ເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ

ຂໍ້ສະຫລຸບ

ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ບັນທຶກໄວ້ວ່າ ພຣະເຈົ້າອົງເປັນພຣະບິດາ ແລະ ພຣະເຢຊູຄຣິດໄດ້ມາປະກົດຕໍ່ເພິ່ນໃນປ່າໄມ້ໃກ້ບ້ານຂອງພໍ່ແມ່ຂອງເພິ່ນ ໃນພາກຕາເວັນຕົກຂອງລັດນິວຢອກ ຕອນເພິ່ນມີອາຍຸປະມານ 14 ປີ. ເພາະຄວາມເປັນຫ່ວງເລື່ອງບາບຂອງເພິ່ນ ແລະ ບໍ່ແນ່ໃຈວ່າຈະຕິດຕາມເສັ້ນທາງໃດທາງວິນຍານ, ໂຈເຊັບຈຶ່ງໄດ້ສະແຫວງຫາການຊີ້ນຳໂດຍການໄປຮ່ວມກອງປະຊຸມຕ່າງໆ, ອ່ານພຣະຄຳພີ, ແລະ ອະທິຖານ. ໃນການຕອບຄຳອະທິຖານ, ເພິ່ນໄດ້ຮັບການປະກົດໃຫ້ປະຈັກຈາກສະຫວັນ. ໂຈເຊັບໄດ້ແບ່ງປັນ ແລະ ໄດ້ບັນທຶກພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ, ດັ່ງທີ່ໄດ້ຖືກຮັບຮູ້, ໃນຫລາຍໆໂອກາດ; ຊຶ່ງເພິ່ນໄດ້ຂຽນເອງ ຫລື ໄດ້ມອບໝາຍໃຫ້ຄົນອື່ນຂຽນເລື່ອງລາວທີ່ແຕກຕ່າງກັນສີ່ເທື່ອເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນ.

ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ຈັດພິມສອງເລື່ອງລາວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຕອນເພິ່ນຍັງມີຊີວິດຢູ່. ເລື່ອງລາວທຳອິດໃນນັ້ນ, ຊຶ່ງເປັນທີ່ຮັບຮູ້ໃນເວລານີ້ວ່າ ໂຈເຊັບ ສະມິດ—ປະຫວັດ, ຖືກປະກາດເປັນພຣະຄຳພີຢູ່ໃນ ໄຂ່ມຸກອັນລ້ຳຄ່າ ແລະ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງໄດ້ກາຍເປັນເລື່ອງລາວທີ່ຖືກຮັບຮູ້ກັນດີ. ເລື່ອງລາວສອງເລື່ອງທີ່ບໍ່ໄດ້ຈັດພິມ, ທີ່ຖືກບັນທຶກໄວ້ຢູ່ໃນຊີວະປະຫວັດຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ໃນຕອນຕົ້ນ ແລະ ຕໍ່ມາໃນບັນທຶກສ່ວນຕົວ, ສ່ວນຫລາຍແລ້ວແມ່ນຖືກຫລົງລືມໄປຈົນກວ່ານັກປະຫວັດສາດທີ່ທຳງານໃຫ້ສາດສະໜາຈັກຂອງພຣະເຢຊູຄຣິດແຫ່ງໄພ່ພົນຍຸກສຸດທ້າຍ ໄດ້ພົບເຫັນອີກ ແລະ ໄດ້ຈັດພິມໃນຊ່ວງໄລຍະຊຸມປີ 1960. ນັບຕັ້ງແຕ່ເວລານັ້ນມາ, ເອກະສານເຫລົ່ານີ້ກໍໄດ້ຖືກເວົ້າເຖິງເທື່ອແລ້ວເທື່ອອີກໃນວາລະສານຂອງສາດສະໜາຈັກ, ທີ່ຖືກຈັດພິມໂດຍສຳນັກງານທີ່ສາດສະໜາຈັກເປັນເຈົ້າຂອງ ແລະ ໂດຍສຳນັກງານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບສາດສະໜາຈັກ, ແລະ ໂດຍນັກປາດອາຈານໄພ່ພົນຍຸກສຸດທ້າຍໃນສະຖານທີ່ອື່ນໆ.¹ ນອກເໜືອໄປຈາກເລື່ອງລາວໂດຍກົງແລ້ວ, ຍັງມີການບັນຍາຍອີກຫ້າເທື່ອເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ທີ່ຄົນໃນຍຸກສະໄໝຂອງເພິ່ນໄດ້ບັນທຶກໄວ້.<²

ເລື່ອງລາວຕ່າງໆເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດໄດ້ໃຫ້ຂໍ້ມູນທີ່ກົງກັນ, ແຕ່ຕາມທຳມະຊາດກໍແຕກຕ່າງໃນການເນັ້ນໜັກ ແລະ ລາຍລະອຽດ. ນັກປະຫວັດສາດຮູ້ດີວ່າ ເມື່ອບຸກຄົນເລົ່າປະສົບການຄືນໃຫ້ກຸ່ມຜູ້ຄົນຟັງ ໃນຫລາຍໆບ່ອນເປັນເວລາຫລາຍປີ, ແຕ່ລະເລື່ອງລາວກໍຈະເນັ້ນເຖິງດ້ານຕ່າງໆຂອງປະສົບການນັ້ນ ແລະ ຈະມີລາຍລະອຽດພິເສດ. ແນ່ນອນ, ມັນມີຄວາມແຕກຕ່າງຢູ່ໃນເລື່ອງລາວແຕ່ລະເລື່ອງເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ ຊຶ່ງຄືກັນກັບຄວາມແຕກຕ່າງໃນແຕ່ລະເລື່ອງລາວຢູ່ໃນພຣະຄຳພີເຖິງພາບນິມິດຂອງໂປໂລຢູ່ໃນເສັ້ນທາງທີ່ນຳໄປສູ່ດາມັສກັດ ແລະ ປະສົບການຂອງອັກຄະສາວົກຢູ່ທີ່ພູແຫ່ງການປ່ຽນລັກສະນະຮ່າງກາຍ.³ ເຖິງແມ່ນວ່າຈະມີຄວາມແຕກຕ່າງ, ແຕ່ຂໍ້ມູນພື້ນຖານຍັງກົງກັນຢູ່ໃນແຕ່ລະເລື່ອງລາວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ. ບາງຄົນໄດ້ໂຕ້ຖຽງຢ່າງຜິດໆວ່າ ຄວາມແຕກຕ່າງໃດໜຶ່ງໃນການບອກເລົ່າຄືນເຖິງເລື່ອງລາວເປັນຫລັກຖານຂອງການປັ້ນແຕ່ງ. ກົງກັນຂ້າມ, ບັນທຶກທາງປະຫວັດສາດຢ່າງຫລວງຫລາຍ ຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບເຫດການທີ່ປະເສີດນີ້ ຫລາຍກວ່າທີ່ເຮົາຈະຮຽນຮູ້ໄດ້ຖ້າຫາກມີການບັນທຶກໄວ້ໜ້ອຍກວ່ານີ້.

ເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ

ແຕ່ລະເລື່ອງລາວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ແລະ ຜູ້ຄົນໃນຍຸກສະໄໝຂອງເພິ່ນ ກໍມີປະຫວັດ ແລະ ສະຖານະການຂອງມັນເອງທີ່ມີອິດທິພົນຕໍ່ວິທີທີ່ເຫດການນັ້ນຖືກຈື່ຈຳ, ສື່ສານ, ແລະ ຖືກບັນທຶກໄວ້ແນວໃດ. ເລື່ອງລາວເຫລົ່ານີ້ຖືກກ່າວເຖິງຢູ່ຂ້າງລຸ່ມນີ້.

ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832. ເລື່ອງລາວຕົ້ນຕໍທີ່ຮັບຮູ້ກັນເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ, ຊຶ່ງເປັນເລື່ອງລາວດຽວທີ່ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ຂຽນເອງ, ມີຢູ່ໃນຊີວະປະຫວັດສັ້ນໆທີ່ບໍ່ໄດ້ຈັດພິມ ທີ່ໂຈຊັບ ສະມິດ ໄດ້ຂຽນໃນກາງປີ 1832. ຢູ່ໃນເລື່ອງລາວນີ້, ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ບັນຍາຍຄວາມຮູ້ສຶກຜິດຊອບຊົ່ວດີເຖິງບາບ ແລະ ຄວາມອຸກອັ່ງຂອງເພິ່ນເອງ ທີ່ບໍ່ສາມາດພົບເຫັນສາດສະໜາທີ່ເປັນດັ່ງທີ່ເພິ່ນໄດ້ອ່ານເຖິງຢູ່ໃນພຣະຄຳພີໃໝ່ ແລະ ທີ່ຈະນຳພາເພິ່ນໄປສູ່ການໄຖ່. ເພິ່ນໄດ້ເນັ້ນໜັກເຖິງການຊົດໃຊ້ຂອງພຣະເຢຊູຄຣິດ ແລະ ການໄຖ່ສ່ວນຕົວທີ່ສະເໜີມອບໃຫ້. ເພິ່ນໄດ້ຂຽນວ່າ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ” ໄດ້ມາປະກົດ ແລະ ໄດ້ໃຫ້ອະໄພບາບຂອງເພິ່ນ. ເປັນເພາະຜົນຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນນັ້ນ, ໂຈເຊັບໄດ້ປະສົບກັບຄວາມຊື່ນຊົມ ແລະ ຄວາມຮັກ, ແຕ່, ດັ່ງທີ່ເພິ່ນໄດ້ບັນທຶກໄວ້ວ່າ, ເພິ່ນບໍ່ໄດ້ພົບເຫັນຄົນໃດທີ່ເຊື່ອເລື່ອງລາວຂອງເພິ່ນເລີຍ. ອ່ານເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ຢູ່ບ່ອນນີ້.

ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1835. ໃນລະດູໃບໄມ້ຫລົ່ນຂອງປີ 1835, ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ເລົ່າເລື່ອງລາວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງເພິ່ນໃຫ້ ຣໍເບິດ ແມດທິວສ໌ ຟັງ, ຜູ້ທີ່ມາຢ້ຽມຢາມເມືອງເຄີດແລນ, ລັດໂອໄຮໂອ. ການບອກເລົ່າຄືນ, ທີ່ ວໍເຣັນ ພາຣິສ໌ ຜູ້ຂຽນຂອງເພິ່ນໄດ້ບັນທຶກໄວ້ຢູ່ໃນບັນທຶກສ່ວນຕົວຂອງໂຈເຊັບ, ເນັ້ນໜັກເຖິງຄວາມພະຍາຍາມຂອງເພິ່ນທີ່ຈະຄົ້ນພົບວ່າສາດສະໜາຈັກໃດຖືກຕ້ອງ, ການຕໍ່ຕ້ານທີ່ເພິ່ນໄດ້ຮູ້ສຶກຂະນະທີ່ເພິ່ນອະທິຖານ, ແລະ ການມາປະກົດຂອງຜູ້ທີ່ມາຈາກສະຫວັນອົງໜຶ່ງ ທີ່ຖືກຕິດຕາມດ້ວຍອີກອົງໜຶ່ງບໍ່ດົນຈາກນັ້ນ. ເລື່ອງລາວນີ້ກໍກ່າວເຖິງການມາປະກົດຂອງເຫລົ່າທູດຢູ່ໃນພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນນຳອີກ. ອ່ານເລື່ອງລາວຂອງປີ 1835 ຢູ່ບ່ອນນີ້.

ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1838. ການບັນຍາຍເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ຮູ້ກັນດີທີ່ສຸດຕໍ່ໄພ່ພົນຍຸກສຸດທ້າຍໃນວັນເວລານີ້ແມ່ນເລື່ອງລາວຂອງປີ 1838. ມັນໄດ້ຖືກຈັດພິມໃນປີ 1842 ຢູ່ໃນ Times and Seasons, ໜັງສືພິມຂອງສາດສະໜາຈັກ ຢູ່ເມືອງນາວູ, ລັດອິລິນອຍ, ເລື່ອງລາວນັ້ນໄດ້ເປັນພາກສ່ວນຂອງປະຫວັດທີ່ຍາວກວ່າທີ່ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ບອກໃຫ້ຂຽນຕາມລະຫວ່າງທີ່ມີການຕໍ່ຕ້ານຢ່າງໜັກ. ໃນຂະນະທີ່ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ເນັ້ນໜັກຫລາຍກວ່າເຖິງເລື່ອງສ່ວນຕົວຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ຕອນເປັນຊາຍໜຸ່ມທີ່ສະແຫວງຫາການໃຫ້ອະໄພ, ແຕ່ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1838 ເຈາະຈົງໃສ່ພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນວ່າເປັນການເລີ່ມຕົ້ນຂອງ “ການເປັນມາ ແລະ ຄວາມກ້າວໜ້າຂອງສາດສະໜາຈັກ.” ຄືກັນກັບເລື່ອງລາວຂອງປີ 1835, ຄຳຖາມທີ່ສຳຄັນຂອງເລື່ອງລາວກໍແມ່ນວ່າສາດສະໜາຈັກໃດຖືກຕ້ອງ. ອ່ານເລື່ອງລາວຂອງປີ 1838 ຢູ່ບ່ອນນີ້.

ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1842. ໃນການຂຽນຕອບ ຈອນ ເວັນເວີດ ບັນນາທິການຂອງໜັງສືພິມ Chicago Democrat ຜູ້ໄດ້ຂໍເອົາຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບໄພ່ພົນຍຸກສຸດທ້າຍ, ເລື່ອງລາວນີ້ໄດ້ຖືກຈັດພິມຢູ່ໃນໜັງສືພິມ Times and Seasons ໃນປີ 1842. (“Wentworth letter/ຈົດໝາຍເວັນເວີດ,” ດັ່ງທີ່ຖືກຮັບຮູ້ໂດຍທົ່ວໄປ, ມັນກໍຍັງເປັນແຫລ່ງສຳລັບຫລັກແຫ່ງຄວາມເຊື່ອນຳອີກ.)⁴ ເລື່ອງລາວນີ້, ຊຶ່ງມີຈຸດປະສົງທີ່ຈະຈັດພິມສຳລັບກຸ່ມຜູ້ຄົນທີ່ບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍກັບຄວາມເຊື່ອຖືຂອງຊາວມໍມອນ, ແມ່ນສັ້ນໆ ແລະ ກົງໄປກົງມາ. ສ່ວນເລື່ອງລາວກ່ອນໜ້ານັ້ນ, ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ບັນທຶກຄວາມສັບສົນຂອງເພິ່ນ ແລະ ການມາປະກົດຂອງສອງພຣະອົງເປັນການຕອບຕໍ່ຄຳອະທິຖານຂອງເພິ່ນ. ປີຕໍ່ມາ, ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ສົ່ງເລື່ອງລາວນີ້ພ້ອມດ້ວຍການດັດແປງເລັກນ້ອຍໄປໃຫ້ນັກປະຫວັດສາດຊື່ ອິດສະຣາແອວ ແດນໂຍ ຣັບ, ຜູ້ທີ່ໄດ້ຈັດພິມມັນເປັນບົດໜຶ່ງຢູ່ໃນປຶ້ມຂອງເພິ່ນ ຊື່, He Pasa Ekklesia [The Whole Church]: An Original History of the Religious Denominations at Present Existing in the United States.⁵ ອ່ານເລື່ອງລາວຂອງປີ 1842 ຢູ່ບ່ອນນີ້.

ເລື່ອງລາວທີ່ບອກເລົ່າຕໍ່. ນອກເໜືອໄປຈາກເລື່ອງລາວເຫລົ່ານີ້ຈາກໂຈເຊັບ ສະມິດ ເອງແລ້ວ, ຍັງມີເລື່ອງລາວອີກຫ້າເລື່ອງທີ່ຜູ້ຄົນໃນຍຸກສະໄໝຂອງເພິ່ນໄດ້ຂຽນ ຜູ້ທີ່ໄດ້ຍິນໂຈເຊັບ ສະມິດ ກ່າວກ່ຽວກັບພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນ. ອ່ານເລື່ອງລາວເຫລົ່ານີ້ຢູ່ບ່ອນນີ້.

ການໂຕ້ຖຽງກ່ຽວກັບເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ

ຄວາມແຕກຕ່າງ ແລະ ຈຳນວນຂອງເລື່ອງລາວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດໄດ້ເຮັດໃຫ້ນັກວິຈານບາງຄົນສົງໄສຖ້າຫາກວ່າການບັນຍາຍຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ກົງກັບຄວາມເປັນຈິງຂອງປະສົບການຂອງເພິ່ນຫລືບໍ່. ມີການໂຕ້ຖຽງສອງຂໍ້ທີ່ຕໍ່ຕ້ານຄວາມເຊື່ອຖືຂອງເພິ່ນເລື້ອຍໆ: ຂໍ້ທີໜຶ່ງສົງໄສຄວາມຊົງຈຳຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ເຖິງເຫດການຕ່າງໆ; ຂໍ້ທີສອງສົງໄສຖ້າຫາກວ່າເພິ່ນໄດ້ເສີມແຕ່ງພາກສ່ວນຂອງເລື່ອງລາວເມື່ອເວລາຜ່ານໄປຫລືບໍ່.

ຄວາມຊົງຈຳ. ການໂຕ້ຖຽງຂໍ້ໜຶ່ງກ່ຽວກັບເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດກ່າວຫາວ່າ ຫລັກຖານທາງປະຫວັດສາດບໍ່ສະໜັບສະໜູນການບັນຍາຍຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ເຖິງການຟື້ນຟູສາດສະໜາໃນເມືອງພາໄມຣາ, ລັດນິວຢອກ, ແລະ ບໍລິເວນໃກ້ຄຽງໃນປີ 1820. ບາງຄົນກໍໂຕ້ຖຽງວ່າສິ່ງນີ້ທຳລາຍທັງການປະກາດຂອງໂຈເຊັບ ເຖິງຄວາມຈິງໃຈທີ່ແປກປະຫລາດເລື່ອງສາດສະໜາ ແລະ ທຳລາຍເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນນຳອີກ.

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ເອກະສານທີ່ເປັນຫລັກຖານໄດ້ສະໜັບສະໜູນການຖະແຫລງຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ກ່ຽວກັບການຟື້ນຟູນັ້ນ. ເຂດທີ່ເພິ່ນໄດ້ອາໄສຢູ່ກໍໄດ້ກາຍມາມີຊື່ສຽງເພາະຄວາມຈິງໃຈເລື່ອງສາດສະໜາ ແລະ ແນ່ນອນວ່າເປັນສະຖານທີ່ເລີ່ມຕົ້ນຂອງການຟື້ນຟູເລື່ອງສາດສະໜາ. ນັກປະຫວັດສາດກ່າວເຖິງເຂດນັ້ນວ່າ “ທ້ອງຖິ່ນທີ່ຖືກເຜົາໄໝ້” ເພາະນັກເທດສະໜາໄດ້ທຳລາຍທີ່ດິນຈາກການຕັ້ງຄ້າຍການຟື້ນຟູ ແລະ ການຊອກຫາຜູ້ປ່ຽນໃຈເຫລື້ອມໃສໃນຕົ້ນສະໄໝ 1800.⁶ ໃນເດືອນມິຖຸນາ 1818, ຍົກຕົວຢ່າງ, ການປະຊຸມຂອງຄ້າຍຊາວເມໂທດິສໄດ້ເກີດຂຶ້ນຢູ່ໃນເມືອງພາໄມຣາ, ແລະ ໃນລະດູແລ້ງຕໍ່ມາ, ຊາວເມໂທດິສໄດ້ໄປເຕົ້າໂຮມກັນອີກຢູ່ເມືອງວີແອນນາ (ເມືອງແຟວສ໌ ໃນປະຈຸບັນ), ລັດນິວຢອກ, ໄກຈາກບ້ານສວນຂອງຄອບຄົວສະມິດ 15 ໄມ (ປະມານ 24 ກິໂລແມັດ). ບັນທຶກສ່ວນຕົວຂອງນັກເທດສະໜາເຄື່ອນທີ່ຊາວເມໂທດິສຄົນໜຶ່ງ ໃຫ້ເລື່ອງລາວເຖິງຄວາມຕື່ນເຕັ້ນເລື່ອງສາດສະໜາຢູ່ໃນເຂດພູມີພາກຂອງໂຈເຊັບ ໃນປີ 1819 ແລະ 1820. ມີການລາຍງານວ່າ ບາດຫລວງ ຈອດ ເລນ ຄຸນພໍ່ຟື້ນຟູເມໂທດິສ, ກໍໄດ້ຢູ່ໃນເຂດນັ້ນທັງສອງປີ, ກ່າວປາໄສເຖິງ “ວິທີການຂອງພຣະເຈົ້າໃນການກໍ່ໃຫ້ເກີດການປະຕິຮູບ.”⁷ ຫລັກຖານທາງປະຫວັດສາດນີ້ແມ່ນກົງກັບການບັນຍາຍຂອງໂຈເຊັບ. ເພິ່ນໄດ້ກ່າວວ່າຄວາມຕື່ນເຕັ້ນທາງສາດສະໜາທີ່ແປກປະຫລາດໃນທ້ອງຖິ່ນ ຫລື ໃນເຂດຂອງເພິ່ນ “ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍຊາວເມໂທດິສ.” ແນ່ນອນ, ໂຈເຊັບໄດ້ກ່າວວ່າເພິ່ນໄດ້ “ເອ່ນອ່ຽງ” ໄປຫານິກາຍເມໂທດິສ.⁸

ການເສີມແຕ່ງ. ການໂຕ້ຖຽງຂໍ້ທີສອງສ່ວນຫລາຍຈະກ່າວເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ວ່າເພິ່ນໄດ້ເສີມແຕ່ງເລື່ອງລາວຂອງເພິ່ນເມື່ອເວລາຜ່ານໄປ. ການໂຕ້ຖຽງຂໍ້ນີ້ເຈາະຈົງໃສ່ລາຍລະອຽດສອງຢ່າງ: ຈຳນວນ ແລະ ເອກະລັກຂອງຜູ້ທີ່ມາຈາກສະຫວັນທີ່ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ກ່າວວ່າເພິ່ນໄດ້ເຫັນ. ເລື່ອງລາວຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດຂອງໂຈເຊັບ ບັນຍາຍເຖິງຜູ້ທີ່ມາຈາກສະຫວັນດ້ວຍລາຍລະອຽດຫລາຍຂຶ້ນເມື່ອເວລາຜ່ານໄປ. ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ກ່າວວ່າ, “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າໄດ້ເປີດຟ້າສະຫວັນໃຫ້ແກ່ຂ້າພະເຈົ້າ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ.” ເລື່ອງລາວຂອງເພິ່ນໃນປີ 1838 ກ່າວວ່າ, “ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນສອງພຣະອົງ,” ອົງໜຶ່ງໄດ້ແນະນຳອີກອົງໜຶ່ງວ່າ “ບຸດທີ່ຮັກຂອງເຮົາ.” ເພາະເຫດນີ້, ນັກວິຈານຈຶ່ງໄດ້ໂຕ້ຖຽງວ່າ ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ເລີ່ມລາຍງານວ່າໄດ້ເຫັນອົງໜຶ່ງ ນັ້ນຄື—“ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ”—ແລະ ຕໍ່ມາໄດ້ປະກາດວ່າໄດ້ເຫັນທັງພຣະບິດາ ແລະ ພຣະບຸດ.⁹

ຍັງມີທາງອື່ນອີກ, ທາງທີ່ສາມາດເຫັນຫລັກຖານທີ່ກົງກັນໄດ້ຫລາຍກວ່ານີ້. ຄວາມກົມກຽວພື້ນຖານໃນການບັນທຶກເລື່ອງລາວໃນຫລາຍໄລຍະ ຕ້ອງຖືກຮັບຮູ້ຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນວ່າ: ເລື່ອງລາວສາມເລື່ອງໃນສີ່ເລື່ອງປະກາດຢ່າງແຈ່ມແຈ້ງວ່າສອງພຣະອົງໄດ້ມາປະກົດຕໍ່ໂຈເຊັບ ສະມິດ ຢູ່ໃນພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ. ເລື່ອງທີ່ແຕກຕ່າງແມ່ນຢູ່ໃນເລື່ອງລາວຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ໃນປີ 1832, ທີ່ສາມາດອ່ານໄດ້ວ່າອ້າງເຖິງໜຶ່ງ ຫລື ສອງພຣະອົງ. ຖ້າຫາກອ່ານເຖິງຜູ້ທີ່ມາຈາກສະຫວັນອົງໜຶ່ງ, ອາດຈະເປັນອົງທີ່ໃຫ້ອະໄພບາບຂອງເພິ່ນ. ອີງຕາມເລື່ອງລາວຕໍ່ມາ, ອົງທີໜຶ່ງໄດ້ບອກໂຈເຊັບ ສະມິດ ວ່າໃຫ້ “ຟັງ” ອົງທີສອງ, ພຣະເຢຊູຄຣິດ, ຜູ້ທີ່ໄດ້ມອບຂ່າວສານສຳຄັນໃຫ້ເພິ່ນ, ຊຶ່ງຮ່ວມດ້ວຍຂ່າວສານຂອງການໃຫ້ອະໄພ.¹⁰ ແລ້ວ, ເລື່ອງລາວຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ໃນປີ 1832, ອາດເຈາະຈົງໃສ່ພຣະເຢຊູຄຣິດ, ຜູ້ທີ່ໄດ້ປະທານການໃຫ້ອະໄພ.

ອີກວິທີໜຶ່ງທີ່ຈະອ່ານເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ແມ່ນວ່າ ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ອ້າງເຖິງສອງພຣະອົງ, ທີ່ເພິ່ນໄດ້ເອີ້ນວ່າ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ.” ການໂຕ້ຖຽງທີ່ເສີມແຕ່ງແມ່ນອີງຕາມຂໍ້ສົມມຸດຕິຖານວ່າ ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ບັນຍາຍເຖິງການປະກົດຂອງຜູ້ທີ່ມາຈາກສະຫວັນພຽງອົງດຽວ. ແຕ່ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ບໍ່ໄດ້ກ່າວວ່າມີພຽງອົງດຽວທີ່ໄດ້ມາປະກົດ. ໃຫ້ສັງເກດເບິ່ງວ່າຂໍ້ອ້າງອີງສອງຢ່າງເຖິງ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ” ແມ່ນແຍກອອກຈາກກັນຕາມການເວລາ: ຢ່າງທຳອິດ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ” ເປີດຟ້າສະຫວັນ; ຢ່າງທີສອງ ໂຈເຊັບ ສະມິດ ເຫັນ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ.” ການອ່ານເລື່ອງລາວນີ້ກໍກົງກັບເລື່ອງລາວຂອງໂຈເຊັບ ຂອງປີ 1835, ຊຶ່ງໄດ້ກ່າວວ່າມີໜຶ່ງອົງທີ່ໄດ້ປະກົດກ່ອນ, ແລ້ວຕິດຕາມດ້ວຍອີກອົງໜຶ່ງບໍ່ດົນຈາກນັ້ນ. ແລ້ວ, ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ກໍສາມາດອ່ານໄດ້ຢ່າງມີເຫດຜົນວ່າ ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ເຫັນອົງໜຶ່ງ ທີ່ໄດ້ເປີດເຜີຍອີກອົງໜຶ່ງ ແລະ ເພິ່ນໄດ້ກ່າວເຖິງທັງສອງພຣະອົງວ່າເປັນ “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ”: “ພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າໄດ້ເປີດຟ້າສະຫວັນໃຫ້ແກ່ຂ້າພະເຈົ້າ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າ.”¹¹

ຄຳບັນຍາຍຂອງໂຈເຊັບທີ່ລະອຽດຂຶ້ນເລື້ອຍໆກໍສາມາດເປັນຫລັກຖານຂອງຄວາມຮູ້ແຈ້ງທີ່ມີຫລາຍຂຶ້ນ, ທີ່ສະສົມໄປຕາມການເວລາ, ອີງຕາມປະສົບການ. ໃນພາກສ່ວນໜຶ່ງ, ຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ແລະ ເລື່ອງລາວຕໍ່ຈາກນັ້ນອາດເປັນເພາະຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງຖ້ອຍຄຳທີ່ຖືກຂຽນ ແລະ ທີ່ຖືກກ່າວ. ເລື່ອງລາວຂອງປີ 1832 ເປັນເທື່ອທຳອິດທີ່ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ພະຍາຍາມທີ່ຈະຂຽນປະຫວັດຂອງເພິ່ນເອງ. ໃນປີດຽວກັນນັ້ນ, ເພິ່ນໄດ້ຂຽນຫາເພື່ອນຄົນໜຶ່ງວ່າເພິ່ນຮູ້ສຶກຖືກຄຸມຂັງດ້ວຍ “ເຈ້ຍ ປາກກາ ແລະ ນ້ຳມຶກ ແລະ ການຂຽນທີ່ຂາດຕົກບົກພ່ອງ ແລະ ພາສາທີ່ບໍ່ສົມບູນແບບ.” ເພິ່ນໄດ້ເອີ້ນຂໍ້ຄວາມທີ່ເພິ່ນຂຽນວ່າ “ຄຸກນ້ອຍທີ່ຄັບແຄບ.”¹² ຄວາມກວ້າງໃຫຍ່ຂອງເລື່ອງລາວຕໍ່ມາແມ່ນເຂົ້າໃຈໄດ້ງ່າຍ ແລະ ແມ່ນແຕ່ຖືກຄາດຫວັງ ເມື່ອເຮົາຮັບຮູ້ວ່າ ມັນອາດເປັນເລື່ອງລາວທີ່ຄົນອື່ນຂຽນໃຫ້ເພິ່ນ—ເປັນວິທີທາງທີ່ງ່າຍ, ທີ່ສະບາຍສຳລັບໂຈເຊັບ ສະມິດ ແລະ ເປັນວິທີທາງທີ່ປ່ອຍໃຫ້ຖ້ອຍຄຳຫລັ່ງໄຫລອອກມາຢ່າງງ່າຍດາຍ.

ສະຫລຸບ

ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ເປັນພະຍານເທື່ອແລ້ວເທື່ອອີກວ່າ ເພິ່ນໄດ້ເຫັນພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນທີ່ປະເສີດ ເຖິງພຣະເຈົ້າອົງເປັນພຣະບິດາ ແລະ ພຣະບຸດຂອງພຣະອົງ, ພຣະເຢຊູຄຣິດ. ທັງຄວາມຈິງເຖິງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຄັ້ງທຳອິດ ແລະ ການໂຕ້ຖຽງຕໍ່ຕ້ານນັ້ນກໍບໍ່ສາມາດພິສູດໄດ້ໂດຍການຄົ້ນຄວ້າທາງປະຫວັດສາດເທົ່ານັ້ນ. ການຮູ້ຄວາມຈິງເຖິງປະຈັກພະຍານຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຜູ້ທີ່ສະແຫວງຫາຄວາມຈິງຢ່າງຈິງໃຈ ສຶກສາບັນທຶກ ແລະ ແລ້ວໃຫ້ນຳໃຊ້ສັດທາໃນພຣະຄຣິດຢ່າງເຕັມທີ່ ເພື່ອທູນຖາມພຣະເຈົ້າໃນການອະທິຖານທີ່ຈິງໃຈ ແລະ ຖ່ອມຕົວ ວ່າບັນທຶກນັ້ນຈິງແທ້ຫລືບໍ່. ຖ້າຫາກຜູ້ສະແຫວງຫາທູນຖາມດ້ວຍເຈດຕະນາອັນແທ້ຈິງ ທີ່ຈະກະທຳຕາມຄຳຕອບທີ່ພຣະວິນຍານບໍລິສຸດໄດ້ເປີດເຜີຍ, ແລ້ວຄວາມຈິງຂອງພາບທີ່ມາໃຫ້ເຫັນຂອງໂຈເຊັບ ສະມິດ ຈະຖືກສະແດງໃຫ້ປະຈັກ. ໃນວິທີນີ້, ທຸກຄົນຈະສາມາດຮູ້ໄດ້ວ່າ ໂຈເຊັບ ສະມິດ ໄດ້ກ່າວຢ່າງຊື່ສັດ ເມື່ອເພິ່ນປະກາດວ່າ, “ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນພາບນັ້ນ, ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງຮູ້, ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ວ່າ ພຣະເຈົ້າຮູ້ຄືກັນ, ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າປະຕິເສດມັນບໍ່ໄດ້.”¹³

ສາດສະໜາຈັກໃຫ້ການຮັບຮູ້ຕໍ່ພາກສ່ວນຂອງບັນດານັກປາດອາຈານກ່ຽວກັບເນື້ອຫາທາງປະຫວັດສາດທີ່ຖືກນຳສະເໜີຢູ່ໃນບົດຄວາມນີ້; ຜົນງານຂອງເຂົາເຈົ້າຖືກນຳໃຊ້ໂດຍໄດ້ຮັບອະນຸຍາດ.

ຈັດພິມເທື່ອທຳອິດໃນເດືອນພະຈິກ 2013.