“32. Rairannano ao te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia,” Ake a Rineaki man te Aeniboki ni Kabuta (2023).
“32. Rairannano ao te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia,” Ake a Rineaki man te Aeniboki ni Kabuta
32.
Rairannano ao te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia
32.0
Moantaeka
Angiin rairannano a karaoaki imarenaia aomata n tatabemaniia nako, te Atua, ao naake a tia n rotaki n ana bure te aomata anne. Ma e ngae n anne, n tabetai te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e riai ni buokiia membwa n te Ekaretia n aia kekeiaki n rairi nanoia.
Ngkana a buokaki membwa n aia rairannano, bitiobi ao beretitenti n te titeiki a tangira ao a mwamwannano. A ira ana banna ni katooto te Tia Kamaiu, ae e tabekiarake aomata n tatabemaniia nako ao ni buokiia ni kitana te bure ao n rairaki nakon te Atua (taraa Mataio 9:10–13; Ioane 8:3–11).
32.1
Te Rairannano ao te Kabwarabure
Ni kakoroa nanon Ana babaire ni momotiraoi, Tamara are i Karawa e kanakoa Natina te Rikitemanna, Iesu Kristo, ni mate ibukin ara bure (taraa Aramwa 42:15). E karawawataaki Iesu ibukin buure bwa te tua ni momotiraoi e kantaningaaki ibukin ara bure (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 19:15–19; taraa naba Aramwa 42:24–25). Rinanon te anga karea aei, Te Tama ao te Nati a kaota Aia tangira ae akea tiana ibukira (taraa Ioane 3:16).
Ngkana ti kamwakura “te onimaki nakon te rairannano,” e kabwarai ara bure Tamara are i Karawa, n anga te nanoanga rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo (Aramwa 34:15; taraa naba Aramwa 42:13). Ngkana ti kaitiakaki ao a kabwaraki ara bure, ti kona n tokin te tai ni maeka n abanuean te Atua (taraa Itaia 1:18; Reirei ao Berita aika Tabu 58:42).
Te rairannano e riaon riki ae tii bitakin te anua. Bon te tannako man te bure ao n nakon Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo. E kairi nakon bitakin te nano ao te iango (taraa Motiaea 5:2; Aramwa 5:12–14; Ereman 15:7). Rinanon te rairannano, ti riki bwa aomata aika boou, are e raoiakiniira nakon te Uea (taraa 2 I-Korinto 5:17–18; Motiaea 27:25–26).
Te tai ae reke n rairannano bon teuana Ana kakabwaia Tamara are i Karawa ae moan te korakora are e a tia n anganiira rinanon te bwai n tangira Iroun Natina.
32.2
Te Kantaninga n te Membwatibu n te Ekaretia ae iai Tianakin Kamwakurana ke Buutan te Membwatibu
Ngkana te membwa e karaoa te bure ae kakaiaki, te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e buoka teuanne ke neienne n rairananona. Ao mwakoron naba te waaki aio, e na riai ni katokii tabeua kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata anne n te tai ae uarereke. Inanon waaki tabeua aika riki, tao e na riai ni buuta ana membwatibu te aomata anne ibukin te tai ae maan.
Katean tianakin kamwakuran ke buutan ana membwatibu te aomata e bon aki nanonaki bwa te katuuaa. Ma, n tabetai mwakuri aika a karaoaki aikai a bon riai ni karaoaki ni buoka te aomata n rairannano ao n rinanon te bitaki n nano. A karekea naba ana tai te aomata anne ni katauraoi ni maeun tamneina ni manga kabooua ana berita teuanne ke neienne.
Teniua kantaninga n te membwatibu ae tianaki kamwakurana ke buutan te membwatibu n aron aikai.
32.2.1
E Buoka Kamanoaia Tabeman
Te moan kantaninga bon buokan kamanoaia tabeman. N tabetai te aomata e na karika te kangaanga n te rabwata ke te maiu n tamnei. Anuan temanna ae kaikuaki, te kaikuaki nakon te rabwata, mwakuri nte tangako, kabonganaan kamanging, aroaro ni kamwamwane, ao kitanan te koaua bon tabeua kawai aika a kona n riki. Man ana kairi te tamnei, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e mwakuri ni kamanoia tabeman ngkana temanna e na karika te kangaanga ni karaoan aikai ao tabeua riki kawai aika kakamaku (taraa Aramwa 5:59–60).
32.2.2
E Buoka te Aomata ni Karekea Mwaakan Ana Kamaiu Iesu Kristo Rinanon te Rairannano
Te kauoua ni kantaninga bwa e na buoka te aomata ni karekea mwaakan ana kamaiu Iesu Kristo rinanon te rairannano. Rinanon te kawai aei, teuanne ke neienne e kona ngkanne ni manga kaitiakaki ao n tau ni karekea ana kakabwaia ni kabane te Atua.
32.2.3
Kamanoa Raoiroin te Ekaretia
Te kateniua ni kantaninga bon kamanoan raoiroin te Ekaretia. Katean tianakin kamwakuran ke buutan ana membwatibu n te Ekaretia te aomata tao e na riai karaoakina ngkana a na mwakuri teuanne ke neienne e korakora ana urubwai nakon te Ekaretia (taraa Aramwa 39:11). Raoiron te Ekaretia e aki kamanoaki man karabaan ke kamemerean te bure ae kakaiaki—ma tii man rinanoakiia.
32.3
Taben te Tia Moti i Iteraera
Bitiobi ao titeiki beretitenti a weteaki ao ni kaokoroaki bwa taan motikitaeka i Iteraera (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:72–74). A tauwi kingin te nakoanibonga n tei ibukin te Uea ni buokiia membwa n te Ekaretia n rairi nanoia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1; 107:16–18).
N angiin te tai bitiobi ao beretitenti n te titeiki a ibuobuoki ma te rairannano rinanon te reirei ae onoti ma temanna. Te ibuobuoki aei e kona n airi ma karikan ana membwatibu temanna bwa e na karako tianakin tabeua kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia n te tai ae e na baireaki.
Ibukin bure aika kakaiaki, taan kairiiri a ibuobuoki ma te rairannano man karaoan te membwatibu kauntira (taraa 32.6). Te ibuobuoki aei e kona n airi ma totoko ake mai imwaina n ake e kona ni karekei n ana membwatibu n te Ekaretia ke buutan ana membwatibu n te tai ae e na baireaki.
Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a tatangira ao ni mwamwannano ngkai a buoka te membwa n raira nanona. A na reitaki te Tia Kamaiu ma te aine are e kuneaki ni wene ni bure bon te bwai ni kairiiri (taraa Ioane 8:3–11). E ngae ngke E aki taekina bwa e a kabwaraaki ana bure te aine, E aki kabuakaka te aine. Ma te bwai ae karaoia, E tuanga bwa e na “tai manga bure”—n raira nanona ao ni bita maiuna.
Taan kairiiri aikai a reirei bwa iai te “kimwareirei … i karawa i bukin te aomata ae ngkana e buakaka ae ti temanna ae raira nanona” (Ruka 15:7). A tataonaki n nano, a boutoka, ao a iangoa te tamaroa. A kaira te iango nakon te kantaninga. A reirei ao ni kakoauaa bwa i bukin ana anganano ni kamaiu te Tia Kamaiu, aomata ni kabane a bane ni konaa n rairi nanoia ao n riki ni itiaki.
Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a ukora te kairiiri mai iroun te Tamnei ni kan ataia bwa a na kanga ni buokiia aomata n tatabemaniia n rairi nanoia. Bon tii te bure ae kakaiaki ae te Ekaretia e a tia ni kawenea te kainibaire bwa teraa ae a na karaoia taan kairiiri (taraa 32.6). A bon aki konaa bwaai aika uoua n titebo aroia. Taeka n reirei ake aanga taan kairiiri ao waakin aron te rairannano ake a katei a bon riai ni kairaki mairoun te Tamnei ao tao a bae ni kakaokoro nakon temanna ma temanna.
32.4
Te Kaotibure, Kainakin Rongorongo, ao Ribooti nakoia Taan Mwakuri n te Tautaeka
32.4.1
Te Kaotibure
Te rairanano e kainanoa ae te buure a na kaotaki nakon Tamara are i Karawa. E taku Iesu Kristo, “Ao n te aro aei kam na ataa te aomata ae rairananona man ana bure—nooria, e na bon kaotii ana bure ao ni kiitan” (Reirei ao Berita aika Tabu 58:43; taraa naba Motiaea 26:29).
Ngkana membwa n te Ekaretia a karaoi buure aika kakaiaki, aia rairannano e irekereke naba ma te kaotibure nakon aia bitiobi ke titeiki beretitenti. E konaa ngkanne ni kamwakura kingin te euangkerio n rairannano ibukiia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1; 84:26–27; 107: 18, 20). Aio e buokiia ni kamarurungaki ao n oki nakon kawain te euangkerio rinanon mwaakan Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaeu.
Te kantaninga n te kaotibure bon kakorakoraaia membwa ni kanakoa rawawataia bwa a aonga ni kabwanina ukoran ana ibuobuoki te Uea ni bitaki ao ni kamarurungaki. Karikirakean te “uruaki n nano ao te raraoma n tamnei” e buokaki man te kaotibure (2 Nibwaai 2:7). Te kaotibure man te nano e kaotia bwa te aomata anne iai nanona ni kan raira nanona.
Ngkana e kaotibure te membwa, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a ira te kainibaire ibukin te anga reirei n 32.8. E tataromwaaka n ukora te kairiiri iaon te kawai ae riai ni buoka te membwa n raira nanona. E taraia bwa ngkana tao e na ibuobuoki te membwatibu kauntira. Ngkana te kaetieti n te Ekaretia e kainnanoa booan te membwatibu kauntira, e kabwarabwaraa te bwai aei (taraa 32.6).
N tabetai te membwa e karaoa te kairua nakon kainnabana ke temanna te ikawai. Ao mwakoron te rairannano, teuanne ke neienne e riai ni bon kaota ana bure nakon te aomata anne ao n ukora kabwaraan ana bure. Te kairake are e karaoa te bure ae kakaiaki n angiin te tai e kaungaaki bwa e na marooro ma ana karo teuanne ke neienne.
32.4.4
Kainakin Rongorongo
Bitiobi, beretitenti n te titeiki, ao aia kauntira iai tabeia ae rangi ni kakawaki ni kawakin n aki taekin rongorongo ni kabane ake a tibwaaki nakoia. Rongorongo aikai a kona n reke man te intawiu, te anga taeka n reirei, ao te kaotibure. Te mwioko ae katabuakin kaotan rongorongo e kaineti naba nakoia ni kabane naake a kaaina te membwatibu kauntira. Kainan rongorongo e rangi ni kakawaki ibukina bwa membwa a na aki manga kaotii aia bure ke n ukora kairaia ngkana te bwai are a tibwaia e na aki kainaki taekinana. Kaotan rongorongo aika kainaki e uruana aron onimakinam irouia membwa ao ni karika ae a na aki onimakiniia aia taan kairiiri.
N ae titebo ni bukinaia ni kamanoan rongorongo, te bitiobi, beretitenti n te titeiki, ke aia kauntira a kona n tibwai rognorongo tii n aanga aikai:
-
A kainnanoia ni marooro ma ana beretitenti n te titeiki te membwa, mition beretitenti, ke bitiobi iaon karaoan te membwatibu kauntira ke bwaai ake a irekereke iai.
-
Te aomata e mwaing nakon te uoote ae boou (ke e kamotirawaaki te tia kairiiri n te nakoanibonga) ngkai te mwakuri n te membwatibu ke tabeua waaki aika kakaiaki a tuai tia.
-
Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kunea bwa te membwa n te Ekaretia ae e maeka i tinanikun te uoote ke te titeiki e a tia ni irekereke n te bure ae e kakaiaki.
-
E riai n kaotaki rongorongo n tain te membwatibu kauntira.
-
Te membwa e rineia ni kariaia te tia kairiiri bwa e na tibwa te rongorongo ma aomata aika onoti.
-
Tao e na riai tibwaan teutana te rongorongo iaon te moti n ana babaire te membwatibu kauntira.
Ni buokiia taan kairiiri ni kamanoia tabeman ao n ira nanon te tua, te Ekaretia e katauraoa te buoka mai irouia taan rabakau. Ni karekea te kairi aei, taan kairiiri a na waekoa n tareboniia ana rain ni ibuobuoki te Ekaretia iaon te bwainikirinaki ngkana e tauraoi (taraa 38.6.2.1). Ngkana e aki tauraoi, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te rooia n te tua n te aono n aobitin te aono.
Bon ti inanon teuana te bwai ae e riki ae te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kaotii rongorongo aika kainaki n aki moa rinanon kainibaire aikai. Aio e riai ngkana kaotakin rongorongo e na totokoa reken te kabuanibwai nakon te maiu ke te ikuaki ae kakaiaki ao ai akea te tai n ukoukora te kairi. N aekan keiti aikai, te mwioko ni kamanoia tabeman e kakawaki riki nakon te mwioko iaon kainakin rongorongo. Taan kairiiri a na riai n reitaki ma taan kairiiri n te tua n te tai ae e waekoa.
32.6
Rawawatan te Bure ao te Kaetieti n te Ekaretia
Rawawatan te bure bon te bwai ae kakawaki tarakina n tain kakaean kawai ake a na (1) buoka kamanoaia tabeman ao (2) ni buoka te aomata n raira nanona. E a tia n taku te Uea bwa E “aki kona n tara te bure ma ni kariaia karaoana naba teutana” (Reirei ao Berita aika Tabu 1:31; taraa naba Motiaea 26:29). Ana toro a na riai n aki katinanikui kakoaua iaon te bure are kakaiaki.
Buure ake a kakaiaki a bon karaoaki man te nano ao bon buure aika korakora ae a kaitaraa ana tua te Atua. Rinanin buure aika a kakaiaki a karinanaki inano.
-
Te mwakuri ni kaikuaki ao bwainikirinaia tabeman
-
Wenenibure ae aki riai
-
Mwakuri ni babakanikawai
-
Uruan te onimakinaki
-
Mwakuri riki tabeua
Ngkana e Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira ke Tao e na Riai Karaoana
|
Aekakin Buure |
E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira |
Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira |
|---|---|---|
Aekakin Buure Mwakuri ni Iowawa ao Bwainikirinaia Tabeman | E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira
| Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira |
Aekakin Buure Wenenibure ae Aki Riai | E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira
| Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira
|
Aekakin Buure Mwakuri ni Babakanikawai | E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira
| Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira
|
Aekakin Buure Uruan te Onimakinaki | E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira
| Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira
|
Aekakin Buure Mwakuri Riki Tabeua | E Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira
| Tao e na Bon riai Karaoan te Membwatibu Kauntira
|
32.6.3
Ningai ae e na Marooro iai te Titeiki Beretitenti ma te Beretitentii n te Aono bwa e Riai Booan te Membwatibu Kauntira ke e Kainnanoaki riki Mwakuri ake Tabeua
Bwaai tabeua a kainnanoa riki iangoakina ni karaurau ao te tararua ae onoti. N ataia bwa e kangaa te ibuobuoki ae tamaroa, te beretitenti n te titeiki e riai ni marooro ma te Itingaun n Aono iaon baika riki n te tiekition aei.
32.6.3.2
Kitanan te Koaua
Bwaai aika a riki ni kitanan te koaua aki toki ni iai mwiia itinanikun tian te uoote ke te titeiki. A riai n rinanoaki n te tai ae waekoa ni kamanoia tabeman.
E na marooro te bitiobi ma te beretitenti n te titeiki ngkana e namakinna bwa ana waaki te membwa e na karika ae na kitana te koaua.
N aron ae kabonganaki ikai, kitanan te koaua e kaineti nakon te membwa ae e karaoi waaki aikai:
-
A okioki aia mwakuri ni kakaitara ni bon oin nanoia imatan te botannaomata nakon te Ekaretia, ana reirei, ana kaetieti, ke ana mataniwi
-
Teimatoa n anga reirei aika aongkoa ana reirei te Ekaretia ma bon tiaki ana reirei te Ekaretia imwiin kaetakiia mairoun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki
-
A kaota te baeten ae a bon iangoia ni karaoi mwakuri are a na kamamarai aia koaua ao aia waaki membwa n te Ekaretia
-
Teimatoa n iri reirei man itera ake aki ira te koaua imwiin kaetakiia iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki
-
Kaainakin te ekaretia teuana ao ni boutokai ana reirei
32.6.3.3
Aki kabonganaan raoi ana mwane te Ekaretia
Ngkana te membwa e aki kabongana raoi mwanen te Ekaretia ke e iraei bwaai aika a kakawaki man ana bwai te Ekaretia, te titeiki beretitenti e na marooro ma te Beretitentii n te Aono bwa e riai booan te membwatibu kauntira ke mwakuri riki tabeua a na karaoaki.