Mikanda ya Maludiki ne Mabikila
32.Dikudimuna dia Mutshima ne Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia


“32. Dikudimuna dia Mutshima ne Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia,” Mukanda Munena wa Maludiki: Kusadila mu Ekelezia wa Yezu Kilisto wa Bansantu ba Matuku a Ndekelu (2020).

“32. Dikudimuna dia Mutshima ne Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia,” Mukanda Munena wa Maludiki.

Image
batatu badi bayukila

32.

Dikudimuna dia Mutshima ne Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia

32.0

Mbangilu

Dikudimuna dia mutshima dia bungi didi dienzeka pankatshi pa muntu, Nzambi, ne aba badi balengibua kudi mibi ya muntu. Kadi, imua misangu muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuambuluisha bidimba bia Ekelezia mu kudienzeja kuabi bua kukudimuna mutshima.

Padi bepiskopo ne Balombodi Bakulu ba Dikunji bambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima, badi benza mu dinanga ne mu dikuba. Badi balonda tshilejilu tshia Mupandishi, uvua ukankamika bantu ne ubambuluisha bua kumbuka ku bubi ne kutangila kudi Nzambi (tangila Matayo 9:10–13; Yone 8:3–11).

Bu mudibi bifundibua kuinshi eku, shapita ewu udi mulongolodibua bua kuludika balombodi mu kuangata kua mapangadika manena ne kuenza malu a mushinga bua kuambuluisha muntu bua akudimuna mutshima ku bubi bukola ne bua kukuba bakuabu.

  • Bujitu bua Ekelezia mu Kuambuluisha Muntu bua Kukudimuna Mutshima. Bitupa 32.1–32.4 bidi biumvuija dilongesha dia Mukalenga pa dikudimuna dia mutshima ne dibuikidila. Bitupa ebi bidi kabidi biumvuija tuipatshila tusatu tua mikandu anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia. Mu dikumbaja, bidi biumvuija bujitu bua bepiskopo ne bua balombodi ba makunji mu kuambuluisha bantu bua kukudimuna mutshima.

  • Kupangadika Mushindu wa Kuambuluisha Muntu bua Kukudimuna Mutshima. Bitupa 32.5–32.7 bidi bifila maludiki bua kupangadika pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba anyi mibelu ya muntu nkaya bikala mushindu mukumbana wa kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima.

  • Kulombola Mibelu ya Muntu Nkayenda Tshitupa 32.8 tshidi tshifila maludiki a mibelu ya muntu nkaya kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji. Tshidi kabidi tshiumvuija mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

  • Kulombola Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Bitupa 32.9–32.14 bidi bileja udi ne bujitu bua kulombola bipangu bia buikadi bua tshidimba, buimvuija mushindu wa kubilombola, ne bifila mapangadika adi mua kukumbana. Bipeta bia mapangadika awu bidi kabidi biumvuijibua.

  • Kualuja kua Manema a Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Bitupa 32.15–32.17 bidi biumvuija mushindu udi muntu mua kupeta manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia kupitshila ku dikudimuna dia mutshima.

Pa kumbusha mishindu mikuabu mifunda, kuamba bua balombodi bakulu ba makunji kudi kutangila kabidi balombodi bakulu ba bukenji. kuamba bua bepiskopo bidi bitangila kabidi balombodi ba matamba.

Bulombodi Bukulu bua Kumpala budi buteka mikenji ne ngenzelu ya dikudimuna dia mutshima bua mibi mikola. Bulombodi Bukulu bua Kumpala budi buambuluishibua kudi Tshibambalu tshia Miandiku Misokoka ya Ekelezia. Mulombodi mukulu wa dikunji anyi muepiskopo udi mua kuyukila ne tshibambalu atshi bua makonka a bulombodi anyi a ngenzelu. Tshibambalu atshi tshidi mua kufila kabidi maludiki pa mushindu wa kutuma makonka ku Tshibambalu tshia Bulombodi Bukulu bua Kumpala. Mushindu wa kuyukila udi mulejibua kuinshi eku:

Telefona: 1-801-240-2053 anyi 1-800-453-3860, extension 2-2053

Kubikila tshianana (telefona wa GSD): 855-537-4357

Email: ConfidentialRecords@ChurchofJesusChrist.org


BUJITU BUA EKELEZIA MU KUAMBULUISHA MUNTU BUA KUKUDIMUNA MUTSHIMA


32.1

Dikudimuna dia Mutshima ne Dibuikidila

Mukalenga wakamba ne “tshintu tshia bukoya nansha tshimua katshiena mua kubuela mu bukalenga bua mu diûlu to” (Alama 11:37; tangila kabidi 3 Nefi 27:19). Mibi yetu idi ituenza bakoya—katuyi bakumbana bua kusomba kumpala kua Tatu wetu wa mu Diûlu. Idi kabidi ituala dipampakana mu moyo ewu.

Mikenji ya Nzambi ya bululama idi ilomba tshipeta (tangila Alama 42:14, 17–18). Kadi, ndongamu wenda wa lusa “udi mua kukumbaja milombu ya bululama, ne ku[tu]nyungulula ne maboku a bulami” (Alama 34:16; tangila kabidi Mosiya 15:9).

Bua kukumbaja ndongamu wa lusa lusa, Tatu wetu wa mu Diûlu wakatuma Muanenda Umuepela Mulela, Yezu Kilisto, bua kutupikula ku mibi yetu (tangila Alama 42:15). Yezu wa kakenga dinyoka didi mikenji ya bululama ilomba bua mibi yetu (tangila Dilongesha ne Bipungidi 19:15–19; tangila kabidi Alama 42:24–25). Kupitshila ku mulambu ewu, Tatu ne Muana bakatuleja dinanga diabu didi kadiyi ndekelu (tangila Yone 3:16).

Patudi tuibidija “ditabuija mu dikudimuna dia mutshima,” Tatu wa mu Diûlu udi utubuikidila, utupa lusa kupitshila ku Bupikudi bua Yezu Kilisto (Alama 34:15; tangila kabidi Alama 42:13). Patudi tutokeshibua ne tubuikidibua, tudi mua kupiana ku ndekelu bukalenga bua Nzambi (tangila Yeshaya 1:18; Dilongesha ne Bipungidi 58:42).

Dikudimuna dia mutshima ndipita dikudimuna dia ngikadilu. Didi dikudimuka ku mibi ne kuya kudi Tatu wa mu Diûlu ne Yezu Kilisto. Didi dilombola ku dishintuluka dia mutshima ne meji (tangila Mosiya 5:2; Alama 5:12–14; Helamana 15:7). Kupitshila ku dikudimuna dia mutshima, tudi tulua bantu bapia-bapia badi bumvuangana ne Nzambi (tangila 2 Kolinto 5:17–18; Mosiya 27:25–26).

Mushindu wa kukudimuna mutshima udi dimua dia ku mabenesha manena adi Tatu wa mu Diûlu mutupesha kupitshila ku dipa dia Muanenda.

32.2

Tuipatshila tua Mikandu anyi Diumbusha dia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia

Padi muntu utambuishibua, udi ulua tshitupa tshia ku “tshiota tshia Nzambi” (Efeso 2:19). Tshipungidi tshia ditambula tshidi ne mulayi bua ku dienzeja bua kusomba bifuanangana ne mikenji ne malongesha a Kilisto. Padi muntu upona, udi udibidija mu ditabuija mu Yezu Kilisto ne ukudimuna mutshima, weyemena ku lusa luenda lua kukolesha ne kubuikidila.

Padi tshidimba tshienza bubi bukola, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utshiambuluisha bua kukudimuna mutshima. Bu tshitupa tshia ngenzelu ewu, udi mua kukandika amua manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua tshikondu tshikesa. Mu amua malu, udi mua kumbusha buikadi bua tshidimba bua tshikondu tshikesa.

Dikandika anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba bua muntu kadiena difundibua bua kunyoka muntu to. Kadi kuenza eku kudi mua kuikala imua misangu ne mushinga bua kuambuluisha muntu bua akudimuna mutshima ne awushintulula. Kudi kabidi kupesha muntu diba dia kudilongolola mu nyuma bua kuenzulula ne kulama bipungidi bienda kabidi.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulombola mikandu anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba bumudibi bilejibua mu 32.5–32.14. Kuenza eku kudi kufidibua ne mikenji ya dikudimuna dia mutshima. Padi muntu ukudimuna mutshima ne moyo mujima, udi mua kupeta manema mapinguluja a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

Padi mikandu anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba bikala bikengedibua, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji, udi ulonda buludiki bua Nyuma wa Tshijila ne maludiki adi mu shapita ewu. Udi wenza mu nyuma wa dinanga (tangila 32.3).

Mikandu ya buikadi bua tshidimba mu Ekelezia idi bua ekelezia, kayena ya ditunga anyi ya tubadi tua manyoka to. Idi ilenga anu buikadi bua muntu mu Ekelezia. (Tangila Dilongesha ne Bipungidi 134:10.)

Tuipatshila tusatu tua mikandu anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba tudi bu mudibi bilonda.

32.2.1

Kuambuluisha bua Kulama Bakuabu

Kipatshila ka kumpala kadi mbua kuambuluisha bua kulama bakuabu. Imua misangu muntu udi uleja tshikadilu tshibi tshia mu mubidi anyi tshia mu nyuma. Ngikadilu ya tshinyangu, kutapa mubidi, buenzavi, dinua dia manga mabi, dibila, ne dipambuka bidi imua ya mishindu idibi bifika. Kupitshila ku lungenyi lua nyuma, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza bua kulama bakuabu padi muntu uleja tshikadilu tshibi mu eyi ne mikuabu mishindu mibi bikola (tangila Alama 5:59–60).

32.2.2

Kuambuluisha Muntu bua Apeta Bukola bua Disungila dia Yezu Kilisto Kupitshila ku Dikudimuna dia Mutshima

Kipatshila kibidi kadi mbua kuambuluisha muntu bua apeta bukola bua disungila dia Yezu Kilisto kupitshila ku dikudimuna dia mutshima. Kupitshila ku ngenzelu ewu, udi mua kulua kabidi mutokeshibua ne mukumbana bua kupeta mabenesha onsu a Nzambi.

Mupandishi wakalongesha ne “mutshima mutshibuluka ne nyuma munyingalala” bidi mulambu udiye ulomba bua dibuikidila dia bubi (3 Nefi 9:20). Etshi tshidi tshiangata kanyinganyinga ka moyo mujima bua mibi ne bipeta biayi (tangila 2 Kolinto 7:9–10).

Padi muntu wenza bubi bukola, mikandu anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba bidi mua kuambuluisha bua kukankamika mutshima mutshibuluka ne nyuma munyingalala udi dijinga ne kukudimuna mutshima, kulekela bubi bushuwa, ne kumvua bipeta bia bubi. Ngumvuilu ewu udi mua kuambuluisha bantu bua bangata ne mushinga bipungidi biabu ne Nzambi mu ndondo ne dijinga dia kulama bipungidi abi mu matuku alualua.

32.2.3

Kulama Bulelela bua Ekelezia

Kipatshila kisatu kadi mbua kulama bulelela bua Ekelezia. Kukandika anyi kumbusha buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua muntu kudi mua kuikala kukengedibua pikala kudituala kuenda kuenzela Ekelezia bibi (tangila Alama 39:11). Bulelela bua Ekelezia kabuena bulamibua mu kusokoka anyi kukepesha mibi mikola to—kadi budi bulamibua mu kuyakaja.

32.3

Mudimu wa Balumbuluishi mu Isalele

Image
muepiskopo udi uyukila ne muntu

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi babikidibua ne bajidibua bua kuikala balumbuluishi mu Isalele (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:72–74). Badi ne nsapi ya buakuidi bua kuimanyina Mukalenga mu kuambuluisha bidimba bia Ekelezia bua kukudimuna mutshima (tangila Dilongesha ne Bipungidi 13:1; 107:16–18).

Ku misangu, bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi bambuluisha ne dikudimuna dia mutshima kupitshila ku mibelu ya muntu nkaya. Diambuluisha edi didi mua kuangata kukandika kupepela kua amua manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua tshikondu tshikesa. (Tangila 32.8.)

Bua imua mibi mikola, balombodi badi bambuluisha ne dikudimuna dia mutshima mu kuenza kua tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.6 ne 32.9–32.14). Diambuluisha edi didi mua kuangata kukandika kukumbana kua amua manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia anyi kumbusha kua buikadi bua tshidimba bua muntu bua tshikondu tshikesa (tangila 32.11.3 ne 32.11.4).

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi bambuluisha bidimba bia Ekelezia bua kumvua ne, Nzambi mmunanga bana benda. Bumudiye musua bua bikala ne disanka ne bapeta mabenesha, udi usumpakana bikola bua ditumikila ne dikudimuna dia mutshima diabu.

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi bantu ba dinanga ne badi basumpakana bua kuambuluisha bidimba bua kukudimuna mutshima. Diakula dia Mupandishi ne mukaji muendi wa masandi didi buludiki (tangila Yone 8:3–11). Nansha muvuaye kayi muamba ne mibi yenda ivua mibuikidibua, kavua mumupîsha to. Kadi wakamuambila bua “kenji bubi kabidi to”—akudimuna mutshima ne ashintulula moyo wenda.

Balombodi aba badi balongesha ne kudi “disanka … mu diûlu padi muenji wa mibi umua ukudimuna mutshima (Luka 15:7). Badi bena lutulu, bakankamiki, ne balelela. Badi bafila lungenyi lua ditekemena. Badi balongesha ne bajadika ne, kupitshila ku mulambu wa bupikudi wa Mupandishi, bantu bonsu badi mua kukudimuna mutshima ne kulua batokeshibua.

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi ne bua kukeba buludiki bua Nyuma bua kumanya mushindu wa kuambuluisha muntu yonsu bua kukudimuna mutshima. Ekelezia mmuteka mikenji ya kulonda pa kuenza kudi balombodi benda ne bua kuangata anu bua mibi mikola (tangila 32.6 ne 32.11). Malu abidi ka’ena a momumua to. Mibelu idi balombodi bafila ne ngezelu ya dikudimuna dia mutshima idibu benza bidi ne bua kuikala bia mu lungenyi lua nyuma ne bidi ne bua kuikala bishilangana bua muntu yonsu.

Mukalenga mmumanya ngikadilu wa malu, bukola, ne bukulumpa bua nyuma bua muntu yonsu. Nyuma wa Tshijila neambuluisha balombodi bua bajingulula mushindu wa kuambuluisha bidimba bua kuenza mashintuluka adi mimpa bua ne badi mua kondopibua ne kukandamena matêta a kuenzulula bubi.

Kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima, kualukila kudi Nzambi, ne kondopibua kupitshila ku Bupikudi bua Yezu Kilisto, kudi kuikala dimua dia mamanya a disanka dia bungi adi muntu mua kupeta. Dilongesha ne Bipungidi 18:10–13 udi umvuija ne:

“Tuvuluka ne, misuka idi ne mushinga munena ku mesu kua Nzambi;

“Bualu Mukalenga Musungidi weba wakakenga lufu mu musunyi; wakakenga busami bua bantu bonsu, bua bantu bonsu bakudimuna mutshima ne balua kudiye.

“Ne wakabika kabidi ku lufu, bua kutuala bantu bonsu kudiye, ku mikenji ya dikudimuna dia mutshima.

“Ne disanka dinena didi kudi musuka udi ukudimuna mutshima!”

32.4

Ditonda, Dilama Malu, ne Dienza Mulubu kudi Bakokeshi ba Ditunga

32.4.1

Ditonda

Dikudimuna dia mutshima didi dilomba bua ne mibi itondibua kudi Tatu wa mu Diûlu. Yezu Kilisto wakamba ne, “Ku etshi udi mua kumanya ne muntu udi ukudimuna mutshima bua bubi buenda—mona, neayitonda ne neayilekela” (Dilongesha ne Bipungidi 58:43; tangila kabidi Mosiya 26:29).

Padi bidimba bia Ekelezia bienza mibi mikola, dikudimuna dia mitshima yabu didi kabidi dilomba kutonda kudi muepiskopo anyi kudi mulombodi mukulu wa dikunji. Nanku udi ukumbana kuenza ne nsapi ya lumu luimpa lua dikudimuna dia mutshima buabu (tangila Dilongesha ne Bipundidi 13:1; 84:26–27; 107:18, 20). Etshi tshidi tshibambuluisha bua kondopibua ne kupingana mu njila wa lumu luimpa kupitshila ku bukola bua Bupikudi bua Mupandishi.

Kipatshila ka ditonda kadi ka kukankamika bidimba bua kuditulula majitu bua ne badi mua kukeba menamena diambuluisha dia Mukalenga mu kushintuluka ne mu kondopibua. Kuikala ne “mutshima mutshibuluka ne nyuma munyingalala” kudi kuambuluishibua kudi ditonda (2 Nefi 2:7). Kutonda kudisuila kudi kuleja ne muntu udi musua kukudimuna mutshima.

Padi tshidimba tshitonda, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulonda maludiki a mibelu mu 32.8. Udi ukeba mu disambila buludiki pa mushindu udi ukumbana bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima (tangila 32.5). Udi utangila pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshikala ne mushinga. Pikala ngezelu wa Ekelezia ulomba tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, udi umvuija etshi (tangila 32.6 ne 32.10).

Imua misangu muntu udi wenzela mubaki wenda bualu bubi anyi wenzela muntu mukola mukuabu bubi. Bu tshitupa tshia dikudimuna dia mutshima, udi ne bua kutonda pa tshibidilu kudi muntu awu ne kukeba dibuikidila. Nsonga udi wenza bubi bukola udi mukankamikibua bua kuyukila ne baledi benda.

32.4.2

Mibi Minena Idi Kayiyi Mitondibua anyi Idi Mividibua

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi nangananga umanya bitangila bubi bukola kupitshila ku ditonda anyi ku muntu mukuabu. Udi kabidi mua kupeta dituma bitangila bubi bukola budi bua kuikalaku kupitshila ku Nyuma wa Tshijila. Yeya mudiumvua mutumibua kudi Nyuma bua ne, muntu udi mua kuikala utata ne bubi, udi mua kulongolola dituku bua muyuki. Munkatshi mua muyuki, udi uleja bualu ebu mu mushindu muimpa ne wa kanemu. Udi wepuka ngakuilu wa lufundu.

Padi tshidimba tshivila ne katshiena tshienza bubi bukola budi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji muikala ne ngumu idi aleja, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi anu bua kuenjibua. Kadi, dipeta meji a nyuma nkayadi kadiena dikumbana bua kuenza tshipangu to (tangila Dilongesha ne Bipungidi 10:37). Mulombodi udi mua kukunguija ngumu mikuabu padibi bikengedibua. Udi ulonda maludiki mu 32.4.3 ne 32.10.2.

32.4.3

Dikunguija dia Ngumu

Kumpala kua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ukunguija ngumu yonsu idiye nayi dijinga. Ngumu ya ku ditonda dia tshidimba idi ku misangu mikumbana. Ngumu idi mua kufumina kudi tshidimba tshia dîku, kudi mulombodi mukuabu wa Ekelezia, udi muenzela bubi, anyi mukuatshishi wa dienza bubi.

Padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji ukunguija ngumu, udi ne bua kuangata anu mishindu ya kuenza idi ikumbanyina mulombodi wa buakuidi. Kena ne bua kutentekela nzubu wa muntu anyi kumukuata video kakuyi dianyisha dienda to. Ne kena mua kuenza malu adi makandikibua kudi dîyi dia ditunga to.

Mifundu ya mashimi kayitu itamba kumueka to kadi idi mua kufika. Balombodi ba Buakuidi badi ne bua kuikala ne budimu padiku ngumu mikesa ifumina ku dîyi dia muntu umua. Bu tshilejilu, tshidimba tshidibu bafunda bua masandi tshidi mua kuvila bualu. Mifundu idi yumvuija ne “mêyi onsu neatuishibua kudiye kudi bajadiki babidi ba ekelezia” (Dilongesha ne Bipungidi 42:80). “Bajadiki babidi” tshidi tshiumvuija ne, mpetelu ya ngumu ibidi mishilangana. Etshi tshidi mua kulomba dimanya dia mukuatshishi wa dienza bubi ne mpetelu ya ngumu mikuabu mimpa. Ku misangu, mulombodi wa buakuidi udi ne bua kuindila bua kuenza tôoo ne padi ngumu yabungi imuenetshibua.

Padi mulombodi wa Ekelezia ukunguija ngumu bua tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, udi ne bua kuimanyika musangu umua padiye umanya ne mbulamatadi udi ukebulula tshidimba. Etshi tshidi tshienzeka nanku bua kuepuka malu adi mua kuamba ne mulombodi udi ujingakaja bululama bua ditunga. Bua mubelu wa dîyi dia ditunga pa malu â mu Etats Unis ne mu Canada, mulombodi mukulu wa dikunji udi ubikila Tshibambalu tshia Ekelezia bua Mibelu Minena.

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Pambelu pa Etats Unis ne Canada, mulombodi mukulu wa dikunji udi ubikila bubedi bua dîyi dia ditunga bua ntenji ku tshibambalu tshia ntenji.

Mu biakana, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiena tshienzeka bua kutangila bualu budi bulondakajibua kudi tubadi tua ditunga ne tua manyoka to, tô ne padi tubadi tufila dilumbuluisha dia ndekelu. Mu amua malu bidi mua kuikala kabidi bikumbana bua kuindisha tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tô ne padi tshipolu tshia dibikila dia dîyi dia ditunga dijika anyi padi dibikila dilekedibua.

32.4.4

Disokoka dia Malu

Bepiskopo, balombodi bakulu ba makunji, ne babedi babu, badi ne bujitu bua kulama mamanyisha masokoka onsu adibu babambila. Ngumu eyi idi mua kulua mu miyuki, mu mibelu, ne mu ditonda. Bujitu ebu bua momumua bua disokoka dia malu budi butangila kabidi bonsu badi babuela mu bipangu bia buikadi bua tshidimba. Disokoka dia malu didi ne mushinga bualu bidimba kabiena mua kutonda mibi anyi kukeba buludiki pikala bidibu bamba kabiyi bilamibua mu musokoku to. Kupatula bualu busokoka kudi kupangila dieyemena dia tshidimba ne kubajimija ditekemena dia bulami bua malu mu balombodi babu.

Bilondeshila ku bujitu buabu bua disokoka dia malu, muepiskopo, mulombodi mukulu wa dikunji, anyi babedi babu, badi mua kuamba ngumu ya mushindu ewu anu mu malu adi alonda â:

  • Badi ne bua kuebeja mulombodi mukulu wa dikunji, mulombodi mukulu wa bukenji, anyi muepiskopo wa tshidimba pa kuenza kua tshipangu tshia buikadi bua tshidimba anyi tshia malu a momumua. Mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kuebeja kabidi Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji udi utangila muaba wenda. Padibi bikengedibua, Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji udi utuma mulombodi mukulu wa dikunji kudi Bulombodi Bukulu bua Ntenji. Anu mulombodi Mukulu wa dikunji ki udi upangadika pikala tshipangu ne bua kuenzeka anyi tshipeta tshiatshi.

  • Muntu udi umbuka bua kuya mu tshikongu tshikuabu tshipia-tshipia (anyi padi mulombodi wa buakuidi ujudibua) patshidi mapangadika a buikadi bua tshidimba anyi patshidi malu makola ka’ayi manji kujika. Mu malu â, mulombodi udi umanyisha muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupia-mupia bitangila malu anyi bia kuenza bidi kabiyi bianji kujika (tangila 32.14.7). Udi kabidi umanyisha mulombodi pikala tshidimba mua kuenzela bakuabu bibi.

  • Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji umanya ne, tshidimba tshia Ekelezia tshidi tshisombela pambelu pa tshikongu anyi pa dikunji tshidi mua kuikala mu bubi bukola. Mu tshilejilu atshi, udi uyukila mu musokoku ne muepiskopo wa tshidimba atshi.

  • Bidi ne mushinga bua kujikula ngumu mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba. Ngumu yonsu mikunguija ne miamba mu tshitupa tshia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba idi mikala malu a kusokoka.

  • Tshidimba tshidi tshisungula bua kuanyishila mulombodi bua kuamba ngumu ne bantu basunguluka. Badi mua kuikala baledi, balombodi ba Ekelezia, anyi bakuabu bantu badi mua kutuala dikuatshisha. Mulombodi kena wamba ngumu kudi bantu badi tshidimba katshiyi tshiamba to.

  • Bidi mua kuikala ne mushinga bua kuamba ngumu mikesa bitangila dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.12.2).

Mu malu makuabu onsu, mulombodi udi ne bua kutangila ku 32.4.5. Kudi malu bu tshilejilu adi dîyi dia ditunga mua kulomba bua ne bubi, bu mudi kutatshisha kua bana, bulejibua kudi bakokeshi ba ditunga.

Bua kuambuluisha balombodi bua balama bantu ne banemeka dîyi dia ditunga, Ekelezia udi ufila diambuluisha dia kudi bamanyi bapiluka. Bua kupeta buludiki ebu, balombodi badi babikila musangu umua diambuluisha dia ku telefona wa Ekelezia bua malu a ditatshisha dia bakuabu (tangila 32.4.5 and 38.6.2.1). Muaba udidi kadiyiku to, mulombodi mukulu wa dikunji udi ubikila bubedi bua dîyi dia ditunga bua ntenji ku tshibambalu tshia ntenji.

Musangu anu umua udi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji ne bua kujikula ngumu misokoka kayi wanji ukeba buludiki ebu. Kudi diba didi dijikula dikala ne mushinga bua kubabidila moyo wa muntu udi utatshishibua anyi mputa munena, ne kakuena diba dia kukeba buludiki to. Mu malu a nanku, bujitu bua kulama bantu budi ne mushinga wa bungi kupita bujitu bua disokoka dia malu. Balombodi badi ne bua kuyukila ne bakokeshi ba ditunga pa lukasa.

Pikala balombodi balama mikanda mifunda anyi bayukila ku internet, badi ne bua kukuba bimpa ngumu eyi. Badi kabidi bakupula anyi babutula ngumu padiyi kayitshiyi ne mushinga. Kabena bajikula patupu ngumu ya nkaya to.

Bakokeshi ba ditunga badi mua kubenga disokoka dia malu didi mulombodi wa buakuidi uteka. Biobi bifika nanku mu Etats Unis ne mu Canada, mulombodi mukulu wa dikunji udi ukeba mibelu ya ditunga kudi Tshibambalu tshia Ekelezia bua Mibelu Minena:

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Pambelu pa Etats Unis ne Canada, mulombodi mukulu wa dikunji udi ubikila bubedi bua dîyi dia ditunga bua ntenji ku tshibambalu tshia ntenji.

32.4.5

Dienza Mulubu kudi Bakokeshi ba Ditunga

Bamua bantu badi bakudimuna mutshima, badi bikala bansambuka mikenji ya ditunga anyi ya tubadi tua manyoka. Misangu mikuabu, bakokeshi ba ditunga kabena bamanya to. Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi bakankamika bidimba bua kulonda mikenji ya ditunga ne kuenza mulubu wa malu a nanku padibi bilombibua. Balombodi badi kabidi babela bidimba bua kupeta mibelu mipeluka ya ditunga padibu benza mulubu. Ngezelu wa Ekelezia udi ulomba kutumikila mikenji ya ditunga.

Mu miaba yabungi, balombodi ba buakuidi badi balombibua kudi ditunga bua kuenza mulubu wa ngikadilu idi isambuka mikenji ku dimanya. Bu tshilejilu, bimenga bikuabu ne matunga bidi bilomba bua ne kutatshisha kua bana kulejibua kudi bakokeshi ba manyoka a ditunga.

Mu matunga makuabu, Ekelezia mmuteka diambuluisha mu nshinga dia disokoka dia malu a ditatshisha bua kuambuluisha bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji. Balombodi aba badi ne bua kubikila diambuluisha dia mu nshinga edi bitangila bualu bonsu budi muntu muikala mutatshishibua—anyi budi buikala njiwu ya kutatshishibua (tangila 38.6.2.1). Didi dikangula meba 24 ku dituku, ne matuku 7 mu lumingu.

Mu matunga adi ka’ayi ne diambuluisha dia mu nshinga to, muepiskopo udi umanya bualu bua ditatshisha, udi ne bua kuyukila ne mulombodi mukulu wa dikunji wenda, yeya udi ne bua kukeba buludiki kudi bubedi bua dîyi dia ditunga bua ntenji ku tshibambalu tshia ntenji.

Bua mamanyisha abungi bitangila kuenza mulubu bua malu a ditatshisha, tangila 38.6.2.1 ne 38.6.2.7.


KUPANGADIKA MUSHINDU WA KUAMBULUISHA MUNTU BUA KUKUDIMUNA MUTSHIMA


32.5

Mishindu ya Kuambuluisha Muntu bua Kukudimuna Mutshima

Panyima pa muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mumanya ne tshidimba ntshienza bubi bukola, udi wangata bitupa bia kulama bantu. Udi kabidi ukeba buludiki bua Nyuma wa Tshijila mu dipangadika mushindu wa kuambuluisha muntu bua akudimuna mutshima ne asemena pabuipi ne Mupandishi.

32.5.1

Tshikepeshelu tshia Mishindu

Tablo udi ulonda ewu mmulonga mishindu isatu ya kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima. Udi kabidi ufila tshikepeshelu tshia imua ngenyi idi balombodi mua kuangata padibu bapangadika mushindu wa kuenza.

Mishindu ya Kuambuluisha Muntu bua Kukudimuna Mutshima

Mushindu

Imua Ngenyi (tangila kabidi 32.7)

Mushindu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Dikunji

Imua Ngenyi (tangila kabidi 32.7)

  • Bua bidimba bivua biangata diambika dia mu ntempelo.

  • Ntshilombibua padi muntu muluma anyi mukaji muikala muambikibua ne buikadi bua tshidimba buenda nebumbushibua bua bubi bukola bonsu anyi bienzedi bionsu bidi bifunda mu 32.6.1, 32.6.2, anyi 32.6.3.

Mushindu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Tshikongu

Imua Ngenyi (tangila kabidi 32.7)

  • Bua tshidimba tshionsu.

  • Ntshilombibua bua mibi mikola idi mifunda mu 32.6.1.

  • Tshidi mua kukengedibua bua mibi mikola ne bienzedi bifunda mu 32.6.2 ne 32.6.3.

  • Katshiena tshikumbana pikala muntu muluma anyi mukaji muikala muambikibua ne buikadi bua tshidimba buenda nebumbushibua bua bubi bukola bonsu anyi bienzedi bionsu bidi bifunda mu 32.6.1, 32.6.2, anyi 32.6.3.

Mushindu

Mibelu ya Muntu Nkayenda (tangila 32.8)

Imua Ngenyi (tangila kabidi 32.7)

  • Bua tshidimba tshionsu.

  • Idi mua kuangata mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

  • Kayena mua kukumbana bua mibi mikola anyi bienzedi bidi bikengela tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu ngenzelu wa dikudimuna dia mutshima (tangila 32.6.2 ne 32.6.3).

  • Kayena ikumbana bua mibi mikola idi ilomba tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.6.1).

  • Kayena ikumbana pikala muntu muluma anyi mukaji muikala muambikibua ne buikadi bua tshidimba buenda nebumbushibua bua bubi bukola bonsu anyi bienzedi bionsu bidi bifunda mu 32.6.1, 32.6.2, anyi 32.6.3.

Mibelu ya muntu nkaya ne mikandu mipepela idi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji ufila, imua misangu kayena ikumbana bua kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima ku mibi mikola to. Mukalenga wakenza bipangu bia buikadi bua tshidimba bua kuambuluisha mulumbuluishi mu Isalele mu malu â. (Tangila Ekesode 18:12–27; Mosiya 26:29–36; Dilongesha ne Bipungidi 42:80–83102.) Bua imua mibi mikola, tshipangu tshidi tshilombibua bilondeshila ngenzelu wa Ekelezia (tangila 32.6.1). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kuenzeka nangananga pikala tshidimba tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo (tangila 32.7.4).

Mu tshikongu, babedi ba muepiskopo badi batuala dikuatshisha diabu mu bipangu. Mu dikunji, babedi ba mulombodi mukulu wa dikunji badi batuala diambuluisha. Mu bimua bipangu bia buikadi bua tshidimba bia dikunji, bidimba bia tshipangu tshinena bidi bibuela pabi (tangila 32.9.2). Mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi umonangana ne muntu mu nyuma wa dinanga.

32.5.2,

Kupangadika Mushindu ne Diba

Balombodi badi ne bua kukeba buludiki bua Nyuma wa Tshijila padibu bapangadika mushindu udi mua kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima. Badi kabidi bela meji ku bitupa bidi bilonda ebi:

  • Bukola bua bubi ne Ngezelu wa Ekelezia padi tshipangu mua kulombibua (tangila 32.6)

  • Ngikadilu wa malu a muntu (tangila 32.7)

Muepiskopo udi uyukila ne mulombodi mukulu wa dikunji bitangila malu masunguluka. Udi ne bua kupeta dianyisha dia kudi mulombodi mukulu wa dikunji kumpala kua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.

Mu malu makola, mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kukeba mubelu kudi Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji udi utangila muaba wenda. Mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuyukila ne Bulombodi Bukulu ba Ntenji bitangila malu mafunda mu 32.6.3. Kadi Anu mulombodi mukulu wa dikunji ki udi upangadika pikala tshipangu ne bua kuenzeka bua kuasa bualu. Tshipangu tshiotshi tshienzeka, mulombodi mukulu wa dikunji anyi muepiskopo udi upangadika bipeta.

Pikala muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupangadika bua ne mibelu ya muntu nkaya idi ikumbana, udi ulonda maludiki adi mu 32.8. Pikalaye mupangadika bua ne tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua, anyi pikala ngenzelu ya Ekelezia ilomba tshipangu, udi ulombola udi ulonda ngenzelu mu 32.9–32.14.

Kumpala kua kuenza tshipangu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kupangadika ne mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba idi mua kuikala mimpa bua tshikondu tshikesa. Udi wenza tshipangu padi pikalatshi mua kukankamika dikudimuna mutshima dia moyo mujima dia tshidimba. Kadi kena ne bua kunengesha tshipangu to pikalabi bikengedibua bua kulama bakuabu.

32.6

Bukola bua bubi ne Ngezelu wa Ekelezia

Bukola bua bubi budi buikala ne mushinga munena mu dipangadika dia mushindu walua (1) kuambuluisha bua Kulama Bakuabu ne (2) kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima. Mukalenga wakamba ne “kena mua kutangila bubi ne dianyisha dipepela to” (Dilongesha ne Bipungidi 1:31; tangila kabidi Mosiya 26:29). Basadidi benda kabena ne bua kupua moyo buikadi bua bubi bukola to.

Mibi mikola idi tshilema tshinena tshienza ku dimanya ne mu kupangila kua mikenji ya Nzambi. Bisumbu bia mibi mikola ki bidi bilonda ebi:

  • Bienzedi bia tshinyangu ne bia ditatshisha (tangila 32.6.1.1 ne 32.6.2.1)

  • Buenzavi bua buntu (tangila 32.6.1.2 ne 32.6.2.2)

  • Bienzedi bia dibila (tangila 32.6.1.3 ne 32.6.2.3)

  • Dinyanga dia tshieyemenu (tangila 32.6.1.4 ne 32.6.2.4)

  • Bimua bienzedi bikuabu (tangila 32.6.1.5 ne 32.6.2.5)

Bitupa bidi bilonda bidi bileja padi tshipangu tshia buikadi bua tshidimba Tshilombibua, paditshi tshikengedibua, ne paditshi katshiyi ne mushinga.

32.6.1

Padi Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba Tshilombibua

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba padi ngumu ileja ne, tshidimba ntshienza bumua bua ku mibi mileja mu tshitupa etshi. Bua mibi eyi, tshipangu tshidi tshilombibua kabiyi kutangila tshipidia tshia bukulumpa bua nyuma ne lumvu lua lumu luimpa bia tshidimba.

Tangila 32.11 bua bipeta binena bia bipangu bidi bikumbanyina mibi mitela mu tshitupa etshi. Mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba kayena mushindu umua bua bipangu ebi to.

32.6.1.1

Bienzedi bia Tshinyangu ne bia Ditatshisha

Kushipa. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi tshidimba tshishipa muntu. Bu mudibi bifunda apa, kushipa tshidi kupangila kubi bua kuangata moyo wa muntu kakuyi kabingila. Diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua muntu didi dilombibua.

Kushipa kakuena kufuanangana ne bienzedi bia mpulushi anyi musalayi mu muaba wa mudimu to. Kutula difu kakuena kumvuija kushipa mu tshilejilu etshi to. Pikala lufu lufumina ku njiwu anyi ku didisungidila dia nkaya anyi dia mukuabu, kuangata kua moyo wa muntu kakuena kumvuija kushipa to. Etshi tshidi mua kuikala kabidi tshilelela mu malu makuabu, bu mudi padi muntu muikala ne bukola bua meji bukesa.

Kunyenga. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua bua kuangata ku kubukola. Bu mudibi bifunda apa, kuangata ku bukola tshidi kumanyangana kua mubidi anyi kumanyangana ne muntu udi kayi mua kufila dianyisha mu dîyi dia ditunga bua bualu bua meji anyi bukola bua mubidi bikesa. Bu mubidi bifunda apa, kuangata ku bukola kakuena kumvuija dimanyangana dia mubidi pankatshi pa bitenda biumvuangana bibidi bikala ne bidimu bia momumua to.

Tshibawu tshia tshinyangu tshia buntu. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi tshidimba tshimanyibua bua tshinyangu tshia bumuntu.

Kutatshisha kua Bana anyi Bansonga. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu utatshisha muana anyi nsonga bu mudibi biumvuija mu 38.6.2.3.

Kutatshisha kua Mubaki anyi Mukuabu Muntu Mukola. Tshipidia tshia bukola bua bubi bua ditatshisha tshidi tshishilangana. Tangila 38.6.2.4 bua padi tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshilombibua bitangila kutatshisha kua mubaki anyi mukuabu muntu mukola.

Ngikadilu wa Tshinyangu Tshibi Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu mukola ututa bantu pa tshibidilu kupitshila ku ngikadilu wa tshikisu tshibi ne muikala lutatu kudi bakuabu.

32.6.1.2

Buenzavi bua Buntu

Tshibindi. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua bua tshibindi bu mudibi bifunda mu 38.6.10. Diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua muntu didi pabuipi ne kulombibua.

Pornographie ne Bana. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu mukuatshibua mu malu a pornographie ne bana bu mudibi bifunda mu 38.6.6.

Dibaka dia Bantu Babungi Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu ubuela mu dibaka dia bantu babungi muikala mumanya. Amua mabaka a bantu babungi adi enzeka mu musokoku, ne mubaki kayi mumanya bitangila mubaki umua anyi babungi bakuabu. Diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia didi dilombibua padi muntu ubuela mu dibaka dia bantu babungi muikala mumanya.

Ngikadilu wa Tshinyangu tshia Buntu Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu unyanga bantu mubidi pa tshibidilu ne muikala lutatu kudi bakuabu.

32.6.1.3

Bienzedi bia Dibila

Ngikadilu wa Tshinyangu tshia Mpetu. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi muntu mukola muikala muiba bantu ku disua dienda ne pa tshibidilu ne muikala lutatu kudi bakuabu (tangila 38.6.2.4). Tshidi tshiangata mpetu miteka mu mibila ne malu mafuanangana. Dijimija dia makuta kadiyi dilongolola difumina ku ngikadilu wa dibila dia bubanji, kadiena diangatshibua bu mashimi to. Pikalaku tshilumbu, mulombodi wa buakuidi udi mua kupangadika bua kuindila tô ne padi bipeta bia ndekelu bimueka. Tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshipetshibua mu ditshiungula dia mpetu anyi tshintu mu buivi.

32.6.1.4

Dinyanga dia Tshieyemenu

Bubi Bukola bua Muntu udi ne Muaba Mutumbuka mu Ekelezia. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi tshidimba tshienza bubi bukola paditshi ne muaba mutumbuka. Bidi bitangila Mukokeshi Munena, Bena Mudimu Banena ba Ekelezia, Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji, mulombodi mukulu wa ntempelo anyi mukajenda, mulombodi mukulu wa bukenji anyi mukajenda, mulombodi mukulu wa dikunji, nkambua mukulu, anyi muepiskopo. Ebi kabiena bitangila balombodi bakulu ba matamba to. Kadi manema a mulombodi wa ditamba a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia adi mua kukandikibua anyi kumbushibua bia momumua ne bidimba bikuabu.

32.6.1.5

Bimua Bienzedi Bikuabu

Bibawu Bikosela Bubi. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua padi tshidimba tshimanyika tshiena tshibawu tshia bubi.

32.6.2

Padi Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba Mua Kukengedibua

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kukengedibua mu malu adi alonda â:

32.6.2.1

Bienzedi bia Tshinyangu ne bia Ditatshisha

Mukalenga wakela mukenji ne, “Kushipianganyi, anyi kuenji tshintu tshifuanangana” (Dilongesha ne Bipungidi 59:6; miaku ya italic mikumbaja). Bienzedi bia tshinyangu ne bia ditatshisha bidi mua kukengela tshipangu tshia buikadi bua tshidimba bidi bilonda ebi (kadi kabiena bionsu to).

Kutêta bua Kushipa. Kutêta bua kushipa muntu ku disua.

Buenzavi bua buntu, biangata Kuluisha ne Kufunyina. Buenzavi bua buntu budi ne mulongu munena wa bienzedi (tangila 38.6.18). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kukengedibua bua muntu udi muluisha anyi mufunyina mukuabu bua kulala nenda. Tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula. Tangila 38.6.18.3 padi tshipangu tshikengedibua.

Kutatshisha kua Mubaki anyi Mukuabu Muntu Mukola. Kudi tshipidia tshia bukola bua bubi bua ditatshisha tshidi tshishilangana (tangila 38.6.2.4). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshikengedibua bua muntu udi muenzela mubaki anyi muntu mukola mukuabu tshinyangu. Tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula. Tangila 38.6.2.4 padi tshipangu tshikengedibua.

32.6.2.2

Buenzavi bua buntu

Mukenji wa Mukalenga wa bunonoka udi didikanda ku mamanyangana a mubidi pambelu pa dibaka dia ku mbulamatadi pankatshi pa muntu muluma ne mukaji (tangila Ekesode 20:14; Dilongesha ne Bipungidi 63:16). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshilombibua bua buenzavi bua buntu, bu mudibi bifunda mu 38.6.5. Mu malu â, tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula. Tangila 32.6.1.2 padi tshipangu tshikengedibua.

32.6.2.3

Bienzedi bia Dishima

Mikenji Dikumi idi ilongesha ne, “Kuibi to” anyi “kushiminyinyi mukuebe” (Ekesode 20:15–16). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kukengedibua bua bienzedi bia buivi, kuiba mu dikamakama, ditshiungulula, diumbusha bintu mu musokoku, ditshipa dia mafi, ne mashimi. Tangila 38.8.2 bua disuisha dia kuibila. Mu malu â, tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula.

Tangila 38.8.2 bua disuisha dia kuibila. Tangila 32.6.1.3 padi tshipangu tshikengedibua bua bienzedi bia dibila. Tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshipetshibua mu ditshiungula dia mpetu anyi tshintu mu buivi.

32.6.2.4

Dinyanga dia Tshieyemenu

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kukengedibua pikala tshidimba:

  • Tshienza bubi bukola paditshi ne muaba wa bukokeshi anyi wa tshieyemenu mu Ekelezia anyi mu ditunga.

  • Tshienza bubi bukola budi bumanyika kudi bantu ba bungi.

Mu malu â, tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula.

Tangila 32.6.1.4 padi tshipangu tshikengedibua. Tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshipetshibua mu ditshiungula dia mpetu anyi tshintu mu buivi.

32.6.2.5

Bimua Bienzedi Bikuabu

Mfumu Benyamina wakalongesha ne, “Ntshiena bua kunuambila bintu bionsu bidi bua kunuenzeja mibi to; bualu kudi njila ne mishindu mishilangana, mena ya bungi mundi ntshiyi mua kuyibala to” (Mosiya 4:29). Tshipangu tshidi mua kukengedibua pikala tshidimba:

  • Tshinanukila mu kuenza kua bubi bukola (tangila Dilongesha ne Bipungidi 82:7).

  • Tshilekela ku bukola majitu a dîku, pamua ne kubenga kusumba diambuluisha dia biakudia dia muana.

  • Tshitatshisha mu mitutu ya mubidi, mu bumuntu, anyi mu internet (tangila 32.2.1).

  • Tshipana mu musokoku manga mabi.

  • Tshienza bienzedi bikuabu bikola bia bubi.

Mu malu â, tshipangu tshidi tshitamba kukengedibua bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima pikalatshi tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo anyi pikala bubi buvua buenzulula.

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kukengedibua padi tshidimba tshidifila ku, dikumbaja, dilongolola, difuta, anyi dikankamika dia ditula dia difu. Tangila 38.6.1 bua maludiki.

Padi Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba Tshikala Tshilombibua anyi Mua Kukengedibua

Mishindu ya Bubi

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

Mishindu ya Bubi

Bienzedi bia Tshinyangu ne bia Ditatshisha

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

  • Kushipa

  • Kunyenga

  • Tshibawu tshia tshinyangu tshia bumuntu.

  • Kutatshisha kua bana anyi bansonga

  • Ngikadilu wa tshinyangu tshibi

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

  • Kutêta bua kushipa.

  • Buenzavi bua buntu, biangata Kuluisha ne Kufunyina (tangila 38.6.18 padi tshipangu tshilombibua)

  • Kutatshisha kua mubaki anyi mukuabu muntu mukola (tangila 38.6.2.4 padi tshipangu tshilombibua)

Mishindu ya Bubi

Buenzavi bua buntu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

  • Tshibindi

  • Pornographie ne bana

  • Dibaka dia bantu babungi

  • Ngikadilu wa buenzavi bua tshinyangu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

  • Kuenda masandi, Buendenda, mamanyangana a mibidi ya momumua, ne mamanyangana onsu a mubidi pambelu pa dibaka dia ku mbulamatadi pankatshi pa muntu muluma ne mukaji, pamua ne mamanyangana a mubidi mu internet anyi ku telefona

  • Bundumba, matuangaji a dipetangana, ne dibaka dia mibidi ya momumua

  • Dienza mudimu ku bukola ne pornographie didi dikeba lutatu lunena kudi tshidimba tshia mu dibaka anyi dîku

Mishindu ya Bubi

Bienzedi bia Dibila

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

  • Ngikadilu wa tshinyangu tshia mpetu, bu mudi dishima anyi malu mafuanangana (tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshipetshibua mu ditshiungulula dia mpetu ya Ekelezia anyi tshintu mu buivi)

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

  • buivi, kuiba mu dikamakama, diumbusha, anyi ditshiungulula bintu mu musokoku (tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshidifila mu ditshiungulula dia mpetu anyi tshintu mu buivi)

  • Ditshipa dia Mafi

Mishindu ya Bubi

Dinyanga dia Tshieyemenu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

  • Bubi bukola bua muntu udi ne muaba mutumbuka mu Ekelezia

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

  • Bubi bukola paditshi ne muaba wa bukokeshi anyi wa tshieyemenu mu Ekelezia anyi mu ditunga (tangila 32.6.3.3 pikala tshidimba tshidifila mu ditshiungulula dia mpetu ya Ekelezia anyi tshintu mu buivi)

  • Bubi bukola budi bumanyika kudi bantu babungi

Mishindu ya Bubi

Bimua Bienzedi Bikuabu

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi Tshilombibua (tangila 32.6.1)

  • Bibawu bia bungi bikosela bubi

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba tshidi mua Kukengedibua (tangila 32.6.2)

  • Ditula dia difu (pa kumbusha disunguluja mu 38.6.1 didi dikumbana)

  • Dinanukila dia mibi mikola

  • Kulekela ku bukola kua majitu a dîku, pamua ne kubenga kusumba biakudia ne kuambuluisha muana

  • Kupana mu musokoku kua manga mabi

  • Bienzedi bikuabu bikola bia bubi

32.6.3

Padi Mulombodi Mukulu wa Dikunji Uyukila ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji Pikala Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba anyi Dipangadika Dikuabu Dikengedibua

Amua malu adi alomba ngumvuilu wabungi ne bulombodi. Bua kumanya mushindu muimpa wa kuambuluisha, mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuyukila ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji pa malu adi mu tshitupa etshi. Kadi anu mulombodi mukulu wa dikunji ki udi upangadika pikala tshipangu ne bua kuenzeka bua kuasa bualu. Padi tshipangu tshiotshi tshienzeka, mulombodi mukulu wa dikunji anyi muepiskopo udi upangadika bipeta.

Padi tshipangu tshiezeka bua bumua bua ku malu mafunda mu tshitupa etshi, dipangadika dia tshipangu didi ne bua kuikala “kushala tshidimba tshia tshishiki,” “mikandu mikumbana ya buikadi bua tshidimba,” anyi “diumbusha dia buikadi bua tshidimba.” Dianyisha dia Bulombodi Bukulu didi dilombibua bua kumbusha mikandu mikumbana anyi kubuejilula muntu mu Ekelezia (tangila 32.16.1, nomba 9).

32.6.3.1

Mapangadika Makuabu

Padi tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiyi tshienzeka, mapangadika makuabu adi mua kulua:

  • Mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba (tangila 32.8.3).

  • Kamanyinu ka tshilema pa miandiku ya buikadi bua tshidimba (tangila 32.14.5).

  • Mikandu ya milulu, idi ikandika muntu bua kubenga kupeta anyi kuenza mudimu ne buakuidi anyi kupeta anyi kuenza mudimu ne dianyisha dia kubuela mu ntempelo.

Mulombodi mukulu wa dikunji udi uyukila ne Bulombodi Bukulu ba Ntenji kumpala kua kuteka dimua dia ku mapangadika â.

32.6.3.2

Dipambuka

Malu a dipambuka atu ku misangu mikala umvuika pambelu pa mikalu ya tshikongu anyi dikunji. Adi ajinga ku’akula lukasa bua kulama bantu.

Muepiskopo udi uyukila ne mulombodi mukulu wa dikunji padiye umona ne, tshienzedi tshia tshidimba tshidi mua kuleja dipambuka. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kupesha tshidimba mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba 32.5–32.14. Mulombodi mukulu wa dikunji udi uyukila lukasa ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji. Kadi anu mulombodi mukulu wa dikunji ki udi upangadika pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba ne bua kuenzeka anyi pikala dipangadika dikuabu dikengedibua.

Bu mudibi bifunda apa, dipambuka didi dileja tshidimba tshidi tshidifila mu bidi bilonda ebi:

  • Pa tshibidilu wimana ku bukola kumpala kua bantu bua kuluisha Ekelezia, malongesha enda, ngenzelu yenda, anyi balombodi benda.

  • Kunanukila mu dilongesha malu adi ka’ayi mikala malongesha a Ekelezia bu malongesha a Ekelezia panyima pa muakajibua kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji

  • Kuleja dinanukila mu kutekesha ku bukola ditabuija ne bibilu bia bidimba bia Ekelezia

  • Kutungunuka mu kulonda malongesha a bikungijilu bipambuka panyima pa muakajibua kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji

  • Patoka kubuela mu ekelezia mukuabu ne kunemesha malongesha enda (Dibenga kashidi bua kulua mu Ekelezia anyi kubuela mu ekelezia mukuabu, katshiena tshikala dipambuka to. Kadi pikala tshidimba patoka bua kubuela mu ekelezia mukuabu ne tshitaba malongesha enda, diumbusha dia buikadi bua tshidimba tshienda didi dikengedibua.)

Mupandishi wakalongesha Bena Nefi ne, badi ne bua kutungunuka kusamba muntu udi mueza bubi. “Kadi pikalaye kayi mukudimuna mutshima to kakubadibua munkatshi mua bantu banyi to, bua ne kafuishi bantu banyi to” (3 Nefi 18:31).

32.6.3.3

Diumbusha mu Buivi Mpetu ya Ekelezia

Padi tshidimba tshitshiungulula mpetu ya Ekelezia, anyi tshîba tshintu tshia mushinga tshia Ekelezia, mulombodi mukulu wa dikunji udi uyukila ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba anyi mapangadika makuabu akengedibua. Balombodi badi batangila:

  • Bungi bua makuta adi matshiungulula anyi mîba

  • Pikala ditshiungulula edi divua dia musangu umua anyi misangu ya bungi.

  • Pikala difutulula dienzeka.

  • Tshipidia tshia dinyingalala dia muntu.

  • Muaba wa tshidimba (tangila 32.6.1.4 bua bidimba bidi ne miaba mitumbuka mu Ekelezia).

Mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza mulubu pa bidi bilonda ebi Malu a Mulombodi ne Kaleleki:

  • Bipeta bia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba

  • Ne muyukila ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji ne mupangadika bua ne tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshivua tshikengedibua

Padi Tshibambalu tshia Dilondolola dia Malu a Ekelezia dipangadika ne, mulombodi anyi muena mudimu wa Ekelezia mutshingulula mpetu ya Ekelezia anyi tshintu, Bulombodi Bukulu bua Kumpala budi butamba kuleja ne, miandiku ya buikadi bua tshidimba buenda budi bufundibua tumanyinu. “Mulombodi” udi muikala muntu udi ne muaba mutumbuka mu Ekelezia, pamua ne babedi, tuleleki, ne bulombodi bukulu bua matamba. Padi dikudimuna dia mutshima dikumbana, mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kulomba diumbusha dia kamanyinu (tangila 32.14.5 ne 34.7.5). Kamanyinu ka tshilema kakena kumvuija ne, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba anyi dipangadika dikuabu dienzeka.

32.6.3.4

Bantu badi Bakudimuna Mubidi

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba bakunji badi ne bantu bakudimuna mibidi yabu, badi ne bua kulonda maludiki adi mu 38.6.23.

32.6.4

Padi Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba Katshiyi Tshikengedibua

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiena tshitamba kukengedibua mu malu adi alonda â to:

32.6.4.1

Kupanga Kupetangana ne Amua Malongesha a Ekelezia

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiena tshienzeka bua malu adi alonda â to: Kadi kudi disunguluja mu bualu bua ndekelu.

  • Kubenga kudifila mu Ekelezia

  • Kubenga kukumbaja mabikila a Ekelezia

  • Kubenga kufuta tshia dikumi

  • Mibi milekela

  • Dizukisha masandi

  • Kubenga kupetangana ne Dîyi dia Lugenyi

  • Kumona pornographie, pa kumbusha bua pornographie ne bana (bu mudibi bifunda mu 38.6.6) anyi dienza mudimu ku bukola ne pornographie didi dikeba lutatu lunena kudi tshidimba tshia mu dibaka anyi dîku (bu mudibi bifunda mu 38.6.13).

32.6.4.2

Kupangila Kuenda Mushinga anyi Kubenga Kufuta Mabanza

Balombodi kabena ne bua kuteka bipangu bia buikadi bua tshidimba bua kuakula makokianganyi a mishinga to. Kupangila kuenda mushinga ne dibenga kufuta mabanza kabiena tubingila tua kuenzela tshipangu tshia buikadi bua tshidimba to. Kadi tshipangu tshidi ne bua kuenzeka bua malu a dibila makola anyi bienzedi bikuabu bia ditshiunguluka mpetu (tangila 32.6.1.3).

32.6.4.3

Makokianganyi a ku Tubadi tua Bantu

Bipangu bia buikadi bua tshidimba kabiena bienzeka bua kulongolola makokianganyi a tubadi tua bantu to (tangila Dilongesha ne Bipungidi 134:11).

32.7

Ngikadilu wa Malu a Muntu

Mukalenga wakamba ne, “Diboku dianyi dia lusa didi dinôluela, ne ewu yonsu walua, yeya ne mmuakidila: ne babeneshibua bobu badi balua kundi” (3 Nefi 9:14). Ngikadilu wa malu a muntu udi muenenu wa mushinga bua kupangadika:

  • Mushindu udi ukumbana bua kumuambuluisha bua kukudimuna mutshima ku mibi mikola (tangila 32.5 ne 32.6).

  • Mapangadika mangata mu mibelu ya muntu nkaya anyi mu bipangu bia buikadi bua tshidimba (tangila 32.8 ne 32.11).

Bepiskopo ne balombodi bakulu ba makunji badi ne bua kukeba meji ne disua dia Mukalenga bua bualu bonsu. Badi bela meji ku bitupa bidi bilonda ebi bua kupangadika mushindu wa kuangata ne bipeta kayi bidi bilua. Bitupa ebi kabiena bifila dipangadika disunguluka pa bualu to. Kadi bidi biambuluisha bua kufika ku dipangadika didi balombodi ne bua kuangata mu disambila ne bilodeshila buludiki bua Nyuma.

32.7.1

Bunena bua Bubi

Bukola bua bubi budi bupimibua ku bunena buabu. Etshi tshidi tshiangata bungi ne misangu idi mibi mienzeka, bukola bua busami budiyi mifila, ne bungi bua bantu budiyi mitapa.

32.7.2

Malomba a Udi Muenzela Bibi

Balombodi badi batangila malomba a badibu benzela bubi ne bakuabu. Udi mua kuikala mubaki wa muntu anyi bidimba bikuabu bia dîku. Balombodi badi kabidi batangila mushindu udi bubi butatshisha.

32.7.3

Tshijadikilu tshia Dikudimuna dia Mutshima

Buludiki bua Nyuma budi bukengedibua bua kujingulula pikala muntu mukudimuna mutshima ne moyo mujima. Dikudimuna mutshima dia mushindu ewu didi ditamba kulejibua kupitshila ku bienzedi biakana misangu ya bungi, pamutu pa dinyingalala dikola munkatshi mua muyuki wa nkaya. Bitupa bia kutangila bidi biangata:

  • Bukola bua ditabuija mu Yezu Kilisto.

  • Ngikadilu wa ditonda.

  • Dinyingalala dinena bua bubi.

  • Dilongolola ne bantu batapibua ku bubi.

  • Dinemeka ku bidi mbulamatadi ulomba.

  • Dilubuluka mu dilekela dia bubi.

  • Lulamatu mu kunemeka kua mikenji ya Nzambi katshia ku bubi.

  • Bululama ne balombodi ba Ekelezia ne bantu bakuabu.

  • Disua dia kulonda mibelu ya balombodi ba Ekelezia.

Image
mamu udi usambila

32.7.4

Dinyanga dia Bipungidi bia ku Ntempelo

Mukalenga wakamanyisha ne, “biabungi bidi bilombibua kudi muntu udi mupeshibua biabungi” (Dilongesha ne Bipungidi 82:3). Muntu udi muangata diambika, mmuenza bipungidi bua kuikala ne moyo mu malongesha a kulu. Kunyanga kua bipungidi ebi kudi kuleja dikoleshibua dia bubi. Bidi bienza bua ne tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshitamba kukengedibua.

32.7.5

Muaba wa Dieyemena anyi wa Bukokeshi

Dikoleshibua dia bubi didi dilejibua padi muntu mubuenza padiye mu muaba wa dieyemena anyi wa bukokeshi, bu mudi muledi, mulombodi, anyi mulongeshi.

32.7.6

Dienzulula

Dinanukila mu dienzulula dia bubi bukola bumua, didi mua kuleja ngikadilu wa tshibidilu anyi bupika budi bubapangisha bua kulubuluka ku dikudimuna dia mutshima dilelela. Mu dikumbaja ku mikandu ya buikadi bua tshidimba idi mua kukengedibua, malongolodi a kumbusha ku bupika ne mibelu ya bamanyi bapiluka, bidi mua kuambuluisha (tangila 32.8.2).

32.7.7

Bidimu, Bukulumpa ne Dimanya

Balombodi badi batangila bidimu, bukulumpa ne dimanya padibu babela tshidimba anyi bangata dipangadika pa bipeta bia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba. Dilekela didi dikumbana ku misangu bua aba badi kabayi bakulumpa mu lumu luimpa. Tshilejilu, dilekela didi mua kukumbana bua bidimba bia bansonga bidi bidituala mu malu abundu padibi bilekela bubi ne bileja dikudimuna dia mutshima ne moyo mujima. Kadi mapangadika makola adi mua kuangatshibua pikalabu batungunuka mu didituala edi.

32.7.8

Bukola bua Meji

Disama dia meji, bupika, anyi bukola bua meji bukesa, kabiena bifila dilekela kudi muntu udi muenza bubi bukola to. Kadi ebi bidi bitupa bia kutangila. Bu tshitupa tshia kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima, balombodi badi ne bua kukeba buludiki bua Mukalenga bitangila lumvu lua muntu pa malongesha a lumu luimpa ne tshipidia tshia bujitu budi nabu muntu.

32.7.9

Kutonda Kudisuila

Kutonda kudisuila ne dinyingalala dia bunzambi bua bienzedi, bidi bileja dijinga dia kukudimuna mutshima.

32.7.10

Tshikondu pankatshi pa Bubi ne Ditonda

Kutonda kudi kuikala tshitupa tshia dikudimuna dia mutshima ne kakuena ne bua kuindishibua to. Imua misangu, bubi budi bulondibua kudi tshipolu tshinena tshia dilongolola ne lulamatu mu moyo. Pikala tshidimba tshitonda bubi ne katshiyi tshibuenzulula, etshi tshidi mua kuleja ne mmubulekela. Mu tshilejilu atshi, kutonda kudi mua kukumbaja, pamutu pa kubangisha ngenzelu wa dikudimuna dia mutshima.

32.7.11

Mibi Itangila Bidimba Bidi Bisombela mu Bikongu Bishilangana anyi Makunji Mashilangana

Imua misangu bidimba bidi bienza bubi bukola pamua, bisombela mu bikongu anyi makunji mashilangana. Mu bualu ebu, balombodi bakulu ba makunji badi bayukila pamua pa majinga a mikandu anyi bipangu bia buikadi bua tshidimba. Badi kabidi bakula bua kumanya pikalabu ne bua kufila mikandu anyi kuangata mapangadika a tshipangu a momumua anyi ne kudi malu makuabu adi mua kuleja dijinga dia bipeta bikuabu.


KULOMBOLA MIBELU YA MUNTU NKAYENDA


32.8

Mibelu ya Muntu Nkayenda ne Mikandu Mipepela ya Buikadi bua Tshidimba

Mibelu ya muntu nkaya idi ikumbana bua kuambuluisha bua kulama bakuabu ne kuambuluisha muntu bua apeta bukola bua disungila bua Yezu Kilisto kupitshila ku dikudimuna dia mutshima. Mibelu ya nanku idi mua kuambuluisha kabidi bidimba bua kudikuba ku mibi mikola ya bungi. Mu mibelu ya muntu nkaya, balombodi badi mua kufila kabidi mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba bua kuambuluisha tshidimba bua kukudimuna mutshima ku imua mibi mikola (tangila 32.8.3).

Mibi mikola kayena ya kuangata mu dipepeja to (tangila Dilongesha ne Bipungidi 1:31). Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi mua kuenzeka nangananga pikala tshidimba tshinyanga bipungidi bia ku ntempelo (tangila 32.7.4).

Maludiki adi ambuluisha balombodi bua kumanya diba didi mibelu ne mikandu mipepela bikumbana mbifunda kuinshi eku (tangila kabidi 32.7):

  • Muntu kayi muenza bubi budi bulomba tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.6.1).

  • Muntu mmutonda ku didisuila ne mmuikala ukudimuna mutshima ne moyo mujima.

  • Muntu udi ukudimuna mutshima ku bubi bukola buvuaye kayi muenza kumpala to.

  • Bubi bua muntu kabuyi bunyanga bipungidi bia ku ntempelo to.

  • Muntu udi ne malu adi ne dituyisha dia mushinga.

32.8.1

Mibelu ya Muntu Nkayenda

Maludiki adi alonda â, adi enzeka padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji ubela tshidimba bua kutshiambuluisha bua kukudimuna mutshima.

  • Lomba anu bua ngumu ya bungi bua kupangadika (1) tshiluiji tshia tshidimba ne ngikadilu wa bubi (2) ngikadilu, misangu, ne mutantshi wa ngikadilu. Kulombi diumvuija dia bungi pa bidi bikengedibua bua kumvua bualu to. Kuedi makonka adi ajuka ku lutangilu lueba nkayeba to.

  • Konka bua kumanya mushindu udi kuditualua, dienza pa bakuabu.

  • Imanyina pa ngikadilu mimpa idi ifila dikudimuna moyo dia tshidimba ne didifila kudi Mukalenga. Kankamika tshidimba bua kuangata mapangadika masunguluka bua kutuala dishintuluka dia ngikadilu ne dishintuluka dia mutshima bua kukudimuna mutshima. Mubikila bua kusema pabuipi ne Mupandishi, mu dikeba dia bukola buenda ne kumvua dinanga dia disungila dienda.

  • Mukankamika ne bikadilu bidi bijula, bu mudi disambila, kulonga kua mifundu, ne kuya kua mu bisangilu bia Ekelezia. Mulongesha ne muyuki wa dîku ne mudimu wa ntempelo, bidi mua kukepesha bukoki bua muluishi. Mukankamika bua kusadila bakuabu ne kutangalaja lumu luimpa.

  • Kukankamika dilongolola kudi aba badi batapibua ku mibi ne kulomba dibuikidila

  • Kukankamika dishala ntanta ne makoki mabi. Kuambuluisha bidimba biangata mapangadika a dibabidila bua kukandamena matêtshibua masunguluka.

  • Kumanya ne udi mulombodi wa ekelezia, kuena mubedi mupiluka to. Mu dikumbaja ku mibelu iwudi ufila, bimua bidimba bidi bisanka bua mibelu ya ngikadilu mimpa. Bimua bidi bitata ku disama dia meji. Padibi bikengedibua, bela bidimba bua bikeba diambuluisha dia kudi ba minganga bapiluka pa bukola bua mubidi bua meji (tangila 31.3.6).

  • Sambila ne keba buludiki bua kudi Nyuma kumpala kua kufila mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba. Bimua bidimba bidi bidiumvua bimpa padibi bienzela manema abi a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia pamutu pa kubikandika nawu.

  • Londesha bua kukankamika, kukolesha bukola bua nyuma, ne kutangila ntungunukilu.

Padi tshidimba tshitonda kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji, mibelu idi ne bua kulonda mu mishindu ya bungi. Mulombodi nkaya udi mua kuyifila. Anyi, ku dianyisha dia tshidimba, udi mua kuteka umua wa ku babedi benda bua kuyifila.

Ne ditaba dia tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kuteka bidimba bia mpuilu wa bakulu anyi bia Nsangilu wa Diambuluisha bua kuambuluisha mu mishindu misunguluka. Bua bansonga, udi mua kuteka bulombodi bukulu bua Bansongakaji anyi bimanyinyi ba mpuilu wa Buakuidi bua Alona bua kuambuluisha. Aba badi batekibua bua kuambuluisha, badi ne bua kupeta meji a nyuma bua kukumbaja mudimu awu (tangila 4.2.6).

Padi mulombodi uteka muntu bua kuambuluisha ne mibelu idi ilonda, udi ufila anu ngumu mikumbana idi ikengedibua bua kuambuluisha tshidimba. Muntu mutekibua udi ne bua kulama disokoka dia malu. Udi kabidi umanyisha muepiskopo bua ntungunukilu ne majinga a tshidimba.

Image
mamu udi usambila

32.8.2

Kuambuluisha Bantu badi ne Bupika ku Bienzedi bia Tshibidilu

Mibelu ya Muntu Nkayenda itu imua misangu yumvuija diambuluisha bidimba bua kukudimuna mutshima ku mibi idi mienza kudi bupika bua tshibidilu. Bupika bua tshibidilu ebu budi buangata bintu anyi mulongu mula wa ngikadilu. Bupika bua tshibidilu budi butatshisha bantu, mabaka, ne mêku. Muepiskopo udi mua kubela bidimba bua bikeba diambuluisha dia ku malongolodi a kumbusha ku bupika a Ekelezia ne kudi ba minganga bapiluka pa bukola bua mubidi bua meji.

Dienzela dia pornographie didi bupika bunena buvula mu bantu. Dienzela dia bungi didi mua kulua tshibidilu, anyi mu mishindu mikuabu, bupika. Nansha diodi dikala bupika anyi ngikadilu wa ku musangu, didi dibi. Didi dishiya ntanta ne Nyuma. Didi ditekesha makanda adi akoka bukola budi bufuma ku dilama dia bipungidi. Didi kabidi dinyanga malanda a mushinga.

Mibelu ya muntu nkaya ne mikandu mipepela idi pa tshibidilu ikumbana bua kuambuluisha muntu bua kukudimuna mutshima ku dienzela dia pornographie. Pa tshibidilu, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiena tshienzeka to. Bua disunguluja, tangila 38.6.6 ne 38.6.13. Mibelu ya bamanyi bapiluka idi mua kuambuluisha.

Mulombodi mukulu wa dikunji ne bepiskopo badi bambuluisha bidimba bia dîku padibi bikengela. Baledi badi mua kukumbajibua mu kubela kua bansonga pa pornographie. Mubaki udi mua kukumbajibua mu dibela dia muntu usedibua.

Bua ngumu ya bungi bitangila kubela bidimba bidi bibuelakana mu pornographie, tangila 38.6.13.

32.8.3

Mikandu Mipepela ya Buikadi bua Tshidimba

Mu dikumbaja bua kukankamika mapangadika mimpa paudi ufila mibelu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kufila mikandu mipepela ku manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua tshikondu tshikesa. Padi mikandu eyi mifidibua bimpa, idi mua kuambuluisha ne dikudimuna dia mutshima ne ditungunuka mu nyuma. Idi ibikidibua mipepela bualu kayena mifunda pa miandiku ya buikadi bua tshidimba to.

Mikandu mipepela idi mua kushala bua mbingu, ngondu ya bungi, anyi mutantshi mula pikalabi bikengedibua bua muntu kukudimuna mutshima mujima. Mu malu adi ka’ayi a tshibidilu, tshikondu tshidi mua kuikala tshila tshipita tshidimu tshimua.

Balombodi badi bakeba buludiki pa Nyuma bua kupangadika mikandu idi mua kuambuluisha bimpa muntu bua kukudimuna mutshima. Idi mua kuangata (kadi kayena mishikidila apa to) kuimanyika bunema bua kusadila mu dibikila dia mu Ekelezia, kuenza mudimu ne buakuidi, anyi kubuela mu ntempelo. Mulombodi udi kabidi mua kukandika muntu bua kuyisha, kulongesha, anyi kusambila mu bisangilu bia Ekelezia. Pikala mulombodi muimanyika bunema bua kubuela mu ntempelo, udi ushipa dianyisha dia kubuela mu ntempelo mu Malu a Mulombodi ne Kaleleki (MMK).

Kudia biakudia bia tshijila kudi kuikala tshitupa tshia mushinga tshia dikudimuna dia mutshima. Katshiena ne bua kuikala mukandu wa kumpala wa kupesha muntu udi ukudimuna mutshima ne uleja mutshima mutshibuluka ne nyuma munyingalala to. Kadi pikala muntu muenza bubi bukola, mulombodi udi mua kuimanyika bunema buenda bua tshikondu tshikesa.

Balombodi kabena ne bua kuambila muntu mukuabu mikandu mipepela ya tshidimba to, anu pikalaku dijinga dia kumanyisha (tangila 32.12.2).

Ku buludiki bua Nyuma, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kumbusha mikandu mipepela padi muntu utungunuka mu dikudimuna dia mutshima bimpa. Padi tshidimba tshitungunuka mu kunanukila mu bubi, bidi mua kuikala ne diambuluisha anyi bikengedibua bua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.


KULOMBOLA BIPANGU BIA BUIKADI BUA TSHIDIMBA MU EKELEZIA


Bipangu bia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bidi bienzeka padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji upangadika ne, bidi mua kuambuluisha anyi padibi bilombibua kudi ngenzelu wa Ekelezia (tangila 32.6). Bidi bienzeka mu tshipidia tshia tshikongu, dikunji, ditamba, distrika, anyi bukenji. Tshitupa etshi tshidi tshileja ngumu pa mushindu wa kubilombola.

32.9

Bantu Badi Babuela ne Bujitu

Tableau udi ulonda ewu udi uleja bantu badi babuela mu bipangu bia buikadi bua tshidimba.

Bantu Badi Babuela mu Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Tshikongu

Bantu Badi Babuela mu Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba

  • Muntu udi tshipangu tshienzela

  • Muepiskopo ne babedi benda

  • Kaleleki wa tshikongu

  • Mpuilu wa Bakulu anyi Nsangilu wa Diambuluisha (ku disungula; tangila 32.10.1)

Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Dikunji

Bantu Badi Babuela mu Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba

  • Muntu udi tshipangu tshienzela

  • Mulombodi mukulu wa dikunji ne babedi benda

  • Kaleleki wa dikunji

  • Bidimba bia tshipangu tshinena (mu malu matshintshika bu mudibi biumvuija mu 32.9.2)

  • Muepiskopo wa muntu udi tshipangu tshienzela (ku disungula; tangila 32.9.3)

  • Mulombodi wa mpuilu wa Bakulu anyi Nsangilu wa Diambuluisha (ku disungula; tangila 32.10.1)

32.9.1

Mulombodi Mukulu wa Dikunji

Mulombodi mukulu wa dikunji:

  • Udi ne bukokeshi pa mutu pa bipangu bia mu dikunji; kadi bia bungi bia ku bipangu ebi, bidi bienjibua kudi bepiskopo.

  • Udi ne bua kufila dianyisha kumpala kua muepiskopo kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.

  • Udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji pikala muntu muluma anyi mukaji uvua mupeta diambika dia mu ntempelo ne udi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia ne bua kumbushibua.

  • Udi mua kuenza tshipangu pikala tshidimba tshienza dibikila dia dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu tshikongu.

  • Udi ne bua kufila dianyisha kumpala kua dipangadika dia ndekelu dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu tshikongu bua kumbusha muntu udi kayi muambikibua.

32.9.2

Tshipangu Tshinena

Bidimba bia tshipangu tshinena kabitu anu bibuela mu bipangu bia buikadi bua tshidimba mu dikunji to. Kadi bidimba bia tshipangu tshinena bidi mua kubuela mu malu makola (tangila Dilongesha ne Bipungidi 102:2). Tshilejilu, bulombodi bukulu bua dikunji budi mua kubikila bidimba bia tshipangu tshinena bua kubuela padiku malu â:

  • Malu adi ne mpata.

  • Badi mua kukumbaja bualu ne tshipimu tshimpa

  • Tshidimba tshilomba dibuela diabu.

  • Tshidimba tshia bulombodi bukulu bua dikunji tshidi mu bualu (tangila 32.9.7).

32.9.3

Muepiskopo (anyi Mulombodi Mukulu wa Ditamba mu Dikunji)

Muepiskopo:

  • Udi ne bukokeshi pa mutu pa bipangu bia buikadi bua tshidimba mu tshikongu.

  • Udi uyukila ne mulombodi mukulu wa dikunji ne upeta dianyisha dienda kumpala kua kuenza tshipangu.

  • Kena mua kuenza tshipangu pikala muntu muluma anyi mukaji uvua mupeta diambika dia mu ntempelo ne udi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia ne bua kumbushibua. Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji tshidi ne bua kuenzeka mu malu â.

  • Udi mua kubikidibua bua kubuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji bua tshidimba tshia tshikongu tshidi buikadi bua tshidimba butangidibua. Dibuela dienda didi ne bua kuanyishibua kudi mulombodi mukulu wa dikunji ne muntu.

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshia tshikongu anyi tshia ditamba tshidi mua kulomba diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia pikalaye kayi muanji kuambikibua to. Kadi dianyisha dia mulombodi mukulu wa dikunji didi dilombibua kumpala kua kuangata dipangadika dia ndekelu.

Imua misangu tshipangu tshia Buikadi bua tshidimba mu tshikongu tshidi tshienzeka bua tshidimba tshiambikibua ne bipeka bikala ne, buikadi bua tshidimba mu Ekelezia nebumbushibua. Mu malu â, muepiskopo udi utuma bualu kudi mulombodi mukulu wa dikunji.

32.9.4

Mulombodi Mukulu wa Bukenji

Mulombodi mukulu wa bukenji

  • Udi ne bukokeshi pa mutu pa bipangu bia buikadi bua tshidimba mu matamba ne distrika ya mission.

  • Udi ne bua kufila dianyisha kumpala kua mulombodi mukulu wa distrika anyi ditamba kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.

  • Udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba pikala muntu muluma anyi mukaji uvua mupeta diambika dia mu ntempelo ne udi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia ne bua kumbushibua. Pikala diba anyi bula bua muaba bipangisha, udi mua kutuma umua wa ku babedi benda bua kuimanyina tshipangu. Udi usungula bantu babidi badi ne Buakuidi bua Melekisedeke bua kubuela.

  • Padibi bikumbana, udi wenza bipangu bia buikadi bua tshidimba bua bantu badi kabayi bambikibua to. Pikala diba anyi bula bua muaba bipangisha, udi mua kufila bukokeshi kudi bantu basatu ba Buakuidi bua Melekisedeke bua kuetshienza. Mu bualu ebu, mulombodi mukulu wa distrika anyi ditamba wa tshidimba udi ulombola tshipangu.

  • Udi mua kuenza tshipangu pikala tshidimba tshienza dibikila dia dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu distrika anyi ditamba.

  • Ne dianyisha dia Mukokeshi Munena ba ku Tshibambalu tshia Bukenji, udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba pikala muena bukenji muenza bubi bukola mu muaba wa bukenji (tangila 32.9.8). Udi kabidi uyukila bualu ebu ne tshidimba tshia mu Bulombodi bua Ntenji ne ubela mulombodi mukulu wa dikunji didi nzubu wa muena bukenji.

  • Udi ne bua kufila dianyisha kumpala kua dipangadika dia ndekelu dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu ditamba anyi mu distrika bua kumbusha buikadi bua udi kayi muambikibua.

Pikala muena bukenji mutonda bubi bukola budiye muenza kumpala kua kusadila mu bukenji, mulombodi mukulu wa bukenji udi uyukila ne muimanyinyi wenda ku Tshibambalu tshia Bukenji bua apeta maludiki.

Padi mulombodi mukulu wa bukenji wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, udi usungula bantu babidi badi ne Buakuidi bua Melekisedeke bua kumuambuluisha. Anu mu malu adi ka’ayi a tshibidilu ki mudiye ne bua kusungula bansonga bena bukenji bua kumuambuluisha. Udi ulonda ngenzelu imua ya tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji (tangila 32.10). Kadi tshidimba tshia tshipangu tshinena anyi tshia tshipangu tshia distrika katshiena tshibuela to.

32.9.5

Mulombodi Mukulu wa Distrika anyi Ditamba mu Bukenji

Mulombodi mukulu wa distrika anyi ditamba mu bukenji udi mua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba padiye mupeshibua bukokeshi kudi mulombodi mukulu wa bukenji. Bidimba bia tshipangu tshinena tshia distrika kabiena bibuela to.

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshia distrika anyi tshia ditamba tshidi mua kulomba diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia pikalaye kayi muanji kuambikibua to. Kadi dianyisha dia mulombodi mukulu wa bukenji didi dilombibua kumpala kua kuangata dipangadika dia ndekelu.

32.9.6

Kaleleki ka Dikunji anyi Tshikongu

Kaleleki ka dikunji anyi tshikongu:

  • Udi ufunda mianda ya tshipangu bua mutantshi udi ukengedibua bua kutuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia.

  • Udi ulongolola dibeji dia kuwuja padibu bamulomba kudi mulombodi udi wimanyina tshipangu.

  • Kena ubuela mu muyuki anyi mu dipangadika tshia tshipangu to.

32.9.7

Bantu Badi Babuela mu Ngikadilu ya Malu adi Ka’ayi a Tshibidilu

Pikala mubedi wa mu bulombodi bukulu bua dikunji kayi ukumbana kubuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, mulombodi mukulu wa dikunji udi ulomba tshidimba tshia tshipangu tshinena anyi mukuabu muakuidi munena bua kuangata muaba wenda. Pikala mulombodi mukulu wa dikunji kayi ukumbana bua kubuela, Bulombodi Bukulu bua Kumapala budi mua kupesha umua wa ku babedi benda bukokeshi bua kuimanyina pamuaba wenda.

Pikala mubedi wa mu buepiskopo kayi ukumbana kubuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo udi mua kulomba muakuidi munena mu tshikongu bua kuangata muaba wenda. Pikala muepiskopo kayi ukumbana bua kubuela, udi ufila bualu kudi mulombodi mukulu wa dikunji, ne yeya udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji. Muepiskopo kena mua kutuma mubedi bua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba to.

Pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshienzeka bua tshidimba tshia mu dîku dia muepiskopo anyi umua wa ku babedi benda, tshidi tshienzekela mu tshipidia tshia dikunji. Pikalatshi tshienzeka bua tshidimba tshia mu dîku dia umua wa ku babedi ba mulombodi mukulu wa dikunji, mulombodi mukulu wa dikunji udi uteka mukuabu muakuidi munena pa muaba wa mubedi. Pikala tshipangu tshienzeka bua tshidimba tshia mu dîku dia mulombodi mukulu wa dikunji, udi uyukila ne Tshibambalu tshia Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

Pikala tshidimba tshibenga bua muepiskopo anyi babedi benda kababuedi, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshienzekela mu tshipidia tshia dikunji. Pikala tshidimba tshibenga bua umua wa ku babedi ba mulombodi mukulu wa dikunji kabuedi, mulombodi mukulu wa dikunji udi uteka mukuabu muakuidi munena bua kuangata muaba. Pikala tshidimba tshibenga bua mulombodi mukulu wa dikunji kabuedi, anyi padi mulombodi mukulu wa dikunji umvua bua ne kena bua kuikalamu, udi uyukila ne Tshibambalu tshia Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

32.9.8

Kupangadika Mulombodi udi Wimanyina Tshipangu mu Ngikadilu ya Malu Misunguluka

Bipangu bia buikadi bua tshidimba bidi bitamba kuenzekela mu bitupa bia bulaba bidi tshisumbu tshia Ekelezia tshidi ne miandiku ya buikadi bua tshidimba.

Imua misangu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshikengedibua bua muntu umbuka. Pikala diumbuka dikala mu dikunji dimua, mulombodi mukulu wa dikunji udi uyukila ne bepiskopo ba bikongu bionsu bibidi ne upangadika muaba uditshi ne bua kuenzekela.

Pikala tshidimba tshiya pambelu pa dikunji, balombodi bakulu ba makunji onsu abidi badi bayukila ne bapangadika muaba udi tshipangu ne bua kuenzekela. Pikalabu bapangadika ne, tshidi ne bua kuenzekela mu tshikongu anyi dikunji dia kala, miandiku ya buikadi bua tshidimba idi ilamibua mu tshikongu atshi tô ne paditshi tshikumbana. Mu mushindu mukuabu, miandiku idi itumibua mu tshikongu tshikuabu. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi umanyisha mu musokoku muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupia-mupia wa tshidimba bua kumuleja dijinga dia tshipangu.

Imua misangu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshikengedibua bua tshidimba tshidi tshiya ntanta ne nzubu bua tshitupa tshikesa. Tshilejilu, tshipangu tshidi mua kukengedibua bua mulongi anyi tshidimba tshidi mu busalayi. Muepiskopo wa muaba udi tshidimba tshisombela bua tshitupa tshikesa, udi mua kufila mibelu ne dikuatshisha. Kadi kena mua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba to, anu pikala miandiku ya buikadi bua tshidimba mikala mu tshisumbu tshienda ne pikalaye muyukila ne muepiskopo wa tshikongu tshia ku nzubu.

Imua misangu muena bukenji udi mua kuenza bubi bukola mu muaba wa bukenji ne bulua kumanyika anu panyima pa yeya mujudibua. Muepiskopo ne mulombodi mukulu wa dikunji badi bayukila bua kumanya udi ne bua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba. Umua wa ku bobu udi uyukila ne mulombodi mukulu wa bukenji wa kala kumpala kua kuenza.

32.10

Mishindu ya Kuenza Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba

32.10.1

Kumanyisha ne Kulongolola kua Tshipangu

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi upesha tshidimba dimanyisha difunda dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshienzeka buatshi. Udi utua tshiala pa mukanda, Mukanda udi ne bua kuikala ne mamanyisha â:

“[muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji] udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba bueba. Tshipangu netshienzeka mu [dituku ne diba] ku [muaba].

“Tshipangu etshi netshitangila [funda mu tshikosu miaku minena ya didituala dibi, kadi kusunsuludi malu onsu anyi bilejilu to].

“Udi mubikidibua bua kulua mu tshipangu bua kufila diandamuna dieba. Udi mua kufila mamanyisha mafunda a kudi bantu badi mua kufila ngumu milelela. Udi bua kubikila muntu awu bua kuakula mu tshipangu bueba pikalabi bianyishibua kumpala kudi mulombodi mukulu wa dikunji anyi muepiskopo. Udi kabidi bua kubikila [mulombodi mukulu wa Nsangilu wa Diambuluisha anyi mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakulu] bua ikalapu ne bua afila dikuatshisha.

“Muntu yonsu udi ulua, udi ne bua kupetangana ne buikadi bua kanemu bua tshipangu, pamua ne ngenzelu ne disokoka dia malu dia tshipangu. Babedi ba dîyi dia ditunga ne bakuatshishi bakuabu badi kabayi batela kulu eku, kabena balua to.”

Tshisumbu tshia miaku tshia ndekelu, tshidi mua kuikala ne biambilu bia dinanga, ditekemena, ne lukonku.

Maludiki pa bantu badi muntu mua kubikila bua kuakula ku tshipangu adi mafila mu 32.10.3, nomba 4.

Pikala mukanda kayi mua kufidibua mu bianza, udi mua kutumibua ku posita mufundisha, ne dimanyisha dia dipeta dilomba.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi uteka dituku dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu diba didi diakanyina muntu. Udi kabidi ujadika ne kudi diba dia kupeta malu mafunda a kudi udi muenzela bibi ku ngikadilu mubi pikalaye ujinga kuafila (tangila 32.10.2).

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulongolola tshidimba bua tshipangu mu kumumvuija kipatshila ne ngenzelu biatshi. Udi kabidi umvuija mapangadika adi tshipangu mua kuangata ne bipeta biawu. Pikala tshidimba tshitonda, mulombodi udi umvuija ne, ditonda nedikala ne mushinga mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.

32.10.2

Kupeta Malu Mafunda a kudi Udi Muenzela Bibi

Padi tshidimba tshia Ekelezia tshikala tshienzela bibi (bu mudi Buenzavi ne tshidimba tshia dîku, kutatshisha kua bana, kutatshisha kua mubaki, anyi mashimi), muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi uyukila ne muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji wa muntu awu. Balombodi aba badi bapangadika pikalabi ne mushinga bua kupesha udi muezela bibi mushindu wa kufila dimanyisha difunda pa ngikadilu mubi ne bipeta bienda. Mamanyisha â adi mua kubadibua mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.10.3, nomba 3). Balombodi ba Ekelezia kabena ne bukokeshi bua kuenza muyuki ne bantu badi benzela bibi badi kabayi bidimba bia Ekelezia to.

Muyuki yonsu ne muntu udi muezela bibi bua kipatshila aka, udi ne bua kuenzeka kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji wenda. Pikala muntu udi muenzela bibi mufila dimanyisha, mulombodi ewu udi udifila kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba. Balombodi badi ne bua kuikala badimuka bua kuepuka kudiundisha tshilumbu. Tangila 32.4.3 bua madimuishi makuabu.

Dikebulula dionsu dia muntu udi muenzela bibi udi muinshi mua bidimu 18, didi dienzeka kupitshila ku baledi ba muana anyi kudi balami ba ku mbulamatadi, anu pikalebi mua kufila njiwu.

Bua mamanyisha adi atangila muepiskopo ne mulombodi mukulu wa dikunji bua kupeta buludiki mu malu a ditatshisha, tangila mu 32.4.5 ne 38.6.2.1.

32.10.3

Kulombola Tshipangu

Kumpala kua tshipangu kubangisha, muepiskopo ne mulombodi mukulu wa dikunji udi wambila bantu bonsu udi tshipangu tshienzela ne ngikadilu mubi udi mufidibua. Pikalabi bikengedibua, udi umvuija ngenzelu wa tshipangu.

Pikala muntu koku, nanku udi ubikidibua mu muaba wa tshipangu. Pikala muepiskopo mubikidibua bua kubuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji, udi penda ubuela mu muaba ewu mu diba dimua. Pikala muntu mubikila mulombodi mukulu wa Nsangilu wa Diambuluisha anyi mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakulu wa tshikongu bua ikalaku ne bua afila dikuatshisha, udi penda wakidibua mu muaba wa tshipangu.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulombola tshipangu mu nyuma wa dinanga, bu mudibi bifunda kuinshi eku.

  1. Udi ulomba muntu bua enza disambila dia kunzulula nadi.

  2. Udi umanyisha ngikadilu mubi udi muenzeka. Udi upesha muntu (pikalayeku) tshipolu tshia kujadika, kuvila, anyi kutokesha dimanyisha edi.

  3. Pikala tshidimba tshijadika ngikadilu mubi, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi upita ku nomba 5 udi kuinshi eku. Pikala tshidimba tshivila, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi uleja ngumu pa bualu ebu. Bidi biumvuija ne, udi uleja mikanda ya bualu ne ubala dîyi dikola mamanyisha onsu mafunda a kudi udi muenzela bibi (tangila 32.10.2). Pikalaye mubala dimanyisha edi, udi ulama bumuntu bua udi muenzela bibi.

  4. Pikala tshidimba tshivila ngikadilu mubi, udi mua kuleja ngumu kudi tshipangu. Etshi tshidi mua kuikala tshifundibua. Anyi tshidimba tshidi mua kulomba bantu badi mua kufila ngumu milelela bua bakula umua ne umua mu tshipangu. Bantu badi bakula badi ne bua kuikala bidimba bia Ekelezia, anu muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupangadika kumpala bua ne muntu wa pambelu udi mua kubuela. Badi bindila mu miaba mishilangana tô ne padibu balombibua bua kuakula. Muntu yonsu udi umbuka mu tshipangu padiye ujikija. Badi ne bua kupetangana ne buikadi bua kanemu bua tshipangu, pamua ne ngenzelu ne disokoka dia malu dia tshipangu. Bidimba kabiena mua kuikala ne bubedi bua dîyi dia ditunga muaba awu to. Kabena nansha ne bua kuikala ne bakuatshishi bakuabu badi kabayi batela mu tshisumbu tshia miaku tshibidi tshia tshitupa etshi.

  5. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuela makonka kudi tshidimba mu mushindu muakana ne wa kanemu. Udi kabidi ne bua kuela makonka kudi bantu bakuabu badi tshidimba tshilomba bua kufila ngumu. Babedi ba mu buepiskopo anyi ba mu bulombodi bukulu bua dikunji badi mua kuela pabu makonka. Lukonku lonsu ludi ne bua kuikala mu tshikosu ne luipi ku malu adi ne mushinga.

  6. Padi ngumu pa makonka onsu ilejibua, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulomba tshidimba bua kupatuka mu muaba wa tshipangu. Kaleleki udi mpenda upatuka, anu pikala bidimba bia tshipangu tshinena bibuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji. Pikala muepiskopo wa tshidimba muikala mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu Dikunji, udi penda upatuka. Pikala mulombodi mukulu wa Nsangilu wa Diambuluisha anyi mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakulu muikalaku bua kufila dikuatshisha, udi penda upatuka.

  7. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ulomba makumbaji anyi ngenyi kudi babedi benda. Pikala bidimba bia tshipangu tshinena bikala bibuela mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji, udi ukonka makumbaji ne ngenyi.

  8. Ne babedi benda, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ukeba disua dia Mukalenga mu disambila pa bualu ebu. Anu mulombodi mukulu wa dikunji ne babedi benda anyi muepiskopo ne babedi benda ki badi ne bua kushala mu muaba wa tshipangu diba edi. Pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji tshikala ne bidimba bia tshipangu tshinena, pa tshibidilu bulombodi bukulu bua dikunji budi buya ku tshibambalu tshia mulombodi mukulu wa dikunji.

  9. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wambila bebedi benda dipangadika dienda ne ubalomba bua batua mpanda ku diodi. Pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji tshikala ne bidimba bia tshipangu tshinena, bulombodi bukulu bua dikunji budi bualukila ku muaba wa tshipangu ne bulomba tshipangu tshinena bua kutua mpanda ku dipangadika. Pikala mubedi anyi tshidimba tshia mu tshipangu tshinena muikala ne ngenyi mishilangana, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi uteleja ne ukeba mushindu wa kuakaja dishilangana. Bujitu bua dipangadika budi mu bianza bia mulombodi mukulu udi ulombola.

  10. Udi ubikila muntu bua alukila mu muaba wa tshipangu. Pikala kaleleki mulopoka, udi penda ubikidibua mu muaba wa tshipangu. Pikala muepiskopo wa tshidimba muikala mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu Dikunji, udi penda ubikidibua mu muaba wa tshipangu. Pikala mulombodi mukulu wa Nsangilu wa Diambuluisha anyi mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakulu muikalaku bua kufila dikuatshisha, udi penda ubikidibua bua kualukila.

  11. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ufila dipangadika dia tshipangu mu nyuma wa dinanga. Pikala dipangadika dikala dia kukandika muntu manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia anyi diumbusha dia buikadi bua tshidimba, udi umvuija mikenji (tangila 32.11.3 ne 32.11.4). Udi kabidi umvuija mushindu wa kunemeka mikandu ne ufila maludiki makuabu ne mibelu. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kutuma tshipangu dituku dikuabu bua kukeba buludiki bua bungi ne ngumu kumpala kua kuangata dipangadika. Padibi nanku, udi umvuija.

  12. Udi umvuija bunema bua muntu bua kubikila (tangila 32.13).

  13. Udi ulomba muntu bua enza disambila dia kujikija nadi.

Pikala muntu koku anyi kayiku, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi umumanyisha dipangadika bu mudibi biumvuija mu 32.12.1.

Kakuena muntu muanyishibua bua kukuata meyi, bindidimbi, anyi mifundu milama ku mêyi. Kaleleki udi mua kufunda bua kipatshila ka kulongolola Mulubu wa Tshipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Kadi mifunda ayi kayena bua kuikala muaku ku muaku anyi ditentula dia mêyi to. Padi mulubu ulongolodibua, udi ubutula mifundu yonsu.

32.11

Mapangadika a mu Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba

Mapangadika a mu bipangu bia buikadi bua tshidimba adi ne bua kufidibua kupitshila ku Nyuma. Adi ne bua kuleja dinanga ne ditekemena bivua Mupandishi mufila kudi bonsu badi bakudimuna mutshima. Mapangadika adi mua kufidibua adi mumvuija kuinshi eku. Padibu bangata mapangadika, balombodi badi batangila malu adi mafunda mu 32.7.

Panyima pa tshipangu tshionsu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu bia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia kupitshila ku MMK (tangila 32.14.1).

Mapangadika adi mua kufidibua a mu bipangu bia buikadi bua tshidimba adi mafunda mu bitupa bidi bilonda ebi.

32.11.1

Kushala Tshidimba tshia Tshishiki

Mu bimua bilejilu, muntu udi mua kuikala kayi ne bualu ne udi ushala tshidimba tshia tshishiki. Mu bimua bilejilu, muntu udi mua kuikala muenza bubi, mukudimuna mutshima ne moyo mujima, ne udi ushala tshidimba tshia tshishiki. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kufila mibelu ne didimuija bua bienzedi bialua. Panyima pa tshipangu, udi utungunuka ne kufila dikuatshisha didi dikengedibua.

Image
muluma ne mukaji basomba pamua

32.11.2

Mibelu ya Muntu Nkayenda ne Muepiskopo anyi Mulombodi Mukulu wa Dikunji

Mu bimua bipangu bia buikadi bua tshidimba, balombodi badi mua kupangadika ne tshidimba katshiena tshishiki to—kadi ne mikandu mikumbana ya buikadi bua tshidimba ayi kayena mileja bimpa. Mu bilejilu ebi, tshipangu tshidi mua kupangadika ne, muntu udi mua kupeta mibelu ya muntu nkaya ne diakaja dia kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji. Mibelu eyi idi mua kuikala ne mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba mifunda mu 32.8.3.

Mibelu ya muntu nkaya ne mikandu mipepela ya buikadi bua tshidimba kabiena mushindu umua padi tshipangu tshienza bua mibi idi mifunda mu 32.6.1.

32.11.3

Mikandu Mikumbana ya Buikadi bua Tshidimba

Mu bimua bipangu bia buikadi bua tshidimba, balombodi badi mua kupangadika ne, bidi bimpa bua kupesha muntu mikandu mikumbana pa manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua tshikondu tshikesa. Mikandu mikumbana idi mua kuikala mimpa bua bonsu, kadi bua mibi mikola anyi malu, adi buikadi bua tshidimba mua kumbushibua (tangila 32.11.4).

Bantu badi ne mikandu mikumbana ya buikadi bua tshidimba batshidi bidimba bia Ekelezia. Kadi manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia abu adi akandikibua bu mudibi bilonda:

  • Kabena mua kubuela mu ntempelo to. Kadi badi mua kutungunuka ne kuluata bilulu bia ntempelo pikalabu bambikibua. Pikala tshidimba tshikala ne dianyisha dia kubuela mu ntempelo, mulombodi udi udiumbusha mu MMK.

  • Kabena bua kuenza mudimu ne buakuidi to.

  • Kabena mua kuangata biakudia bia tshijila anyi kutua mpanda kudi balombodi ba Ekelezia to.

  • Kabena mua kuyisha, kulongesha, anyi kusambila mu bisangilu bia Ekelezia to. Ne kabena mua kusadila mu dibikila dia Ekelezia to.

Badi bakankamikibua bua kulua mu bisangilu bia Ekelezia ne mu bibilu pikala ngikadilu wabu muimpa. Badi kabidi bakankamikibua bua kufuta bia dikumi ne milambu.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kukumbaja mikenji, bu mudi kushala ntanta ne biamua bia pornographie ne makoki makuabu mabi. Pa tshididilu udi ukumbaja mikenji idi yambuluisha. Idi mua kuikala, kulua kua mu Ekelezia misangu yonsu, kusambila misangu yonsu, ne kubala mifundu ne mikandu mikuabu ya Ekelezia.

Pikala manema a muntu a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia makandikibua, etshi tshidi tshifundibua mu miandiku ya buikadi bua tshidimba.

Tshikondu tshia mukandu mukumbana tshitu tshia tshidimu tshimua ne tshidi mua kupita. Padi tshidimba tshienza ntungunukilu misunguluka mu dikudimuna dia mutshima dimpa, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza tshipangu tshikuabu bua kutangila diumbusha dia mikandu (tangila 32.16.1). Pikala tshidimba tshitungunuka mu kunanukila mu bubi, mulombodi udi mua kuenza tshikuabu tshipangu bua kutangila mapangadika makuabu.

32.11.4

Diumbusha dia Buikadi bua Tshidimba

Mu bimua bipangu bia buikadi bua tshidimba, balombodi badi mua kupangadika ne, bidi bimpa bua kumbusha buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua muntu bua tshikondu tshikesa (tangila Mosiya 26:36; Alama 6:3; Moloni 6:7; Dilongesha ne Bipungidi 20:83).

Diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua muntu didi dilombibua padi muntu ushipangana (bu mubibi biamba mu 32.6.1.1) ne mu dibaka dia bantu babungi (bu mudibi biumvuija mu 32.6.1.2). Tshidi tshilombibua bua buenzavi ne tshidimba tshia dîku bu mudibi biumvuija mu 32.6.1.2 ne mu 38.6.10.

Kupitshila ku Numa, diumbusha dia buikadi bua tshidimba bua muntu didi kabidi dikengedibua mu bidi bilonda ebi:

  • Bua bantu badi ne ngikadilu udi muikala lutatu lukola kudi bakuabu.

  • Bua bantu badi benza mibi mikola misunguluka.

  • Bua bantu badi kabayi baleja dikudimuna dia mutshima ku mibi mikola (tangila ngenyi mu 32.7).

  • Bua bantu badi benza mibi mikola idi ituala lutatu kudi Ekelezia.

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshia tshikongu, ditamba, anyi tshia distrika tshidi mua kulomba diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia dia muntu udi kayi muanji kuambikibua to. Kadi dianyisha dia mulombodi mukulu wa dikunji anyi wa bukenji didi dikengedibua kumpala kua kuangata dipangadika dia ndekelu.

Bantu badi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bumbushibua kabena mua kusanka ne bunema bonsu bua buikadi bua tshidimba to.

  • Kabena mua kubuela mu ntempelo anyi kuluata bilulu bia ntempelo to. Pikala muntu muikala ne dianyisha dia kubuela mu ntempelo, mulombodi udi udiumbusha mu MMK.

  • Kabena bua kuenza mudimu ne buakuidi to.

  • Kabena mua kuangata biakudia bia tshijila anyi kutua mpanda kudi balombodi ba Ekelezia to.

  • Kabena mua kuyisha, kulongesha, anyi kusambila mu bisangilu bia Ekelezia anyi kulombola tshibilu tshia ekelezia to. Ne kabena mua kusadila mu dibikila dia Ekelezia to.

  • Kabena mua kufuta bia dikumi ne milambu to.

Badi bakankamikibua bua kulua mu bisangilu bia Ekelezia ne mu bibilu pikala ngikadilu wabu muimpa.

Bantu badi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bumbushibua badi mua kutangidibua bua dibuela kabidi kupitshila ku ditambula ne dijadikibua. Pa tshibidilu, badi ne bua kuleja dikudimuna dia mutshima dimpa bua nansha tshidimu tshimua. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza tshikuabu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba bua kutangila dibuela kabidi (tangila 32.16.1).

Mapangadika ne Bipeta bia Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba

Dipangadika

Bipeta

Dipangadika

Kushala Tshidimba tshia Tshishiki (tangila 32.11.1)

Bipeta

  • Nansha tshimua

Dipangadika

Mibelu ya Muntu Nkayenda ne Muepiskopo anyi Mulombodi Mukulu wa Dikunji (tangila 32.11.2)

Bipeta

  • Udi mua kuikala ne amua manema a buikadi bua tshidimba avua ne mikandu mipepela.

  • Mikandu idi pa tshibidilu bua nansha tshidimu tshimua, mu malu adi ka’ayi a tshidibilu, idi mua kuikala bua tshikondu tshila.

  • Mikandu mipepela idi yumbushibua panyima pa dikudimuna dia mutshima dimpa.

  • Mapangadika ka’ena afundibua mu miandiku ya tshidimba to.

Dipangadika

Mikandu Mipepela ya Buikadi bua Tshidimba (tangila 32.11.3)

Bipeta

  • Manema a buikadi bua tshidimba adi makandikibua ku mikandu mikumbana.

  • Mikandu idi pa tshibidilu bua nansha tshidimu tshimua ne idi mua kuikala bua tshikondu tshila.

  • Mapangadika adi afundibua mu miandiku ya tshidimba.

  • Mikandu mikumbana idi yumbushibua panyima pa dikudimuna dia mutshima dimpa, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, ne pikalabi bikengedibua, pa dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

  • Tshimanyinu tshia miandiku ya buikadi bua tshidimba tshidi tshiumbushibua padi mikandu yumbushibua panyima pa tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (pakumbusha tumanyinu tua bilema tufunda; tangila 32.14.5).

Dipangadika

Diumbusha dia Buikadi bua Tshidimba (tangila 32.11.4)

Bipeta

  • Milulu yonsu idi ikupudibua.

  • Manema a buikadi bua tshidimba onsu adi umbushibua, pa tshibidilu bua nansha tshidimu tshimua.

  • Muntu udi ukumbana bua kubuela kabidi ku ditambula ne dijadika, anu panyima pa dikudimuna dia mutshima dimpa, pa tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, ne pikalabi bikengedibua, dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala (tangila 32.16).

  • Muntu uvua muambikibua udi ukumbana bua kupeta dipinguluja dia Mabenesha anu ku dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala ne panyima pa nansha tshidimu tshimua tshijima katshia ku dibuela kabidi (tangila 32.17.2).

  • Bua muntu uvua muambikibua, tshimanyinu tshia “Dipinguluja dia Mabenesha Dilombibua” tshidi tshiumbushibua mu miandiku ya buikadi bua tshidimba anu padi mululu ukumbajibua (tumanyinu tua bilema tushala; tangila 32.14.5).

32.11.5

Makonka pa Dipangadika dia Malu Makola

Muepiskopo udi utuma makonka a maludiki a mu mukanda munena wa maludiki bua bipangu bia buikadi bua tshidimba kudi mulombodi mukulu wa dikunji.

Mu malu makola, mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kukeba mubelu kudi Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji udi utangila muaba wenda. Mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kuyukila ne Bulombodi Bukulu bua Ntenji bitangila malu mafunda mu 32.6.3. Kadi mulombodi mukulu wa dikunji kena ne bua kukonka Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa wa Ntenji anyi Mukokeshi Munena mushindu wa kupangadika mu malu makola. Mulombodi mukulu wa dikunji udi upangadika pikala tshipangu ne bua kuenzeka bua kuasa bualu. Tshipangu tshiotshi tshienzeka, mulombodi mukulu wa dikunji anyi muepiskopo udi upangadika bipeta.

32.11.6

Mukokeshi wa mu Bulombodi Bukulu bua Kumpala

Bulombodi Bukulu bua Kumpala budi ne bukokeshi pa mikandu yonsu ne diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

32.12

Mamanyisha ne Diambila

Dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba budi bumanyishibua kudi muntu—ne kudi bakuabu padibi bikengedibua—bu mudibi biumvuija kuinshi.

32.12.1

Kumanyisha Dipangadika kudi Muntu

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wambila muntu bipeta bia tshipangu paditshi tshijikija. Kadi udi mua kutuma tshipangu dituku dikuabu bua kukeba buludiki bua bungi ne ngumu kumpala kua kuangata dipangadika.

Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshia tshikongu, ditamba, anyi tshia distrika tshidi mua kulomba diumbusha dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia dia muntu udi kayi muanji kuambikibua to. Kadi dianyisha dia mulombodi mukulu wa dikunji anyi wa bukenji didi dikengedibua kumpala kua kuangata dipangadika dia ndekelu.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi umvuija bipeta bia mapangadika bifunda mu 32.11. Mu mushindu muimpa, udi penda ufila mibelu pa mikenji ya dikudimuna dia mutshima bua mikandu yumbushibua anyi bua muntu itabibua kabidi mu Ekelezia.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi upesha muntu dipeji difunda dia dipangadika ne bipeta biadi. Dibeji edi didi ne dimanyisha dinena didi dileja ne dipangadika ndiangatshibua mu diandamuna ku ngikadilu mushilangana ne mikenji ne bulongama bua Ekelezia. Didi kabidi mua kuikala ne mibelu bitangila kuikala ne mikandu ya buikadi bua tshidimba miumbusha anyi kuikala muitabibua kabidi mu Ekelezia. Didi kabidi ne bua kumanyisha muntu ne, udi mua kuenza dibikila ku dipangadika (tangila 32.13).

Pikala muntu kayi mulua mu tshipangu, dibeji difunda didi mua kukumbana bua kumumanyisha dipangadika. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ne bua kumonangana ne muntu.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji kena upesha muntu dibeji ditentula dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia to.

32.12.2

Kumanyisha Dibangadika kudi Bakuabu

Padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji ukandika manema a buikadi bua tshidimba a muntu mu mibelu ya muntu nkaya, kena bua kuambila muntu mukuabu to (tangila 32.8.3). Kadi balombodi aba badi mua kuyukila nkayabu bitangila mikandu mipepela bua kuambuluisha bidimba.

Pikala manema a buikadi bua tshidimba adi makandikibua ku mikandu mikumbana anyi ku diumbusha mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wamba dipangadika anu kudi bantu badi ne bua kumanya. Maludiki adi alonda â adi enzeka.

  • Udi utangila majinga a udi muenzela bibi ne udi mua kulengibua kudi bubi ne diumvua dia dîku dia muntu.

  • Kena wamba dipangadika pikala muntu wenza dibikila to. Kadi udi mua kuamba ne, didi dibikila pikalaye mumona ne bidi bikengedibua bua kulama bantu badi bubi mua kulenga. Udi kabidi mua kudiamba bua kukuatshisha muntu udi mutapika (nansha yeya kayi mufila dina dia muntu) anyi bua kulama bulelela bua Ekelezia.

  • Padibi bikengedibua, muepiskopo udi wamba dipangadika mu musokoku kudi bidimba bia tshipangu tshia tshikongu. Etshi tshidi bua kumanyisha balombodi badi mua kutangila muntu bua dikumbana dienda bua kusadila mu mabikila, kulongesha, anyi kusambila anyi kuyisha. Bidi kabidi bua kukankamika balombodi bua bafila bukubi ne dikuatshisha kudi tshidimba ne dîku diatshi.

  • Ne dianyisha dia kudi mulombodi mukulu wa dikunji, muepiskopo udi mua kuamba dipangadika mu mpuilu wa bakulu ne mu bisangilu bia Nsangilu wa Diambuluisha padi bualu buikala ne:

    • Ngikadilu ya tshinyangu idi mua kutuala lutatu kudi bakuabu.

    • Malongesha a mashimi anyi mishindu mikuabu ya dipambuka.

    • Mibi ya bundu bu mudi kuitaba kua dibaka dia bantu babungi anyi kuakula malongesha a tusumbu tusokoma bua kukoka bantu.

    • Kubenga patoka kua mapangadika anyi malongesha a balombodi banena ne ba pabuipi ba Ekelezia.

  • Mu malu a nanku, mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kufila bukokeshi bua kumanyisha bidimba bia bikongu bikuabu mu dikunji.

  • Mu amua malu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kumona ne bidi ne mushinga bua kumanyisha bamua anyi bonsu bantu badi benzela bibi ne mêku abu ne, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba ntshienzeka bua muntu awu. Udi wenza nanku kupitshila kudi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji wabu.

  • Pikala bienzedi bia tshinyangu bia muntu biteka bakuabu ku njuwu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi udimuija bua kuambuluisha bua kulama bakuabu. Kena wamba ngumu misokoka ne kena welesha meji pa bualu to.

  • Mu bilejilu ebi bionsu, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ushiya miyuki yonsu mu dimanyisha dinena. Udi mua kubangisha ne, manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia adi makandikibua anyi mumbushibua bua ngikadilu mushilangana ne mikenji ne bulongama bua Ekelezia. Udi ulomba bantu badiku bua kabayukidi bualu to. Kena ubakonka pikalabu batua mpanda anyi babenga mapangadika to.

  • Padi tshidimba tshikala ne tshishiki panyima pa tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.11.1), muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi mua kumanyisha kutokesha ngumu mibi.

32.12.3

Kumanyisha Dibenga dia Buikadi bua Tshidimba

Mu malu bikuabu, muepiskopo udi mua kujinga kumanyisha ne, muntu mmubenga buikadi bua tshidimba buenda mu Ekelezia (tangila 32.14.9). Muepiskopo kena ufila diumvuija dikuabu to.

32.13

Dibikila dia Dipangadika

Tshidimba tshidi mua kuenza dibikila dia dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu tshikongu kudi mulombodi mukulu wa dikunji munkatshi mua matuku 30. Mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji bua kutangila dibikila. Udi mua kulomba kabidi muepiskopo bua kuenzulula tshipangu ne kutangila kabidi dipangadika, nangananga padiku ngumu mipia-mipia.

Tshidimba tshidi mua kuenza dibikila pa dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu dikunji mu kufunda mukanda kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala munkatshi mua matuku 30. Tshidimba tshidi tshifila mukanda kudi mulombodi mukulu wa dikunji bua atuma kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

Mu bukenji, tshidimba tshidi mua kuenza dibikila dia dipangadika dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba mu ditamba anyi mu distrika kudi mulombodi mukulu wa bukenji munkatshi mua matuku 30. Mulombodi mukulu wa bukenji udi wenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba bua kutangila dibikila. Pikala diba anyi bula bua muaba bimupangisha bua kuenza nanku, udi ulonda maludiki adi mu 32.9.4.

Pikala mulombodi mukulu wa bukenji muenza tshipangu, tshidimba tshidi mua kuenza dibikila pa dipangadika mu kufunda mukanda kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala munkatshi mua matuku 30. Tshidimba tshidi tshifila mukanda kudi mulombodi mukulu wa bukenji bua atuma kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

Muntu udi wenza dibikila pa dipangadika, udi umvuija mu kufunda bilema anyi bululama budi bupangika mu ngezelu anyi mu dipangadika.

Pikala tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshienzeka bua kutangila dibikila, dimua dia ku mapangadika didi mua kuangatshibua:

  • Kulekela dipangadika dia kumpala.

  • Kuakaja dipangadika dia kumpala.

Mapangadika a Bulombodi Bukulu bua Kumpala adi a ndekelu ne ka’ena a kuenzela kabidi dibikila to.

32.14

Milubu ne Miandiku ya Buikadi bua Tshidimba

32.14.1

Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia

Panyima pa tshipangu tshionsu tshia buikadi bua tshidimba, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia kupitshila ku MMK. Udi mua kulomba kaleleki bua kulongolola mulubu. Udi ujadika bua ne kakuena dibeji dia ku bianza anyi dia mu electronique kadiena dishala pabuipi. Udi kabidi ujadika ne mifundu yonsu miangata bua kulongolola mulubu idi mibutula.

32.14.2

Mikandu Mikumbana ya Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia

Mikandu ya buikadi bua tshidimba mu Ekelezia idi ifundibua mu miandiku ya buikadi bua tshidimba. Muaba wa tshishikaminu wa Ekelezia udi wenza tshimanyinu etshi padiye upeta Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Padi tshidimba tshikudimuna mutshima, mulombodi udi wenza tshipangu tshikuabu bua kutangila diumbusha dia mikandu eyi (tangila 32.16.1).

32.14.3

Miandiku panyima pa Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia Bumbushibua

Pikala buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bumbushibua, muaba wa tshishikaminu tshia Ekelezia udi umbusha miandiku ya buikadi bua tshidimba padiye upeta Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Pikala muntu ujinga, balombodi badi bamuambuluisha bua kudilongolola bua kubuela kabidi mu Ekelezia kupitshila ku ditambula ne dijadikibua (tangila 32.16.1).

32.14.4

Miandiku Panyima pa Dibuela Kabidi mu Ekelezia

Padi muntu witabibua kabidi mu Ekelezia, muepiskopo udi utuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Mukanda wa Ditambula ne Dijadikibua kena ufukibua to. Ditambula ne dijadikibua bidi bifundibua mu dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia.

Pikala tshidimba katshivua tshiambikibua, muaba wa tshishikaminu wa Ekelezia udi utuma miandiku ya buikadi bua tshidimba idi ileja dituku dia ditambula dienda dia kumpala ne milulu mikuabu. Miandiku kayena ileja bualu bua dijimija dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia to.

Pikala tshidimba tshikala tshiambikibua, muaba wa tshishikaminu wa Ekelezia udi wakajilula miandiku ya buikadi bua tshidimba bua kuleja dituku dipia-dipia dia ditambula ne dijadikibua. Miandiku eyi idi ne mufundu “Dipinguluja dia Mabenesha Dilombibua.” Padi mabenesha a tshidimba apingulujibua (tangila 32.17.2), miandiku ya buikadi bua tshidimba idi yakajiludibua bua kuleja dituku dia ditambula dienda dia kumpala ne milulu mikuabu. Kayena ileja bualu bua dijimija dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

32.14.5

Miandiku ya Buikadi bua Tshidimba ne Tumanyinu tua Bilema

Ku dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala, muaba wa tshishikaminu wa Ekelezia udi ufunda tumanyinu tua bilema pa miandiku ya buikadi bua tshidimba mu malu onsu adi mafunda kuinshi.

  1. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia dileja ne, buikadi bua tshidimba bua muntu budi ne mikandu mikumbana anyi mbumbushibua bua ngikadilu yonsu idi ilonda eyi:

    1. Tshibindi

    2. Buenzavi bua buntu bua muana anyi nsonga, buenzavi bua kuenzeja muana anyi nsonga, anyi ditatshisha dia mubidi anyi meji a muana anyi a nsonga.

    3. Kubuelakana mu pornographie ne bana bu mudibi bileja mu 38.6.6

    4. Dibaka dia bantu babungi

    5. Ngikadilu wa buenzavi bua tshinyangu ne bantu bakulumpa

    6. Dikudimuna dia mubidi—bienzedi bia kukudimuna mubidi mushilangana ne udi muntu muledibua nenda (tangila 38.6.23)

    7. Diumbusha mu Buivi dia Mpetu ya Ekelezia anyi kuiba bintu bia Ekelezia (tangila 32.6.3.3)

    8. Kunyanga kua bintu bia Ekelezia

    9. Ngikadilu ya ditatshisha (bu mudi buenzavi, tshinyangu, anyi mpetu) anyi ngenzelu idi itatshisha Ekelezia.

  2. Muepiskopo ne mulombodi mukulu wa dikunji badi batuma dimanyisha difunda kudi bua ne muntu:

    1. Mmuitaba bubi anyi udi mukosela tshibawu tshia bubi budi ne mikandu mifunda ku mutu eku.

    2. Mmupetshibua mu bilumbu bia tubadi anyi malu a mashimi anyi mu bienzedi bikuabu bionsu bidi ditunga dibenga ne bikala ne mikandu mifunda ku mutu eku.

Padi muepiskopo upeta miandiku ya buikadi bua tshidimba mifundila tulema, udi ulonda maludiki adi mu tumanyinu tufunda.

Anu Bulombodi Bukulu bua Kumpala ki budi mua kufila bukokeshi bua kumbusha tumanyinu tua bilema mu miandiku ya buikadi bua tshidimba. Pikala mulombodi mukulu wa dikunji ulomba bua kumbusha tumanyinu tua bilema, udi wenzela mu MMK (tangila 6.2.3). Tshibambalu tshia Bulombodi Bukulu tshidi tshimufundila pikala dilomba dianyishibua anyi to.

32.14.6

Dienza dia Mulubu wa Kuiba kua Mpetu ya Ekelezia

Pikala buikadi bua tshidimba bua muntu ne mikandu anyi bumbushibua bua diumbusha mu buivi dia mpetu ya Ekelezia, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza mulubu bu mudibi bifunda mu 34.7.5.

32.14.7

Dinyungusha dia mikandu ya Miandiku ya Buikadi bua Tshidimba

Ku misangu tshidimba tshia Ekelezia tshidi mua kumbuka padi mapangadika a buikadi bua tshidimba anyi malu makola ka’ayi manji kujika. Ku misangu muepiskopo udi ne bua kutangalaja ngumu ne muepiskopo mupia-mupia kumpala kua kutuma miandiku ya buikadi bua tshidimba mu tshisumbu tshipia-tshipia. Mu bilejilu ebi, muepiskopo (anyi kaleleki padiye muanyishila) udi mua kuteka mukandu wa kumbuka pa miandiku ya buikadi bua tshidimba. Miandi idi ishala mu tshisumbu tô ne padi muepiskopo (anyi kaleleki padiye muanyishila) umbusha mukandu. Etshi tshidi tshifila mushindu kudi muepiskopo bua kuleja bualu ne ngumu.

32.14.8

Miandiku ya Bantu Badi mu Lukanu

Bimua bidimba bidi bikosela bibawu bia bubi ne bidi bikuatshibua. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji wa tshisumbu tshidi muntu musombela padi bubi buenzeka, udi ubangisha ngenzelu yonsu ne mapangadika adi akengedibua bua mikandu mikumbana ya buikadi bua tshidimba anyi diumbusha. Pikala manema a buikadi bua tshidimba mikala ne mikandu, mulombodi (anyi kaleleki padiye muanyishila) udi utuma miandiku ya buikadi bua tshidimba mu tshisumbu tshidi ne bujitu bua muaba udi muntu mukuatshibua. Pikala buikadi bua tshidimba bumbushibua, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi uleja mulombodi wa tshisumbu atshi. (Tangila 32.15.)

32.14.9

Malomba bua Kubenga Buikadi bua Tshidimba

Pikala tshidimba tshilomba bua kubenga buikadi bua tshidimba mu Ekelezia, muepiskopo udi umubikila bua kumanya pikalaye musua kuyukila bualu ne kuteta bua kulongolola. Muepiskopo ne tshidimba badi mua kuyukila ne mulombodi mukulu wa dikunji. Mulombodi udi ujadika ne tshidimba tshidi tshiumvua bipeta bidi bilonda ebi bua dibenga buikadi bua tshidimba mu Ekelezia:

  • Tshidi tshikupula milulu yonsu.

  • Tshidi tshiumbusha manema onsu a buikadi bua tshidimba.

  • Dibuela kabidi ku ditambula ne dijadika didi mua kulua anu panyima pa muyuki wa nkaya mukola, mu malu a bungi, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba (tangila 32.16.2).

  • Muntu uvua muambikibua udi ukumbana bua kupeta dipinguluja dia mabenesha a buakuidi ne a ntempelo anu ku dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala ne panyima pa nansha tshidimu tshimua tshijima katshia ku dibuela kabidi (tangila 32.17.2).

Pikala tshidimba tshikala tshisua kubenga buikadi buatshi mu Ekelezia, tshidi tshipesha muepiskopo dilomba difunda ne ditua tshiala. Muepiskopo udi utuma dilomba kudi mulombodi mukulu wa dikunji kupitshila ku MMK. Mulombodi mukulu wa dikunji udi utangila ne utuma dilomba kupitshila ku mushindu umua awu. Balombodi badi ne bua kutuma malomba lukasa.

Muntu udi kabidi mua kubenga buikadi bua tshidimba mu kutuma dilomba ditua tshiala ne difunda ku tshishikamenu tshia Ekelezia.

Muana udi musua kubenga buikadi bua tshidimba buenda mu Ekelezia, udi ulonda ngenzelu umua wa bakulumpa, ne disunguluja dimua: dilomba didi ne bua kuikala ditua tshiala kudi muana (pikalaye ne bidimu bipita pa 8) ne kudi baledi anyi balami badi ne bulami bua dîyi dia ditunga bua muana.

Pikala tshidimba tshidi tshibenga buikadi bua tshidimba tshikana bua kukuatshisha Ekelezia anyi balombodi benda, mulombodi mukulu wa dikunji udi ulonda maludiki adi mu 38.8.23.

Dilomba dia kubenga buikadi bua tshidimba didi ne bua kutumibua lukasa, nansha pikala balombodi ba buakuidi bikala ne ngumu ya bubi bukola. Ngumu yonsu idi itangila mibi idi kayiyi milongolola idi mifunda padi dilomba ditumibua kupitshila ku MMK. Etshi tshidi tshianyishila balombodi ba buakuidi bua kulongolola malu a nanku mu matuku alualua pikala muntu ukeba bua kubuela kabidi mu Ekelezia (tangila 32.16.2).

Mulombodi wa buakuidi kena ne bua kulomba dibenga dia buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bua kuepuka dienza dia tshipangu tshia buikadi bua tshidimba.

Balombodi badi batungunuka bua kusadila bantu badi babenga buikadi bua tshidimba, anu pikalabu babenga miyuki yonsu.


KUALUJA KUA MANEMA A BUIKADI BUA TSHIDIMBA MU EKELEZIA


Pikala manema a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia a muntu adi makandikibua anyi mumbushibua, balombodi badi balondesha, babela, ne bakankamika muntu pikalaye muanyisha. Tshitupa etshi tshidi tshiumvuija mushindu udi manema â mua kualukila.

32.15

Kutungunuka Kusadila

Bujitu bua muepiskopo anyi bua mulombodi mukulu wa dikunji bu mulumbuluishi kabuena bujika padi tshidimba tshipeta mikandu ya buikadi bua tshidimba anyi padi buikadi bua tshidimba buenda bumbushibua to. Udi utungunuka kusadila, pikala muntu muanyisha, bua ne udi mua kusanka kabidi ne mabenesha a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia. Muepiskopo udi umonangana ne muntu musangu onsu, ne padibi biambuluisha ne bikumbana, udi mua kumonangana ne mubaki wenda. Mupandishi wakalongesha Bena Nefi ne:

“Kanumuipatshi … mu miaba yenu ya tshitendelelu to, bualu nenutungunuka kusadila bantu ba nanku awu; bualu kanuena bamanya to nebakudimuka ne nebakudimuna mutshima, ne nebalua kundi ne kipatshila kajima ka mutshima, ne nembôndopa; ne nenuikala njila wa kubatuadila lupandu” (3 Nefi 18:32).

Diba didi buikadi bua tshidimba bukandikibua anyi bumbushibua, bidi bikala bikola ne lutatu bua dîku dienda. Balombodi badi ne bua kuikala ne ntema ku majinga â ne kukankamika ne kuambuluisha bidimba bia dîku.

Muepiskopo udi ujadika ne bidimba bikubi bidi bitumibua bua kusadila muntu udi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bukandikibua anyi bumbushibua, pikala muntu muanyisha. Badi kabidi basadila bidimba bikuabu bia dîku. Bantu badi ne mikandu ya buikadi bua tshidimba badi mua kusanka ne dibueja mu mulongu (tangila 25.4.3).

Pikala muntu mumbuka mu tshikongu, muepiskopo udi umanyisha muepiskopo mupia-mupia ne umumvuija bidi bishala bikengedibua bua kumbusha mikandu ya buikadi bua tshidimba mu Ekelezia. Pikala buikadi bua tshidimba buikala bumbushibua mu Ekelezia anyi pikala muntu mubenga buikadi bua tshidimba, muepiskopo udi wenza kabidi muyuki ewu bua kumanya pikala muntu muitaba bua kuambuluishibua kudi balombodi ba Ekelezia.

32.16

Diumbusha dia Mikandu Mikumbana anyi Dibuejibua Kabidi mu Ekelezia

32.16.1

Bipangu bia Buikadi bua Tshidimba bua Kumbusha Mikandu Mikumbana anyi Kubueja Kabidi Muntu

Pikala manema a buikadi bua tshidimba makandikibua anyi mumbushibua mu tshipangu tshia buikadi bua tshidimba, tshipangu tshikuabu tshidi mua kuenjibua bua kutangila diumbusha dia mikandu anyi dibuela kabidi dia muntu mu Ekelezia. Tshipangu etshi tshidi ne bua kuikala ne tshipidia tshimua tshia bukokeshi (anyi munena) bu tshipangu tshia kumpala. Tshilejilu, pikala mulombodi mukulu wa dikunji anyi wa bukenji muimanyina tshipangu tshia kumpala, mulombodi mukulu wa dikunji anyi wa bukenji udi wimanyina tshipangu bua kutangila diumbusha dia mikandu anyi dibuela kabidi dia muntu.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupia-mupia udi wenza tshipangu. Tshia kumpala udi ujadika ne, muntu mmukudimuna mutshima ne udi pabuipi ne mukumbana bua kusanka ne mabenesha a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

Bantu badi ne mikandu mikumbana pa buikadi bua tshidimba mu Ekelezia buabu, badi pa tshibidilu ne bua kuleja dikudimuna dia mutshima dimpa bua nansha tshidimu tshimua kumpala kua kufila ditangila dia kumbusha mikandu. Bantu badi buikadi bua tshidimba mu Ekelezia buabu bumbushibua, badi pabuipi ne kuleja dikudimuna dia mutshima dimpa bua nansha tshidimu tshimua kumpala kua bobu kuitabibua bua kubuela kabidi. Bua tshidimba tshidi ne muaba mutumbuka mu Ekelezia mu tshikondu tshia bubi bukola, tshipolu tshidi tshikala tshilepa (tangila 32.6.1.4).

Tshipangu bua kutangila diumbusha dia mikandu anyi dibuela kabidi dia muntu mu Ekelezia tshidi tshilonda maludiki amua bu mudi bipangu bikuabu bia buikadi bua tshidimba. Muepiskopo udi ne bua kupeta dianyisha dia kudi mulombodi mukulu wa dikunji kumpala kua kuenza tshipangu. Mu bukenji, mulombodi mukulu wa ditamba anyi wa distrika udi ne bua kupeta dianyisha kudi mulombodi mukulu wa bukenji.

Maludiki adi alonda adi alombola bua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba bua kutangila diumbusha dia mikandu anyi dibuela kabidi dia muntu mu Ekelezia. Maludi onsu â ka’ena a kuenza nawu mudimu mu malu onsu to.

  1. Kutangila tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshia kumpala. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utangila dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia. Udi ulomba dibeji ditentula kupitshila ku MMK. Padiye ujikija kutangila dibeji, udi mua kubikila muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji wa muaba uvua tshipangu tshia kumpala tshienzekela bua kukeba butoka.

  2. Kuenza muyuki wa nkaya ne muntu. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza muyuki wa nkaya ne muntu mu ndondo bua kujingulula bukola bua ditabuija dienda mu Yezu Kilisto ne bunena bua dikudimuna dia mutshima. Udi kabidi upangadika pikala muntu mukumbaja mikenji mifila mu mapangadika a kumpala.

  3. Kupangadika buikadi bua bienzedi bia tubadi tua manyoka ne tua bantu. Ku misangu muntu udi mumanyika anyi muitaba ku tshibawu tshia bubi. Ku misangu muntu udi mupetshibua mu bilumbu bia tubadi anyi malu a mashimi anyi mu bienzedi bikuabu bionsu bidi ditunga dibenga. Mu malu â, mulombodi kena wenza tshipangu to, tô ne padi muntu ukumbaja mikenji yonsu ya tshibawu, bulongama, anyi tshilumbuluidi mienza kudi bakokeshi ba ditunga. Mikenji eyi idi mua kuikala diela mu lukanu, dilekela tshia tshitupa, ne difuta tshibawu anyi dipingaja. Masunguluja adi alomba dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala, kumpala kua kuenza tshipangu tshia buikadi bua tshidimba. Masunguluja â adi mua kuikala muntu udi mukumbaja bidi mbulamatadi mulomba ne muleja dikudimuna dia mutshima dimpa kadi muikala mu dilekela dia tshitupa anyi muikala ne tshibawu tshinena.

  4. Kuyukila ne balombodi ba buakuidi ba muntu udi muezela bibi. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ubikila muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji mupia-mupia wa muntu udi muenzela bibi (tangila 32.10.2).

  5. Kufila dimanyisha dia tshipangu. Udi umanyisha muntu dituku, diba, ne muaba udi tshipangu tshienzekela.

  6. Kulombola tshipangu. Udi ulombola tshipangu bilondeshela maludiki adi mu 32.10.3. Udi ukonka muntu tshidiye muenza bua kukudimuna mutshima. Udi kabidi ukonka pa didifila dienda kudi Yezu Kilisto ne kudi Ekelezia. Padi malu manena onsu alejibua, udi ulopola tshidimba. Ne babedi benda, udi usambila bua kutangila mapangadika a kuangata. Mapangadika asatu adi mua kuangatshibua adi:

    1. Kutungunuka ne mikandu ya buikadi bua tshidimba anyi diumbusha.

    2. Kumbusha mikandu anyi kuanyishila dibuela kabidi.

    3. Kulomba kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala bua mikandu yumbushibua anyi dibuela kabidi dianyishibua (pikalabi bikengedibua bilondeshela ku “Kulomba dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala” kuinshi eku).

  7. Kutangalaja dipangadika. Padi tshipangu tshiangata dipangadika, mulombodi mukulu udi utangalaja ne muntu. Pikala dianyisha dia kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala dikengedibua, udi umvuija ne, dipangadika didi dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

  8. Kutuma mulubu. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi utuma dibeji dia Mulubu wa Tshipangu tshia Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia kupitshila ku MMK. Udi mua kulomba kaleleki bua kulongolola mulubu ewu. Udi ujadika bua ne kakuena dibeji dia ku bianza anyi dia mu electronique didi dishala pabuipi. Udi kabidi ujadika ne mifundu yonsu miangata bua kulongolola mulubu idi mibutula.

  9. Kulomba dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala (pikalabi bikengedibua) Mu malu adi alonda, dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala didi ne dikengedibua bua kumbusha mikandu mikumbana ya buikadi bua tshidimba anyi kuitaba kabidi muntu mu Ekelezia. Dianyisha edi didi dikengedibua nansha pikala dilomba dienza panyima pa buikadi bua tshidimba mu Ekelezia buikala bukandikibua anyi bumbushibua.

    Mulombodi mukulu wa dikunji udi utuma dilomba kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala anu pikalaye ulomba dianyisha (tangila 6.2.3).

    1. Kushipa

    2. Tshibindi

    3. Kunyanga buntu bua muana anyi nsonga, kuenzeja buntu bua muana anyi nsonga, anyi ditatshisha dia mubidi anyi meji a muana anyi nsonga kudi muntu mukulumpa anyi kudi nsonga udi ne bidimu biabungi.

    4. Kubuelakana mu malu a pornographie ne bana padiku tshibawu tshikosela.

    5. Dipambuka

    6. Dibaka dia bantu babungi

    7. Kuenza bubi bukola ne muaba mutumbuka mu Ekelezia

    8. Dikudimuna dia mubidi—bienzedi bia kukudimuna mubidi mushilangana ne udi muntu muledibua nenda (tangila 38.6.23)

    9. Diumbusha mu Buivi dia mpetu anyi bintu bia Ekelezia

  10. Kufila dimanyisha dia dipangadika difunda. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi ujadika ne muntu mmupeta kakanda ka lukasa kafunda ka dipangadika ne bipeta biadi.

  11. Kutambuisha ne kujadika. Pikala buikadi bua tshidimba mu Ekelezia bumbushibua mu tshipangu tshia kumpala, udi ne bua kutambuishibua ne kujadikibua kabidi. Pikala dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala dikengedibua, milulu eyi idi ne bua kukumbajibua anu padi dianyisha edi difidibua. Mukanda wa Ditambula ne Dijadikibua kena ufukibua to (tangila 32.14.4).

32.16.2

Dibuejibua Kabidi panyima pa Dibenga Buikadi bua Tshidimba

Pikala muntu ubenga buikadi bua tshidimba mu Ekelezia mu bulongama, udi ne bua kutambuishibua ne kujadikibua bua kubuela kabidi mu Ekelezia. Bua bantu bakulumpa, kubuela kabidi kanuena pa tshibidilu kutangidibua tô ne padi nansha tshidimu tshimua tshipita panyima pa kubenga buikadi bua tshidimba.

Padi muntu ulomba kubuela kabidi, muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi upeta dibeji ditentula dia Mulubu wa Mapangadika a Bulombodi didi dilondangana ne dilomba dia dibenga. Udi mua kudipeta kupitshila ku MMK.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza muyuki ne muntu mu ndondo. Udi ukonka pa tubingila tua dilomba dia kumpala ne dijinga dia kubuela kabidi. Mu nyuma wa dinanga, udi ukonka pa mibi mikola ivua mua kuikala mienza kumpala anyi panyima pa dibenga buikadi bua tshidimba. Mulombodi kena utungunuka ne dibuela kabidi to, tô ne padiye utuishibua ne muntu mmukudimuna mutshima ne udi pabuipi ne mukumbana bua kusanka ne mabenesha a buikadi bua tshidimba mu Ekelezia.

Maludiki a kubuela kabidi panyima pa dibenga adi alonda:

  • Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshienzeka pikala buikadi bua tshidimba bua muntu buvua ne mikandu mikumbana diba dia dibenga.

  • Tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshidi tshienzeka pikala muntu muenza bubi bukola, pamua ne dipambuka, kumpala kua kubenga buikadi bua tshidimba.

Mu malu makuabu, tshipangu tshia buikadi bua tshidimba katshiena tshienzeka to, anu padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji upangadika ne tshidi tshikengedibua.

Padi tshipangu tshia buikadi bua tshidimba tshikengedibua bua muntu uvua mupeta diambika dia ku ntempelo, mulombodi mukulu wa dikunji udi utshienza. Padi tshipangu tshikengedibua bua muntu uvua kayi muambikibua, muepiskopo udi utshienza, ne dianyisha dia kudi mulombodi mukulu wa dikunji.

Pikala muntu mudifila mu umua wa ngikadilu idi mu 32.16.1, nomba 9, kumpala anyi panyima pa kubenga buikadi bua tshidimba mu Ekelezia, dianyisha dia Bulombodi Bukulu bua Kumpala didi dilombibua bua kubuela kabidi. Pikala muntu mudifila mu umua wa ngikadilu idi mu 32.14.5, nomba 1, kumpala anyi panyima pa kubenga buikadi bua tshidimba, tumanyinu tua bilema ne tufundibua mu miandiku ya buikadi bua tshidimba buenda.

Muntu udi ulomba kubuela kabidi udi ne bua kupetangana ne mikenji imua bu mudi ya bakuabu badi batambuishibua. Padi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji witaba ne, muntu udi mukumbana ne udi ne disua dia moyo mujima bua kubuela kabidi, muntu udi ne bua kutambuishibua ne kujadikibua. Mukanda wa Ditambula ne Dijadikibua kena ufukibua to (tangila 32.14.4).

Image
muntu udi wangata biakudia bia tshijila

32.17

Bibilu bia Ekelezia, Dijidila, ne Dipinguluja dia Mabenesha panyima pa Dibuela Kabidi

32.17.1

Bibilu bia Ekelezia ne Dijidila

Tableau udi ulonda ewu udi uleja tshipidia tshikumbana tshia ngezelu wa Ekelezia bua muntu udi muitabibua kabidi ku ditambula ne dijadika.

Uvua Kayi Muambikibua

Udi Muambikibua

Uvua ne Buakuidi

Uvua Kayi Muambikibua

  • Musangu umua panyima pa ditambula ne dijadika, udi mua kupeshibua buakuidi ne kuikala mujidibua ku mudimu wa buakuidi uvuabu nawu pavua buikadi bua tshidimba mu Ekelezia buabu bumbushibua anyi bukandikibua. Kabena balejibua bua kutuibua mpanda to.

  • Badi mua kupeshibua dianyisha dia kubuela mu ntempelo bua ditambula ne dijadika bua bafua.

Udi Muambikibua

  • Kena mua kujidibua ku mudimu wa buakuidi to. Padi mabenesha a buakuidi ne ntempelo apingulujibua, mudimu wabu wa kala udi upingulujibua bu mudibi bifunda mu 32.17.2. Kabena mua kukumbaja milulu tô ne diba adi.

  • Badi mua kubuela mu tshibilu tshionsu tshia Ekelezia tshidi tshitabila tshidimba tshidi katshiyi tshiambikibua tshidi katshiyi ne buakuidi.

  • Kabena mua kuluata bilulu bia ntempelo anyi kupeta dianyisha dionsu dia ntempelo to, tô ne padi mabenesha abu apingulujibua.

Bidimba Bikuabu

Uvua Kayi Muambikibua

  • Badi mua kubuela mu bibilu bia Ekelezia anu bu mudi bidimba bipiabipia bienza.

  • Badi mua kupeshibua dianyisha dia kubuela mu ntempelo bua ditambula ne dijadika bua bafua.

Udi Muambikibua

  • Badi mua kubuela mu tshibilu tshionsu tshia Ekelezia tshidi tshitabila tshidimba tshidi katshiyi tshiambikibua tshidi katshiyi ne buakuidi.

  • Kabena mua kuluata bilulu bia ntempelo anyi kupeta dianyisha dionsu dia ntempelo to, tô ne padi mabenesha abu apingulujibua (tangila 32.17.2).

32.17.2

Dipinguluja dia Mabenesha

Bantu bavua bapeta diambika dia ku ntempelo kumpala ne bavua bitabibua kabidi ku ntambu ne dijadika, badi mua kupeta buakuidi buabu ne mabenesha a ntempelo anu kupitshila ku mululu wa dipinguluja dia mabenesha (tangila Dilongesha ne Bipungidi 109:21). Kabena bajidibua mu midimu ya buakuidi anyi bambikibua kabidi to. Mabenesha â adi apingulujibua kupitshila ku mululu. Batatu badi bapingulujibua mu mudimu wabu wa buakuidi, pa kumbusha mudimu wa Muyidi wa ku Makumpi Muanda Muteketa, muepiskopo, anyi nkambua mukulu.

Anu Bulombodi Bukulu bua Kumpala ki budi mua kuanyisha dikumbaja dia mululu wa dipinguluja dia mabenesha. Badi batangila dilomba dia mululu ewu panyima pa nansha tshidimu tshimua padi muntu muitabibua kabidi ku ditambula ne dijadika.

Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa dikunji udi wenza muyuki wa nkaya ne muntu bua kupangadika bukumbana buenda ne kudilongolola kuenda. Padi mulombodi mukulu wa dikunji umona ne muntu udi pabuipi, udi wenza dilomba dia dipinguluja dia mabenesha ne MMK. Tangila 6.2.3 bua bujitu bua mulombodi mukulu wa dikunji padiye utuma dilomba kudi Bulombodi Bukulu bua Kumpala.

Pikala Bulombodi Bukulu bua Kumpala buitaba dipinguluja dia mabenesha, badi batuma Mukokeshi Munena anyi mulombodi mukulu wa dikunji bua kuenza muyuki wa nkaya ne muntu. Pikala muntu mukumbana, mulombodi ewu udi ukumbaja mululu bua kupinguluja mabenesha a muntu.

Bua mamanyisha adi atangila miandiku ya buikadi bua tshimba ne dipinguluja dia mabenesha, tangila 32.14.4.

Print