Na iTuvatuva ni Veivakabulai kei na iTabatamata e Tubucake Tiko

Elder Kim B. Clark

Ena Vitusagavulu

Kakaburaki ni Vuli Vakayabaki ni Semineri kei na Inisitute ni Lotu • 12 ni June, 2018 • Olo ni Vale ni Koniferedi

Au vakavinavinaka niu mai vosa vei kemuni nikua. Au dokai kemuni taucoko ena cakacaka cecere o ni cakava tiko. Ko ni qarava tiko na cakacaka ni Turaga me ra vukei na itabatamata tubucake tiko oqo me ra vuli vakatitobu ena Kosipeli i Jisu Karisito. Au vosa vei kemuni nikua niu vakasamataka tiko na cakacaka oya kau digitaka kina meu vosa baleta na kena vakavulici na ituvatuva ni veivakabulai vei ira na itabagone vakasakiti oqo.

Sa kacivi keda kece o Peresitedi Nelson me da yacova yani na galala cecere sa solia vei keda na Kalou.¹ Sa ivakaro vei keda, vakakina vei ira na itabatamata era tubucake tiko oqo. Au kila ni sa dodonu me da cakava e levu na ka me da vukei ira na itabagone mareqeti oqo me ra vulica vakatitobu na ituvatuva ni Tamada Vakalomalagi. Era gadreva me ra kila ka kila vakavinaka sara ena nodra vakanananu kei na yalodra; era gadreva me ra lomana ka bulataka; ka ra gadreva me ra yaco me vaka sa lesi ira taumada kina na Tamada. Ena kaukauwa ni Turaga kei na cakamana ni Yalo Tabu, sa rawa ni da cakava kina na cakacaka cecere oqo. Au kila ni dina oya.

Ena vicavata na yabaki sa oti, au a kaulotu mai Jamani. Ena gauna oya keimami dau vakayagataka na papa isulutali kei na iwirini koti ena pepa me vakavulici kina na ituvatuva ni veivakabulai. Na iwirini e dau matataka na bula taumada, na bula oqo, kei na vuravura ni yalo, kei na tolu na itagede ni lagilagi. Kevaka e donu noqu nanuma, na ilati ni guiguileca e dua na laini tavuki lailai, ka dua na vika va na tutuna ka raba. Era sa sega tale ni qai vakayagataka na papa isulutali na daukaulotu, ia na iwirini lalai e se bula vinaka tu ka daumaka.

Oqo e dua na ivakaraitaki mai na lesoni ni semineri ena iVola i Momani baleta na ituvatuva ni veivakabulai.²

Au kila, ena veivuke vakalevu vei ira na gonevuli na droini oqo, ka ivakaleka uasivi ni veivakasama bibi ni nona ituvatuva na Tamada na lesoni.

Ia, au kauwaitaka na iwirini, ka rua na noqu veisureti vei kemuni ena nomuni vakavulica na ituvatuva ni veivakabulai.

Taumada, ni qarauna me kakua ni nodra nanuma na gonevuli ni sa ituvatuva na droini. E sega ni ituvatuva oya, ia e rawarawa sara nodra nanuma na gonevuli ni kevaka era biuta donu na iwirini, era sa kila na ituvatuva.

iKarua, yalovinaka vukea me vakabulai mai ena nodra vakanananu kei na yalodra na ituvatuva. Vukei ira me ra kila ka lomana na ituvatuva nei Tamada. Au vakabauta ni ivakarau me caka kina oqori sai koya mo vakatitobutaka vei ira na ituvatuva.

Ena vakasama oqori, au sa digitaka kina meu vakabibitaka e tolu na ivakavuvuli ena ituvatuva nei Tamada kau vakabauta ni na vukei ira na itabatamata era tubucake tiko mai me ra kila, lomana ka bulataka na ituvatuva.

Na iVakavuvuli #1: Sai Jisu Karisito na Sala, na Vunidina, kei na Vunibula

Na iVakavuvuli #1: Sai Jisu Karisito na Sala, na Vunidina, kei na Vunibula.³ Na Turaga ka iVakabula o Jisu Karisito na itakele ni ituvatuva ni veivakabulai. Na nona isoro ni veivakaduavatataki sa rawa ni vakavotukana kina na ituvatuva ni veivakabulai. Rogoca na vosa nei Alama ena Nona vakamacalataka na veika e vakayacora vei keda na iVakabula: “Ia ena lako yani ko Koya, ena vakila na mosi kei na veivakararawataki kei na veivakatovolei kecega; …

Ia ena mate ko koya, me tasereka kina na ivau ni mate sa vauci ira tu na nona tamata; ia sa ciqoma ko koya na nodra malumalumu, me vakasinaiti na lomana ena loloma cecere,. …me rawa kina ni vakila me vaka na veika vakayago na sala me vukei ira kina na nona tamata me vaka na nodra veimalumalumu. …

“O koya ena vakararawataki kina na Luve ni Kalou me vaka na veika vakayago me colata kina na nodra ivalavala ca na nona tamata, me bokoca kina na nodra talaidredre me vaka na kaukauwa ni nona veivueti.”⁴

Au taleitaka na vica na tikina oqo. Ena ivosavosa totoka, e tuva kina o Alama na uto ni itavi ni Veisorovaki i Jisu Karisito ena ituvatuva ni veivakabulai. Oqo na Tucaketale mai na mate, sa vakarautaki tu vei keda kece. Oqo na veivosoti kei na veivueti mai na ivalavala ca vei ira era veivutuni. Oqo na loloma i Jisu Karisito ena Nona vakabulai keda, laveti keda ka vaqaqacotaki keda ena noda ilakolako ni bula oqo. Oqo na kaukauwa i Jisu Karisito me sereki keda mai na mate kei na ivalavala ca, ka dolava vei keda na veivakalougatataki ni bula vakalou kei na bula tawamudu.

Au vinakata me ra kila na noda gone na nona itutu dina sara o Jisu Karisito ki na ituvatuva kei na nodra bula. Ena vuku ni Nona isoro ni veivakaduavatataki, sa cilava kina na Nona rarama na ibulibuli kece sara ni Kalou.⁵ Sa dina sara, o Koya “sa curuma na ka kecega, io na rarama ni dina.”⁶ Io na rarama oqo sa tiko ena ka kecega “sai koya na lawa sa cicivaki kina na ka kecega.”⁷ Vakasamataka mada oya! Na veika kece ena nona ibulibuli na Kalou, na veivuravura lelevu duadua ka tu kina e milioni vakamilioni na kalokalo, kei na veika somidi lalai, na yagoda, na yaloda tawamate rawa, kei na noda ilakolako tawamudu era vakatulewataki kece ena lawa vakalou mai na nona loloma na Tamada Vakalomalagi kei na nona Veisorovaki vakasakiti na Turaga o Jisu Karisito.

Na Veisorovaki i Jisu Karisito e matailalai na veika e kovuta, ia e ka vakatamata yadua sara. Sa dina sara, na nona loloma soliwale, kei na kaukauwa ni noda iVakabula ena vakalougatataki ira yadudua na noda gonevuli. E vakavulica vei keda na ivolanikalou ni a sotava ko Jisu na mosi, na rarawa, kei na veika dredre kecega era na sotava na noda gonevuli ena nodra bula oqo.⁸ Sa colata ko Koya na ivalavala ca ni kawatamata me rawa kina ni ra veivutuni.⁹ E kilai ira vakavinaka sara na noda gonevuli ko Jisu. E kila na nodra sala baleta ni sa lakova oti ko Koya na sala oqori.

E rawa ni ra gole Vua, vakabauti Koya, veivutunitaka nodra ivalavala ca, ka muri Koya ena yalodei kei na vakabauta ni kila o Koya na sala. Sai Koya ga na sala ki na veika e yaga duadua vei ira.¹⁰ Sai Koya na sala ki na veivosoti kei na veivakabulai uasivi. O Koya na ivurevure ni reki kecega. Sai Koya na sala ki na veitokani ni Yalo Tabu, ka vakakina na kaukauwa vakalou, na yalodei, ivakatakila, rarama, kei na mana ena nodra bula. Sai Koya na sala ki na yaloqaqa kei na vosota vakadede, kei na ivakarau ni bula vakalou kecega. Sai Koya na sala kina loloma uasivi ka savasava, kei na vakacegu e sega ni vakasamataki rawa. Sai Koya na sala ki na isema ni loloma kei na veiqaravi ka na kauta mai na veivakamamautaki titobu, vakaibalebale, ka vakainaki ena nodra bula ena gauna oqo ka tawamudu. Sai koya na sala ki na bula vakalou kei na bula tawamudu vata kei na Tamadra Vakalomalagi kei na nodra dui matavuvale. Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, yalovinaka ni vakavulica vei ira na noda gonevuli, na veika vinaka kecega e lako mai vei Jisu Karisito.¹¹ Sai Koya na ka kecega vei ira.

iVakavuvuli #2: E Tiko na Nodra iNaki kei na iVakatakilakila Tawamudu na Luvena Cauravou kei na Goneyalewa na Kalou

O ira kece na noda gonevuli e tiko na nodra inaki kei na kedra ivakatakilakila tawamudu. O ira yadua “era luvena yalewa se tagane lomani vakayalo na noda itubutubu vakalomalagi, ka tu na kedra dui ituvaki kei na icavacava vakalou.”¹²

E buli na Nona ituvatuva na Tamada Vakalomalagi me vukei ira vakayadua na noda gonevuli me ra rawata na kedra dui ivakatakilakila tawamudu kei na inaki ena nona loloma cecere ka soli wale ni Turaga o Jisu Karisito. Au via cavuta e tolu na kedra ivakatakilakila tawamudu au nanuma ni ra sa rui bibi sara vei ira.

Au na tekivuna ena kadina ni o ira kece na noda gonevuli era luvena vakayalo na Kalou. Yalovinaka ka vukei ira me ra kila ka vakadeitaka e yalodra ni o Koya na Tamadra dina mai Lomalagi. Mai vua na Luvena Daulomani, sa vakalougatataki ira na noda gonevuli o Tamada Vakalomalagi ena madigi kei na kaukauwa me ra vuli vakatitobu ena Nona ituvatuva tawamudu—me ra tubucake ena kilaka kei na vuku, me ra rawata na kaukauwa ena ivalavala dodonu, ka yaco me vakataki Koya. Sai koya oqo na ulumatua ni inaki ni vakasama bibi oqo baleta na kedra ivakatakilakila tawamudu.¹³

Na ikarua ni tikina bibi ena kedra ivakatakilakila tawamudu na noda gonevuli sai koya me ra na yaco me dua na tama se tina, tagane se yalewa vakawati, ena dua na matavuvale tawamudu.¹⁴ Sa qisia na Kalou me vakawati na tagane kei na yalewa ka sa navuci me ka tawamudu.¹⁵ Ena nona ivakarau ni rai tawamudu na Tamada mai Lomalagi, o ira na noda gonevuli era tina ka tama ena Nona Matanitu. Oqori na kedra ivakatakilakila tawamudu ka sa ikoya na Nona ituvatuva. Na kedra inaki tawamudu, sai koya, me ra vakarau ki na vakamau vakaselesitieli kei na dua na matavuvale tawamudu.

Kena ilutua, sa dodonu me ra kila na noda gonevuli ni ra sa kawa i Eparaama, na tamata ni veiyalayalati ni Turaga. Sa yalataka na Kalou vei Eparaama ni o ira na nona kawa era na kauta na kosipeli i Jisu Karisito kei na matabete tabu (okati kina na cakacaka vakalotu ni veivakabulai) ki na veimatanitu kecega me vakalougatataki kina na veimatavuvale kecega ena yasa ruarua ni ilati.¹⁴ Oqo na nodra vakasoqoni vata na Isireli era sa veiseyaki tu ka sa dua na tiki bibi ni nona ituvatuva na Tamada.¹⁵ O ira na noda gonevuli era kawa i Eparaama, ka sa nodra inaki tawamudu me ra cakava na cakacaka ni Kalou me vaka ni ra Nona italai nuitaki. E tiko e dua nodra tikina bibi, kei na itavi bibi ena Nona ituvatuva nei Tamada.

Tu mada vakadua ena dua na gauna ka vakasamataka na veivakalougatataki veivakurabuitaki dina e gadreva tu na Tamada Vakalomalagi me solia vei ira na noda gonevuli. Ia, eso vei ira noda gonevuli era vakataroga tu beka kevaka e dua tiko nona ivakatakilakila kei na inaki vaoqo na Kalou ena vukudra. Eso beka era na nanuma na sasaga meda yaco me vaka na Tamada Vakalomalagi, ka cakacaka vaka Nona italai nuitaki, se vauci vua e dua na itokani daulomani ka vakaluveni era na sega ni yacova rawa yani. Ni ra titiro ena iloilo, era na sega beka ni raica na ka au sa vakamacalataka nikua. Kevaka e vaoqori nodra nanuma eso na nomu gonevuli, yalovinaka vakayaloqaqataki ira me ra rai tale mada. Tukuna vei ira me ra raica tale na iloilo ena mata ni vakabauta me ra kakua ni raica walega na matadra ia na matana talega na Turaga ko Jisu Karisito e yasadra ena kaukauwa kei na lagilagi kei na loloma uasivi sara ka tawayalani. A sega ni lako mai o Koya me mai sega ni okati ira ena Nona veivakalougatataki.¹⁸

iVakavuvuli #3: Na Veika Kece e Biuta kina o Jisu Karisito na Yacana e Tiki ni Nona iTuvatuva

E sega walega ni itakele ni ituvatuva nei Tamada o Jisu Karisito, ia na Yacana, Nona Kaukauwa, Nona cakacaka, kei na Nona itovonibula era umani vata kina. Au vinakata me ra vulica ka kila vinaka na noda gonevuli ni veika kece e biuta kina na Yacana na Turaga o Jisu Karisito era tiki ni Nona ituvatuva na Tamada.

Taura mada e dua na gauna ka vakasamataka se cava beka na veika oqori. E vei beka e sa biuta kina na Yacana na iVakabula? Oqo e dua na ituvatuva volai ni veika e toka kina na yacai Jisu Karisito, kau vakabauta e bibi cake sara me ra kila ka vakasamataka sara tiko na noda gonevuli:

• Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai: Na yaca ni Lotu sa ivakadinadina ni a tauyavutaka ka liutaka tiko na Turaga o Jisu Karisito; sai koya na Nona Lotu.¹⁹ Na Lotu sai koya na ni Kalou e vuravura. Mai na Lotu sa tokoni ira kina na tamata yadua kei na matavuvale na Turaga ka iVakabula ena nodra sasaga ki na bula tawamudu ka vakarautaka na vuravura ena iKarua ni Nona Lako Mai. Na Lotu—dina ka bula ni Turaga—e tiki bibi sara ni nona ituvatuva na Tamada me baleta nodra vakabulai na Luvena.

• Na Matabete Tabu, ena iVakarau ni Luve ni Kalou: Na matabete tabu sai koya na kaukauwa kei na lewa ni Kalou. Sa soli vua na tamata me rawa kina ni ra cakava na cakacaka ni Turaga o ira na Yalododonu Edaidai yalodina ena Nona lewa kei na Nona kaukauwa. Mai na kaukauwa kei na lewa oqori eda ciqoma kina na cakacaka vakalotu ni veivakabulai ka rawata na veivakalougatataki cecere ni nona ituvatuva lagilagi na Tamada.²⁰

• Na Vale ni Turaga: Eda bula donumaka na gauna ni tara valetabu cecere e vuravura taucoko. Eda reki ni sa vakarawarawataka na Turaga na nodra rawata nodra veivakalougatataki ni valetabu e levu na luvena yalodina, okati kina na vauci vata ni matavuvale tawamudu, ena yasa ruarua ni ilati. Na cakacaka vakalotu ena Vale ni Turaga ena semati keda ki na kaukauwa ni bula vakalou; era gadrevi ena nona ituvatuva ni marau na Tamada baleti ira na Luvena.²¹

• Na parofita ni Turaga: Ena Nona vosa baleta na Nona parofita, a kaya kina na Turaga: “Ia mo dou vakabauta ka muria na ka sa tukuna, me vaka ga au sa tukuna vei kemudou.”²² Na parofita ni Turaga sa daurairai ka dauvakatakila. Na nona vosa e vosa ni Turaga vei keda, meda kalougata kina ena bula oqo, kei na noda vakacerecerei kei na bula tawamudu ena bula sa bera mai. Na parofita ni Turaga e tiki totoka sara ni tuvatuva nei Tamada.

• Na iVola i Momani: E Dua Tale na iVakadinadina kei Jisu Karisito sa ivakadinadina ni Turaga o Jisu Karisito na iVakabula ka Dauveivueti, ni o Josefa Simici na parofita ni Veivakalesui Mai, ka ni sa tauyavutaka tale na Turaga na Nona Lotu ena veisiga e muri oqo. E lewena tale tu ga na ivakavuvuli totoka baleta na ituvatuva ni Tamada, ka tu kina na kena ivakadinadina qaqa.²³ Ena vuku ni veika kece oqo sa dua kina na tiki bibi ni ituvatuva cecere ni veivakabulai na iVola i Momani.

• Luvena na Tamada Vakalomalagi: sa biuta o Jisu Karisito na Yacana vei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi era cakava ka maroroya na veiyalayalati tabu. Sa biuta o Koya na Yacana vei kemuni o ni veivakavulici, ni ko ni curuma na valetabu.²⁴ Sa Nona inaki me biuta na Yacana vei ira nomu gonevuli, kei na ivakadinadina era na wasea ki vuravura ni ra vakaitavi ena vakasoqoni vata kei Isireli.²⁵ Oqo na iTuvatuva ni Tamada.

Na veika kece eda sa cavuta eke—kei na vuqa tale eda rawa ni cavuta, me vaka na valenilotu kece sara e vuravura kei na noda masu vei Tamada Vakalomalagi—sai koya na veika sa biuta kina o Jisu Karisito na Yacana. Era tiki ni ituvatuva kei na vakataucokotaki ni parofisai. Me vaka a tukuna o Paula ena veigauna sa oti makawa, “Me yaco kina na ka sa lewa ko koya [na Tamana] ni sa oti kecega na gauna sa lokuci me soqona vata na ka kecega vei Karisito, na veika mai lomalagi kei na veika e vuravura.”²⁶

Kemuni na taciqu kei na ganequ, ni yalovinaka ka vukei ira na noda gonevuli me ra kila ni veika oqo ka ra matata tu vei ira—na lotu, na matabete, na valetabu, na parofita, na iVola i Momani, o ira—e tu kece kina na yaca ni iVakabula baleta ni ra tu kece oqo me ra kauti keda vei Jisu Karisito, sai Koya na sala ki na vakacegu ena bula oqo kei na bula tawamudu ena bula sa bera mai.

Au na tinia nikua ena dua na vakasama me baleta na itavi ni Nona ituvatuva na Tamada ena nodra bula e veisiga na noda gonevuli. E tauri mai na vakasama oqo ena nona vosa na Tui o Penijamini vei ira nona tamata. Ena itekvu saraga ni nona vosa, e kaya kina o koya, “Mo ni vakarorogo vei au ka dolava sara na daligamuni mo ni rogoca, kei na lomamuni mo ni kila, kei na nomuni vakasama me tevuki kina mo ni raica na veika vuni ni Kalou.”²⁷

Au taleitaka na malanivosa “na nomuni vakasama me tevuki kina mo ni raica na veika vuni ni Kalou,” kau vinakata meu vagoleya vei ira na noda gonevuli. E vakamatatataka na Tui o Penijamini ni “na veika vuni ni Kalou” e nakita me tevuka me da raica,” kau vinakata meu vagoleya vei ira noda gonevuli. Ena vukuda, na itukutuku nei Penijamini na Tui e rua na kena ibalebale. Taumada, e kena ibalebale kevaka e tadola tu na yalodra kei na nodra vakanananu na noda gonevuli, ka da veivakavulici ena Yalo, era na raica ka kila na noda gonevuli na ituvatuva. Ia e dua tale na kena ibalebale. Kevaka era kila e vuniyalodra na ituvatuva, ena yaco me ivakarau ni nodra raici ira kei na vuravura e wavoliti ira na ituvatuva. Ena yaco me ivakarau ni nodra rai na ituvatuva. Era na raica na noda gonevuli na ituvatuva, ka na vukei ira na ituvatuva me ra rai.

Me ra na raica sara vakaidina vakacava na ituvatuva o ira na noda gonevuli? Na noda kalasi e tiki bibi ni veika oqori, sa vakayacora oti na Tamada e vuqa na ka me tevuka kina ki vei ira na Nona ituvatuva. Yalovinaka vakavulica vei ira noda gonevuli ni rawa ni ra raica na ituvatuva:

• Ena nona sucu e dua na gonelailai, kei na gauna e mate kina e dua.²⁸

• Ena valetabu, ena cakacaka vakalotu me baleti ira na mate.²⁹

• Ena cakacaka vakalotu ni sakaramede ena Siga ni Vakacecegu.³⁰

• Ena veivutuni, ni ra masuta na Tamada Vakalomalagi me ra vosoti ena yaca i Jisu Karisito.³¹

• Ena iVola i Momani, na ivakadinadina qaqa oya kei Jisu Karisito.³²

• Ena nodra raica, rogoca, ka muria na Parofita ni Kalou.³³

• Ena veivakalougatataki ni matabete.³⁴

• Ena semineri kei na inisitute ka ra vakila kina na loloma i Karisito, Nona rarama kei na Nona qaqa.³⁵

• Ena veigauna yadua era masuta kina na Tamada ena yaca i Jisu Karisito.³⁶

Yalovinaka ka vukei ira noda gonevuli me ra vulica ka vakila na dina totoka oqo: ni ra raica na veika oqo, era sa raica na kena cakacaka tiko na ituvatuva ni Tamada. Kevaka e tadola na yalodra, ena vakadinadinataka vei ira na Yalo Tabu ni dina na ituvatuva ni veivakabulai, ka baleti ira.³⁷ Ni sa tubu na nodra vakabauti Jisu Karisito kei na nodra kila ka, sa na yaco me ivakarau ni nodra raica na bula kei ira, na ituvatuva. Era na raici ira ena ituvatuva, ka sa na tekivu me ra raica na vuravura vakavolivoliti ira me vaka nona raica na Turaga.

Sa na yaco na ituvatuva me sui ni nodra kila na dredre, kei na leqa kei na bolebole era sotava. Sai koya sara ga oqori na veika eda vakavulica ena Doctrinal Mastery Core Document Meu wilika mada: “Me da dikeva na vakasama vakaivunau, na taro, kei na leqa ni bula vakatamata ena rai tawamudu, eda na vakasamataki ira ena noda raica vata kei na ituvatuva ni veivakabulai kei na nona ivakavuvuli na iVakabula. … Oqori ena rawa kina me da tuva vinaka na taro … ka raica na vakasama eso mai na nona itagede ni dina na Turaga ka sega ni ciqoma na nanuma ni vuravura.”³⁸

Kevaka era muria na noda gonevuli na ivakarau oqo, ena yaco na ituvatuva ni veivakabulai me ivakarau era na kilai ira kina kei na nodra itavi, madigi kei na veivakalougatataki. Sai koya na ivakarau ena vakaibalebale kina na nodra bula. Ni tuberi ira ka vakavulici ira tiko na Yalo Tabu, ena yaco me ra rawata na ka e vakatoka o Paula me “lomai Karisito.”³⁹

Kemuni na taciqu kei na ganequ, au masuta ni na tu e yalomuni na ituvatuva nei Tamada, ni ko ni na raici kemuni ena ituvatuva, ka na yaco me ivakarau ni nomuni raica na ituvatuva e vuravura.⁴⁰ Au vakadinadinataka ni dina na ituvatuva nei Tamada. E bula tiko na Kalou na Tamada. O Jisu na Karisito, na noda iVakabula ka noda Dauveivueti. Au kila ni bula tiko o Koya. Oqo na Nona Lotu. O ni sa cakava tiko na Nona cakacaka, mo ni vakavulica na ituvatuva nei Tamada ki na itabatamata e tubucake tiko mai ena kaukauwa ni Yalo Tabu. Au sa vakadinadinataka oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.

© 2018 mai na Intellectual Reserve, Inc. Dodonu kece e taqomaki. Vakadonui me Vakavalagi: 3/18 Vakadonui me vakadewa: 3/18. iVakadewa ni “The Plan of Salvation and the Rising Generation.” Fijian. PD60006246 858

iDusidusi

1. Raica na Russell M. Nelson,“Veiqaravi ena Kaukauwa kei na Lewa ni Kalou,” Liaona, Me 2018, 68–75.

2. Book of Mormon Seminary Teacher Manual (ivolavakarau ni iVakarau ni Vuli ena Lotu, 2017], 17.

3. Raica na Joni 14:6.

4. Alama 7:11–13.

5. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 88:7–13.

6. Vunau kei na Veiyalayalati 88:6.

7. Vunau kei na Veiyalayalati 88:13.

8. Raica na Aisea 53:4; 2 Nifai 9:21; Mosaia 3:7; Alama 7:11–13; Vunau kei na Veiyalayalati 18:11.

9. Raica na 2 Nifai 2:79; Alama 34:15-16; Vunau kei na Veiyalayalati 19:16.

10. Raica na Joni 14:6; Mosaia 3:17; Alama 38:9; Ilamani 5:9.

11. Raica na Moronai 7:24.

12. Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” LiaonaMe 2017, 145.

13. Na nodra bula oqo sa madigi me ra tubu ka vuli. Sai koya na vakatovolei ni nodra vakabauti Jisu Karisito “me da raica se ra na muria se sega na veika kece sa vakarota vei ira na Turaga na nodra Kalou” (Eparaama 3:25) ena maliwa ni veitemaki, veivakatovolei, kei nai bolebole ni bula oqo. Ena kaukauwa ni veivueti kei na veivaqaqacotaki i Jisu Karisito, me ra vakadruka kina na tamata vakayago, tubucake ena kilaka kei na vuku, veiqaravi ka talairawarawa, sotava na reki kei na marau, ka yaco me ucui rau vakalevu cake na Tamana kei na Luvena.

14. Raica “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” 145.

15. “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba” e tukuna vakamatata ni tamata yadua e “luvena tagane se yalewa na itubutubu vakalomalagi.” Na bula tawamudu sai koya na bula e bula tiko kina na Tamada Vakalomalagi, e bula vakawati.

16. Raica na iVakatekivu 17:9; Eparaama 2:8–11.

17. Me vaka e vakavulica na Turaga vei Eparaama, oqo na tiki bibi ni ituvatuva ni veivakabulai: “Ia ko na veivakalougatataki vei ira na nomu kawa era na muri mai vei iko, ia ena ligadra era na kauta kina na nona cakacaka kei na matabete ki na veivanua kecega; … kei na vukudra na nomu kawa … era na vakalougatataki kina na veimatavuvale kece sara ni vuravura, io ena veivakalougatataki kece sara ni Kosipeli, sai koya na veivakalougatataki ni veivakabulai, io na bula tawamudu” (Eparaama 2:9, 11). Sa vakatalabusesetaka na kawa i Eparaama na Turaga “ena delai vuravura taucoko, ena kedra malliwa na veimatanitu” (1 Nifai 22:3), ka sa yalataka ko Koya “ko ira kece na tamata ka ra mataqali i iIsireli kau na vakasoqoni ira … mai na yasai vuravura e va” (1 Nifai 19:16). Na vakataucokotaki ni veiyalayalati vaka-Eparaama kei na vakasoqoni vata kei Isireli sa veiseyaki tu e cakacaka ni gauna oqo. Ena yaco ena noda gauna ni ra na qai kila na “vovo ni mataqali i Isireli, na itukutuku ni Mesaia dina, na nodra Turaga ka nodra Dauveivueti” (1 Nifai 10:14).

18. Kevaka sara mada ga e vaka me yawakalia vei ira eso nomu gonevuli na ivakatakilakila kei na inaki oqo, e sega ni lailai sobu kina na kedra dina. Kena ivakaraitaki, ena ituvatuva tawamudu ni Kalou, o ira yadua ena dua na nodra itokani tawamudu, kevaka era yalodina tikoga. O ira yadua era na vakaluveni ka na vakalougatataki kina nodra bula, se ena bula oqo se ena bula sa bera mai. O ira kece na noda gonevuli era tagane ka yalewa vakawati, tina ka tama ena ituvatuva tawamudu ni Kalou. O ira kece na noda gonevuli era tagane ka yalewa vakawati, tina ka tama ena ituvatuva ni Kalou.

19. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 1:30; 115:4.

20. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:19-22.

21. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:21.

22. Vunau kei na Veiyalayalati 21:5.

23. Na2 Nifai 9:6–22 e dua na ivakaraitaki totoka ni dua na itukutuku ni ituvatuva ka dua na ivakadinadina ni kena dina. Raica talega na Alama 41 kei na 42.

24. Raica na Mosaia 1:11; 5:7–12; Vunau kei na Veiyalayalati 109:26.

25. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 1:20–23. Mo kila o ira na nomu gonevuli era sa veiyalayalatitaka me ra tuvakarau me ra taura na yaca i Jisu Karisito.

26. Efeso 1:10.

27. Mosaia 2:9.

28. Raica na Mosese 6:57–62.

29. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 128vakauasivi na tikina 11–18.

30. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:75–79raica talega na Vunau kei na Veiyalayalati 59vakauasivi na tikina 2, 8–9, 21–24.

31. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:17–29.

32. Raica na iVola i Momani, tabana ni ulutaga; 2 Nifai 25:18; 3 Nifai 9; 11; Vunau kei na Veiyalayalati 1:29; 20:8–9.

33. Raica na Efeso 4:11–15; Vunau kei na Veiyalayalati 21:1–6; 84:36–38.

34. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 42:44–46.

35. Raica na 1 Koronica 2; Alama 5:7; 3 Nifai 18:24–25.

36. Raica na 2 Nifai 2:13–16; Vunau kei na Veiyalayalati 45:1–5.

37. Oqo e dua vei ira na ilesilesi bibi duadua e nona na Yalo Tabu: O Koya e vakadinadinataki Rau na Tamana kei na Luvena, vakakina na ituvatuva cecere ni veivakabulai. Raica 3 Nifai 11:32; 28:11; Mosese 1:24.

38. Doctrinal Mastery Core DocumentChurch Educational System manual, 2018], 4.

39. 1 Korinica 2:16.

40. Ena 1993 a vosa kina o Peresitedi Boyd K. Packer vei ira na qasenivuli ni Seminaries kei na Insitute ni Lotu. A kaya kina, “E tiko vei au e dua na itavi mo ni qarava. O sa namaka tiko oya, se sega? Sa lesi mo ni vakarautaka e dua na rairaraba ni ituvatuva ni marau—na ituvatuva ni veivaakabulai. Cakava me vaka na suitu me ra tara kina nomu gonevuli na dina eso o na wasea vei ira. Taumada o na nanuma beka ni dua na itavilesi rawarawa. Au vakadeitaka vei iko, e sega. Na umavosa rawarawa e dredre toka ni rawati. E rawa ni o temaki me sivia na ka o kovuta. Na ituvatuva ena kena taucoko e kovuta na veidina taucoko vakosipeli. … Oqo ena itavilesi dredre duadua beka, ka na levu duadua beka na kena isau ena nomu cakacaka vaqasenivuli” (Boyd K. Packer, “The Great Plan of Happiness” [address given at the Church Educational System Symposium, Okosi. 10, 1993], 3).