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi se lewe ni matabose e cake
Veikacivi Sekeriteri levu ni Tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Matabisopi	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi se lewe ni matabose e cake
Veikacivi Peresitedi ni kuoramu ni italatala qase	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni iteki (ena veivakasalataki vata kei bisopi)	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni kuoramu (ena veivakasalataki vata kei bisopi)	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi se lewe ni matabose e cake
Veikacivi Veikacivi tale eso ni kuoramu ni italatala qase	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni kuoramu	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kuoramu	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni kuoramu se dua na dauinivakasala sa lesi
Veikacivi Peresitedi ni mataisoqosoqo ni tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Matabisopi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni mataisoqosoqo ena tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni mataisoqosoqo	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi Veikacivi tale eso ni iSoqosoqo ni Veivukei, Goneyalewa, Lalai, kei na Matawilivola ni Sigatabu ena tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni mataisoqosoqo	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi Na iliuliu ni kaulotu ena tabanalevu (e rawa ni qarava na itavi oqo e dua na lewe ni mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase; kevaka e vakakina, e sega ni gadrevi me kacivi, tokoni ena laveliga, se vakatikori yadudua)	Vakaturi Mai Vei Matabisopi (ena veivakadonui kei peresitedi ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei)	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi Daukaulotu ni tabanalevu	Vakaturi Mai Vei Matabisopi se peresitedi ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi Na iliuliu ni valetabu kei na tuvakawa ena tabanalevu (e rawa ni qarava na itavi oqo e dua na lewe ni mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase; kevaka e vakakina, e sega ni gadrevi me kacivi, tokoni, se vakatikori yadudua)	Vakaturi Mai Vei Matabisopi (ena veivakadonui kei peresitedi ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei)	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi iVukevuke nei peresitedi ni kuoramu ni bete	Vakaturi Mai Vei Bisopi (iVukevuke nei peresitedi ni kuoramu ni bete)	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kuoramu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi
Veikacivi Peresitedi ni kuoramu ni ivakavuvuli kei na dikoni	Vakaturi Mai Vei Matabisopi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kuoramu	Kacivi ka vakatikori mai vei Lesia o bisopi se dua na daunivakasala sa lesi; vakatikori mai vei bisopi
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni kuoramu ni ivakavuvuli kei na dikoni kei na sekeriteri ni kuoramu	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni kuoramu	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kuoramu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala sa lesi
Veikacivi Peresitedi ni kalasi ni Goneyalewa	Vakaturi Mai Vei Matabisopi (ena veivakasalataki kei iratou na mataveiliutaki ni Goneyalewa)	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kalasi	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala sa lesi
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni Goneyalewa kei na vunivola ni kalasi	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni kalasi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni kalasi	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi
Veikacivi Veikacivi tale eso ena tabana	Vakaturi Mai Vei Matabisopi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabanalevu	Kacivi ka vakatikori mai vei Bisopi se dua na daunivakasala e lesi

2. O ira na dauveivauci bula ena valetabu e sega ni dodonu me ra kacivi me ra veiqaravi ena matabisopi. Era sa kacivi na dauveivauci ena nona veidusimaki na Peresitedi ni Lotu.

30.8.2

Veikacivi ena Tabana

Veikacivi	Vakaturi Mai Vei	Vakadonui Mai vei	Tokoni Mai Vei	Kacivi ka vakatikori mai vei
Veikacivi Peresitedi ni Tabana	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni iteki se tikina	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na lewe ni matabose e cake se mataveiliutaki ni tabana ni kaulotu	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabana	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se kaulotu (se peresitedi ni tikina ke lesi)
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni tabana	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni tabana	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake se mataveiliutaki ni tabana ni kaulotu (se, ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, na mataveiliutaki ni tikina)	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabana	Kacivi ka vakatikori mai vei iTeki, kaulotu, se peresitedi ni tikina se dua na daunivakasala sa lesi
Veikacivi Vunivola ni tabana, ivukevuke ni vunivola, kei sekeriteri liu	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni tabana	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake se mataveiliutaki ni tabana ni kaulotu (se, ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, na mataveiliutaki ni tikina)	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabana	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi se lewe ni matabose e cake (me baleta na tabana ena iteki); peresitedi ni tikina se dua na iliuliu ni matabete e lesia o koya (me baleta na tabana ni kaulotu)
Veikacivi Peresitedi ni kuoramu ni italatala qase	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni iteki, tikina, se tabana ni kaulotu (ena veivakadonui kei peresitedi ni tabana)	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake se mataveiliutaki ni tabana ni kaulotu (se, ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, na mataveiliutaki ni tikina)	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabana	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se kaulotu (se peresitedi ni tikina ke lesi)
Veikacivi Daunivakasala ena mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase	Vakaturi Mai Vei Peresitedi ni kuoramu (ena veivakasalataki kei peresitedi ni tabana)	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake se mataveiliutaki ni tabana ni kaulotu (se, ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, na mataveiliutaki ni tikina)	Tokoni Mai Vei Lewe ni tabana	Kacivi ka vakatikori mai vei Peresitedi ni iteki se kaulotu se dua na daunivakasala sa lesi se lewe ni matabose e cake (se, ke lesi, peresitedi ni tikina se dua tale na iliuliu ni matabete)
Veikacivi Veikacivi tale eso ena tabana	Vakaturi Mai Vei Raica na 30.8.1, vakaisosomitaka na peresitedi ni tabana ena bisopi kei na tabana ena tabanalevu.				Vakadonui Mai vei Raica na 30.8.1, vakaisosomitaka na peresitedi ni tabana ena bisopi kei na tabana ena tabanalevu.				Tokoni Mai Vei Raica na 30.8.1, vakaisosomitaka na peresitedi ni tabana ena bisopi kei na tabana ena tabanalevu.				Kacivi ka vakatikori mai vei Raica na 30.8.1, vakaisosomitaka na peresitedi ni tabana ena bisopi kei na tabana ena tabanalevu.

1. O ira na dauveivauci bula ena valetabu e sega ni dodonu me ra kacivi me ra veiqaravi ena mataveiliutaki ni tabana. Era sa kacivi na dauveivauci ena nona veidusimaki na Peresitedi ni Lotu.