Faifekau Ngāue Tokoní
5. Mafai mo e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí


“5. Mafai mo e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ngaahi Tuʻunga Moʻui maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí—Ngāue Fakafaifekau Tokoní (2021)

“5. Mafai mo e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ngaahi Tuʻunga Moʻui maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí—Ngāue Fakafaifekau Tokoní

ʻĪmisi
Hiki ki ʻOlunga ʻa e Ngaahi Nimá, tā ʻe J. Kirk Richards

5

Mafai mo e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

5.0

Talateu

Ko e Lakanga Fakataulaʻeikí ko e mafai ia ʻoku foaki ʻe he ʻOtuá ki Heʻene fānaú ke nau ʻomi ʻa e fakamoʻuí ki he tokotaha kotoa pē. ʻOku maʻu ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeiki ʻoku nau maʻu mo fakaʻaongaʻi e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ha mafai lakanga fakataulaʻeiki pea te nau lava ke foaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki ha niʻihi kehe. Koeʻuhí “ko e ngaahi mafai [mo e] ngaahi lakanga kehe kotoa pē ʻi he siasí, ko e ngaahi konga pē ia ʻo e lakanga taulaʻeiki [faka-Melekisēteki] ko ʻení” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:5), ko e meʻa kotoa pē ʻoku fakahoko ʻi he fakahinohino ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fai ia ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Ko e taimi ʻoku vaheʻi ai ha fefine ko ha faifekau, ʻe ngāue ia ʻi he malumalu ʻo e mafai lakanga fakataulaʻeikí ke fakahoko ha ngāue ʻo e lakanga fakataulaʻeiki. Ko ha taha pē ʻokú ne maʻu ha uiuiʻi mei ha taha ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻokú ne fakaʻaongaʻi e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi heʻene fakahoko hono ngaahi fatongia kuo vahe angé.

Kapau ko ha taha maʻu Lakanga Fakataulaʻeiki koe, te ke maʻu ha ngaahi faingamālie ke kau ʻi he ngaahi ouau mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakahinohino angamaheni ko ʻení ki hono fakahoko ʻo e ngaahi ouau mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Ko e fakamatala ʻi he konga ko ʻení ʻoku fakanounouʻi ia mei he vahe 18 ‘o e Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

Fakatokangaʻi ange: Hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he ngaahi konga ko ʻení, ʻoku ʻi ai ha ngaahi ouau kuo pau ke fakamafaiʻi ʻe he maʻu mafai pule ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī totonú.

5.1

Ko e Ngāue ʻi he Lakanga Fakataulaʻeikí: Ngaahi Fakahinohino Fakalūkufua maʻá e Kau Maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí

ʻOku totonu ke feinga maʻu pē ʻa e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke moʻui taau pea mo tataki ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku totonu ke nau fakahoko ʻa e ouau pea mo e tāpuaki kotoa pē ʻi ha founga fakaʻeiʻeiki, ʻo fakapapauʻi ʻokú ne fakahoko ʻa e ngaahi fiemaʻu ko ʻení:

  1. ʻOku totonu ke fakahoko ia ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

  2. ʻOku totonu ke fakahoko ia ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  3. ʻOku totonu ke fakahoko ia ʻaki e ngaahi founga ngāue ʻoku fie maʻú ʻo hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻo ha fakalea pau pe ko e lolo kuo fakatapuí.

  4. Kapau ʻoku fie maʻu, pea ta ʻoku totonu ke fakamafaiʻi ʻe he maʻu mafai pule ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī totonú (ko e angamahení ko e pīsopé, palesiteni fakasiteikí, pe palesiteni fakamisioná) ʻo fakatatau mo e ngaahi fakahinohino ʻi he konga ko ʻení.

‘Oku lea ʻaki ʻe kinautolu ʻoku nau foaki e ngaahi tāpuakí ha ngaahi lea ʻo e tāpuaki (“ʻOku ou [pe ʻoku mau] tāpuakiʻi koe ke …”) kae ʻikai ko hano fai ʻo ha lotu (“Tamai Hēvani, ʻaloʻofa muʻa ʻo tāpuakiʻi ʻa e tokotahá ni ke …”).

Ko e taimi ʻoku kau fakataha ai ha kau tangata ʻi ha ouau pe fai ha tāpuaki, ʻe hilifaki fakamaʻamaʻa ʻe he taha kotoa hono nima toʻomataʻú ʻi he ʻulu ʻo e tokotahá (pe hapai hake ʻa e pēpē ʻoku tāpuakiʻí) pea hili hono nima toʻohemá ʻi he uma ʻo e tangata ʻi hono toʻohemá.

Ko kinautolu pē ʻoku nau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻoku totonú mo moʻui tāú te nau lava ke fakahoko ha ouau pe tāpuaki. ʻE lava ʻe he kau pīsopé pe kau palesiteni fakasiteikí ʻo fakaafeʻi ha kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻoku ʻikai ke nau moʻui taau kakato mo e temipalé ke nau fakahoko pe kau ʻi ha ngaahi ouau mo ha ngaahi tāpuaki, ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e Laumālié, (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 18.3, ChurchofJesusChrist.org).

ʻOku ʻikai poupouʻi hono fakaafeʻi tokolahi e fāmili, ngaahi kaungāmeʻá, mo e kau takí ke nau tokoni ʻi ha ouau pe tāpuaki, he ʻe hā ngali kehe ia ki ha niʻihi. Ka fuʻu tokolahi ha kulupu te ne ʻai ke faingata‘a fakaetuʻasino ke fakahoko ʻa e ouaú.

5.2

Ko e Papitaisó

ʻE lava ke fakahoko ʻa e ouau ʻo e papitaisó ʻe ha taulaʻeiki pe taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki moʻui taau, ʻo fakatatau mo e tuʻutuʻuni ʻa e maʻu mafai pulé. Ke fakahoko ʻeni, ʻoku totonu ke ne muimui ki he ngaahi sitepu ʻoku ʻoatu ko ʻení:

  1. Tuʻu ʻi he loto vaí mo e tokotaha ʻoku teu ke papitaisó.

  2. Puke e fasiʻanima toʻomataʻu ʻo e tokotahá ʻaki hono nima toʻohemá (ke tokoni mo malu). ʻE puke ʻe he taha ʻoku papitaisó ʻaki hono nima toʻohemá ʻa e fasiʻanima toʻohema ʻo e taha maʻu lakanga fakataulaʻeikí.

  3. Hiki hono nima toʻomataʻú ke sikuea.

  4. Ui e hingoa kakato ʻo e tokotahá mo pehē, “Kuo fakamafaiʻi au ʻe Sīsū Kalaisi, pea ʻoku ou papitaiso koe ʻi he huafa ʻo e Tamaí, pea mo e ʻAló, pea mo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻĒmeni” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:73

  5. Fakaʻatā ʻa e tokotahá ke ne puke hono ihú ʻaki hono nima toʻomataʻú (ke fiemālie). ʻOku hili leva ʻe he tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeikí hono nima toʻomataʻú ʻi he tuʻa ʻo e tokotahá pea fakauku kakato ia ʻi he vaí, ʻo kau ai e vala ʻo e tokotahá.

  6. ʻOkú ne tokoniʻi ʻa e tokotahá ke tuʻu hake mei he vaí.

Hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 18.7.6, ʻe fakapapauʻi ʻe ha ongo fakamoʻoni ʻe toko ua, ʻoku fakahoko totonu ʻa e papitaiso kotoa pē. Kuo pau ke toe fakahoko ʻa e papitaisó kapau ʻoku ʻikai lea ʻaki totonu ʻa e fakaleá ʻo hangē ko ia ʻoku ʻomai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:73. ‘E fie maʻu foki e papitaisó ke toe fakahoko kapau ʻoku ʻi ai ha kupu ʻo e tokotahá pe ha konga hono valá ʻoku ʻikai pulia kakato ki he loto vaí.

5.3

Ko e Hilifakinimá

ʻE lava ke kau atu ha maʻu Lakanga Taulaʻeiki faka-Melekisēteki ʻe taha pe toe tokolahi ange ʻi ha hilifakinima. Te nau hilifaki fakamaʻamaʻa honau ngaahi nimá ʻi he ʻulu ʻo e tokotahá. ʻE fakahoko leva ʻe he taha ʻokú ne fakahoko e ouaú ʻa e ngaahi meʻá ni:

  1. Te ne lea ʻaki e hingoa kakato ʻo e tokotahá.

  2. Te ne fakahaaʻi ʻoku fakahoko ʻa e ouaú ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  3. Te ne fakamaʻu ʻa e tokotahá ko e mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimi Ní.

  4. Te ne fakaʻaongaʻi ʻa e fakalea “Maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní” (ʻoku ʻikai ko e “Maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní”).

  5. Te ne foaki ha tāpuaki ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e Laumālié.

  6. Te ne fakaʻosi ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

5.4

Ko Hono Fakatapui ʻo e Loló

Kuo pau ke fakatapui ʻa e lolo ʻōlivé ʻe ha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ʻe toko taha pe toe tokolahi ange, kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻi ki hano tākai ʻaki ʻo ha taha ʻoku puke pe faingataʻaʻia. He ʻikai ke fakaʻaongaʻi ha toe faʻahinga lolo kehe. ʻE muimui ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ki he ngaahi sitepu ko ʻení, ke fakatapui ʻa e loló:

  1. Pukepuke ha meʻa ʻaiʻanga lolo ʻōlive kuo ʻosi fakaava.

  2. Te ne fakataufolofola ki he Tamai Hēvaní.

  3. Te ne fakahaaʻi ʻokú ne fakahoko ʻeni ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  4. Te ne fakatapui leva ʻa e loló (ʻikai ko e hiná) pea vaheʻi ia ki he tākai mo e tāpuakiʻi ʻo e mahakí mo e faingataʻaʻiá.

  5. Te ne fakaʻosi ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

5.5

Faingāue ki he Mahakí mo e Faingataʻaʻiá.

Naʻe foaki ʻe Sīsū ʻa e mafai lakanga fakataulaʻeikí ki Heʻene kau ʻAposetoló “ke fakamoʻui ʻa e ngaahi mahakí, mo kapusi ʻa e kau tēvoló” (Maʻake 3:15). ʻOku maʻu ʻe he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí e mafai tatau. Faka‘aongaʻi ‘a e meʻafoaki ko ‘ení ʻi he founga totonu pea mo e lahi tahá ʻo fakatatau mo hono fiemaʻú.

Ko e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí pē te nau lava ʻo faingāue ki he mahakí pe faingataʻaʻiá. ʻOku angamaheni ʻaki ha faingāue ʻa ha toko ua pe tokolahi ange ki he mahakí, ka ʻe lava pē ʻe ha toko taha ʻo fakahoko ʻa e tākaí mo e fakamaʻu ʻo e tāpuakí ʻo ka fie maʻu.

Kapau ʻoku ʻikai ke maʻu ha lolo kuo fakatapui, ʻe kei lava pē ke foaki ha tāpuaki ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo ʻikai fai ha tākai.

ʻOku angamaheni ʻaki ke faingāue pē ha husepāniti pe tamai moʻui taau ʻokú ne maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ki he kau mēmipa ʻoku fokoutua ʻi hono fāmilí.

ʻOku totonu ke faingāue ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ‘o ka kole ʻe he taha ʻoku puke pe ʻe ha ni’ihi ʻoku ofi ʻaupito ki he tokotahá koeʻuhí ke fakatatau ʻa e tāpuakí mo ʻenau tuí. Ko e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ko ia ʻoku nau ʻaʻahi ki he ngaahi falemahakí, ʻoku ʻikai totonu ke nau kole ha ngaahi faingamālie ke nau faingāue ki he kau mahakí.

Kapau ʻe kole ʻe ha taha ha faingāue tuʻo ua ki ha faʻahinga puke tatau, ʻoku ʻikai fie maʻu ke toe tākai ʻaki ha loló ʻe he tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeikí, hili ʻa e ʻuluaki faingāué. Ka te ne tāpuakiʻi pē ia ʻi he hilifaki ʻo e nimá pea ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

‘Oku ‘i ai ha konga ‘e ua ‘o e faingāue ki he mahakí: (1) ko e tākai ʻaki e lolo kuo fakatapuí mo e (2) ko e fakamaʻu ʻo e takaí.

Ko Hono Tākai ʻaki ʻa e Lolo kuo Fakatapuí

Ko e tākai ʻo e loló ʻoku fakahoko ia ʻe ha toko taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki.

  1. Te ne ʻai ha tulutā ʻe taha ʻo e lolo kuo fakatapuí ki he ʻulu ʻo e tokotahá.

  2. Te ne hili fakamaʻamaʻa hono ongo nimá ʻi he ʻulu ʻo e tokotahá pea ui e tokotahá ʻaki hono hingoa kakató.

  3. Te ne fakahaaʻi ʻokú ne fakahoko ʻeni ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  4. Te ne fakahaaʻi ʻokú ne tākai ʻaki ia e lolo kuo fakatapui ki hono tākai mo tāpuakiʻi ʻo e mahakí mo e faingataʻaʻiá.

  5. Te ne fakaʻosi ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

Ko Hono Fakamaʻu ʻo e Tākaí

Ko e angamahení, ʻe hilifaki fakamaʻamaʻa ʻe ha ongo maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki pe toe tokolahi ange, ʻa honau nimá ki he ʻulu ʻo e tokotahá ke fakamaʻu ʻa e tākaí. Neongo ia, ‘e lava ʻe ha taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ke ne fakahoko tokotaha pē ʻeni kapau ʻoku fie maʻu. Ko e taimi ʻoku fakamaʻu ai e tākaí, ʻe fakahoko ʻe he taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

  1. Te ne ui ʻa e tokotahá ʻaki hono hingoa kakató.

  2. Te ne fakahaaʻi ʻokú ne fakamaʻu ʻa e tākaí ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  3. Te ne fai ha ngaahi lea ʻo ha tāpuaki ʻo fakatatau mo e tataki ʻa e Laumālié.

  4. Te ne fakaʻosi ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

5.6

Ko e Foaki ʻo e Ngaahi Tāpuaki Fakafiemālié mo e Faleʻí

ʻE lava ʻe he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke foaki ha ngaahi tāpuaki ʻo e fakafiemālie mo ha faleʻi ki he niʻihi te nau kole kiate kinautolú. Ko e faʻahinga tāpuaki peheé, ʻe hilifaki fakamaʻamaʻa ʻe ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻe tokotaha pe toe tokolahi ange, ʻa honau nimá ki he ʻulu ʻo e tokotahá. Pea ʻe fakahoko leva ʻe he taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻokú ne fai ʻa e tāpuakí, ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

  1. Te ne ui ʻa e tokotahá ʻaki hono hingoa kakató.

  2. Te ne fakahaaʻi ʻoku fakahoko ʻa e tāpuakí ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  3. Te ne fai ha ngaahi lea ʻo ha tāpuaki ʻo fakatatau mo e tataki ʻa e Laumālié.

  4. Te ne fakaʻosi ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

Ko e kau faifekaú ʻoku nau foaki ha ngaahi tāpuaki ki ha kāingalotu ʻoku totonu ke nau lipooti fakahangatonu ʻa e tāpuakí ki he pīsope ʻa e kāingalotú pe fakafou ʻi he palesiteni ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá, ʻa ia te ne toki fakahoko ki he pīsopé.

Paaki