Nakoraoin Marurungin te Rabwata

4.0

Moantaeka

Te mwakuri ni mitinare e kainnanoa te motinnano n te rabwata ao n te namakin. Te kainibaire n te mwakoro aei ao inanon Kanakoraoan Maiun te Mitinare e na buokiko ni katauraoa am iango ao rabwatam ni beku n ae tamaroa ibukin te uea ao n Ana mwakuri. Rinanon kainibaire aikai n tainako rinanon am mition.

4.1

Amwarake ibukin Marurungim ao Katauraoan Amwarake

Kabonganan te ran ae tau ao amwarake ibukin marurungim a kakaawaki ibukin maiuraoim.

4.1.1

Kainibaire ni Kabuta ibukin Amwarake ibukin Marurungim

Taiaoka iri kainibaire ibukin amwarake ibukin marurungim aika bwainaki inano:

Mooi n 6 nakon 12 te kiraati (48 nakon 96 te aonti ke 1.5 nakon 3 te riita) n ran ae itiaki ni katoabong. Kona bae ni kainnanoa riki te ran ao te taoro ngkana ko rang mamaono rinanon te ngaina ke inanon am kamarurung.
Kang amwarake aika a baeranti are raonaki n bukinikai, uanikai, kurein, kiriiti aika kamarurung, ao burotiin.
Kauarerekei amwarake aika aki bongana nakon te rabwata, mooi aika a kaeti, amwarake ake a mwaiti aron karaoakiia, ao amwaraken tabo ni kamwarake aika tawe.

4.1.2

Katauraoan te Amwarake ae Mano

Tarai kaetieti aikai ni kakoaua bwa kanam e katauraoaki ma te kamanoaki:

Kaitiaki aon bwaai ake a katauraoaki iai te amwarake n te ran ae itiaki, kabuebue, te ran ae toobu imwain ao imwiin te kuuka.
Kaitiaki bwaai ni kuuka ao n amwarake ma te ran ae itiaki, kabuebue, te ran ae toobu imwiin kabonganaakiia n tainako.
Kawakin irikomaiu ae tuai mwai, moa, bunnimoa, ao amwaraken taari ni kaokoroi man amwarake ake tabeua ngkai ko kuuka.
Kamwa raoi te iriko ni man, ika, ao te moa.
Totokoa kanakin amwarake aika aki mwai ke irikon man ae tuai mwai.
Kanakoi kunin uanikai ao bukinikai, ke kaitiaki raoi.
Karini nikiran amwarake n te aitibwaoki ao amwarake ake a na buakaka. Totokoan te aoraki, karenakoi bwaai ake a tia n tiku ni maan nakon te tai are e koreaki iaon te bakete.
Kataia totokoa n aki kanii amwarake ake a kaboaki mai rarikin te kawai, ibukina bwa tamaroan amwarake ao aron katauraoaia e aki ataaki.

Karaoi n tainako kaetieti aikai, e ngae ngke tabeman (n raonaki ma mitinare ake tabeman) a kataia ni kairiko bwa aki rang kakaawaki ke a rang riao.

Mataku n te witeo aei ibukin rongorongon riki amwarake ibukin marurungim aika riai ao kamanoan amwarake.

4.1.3

Kamanoan Te Ran ao Bwaai ake a Karaoaki man te Miriki

Ti te ran ae itiaki ao bwaai ake a karaoaki man te miriki ae e a tia n tiringaki maniia a mano ibukin nimakina ke kanakina.

Irii aikai ao rakan kainibaire ngkana iai ake a katauraoaki man am mition:

Kabongana raumeakin te ran ngkana ko beku n te aono are te ran ae kaitiaki e aki tatauraoi iai.
Kabongana te ran ae itiaki ni buratina iai wiim ao ni kaitiaki ao ni katauraoi amwarake.
Kani ti bwaai aika a karaoaki man te miriki aika atia n tiringaki maniia.

Taratara raoi bwa n taabo tabeua, buraoki n aiti ao mooi karewerewe n tabo n amwarake ke mwakete a kona ni karaoaki man te ran ae aki itiaki. Taratara raoi, ao tai katong aiti ke mooi mwaitoro ngkana arona bwa aki mano.

4.2

Kamarurung

Kateimatoan te kamarurung e buoka kanakoan te rawawata. Karaoia bwa mwakoron am mwakuri ni katoabong (taraa 2.4.2). Reitaki ma aobitin te mition ngkana iai am titiraki. Irii kainibaire aika onoti n te mition n ai aron naba kainibaire ni kabuta aikai:

Karekei aekakin kamarurung aika a kakaokoro inanon te wiiki, n raonaki ma kamarurungan te mama ao te buro, kakorakora, ao kataneiai ni kamarau. Ibukin kamanoam, totokoi tabekakin bwaai aika rawawata.
Ngkana iai am tareboon are uouotaki, ko kona ni kabongana te app are e kariaiakaki iroun am tia kairiiri n te mition ibukin bairean am kamarurung.
Ko riai n aki kamarurung n ana tabo te botanaomata ke n te gyms.

4.3

Tararuaan Korakain te Iango

Mwakuri ni mitinare e kainnanoa te mwakuri korakora, ao namakinan te korakai n te iango n te tai teuana ma teuana e bon ririki. Ko kona ni katauraoa rabwatam ao am iango bwa e na tamaroa ni butimwaea te koraki n te iango man kabonganan ana boutoka te utu (taraa 3.9.1) ao man kakaraoan anua ni kang amwarake aika kamarurung (taraa 4.1.1), kamarurung n tainako (taraa 4.2), maturaoi n tainako, motirawa, ao n te maiu n tamnei (n raonaki ma kakaraoan te tataro, iango, ao kamatebwai).

Rinanon nako am mition, kabongana Butimwaean te bitaki nakon te Maiu ni Mitinare ni buoka kanakoaraoan te korakai ao ni buokiia mitinare ake tabeman. Ngkana ko namakinna bwa ngkoe ke toam iai ami kangaanga ni kanakoaraoan te korakai ni kawai aika kamarurung, ke ngkana iai te kabuanibwai ae karina, reitaki ma am tia kairiiri n te mition.

Ngkana e a tia n reke am bwai n aoraki ibukin te korakai, irii kabonganakin bwain aoraki n ana kaetieti te taokita.

Te Abotoro Bauro e kauring n ana mwakuri ni mitinare ao e reirei bwa te Uea e na kamatoa, boutoka, ao e buokiia naake a ukoukoria. Te Uea e na bon aki kona ni kiitaniko. E reirei Bauro:

“Bwa bon te Atua, are e kangai, E na ota te ota mai buakon te ro, are ota i nanora, bwa E na kaota otan atakini mimitongin te Atua i matan Iesu Kristo. … Ti karibwaaki n itera nako, ma ti aki reke; ti mwaaninga, ma a aki toki nanora;ti kaeaki, ma ti aki kitanaki; ti kabwakaaki, ma ti ai kamateaki. … Ma ngkai iai i roura te tanmei ae onimaki ae ti te arona ma ane koreaki ni kangai, I onimaki, ma ngaia are I taetae; ao ngaira naba ti onimaki, ma ngaia ae ti taetae. … Bwa rawawatara ae beebete, ae kai toki, e kume ni karika ibukira ae karaka rake te mimitong ae ababaki ae aki totoki” (2 I-Korinto 4:6, 8–9, 13, 17).

Ibukin riki rongorongona tara mwakoro 7.6, “Aro aika Kangaanga.”

4.4

Mwakuri n Tararua Ibukin Katokan Aoraki ao Ikoaki

Tararua marurungin rabwatam ao am namakin n taua ma nanom. Kaongoa te kouoteneita are tararua te marurung n te mition iaon kangaanga ni kabane (n aron bwain aoraki ake ko kabonganai, rabwarabwataki ngkana iai iroum, ke waaki ake ko riai n totokoi) bwa ko aonga ni karekea te boutoka ake ko kainnanoi. Reitaki ma aobitin te mition ngkana iai am titiraki ibukin tabeaianga ibukin marurungim.

Ibukin kamanoam:

Tai ibuokanibwai ni bwain aoraki ma temanna ke ni kabongana ana bwain aoraki temanna are e katauaki ibukina.
Tai kariaia utu ke rao bwa a ana kanakoi bwain aoraki aika a taburoroko n te aba ke aonao ake ko beku iai.

Ngkana iai am kangaanga ae karina ni marurungim, karaoi mwakuri aika riai ibukin kamanoam ae waekoa ke te tararua. Tareboniia te tabo n ibuobuoki n te bwai ae karina (n aron 911 n te United States) ti ngkana ko a tia n anganaki kaetieti tabeua man am mition. N te tai ae waekoa, reitaki ma am tia kairiiri n te mition.

Ngkana ko kainnanoa te tararua ni bwaai aika aki rangi ni karina, tareboniia te kouoteneita ibukin bwai n aoraki n te tai naba anne. Te nako n tutuo ni bwaai aika aki karina e riai ni kariaiakakai ni moantaai iroun te kouoteneita ibukin bwainaoraki. Te kouoteneita ibukin bwain aoraki e kona ni kairiko nakon te tia tararua ibukin katokan aoraki n am tabo.

Ibukin rongorongona riki tara mwakoro 7.7, “Tabeaianga ibukin Marurungin te Rabwata ao te Iango.”

4.5

Aro aika Kaikuaki ao Kakamaku

A mwaiti bwaai aika kaikuaku aika a kona n totokoaki ni kabongana te iango ao man iran ana kainibaire te mition, n raonaki ma te tiku n te tabo are ko kona iai n noora ke n ongo bwanaan toam. E ngae n anne, aomata a kona naba n kaikoakiko ngkana ko kataia ni kamanoko. Ngkana iai te kangaanga, waekoa ribotinna nakon temanna mairouia am tia kairiiri n te mition.

Waekoa Kitanna Ngkana ngkoe ke toam kam namakina te aki mwengaraoi n tein te tabo, aomata, ke n te bwai ae riki (n raonaki ma te aro n angareirei). Kakauongo nakon ana wirikiriki te tamnei. Ko kona ni kiitana toam ngkana ko namakinna bwa teuanne ke neienne e riki bwa te kangaanga iroum. Ngkana ko kiitana toam, tareboniia temanna man am tia kairiiri n am mition n te tai ae waekoa.

Ibukin rongorongona riki tara mwakoro 7.8, “Aro aika Kakamaku.”

4.6

Auti

Kaota te karinerine ibukin am auti, ana bwai te tia bwaibwai ke tia tararua, ao kain rarikim. Ngkana ko urubwai, ko katabeaki bwa kona kabwaka boon te onobwai n kabongana oin am mwane. Taetae ma te kouoteneita ibukin te auti n te mition ngkana iai am tabeaianga ibukin am auti.

Ibukin rongorongona riki taraa mwakoro 7.9, “Kamanoan Auti.”

4.7

Bao ni mwamwananga

Iri n tainako tuan mwamwananga ni bao ni mwawananga n te tabo, tua, ao katei ngkai ko mwamwananga. Kabongana am iango, taratara raoi ni bwaai ake a katobibiko, kataneiako ma am tabo, ao irii kainibaire aika tabangaki ibukin kamanoam inanon te aeniboki aei.

Ibukin rongorongona riki taraa mwakoro 7.10, “Te Kamanomano ni Bao ni Mwamwananga.”

4.8

Te Mwane

Te mwane are ko anga, am utu, ao kain te Ekaretia ni boutokaiko iaon am mition bon mwane aika tabu ao a riai ni kabonganaaki raoi ma te kokoaua.

4.8.1

Mwane ni buoka man te Mition

Kabongana mwane ni buoka man te mition ni kaboi kabanemwane ibukin te maiu. Ma tii tabeua kariaiakaki iai, ko riai ni kabonganai ni kabane mwanen te mition ni katoa namwakaina. Tai kawakin mwane man buoka aikai ke ni anga man te mwane nakon temanna, n raonaki ma temanna man mweengam. Tai katangomwane ke n tangomwane.

Am kataumwane ibukin mwanen te mition e kona n kairi bwaai aikai:

Mwane n aki mamatam ake a kabwakaaki nakon te uoote ke te mwaanga n te tabo are ko mwakuri iai.
Amwrake ake a katauraoaki ibukin amwarake aika kamarurung (taraa 4.1.1).
Bao ni mwamwananga, n raonaki ma bwaan te kaa ke bao ni mwamwananga ae kabongana te botanaomata.
Tararuan te ira ao am bwai ake ibukin kaitiakam.
Bwaai n kaitiaki ao bwaai ni uaati.
Kanakoreta ke kabanemwane n te intanete ibukin te reitaki ma mweengam ni katoa wiiki (taraa 3.8).
Tianii tabo n amwarake ke amwarake ake a tawe kukanakiia.

Ko aki riai ni kabwaka am kabwianibwai man mwane ni buoka n te mition.

Taraa 4.8.2 ibukin rinanin bwaai ake a riai ni kaboaki man oin am mwane.

4.8.2

Oin am Mwane

Oin am mwane bon mwane ake a kanakoaki nakoim man mweengam. Kabongana oin am mwane ibukin:

Kunnikai ao oneakin kau.
Kaboan bwatika, karaoana, ao onobwaiana.
Kabanemwane ibukin bwain aoraki aika aki kabwakaaki man te mition, n aron tibwam n te bwakamwane, tuoan matam ke karaoan wiim ake ko bon kan karaoi, ao tararua n aoraki aika kaman riki.
Kabwakamwane ibukin te tuuaa n te buti n te kawai ao tabo n tei kaa.
Onobwai nakon auti ngkana iai te urubwai ae ko kariki.
Bwai n ongora ke bwain te witeo.
Bwaai ni kauring ao bwaintangira.

Kabwianibwai iaon oin am mwane ake ko karekei ao karekemwane man bitineti ke man karikirake ni mweengam a riai ni kabwakaki man oin am mwane nakon am uoote ni mweengam ke rinanon angamwane iaonrain.

4.8.3

Te Toronibwai ao Babaire ibukin Kabanemwane

Riiki n rangi n toronibwai n tain am mition man karaoan ao iran am babaire iaon te kabanemwane. Te rabakau aei e na buokiko ni kakabwaiako rinnaon maium. Tai tuanga toam ke am utu bwa a na anganiko riki te mwane ti ngkana iai te bwai ae karina.

Karaoan ao irakin am babaire iaon kabanemwane n raonaki ma koreakin rinanin bwaai ake kona kabooi ibukin te namwakaina ao imwiina rinei bwaai aika kakaawaki ao wakina kaboaia moa. Rinea n tainako te bwai are ko kainnanoia imwain rineakin te bwai are ko tangiria.

Ngkana ko tangira riki te mwane ke ngkana iai am titiraki iaon kabanemwane, marooro ma te tia koroboki n te mwane ke te tia kairiiri n am mition.

4.9

Kunnikai ma Te Tararaoi

Kunnikaim ma tararaoim e riai ni kaota te nanorinano, karinerine, ao te onimaki. Aron teim e kaota arom ni bita aroia aomata n iangoiko ao ana Ekaretia te Uea ao e kona ni buoka katanakim man te kaikoaki.

4.9.1

Kainibaire ae bwainaki ibukin te Kunnikai

Tabeua bwaai ao tein kunnikai a na kantaningaaki bwa a na bootau ma te katei ao tein am mition. N te bong ni katauraoi, ko riai ni kabonganai kunnikai ni mitinare n ana tabo te botanaomata. E ngae n anne, ngkana e riai ibukin waaki aika onoti, ko kona ni kabonganai riki kunnikai aika tararaoi. Taiaoka rinanon kainibaire ake a reke n missionaryclothing.ChurchofJesusChrist.org.

Kabonganai bwai ni katiti ni kanakoan maan ngkana e kainnanoaki ni katana marurungim, ao n tabo ake a kainnanoaki iai, kateimatoa rabunan kunim ngkana ko kona (taraa 7.7.4).

4.9.2

Kainibaire ae bwainaki ibukin te Tararaaoi

Iri kainibaire iaon te tararaaoi ae kamarurung:

Tebotebo ni katoabong, ngkana ko kona.
Buratinakin wiim n tainako.
Kabongana te kaboiarara ni katoabong.
Kaitiaka iram n tainako.
Kaitiaka baim n tainako, n raonaki ma imwain katauraoan amwarake ao imwiin kabonganaan te roki.
Kabongana te kuriim ibukin te riringa.
Rinea ae tararaaoi, tein iram ae beebete aron kateimatoana.