Filifiliina o Manaoga Amiotonu
Faigalotu i le Lalolagi Atoa mo Talavou Matutua
Aso Sa, 3 Me, 2020
O’u uso ma tuafafine pele, ou te fia faafetai muamua i lo’u toalua lelei mo lena fautuaga ma tima’iga matagofie. Faafetai lava, Lynette.
O se faamanuiaga ma se avanoa ofoofogia le faatasi ai ma outou i lenei afiafi. O loo tatou ola moni i ni taimi uiga ese, ma ou te talitonu moni ua tausi a’e outou mo nei taimi. E le’i leva atu, sa saunoa ai Peresitene M. Russell Ballard, “Ou te talitonu o le tupulaga aupito sili lenei o talavou matutua i le talafaasolopito o le Ekalesia. Ou te lagonaina ma le faamaoni e moni lena mea.”1 O outou o se tupulaga faapitoa ua tausi a’e e asaina taimi faigata e fesoasoani ai e saunia le lalolagi mo le Afio Mai Faalua o Iesu Keriso. Na te silafia lelei outou ma alofa ia te outou.
O Lo Tatou Taimi
O le po nei, a o ma o mai iinei i lenei faasalalauga, na tau mai ia i maua ua faitau sefulu ma sefulu afe o fesili pupuu e uiga i le Agaga ma e uiga i faaaliga faaletagata lava ia. Ou te faamoemoe o le po nei a o e faalogo mai i lo’u toalua ma a’u o le a mafai ona ma taliina na fesili. Ou te tatalo o le Agaga Paia, o le aoao lea, o le a mafai ona tali atu i le toatasi faapea foi i le toatele.
I o tatou aso nei ma masina o se nuu i le lalolagi ua tatou aafia ai i puapuaga uiga ese, lē mautonu, vāvāō, ma lu’itau. O taimi nei ua leva ona muai ta’u mai, ma o le a faaiuina i le Afio Mai Faalua ma le mamalu o lo tatou Faaola. O aso nei, na valo’ia e Iesu Lava Ia. Na ia fetalai mai: “O le a outou faalogo foi i taua ma tala o taua; vaai ia lē faaatuatuvaleina outou, aua o mea uma ua Ou taʼu atu ia te outou o le a faataunuuina lava. … Ou te tautala atu ona o laʼu ʼau filifilia; aua o le a tulai le atunuu e faasaga i le tasi atunuu, … ; o le a i ai oge, ma faamaʼi, ma mafuie, i nofoaga eseese. … O le a faasolo maalili le alofa o tagata. … O le a faataunuuina mea uma.”2 Ou te fia faasoa atu se vaaiga se tasi e uiga i mea uma nei. O se lesona lava mai lo tatou talafaasolopito o le Ekalesia.
O Amanda Barnes Smith; o lana tane, o Warren, ma le la fanau e toalima o ni tagata fou na liliu mai i le Ekalesia i le taimi na latou malaga atu ai i Misuri. Sa latou faatasi ma le Au Paia i le Vili Falaoamata a Haun i nai aso a o le’i oo atu le vaega leaga ma fasiotia le toatele na i ai iina. Sa fasiotia ai ma le toalua o Amanda ma le la atalii e 10 tausaga le matua. O le isi o la atalii na matua manu’a lava a tali oti. Sa maua e Amanda se faaaliga mamana i le auala e laveai ai lona atalii na manu’a. I lena taimi o le lofituina tele, sa ia tusia ai mea nei:
“I lo matou matuai faanoanoa tele, o a ni mea e mafai e i matou o tamaitai ona fai, ae ua na’o le tatalo? Na pau lava lo matou puna o le faamafanafanaga o le tatalo lea; ae na pau lo matou fesoasoani, ua na’o lo matou Tama Faalelagi. Leai se tasi ae ua na o ia e mafai ona faasaoina ma laveai i matou.
“I se tasi aso, sa sau ai se alii o le vaega leaga mai le vili falaoamata ma le [avea’i] a le kapeteni: [I se fetuu, sa ia faataioi mai ai]: ‘Fai mai le kapeteni afai e le tuua e outou na fafine a outou … tatalo, o le a ia auina mai se vaega o alii e fasioti outou … uma taitoatasi!’
“Ma sa sili ai ona ia faia, e taofia ai i matou o fafine mafatia mai le tatalo i lena itula o lo matou malaia tele.
“Na fifilemu a matou tatalo ona o le fefefe. Sa le tofotofo se isi o i matou ia faalogoina se leo o tatalo i totonu o le fale. Sa mafai ona ou tatalo i lo’u moega pe leleoa, ae e le mafai ona ou ola faapenei mo se taimi umi [e lē tatalo]. O le sāō faapaupau sa sili atu ona tiga nai lo lena po o le fasiotiga.
“Sa le mafai ona ou toe onosaia. Sa le mafai ona ou tatalia lo’u toe fia faalogo i lo’u lava leo i le aioi atu i lo’u Tama Faalelagi.
“Sa ou alu faalilolilo i totonu o se toga sana, ma totolo i totonu o se [faaputuga] sana. Sa pei lava o le malumalu o le Alii ia te a’u i lena taimi. Sa ou tatalo leotele ma sili ona faatauanau.
“Ina ua ou aluese mai le toga sana, sa fai mai se leo ia te a’u. Sa o se leo na matuai manino lava i la’u faalogo. Sa le o se uunaiga leleoa, ma malosi a le agaga, ae o se leo, na toe ta’u maia se fuaiupu o le [tatou] viiga:
O lē ua faamoemoe o ia ia te a’u,
Ou te le tuulafoaia o ia i fili;
Po o le a lava lona malosi,
E lē lafoa’ia, e lē lafoa’ia, e lē lafoa’ia, e a’u o ia!’3
“Mai i le taimi lava lena, sa le’i toe i ai so’u fefe. Sa ou lagonaina e leai se mea e mafai ona faamanu’a a’u”4
O nei taimi e ono lē mautonu ae ia iloa o le mea sa moni mo Amanda Barnes Smith e moni foi mo outou. Po o a lava mea e tutupu o siomia ai oe, po o a lava tofotofoga e ono manaomia ona e onosaia, o loo i ai le Atua i le foeuli. O le a Ia lē tuulafoaia lava oe, ma e lē manaomia ona e fefe pe afai e te faatuatua ma sii a’e lou leo ia te Ia. O le mea lenei ou te fia talanoa atu ai ia te outou i le po nei.
O le Matatioata a Lo’u Toalua
E pei ona ou fai atu, ou te talisapaia le i ai o lo’u toalua faatasi ma a’u i lenei po. O ia o mea uma ia te a’u. Na ma feiloai i le aoga maualuga i le tele o tausaga ua tuanai. Ina ua mavae le matou faauuga mai le a’oga maualuga, sa alu o ia i le Kolisi o Rick i Rexburg, Idaho, ae ou alu i le BYU i Provo, Iuta. I le ma uluai tausaga i le kolisi sa tonu ia te au i se tasi faaiuga o vaiaso e tietie atu i Rexburg e asi o ia. O iina sa ia aoao mai ia te au se lesona taua.
Sa leai sana taavale, ma ua fai si umi talu ona iloa e ia ave taavale. Ina ua ma tuua lona potu mautotogi, sa ia fai mai ia te a’u pe mafai ona ia aveina la’u taavale. Sa ou fai atu i ai, “Ioe.” Sa le’i pine ae ma amata o atu i lalo i se tama’i maupu’epu’e e lata i le mea sa nofo ai o ia. Pe tusa ma le afa o le ala i lalo o le maupu’epu’e ae fesili mai o ia ia te a’u, “O i ai se faailo taofi i le faaiuga o le auala?” Sa iloa manino lava le faailo taofi, ma sa vave ona ou fai atu, “Ioe, o loo i ai se faailo taofi.” Sa ia fai mai, “Ua lelei, e sa’o lava a’u. E le mafai ona ou iloa atu. Sa ou fesili atu, “Aisea e le mafai ona e vaaia?” Sa ia fai mai, “Ona e le o faia la’u matatioata, ma e le mafai ona ou vaai i ni mea se tele e aunoa ma la’u matatioata.” Ona ou fai atu lea e faapea “Ma aisea ua e le faia ai lau matatioata … ?” “Ona ou te le fiafia i foliga o le matatioata pe a fai, ae ua galo ia te a’u e le mafai ona ou vaai i mea uma e aunoa ma le matatioata.” Sa ou fai atu, “E sili ai lou tuu mai ou te ave.” Sa faigofie lava le lesona: a le mafai ona e vaai manino, o le a lamatia pea oe.
Ou te fesili atu nei ia te outou, “O faapefea ona e aveina lou olaga i luma? O e faatautaiina lou olaga i matatioata e manaomia e vaai manino ai i le moni o le olaga? I le aai anamua o Laotikaia sa leai ni agasala na iloagofie pe mavaaia i le Au Paia, ae sa aoa’iina i latou e le Alii mo le faaleogalua i lo latou avea ma soo. O le faamaualuga i a latou ausiaga faalelalolagi ma le poto, sa oo ina faateleina lo latou faasausili ma lē fia faalagolago i le Atua. E ui sa lauiloa lenei aai o ni tagata tomai faapitoa i le tausiga o mata, ae sa fetalai atu le Alii ia i latou, [ia ave] “le vaimata e nini a’i ou mata, ina ia e pupula ai.”5 E foliga mai o se fesili taua mo i tatou taitoatasi lenei: “O o’u vaai ea i lo’u olaga e ala i mata o upumoni a le Atua, o poloaiga, ma feagaiga pe e ala i o’u lava mata? O o’u faalogo ea i aso uma i Lona siufofoga e maua mai e ala i tatalo ma faaaliga faaletagata lava ia a le Agaga, pe o faalogo i lo’u lava leo po o le leo o le poto o lenei lalolagi o e o alalaga mai o ala o le Atua ma e oo i Ana perofeta e le sa’o, e ‘iva, le talafeagai, e le alofa, pe, i le gagana a le lalolagi, e taufaasese ma inosia?”
Sa saunoa mai Iosefa Samita, “O le a faaaoga e le Tiapolo ana taumafaiga aupito silisili e maileia ai le Au Paia. … O le a ia liua mea i se tulaga ese e matua ofo ai se tasi ia i latou o e faia le finagalo o le Atua.” A aunoa ma le fesoasoani ma faaaliga a le Atua e le mafai ona e vaaia ma le faigofie “mea e pei ona i ai moni lava, ma … e pei o le a i ai moni lava.”6 Ua faamoemoe le fili na te matua faaofoina oe ia i latou o e faia le finagalo o le Atua. Ua ia faamoemoe na te taofia oe mai le vaai ma malamalama i mea moni, e taofia oe mai le vaaia e faapea o oe o se atalii po o se afafine matuā faapelepele o le Atua. O lona manao ia taliaina mea o le lalolagi; faia oe ia teena pe liliuese ma le faalotolotolua mai le Atua; ma, aemaise, ia tuu oe e faapea ua manuia oe lava ia ma le malaga o lou olaga ona o ni sailiga faaupufai, faaleaganuu, isi tuligasi’a faalelalolagi, pe ua na ona le fia i ai foi.
E tele ina ou fesili ia te a’u lava i lenei fesili: “O le a se mea na faia Nifae ma tagata talitonu ae le o se Lamana po o se Lemuelu?” Na fananau uma uso e toatolu mai matua lelei lava e tasi. I se tasi po sa ou faalogo ai ua taliina la’u fesili. Sa ou i ai i Bangkok, Tailani, i se tofiga faatasi ma Peresitene M. Russell Ballard, lea na ia faasoa mai ai lenei mau:
“Ma sa oo o aʼu, o Nifae, … sa ia te aʼu foi le naunau tele e fia iloa mealilo a le Atua, o le mea lea, na ou tagi atu ai i le Alii; ma faauta sa asiasi mai o ia ia te aʼu, ma faamalūlūina loʼu loto, o le mea lea na ou talitonu ai i upu uma na tautalaina e loʼu tamā; o le mea lea na ou lē fouvale ai e faasaga ia te ia e pei o oʼu uso.”7
O la’u tali lena. E faaali mai e le Atua o Ia Lava ia i tatou e tusa ma o tatou naunauga. Na naunau Nifae, e sili i lo mea uma, ia iloa upumoni ma mealilo a le Atua ma sa faamanuiaina i le afio ai o le Atua, olioli, mana, ma le upumoni. Sa naunau Lamana ma Lemuelu i mea a le lalolagi ma sa maua ai ona taui. Afai e te manao e faatasi ma le Atua, e tatau ona e tuufaatasia ou naunauga ma le finagalo o le Atua.
O le nofoaga, ma mea e te tuu ai naunauga o lou loto o le a iloa ai le auala o le a faamanaina ai oe e agai i luma ma manumalo i le olaga. O le mea lea, ou te valaaulia oe i le po nei ia filifili e mamanu lou olaga i le naunauga aupito silisili o le liuaina ma ia faamalosia isi. Atonu e te manatua o le mea lenei sa fesili ai le Faaola i Lana Aposetolo sinia, o Peteru, ina ua Ia fetalai atu, “Simona e, Simona e, … ua manao tele Satani ia te outou, ia lulu ia te outou pei o le saito: A ua ou faatoga mo oe, ina ne’i mavae lou faatuatua: pe a liua mai oe, faamalosi i ou uso.8
O le Naunauga Ina Ia Liuaina ma ia Faamalosia Isi
O le a le galo lava ia te a’u le taimi na faatalanoaina ai a’u ma lo’u toalua e se uso sinia o Aposetolo e Toasefululua e uiga i lo’u naunautaiga e auauna atu o se peresitene o se misiona. Sa tele ni mea sa ma faia ma lo’u toalua i o ma olaga. I lea taimi o le ma faatalanoaga sa ma auai ai i nisi o mafutaga faigata faaleaiga, sa ma auai i ni taumafaiga tetele o galuega alofa i le lalolagi atoa lea sa manaomia ai le tele o le ma gauaiga ma punaoa, ma sa avea a’u ma se paaga pule sinia i se pisinisi faisaofaga i le lalolagi, e le ta’ua ai o tofiga uma o le Ekalesia sa ma galulue ai. Sa ou manatu lava sa ma faia le tele o mea sa mafai ona ma faia. A o ma saofafai ai iina i lena aso ma lenei Aposetolo pele ma mafaufau i mea uma sa ma faia i lena taimi, sa ma fai atu uma ma le faaaloalo masalo e le o le taimi sili lea mo ma’ua e auauna atu ai i se misiona. Sa aunoa ma le faatuai, sa faliu atu lenei uso o le Toasefululua i lo’u toalua ma fai atu, “Lynette, o le a avea oe ma se faifeautalai ma se soa maoae i lau tane.” Ona ia faliu mai lea ia te a’u ma faapea mai, “E te iloa, e te le malamalama lava.” O loo valaau mai le Alii ia te oe e faasao lou ola. A le o lou ola o lou olaga e ala i feagaiga ia po o mea talafeagai. E leai ma se taimi talafeagai e auauna atu ai. O se mataupu lenei o le faatuatua. A le o lou talitonu o le a faamanuiaina lou olaga e le Alii i faamanuiaga e te manaomiaina a o e faia mea Na te faamuamuaina ia pe leai.”
Sa ou saofai iina ma le filemu ma le ofo. O lea faato’a ta’u mai ia te a’u o loo taumafai le Alii e laveai lo’u ola. Sa ou ola i lena taimi i se olaga lelei, ae sa matuā lē paleni lava. I lena aoauli a o ma tuua ai ma Lynette le ofisa o le Aposetolo, sa ma o atu i le fale e iloilo ma le agaga tatalo pe o le a faapefea ona ma ola i o ma olaga. Sa vave ona ma faia le filifiliga e auauna atu ma ola o ma olaga i feagaiga i le faia o soo se mea lava e finagalo ai le Alii mai ia i ma’ua. O se olaga osifeagaiga o se olaga sili atu lea ona paleni, e ola e tusa ma mea e faamuamua e le Atua, ae le o a tatou lava mataupu. Sa le’i toe tutusa lava o ma olaga talu mai lena taimi. Ua matuā faamanuiaina atoa i ma’ua e Lona alofa ma Lana aoaoga. Afai e i ai se mea ou te iloaina, ou te iloa o lenei lava faamanuiaga e tasi o le a fai ma oe pe afai e te tumau ma le faamaoni i luga o Lana ala o feagaiga. E finagalo le Atua e laveai lou ola.
O le a le uiga o le liuaina, ia ola i feagaiga ae le seiiloga e talafeagai? Sa fetalai mai Iesu, “Vaai mai ia te a’u i mafaufauga uma.”9 E pei ona ta’u mai e se faiaoga atamai i se tasi taimi ia te a’u, “Sa le’i fai mai o Ia, ‘Mafaufau ia te a’u ta’i tasi a i le taimi ma o le a faatasi lo’u Agaga ma outou.’ Sa Ia fetalai, ‘Afai tou te manatua pea au o le a outou maua lou Agaga e faatasi ma outou.’”10 O lona uiga, pe a e manatuaina o Ia, o le a e maua pea le mana o le lagi e faatasi ma oe e fesoasoani i aso uma i soo se luitau laitiiti pe lofituina e te lua fetaiai—e ui i se aafiaga e te ono oo i ai. Ua aofia ai i lenei mea soo se vaisu, popole, le mautonu, po o soo se luitau tele ua faigata ona faatoilaloina. Ia mafaufau loloto nei loa po o le a le mea e sili ona taua e manaomia ona e faia ia manatua atoatoa atili ai o Ia ma faatino loa.
O la’u uo mamae na ma ola a’e faatasi na faailoa atua a’u i lo’u toalua. I le a’oga maualuga, sa ou papatisoina o ia o se tagata o le Ekalesia, ae sa ia iloaina i taimi uma le faigata ona tuuto atoatoa atu e ola i le talalelei—sa ia faamaonia pea o ia lava i le faapea mai na te le’i faia lava se mea leaga—ioe na te le’i faia. Ona oo lea i se tasi po i se patī, sa ia inu tele i le pia ma faafuasei ai ona pa’ū atu i se tofē ma oti ai. Sa matua o ia e pei o le toatele o outou. Sa le tatau lava ona tupu lenei faalavelave ma semanu e le tupu lava pe ana faapea o feagaiga, ae le seiiloga o mea talafeagai, na taialaina le olaga o la’u uo.
O fea e te tosiina ai le laina i lou olaga e fesootai ma poloaiga a le Atua? Masalo e tagai nisi o outou i tou olaga e pei ona vaai ai le toatele o i matou i le usitaia o le saoasaoa faatapulaaina o alatanu. Pe mafaufau ea se tasi e aveave i le saoasaoa tonu faatapulaaina ua tuu mai? Leai. Nai lo lena tatou te mananao ia iloa pe fia maila e sili ai i lo le faatapulaa ua i ai e mafai ona tatou malaga ai e aunoa ma se sala. O le ala lena na ola ai la’u uo mamae i lona olaga. I le talalelei, e le tatau lava ona tatou mafaufau po o le a se tele o mea a le lalolagi e mafai ona tatou taliaina e aunoa ma le sopoiaina o le laina. E ao ona tatou lafoai le lalolagi.
Ua na o lou aveina lava i ou luga o feagaiga a le Atua o le a e maua ai mata e faatagaina oe e vaai manino i gasu o lenei lalolagi. Ua aoao mai le Tusi Paia, “Aua o lenei lava le alofa o le Atua, ia tatou tausi i ana poloaiga.”11 O i latou e ola i feagaiga e lē ola i ni olaga atoatoa ae e faaleleia o latou olaga e ala i le salamo i aso uma. O lena faaleleiga e agavaa ai i latou i faamanuiaga silisili a le Atua faapea ai ma mana o le lagi. O i ai se tasi o outou, i nei taimi faigata, e le o manaomiaina le taitaiga ma le mana o le Atua?
I tausaga ua tuanai, o sa’u paaga faipisinisi sa gasegase na ta’u mai ia te a’u sa susu atu Peresitene Boyd K. Packer i lona fale e tuu atu se faamanuiaga ia te ia. Sa ia fai mai, “A o ma savavali atu ma ia i lana taavale, sa fai mai Peresitene Packer, ‘Aua e te vave foi mai Ketesemane. Aoao ni lesona iina.’” Ona fesili mai lea o la’u uo ia te a’u, “O le a sou manatu i le uiga o lana tala?” A o le’i mafai ona ou tali atu, sa na ona ia faaopoopo mai, “Ou te talitonu o le uiga o lana tala e ao ona tatou faia le finagalo o le Atua, ma na o le pau lena o le mea ou te manao e fai.”
Ina ua fai mai e la’u paaga na upu, sa ou iloaina na sa’o o ia. O se suega sili o o tatou olaga pe o le a tatou gauai atu i le finagalo o le Atua pe galue e tusa ma o tatou lava loto. Na aoao mai Elder Neal A. Maxwell i se taimi ua leva atu, “O le gauai atu o le finagalo o se tasi, e na o le pau lea o le mea moni patino ma tulaga ese e tatau ona tatou tuu i luga o le fata faitaulaga a le Atua.”12
Ae o le a le uiga o le loto e fai le finagalo o le Atua? Mai le aafiaga o lo tatou Faaola i le Faatoaga i Ketesemane, ou te talitonu, i se vaega, e ao ona tatou malamalama o le gauai atu i le finagalo o le Atua o lona uiga e tatau ia te oe ma a’u ona loto ia puapuaga ma tumau e oo i le iuga po o le a lava le mea e finagalo ai le Atua mai ia i tatou, e tusa lava po o mea ua talosagaina i tatou e onosaia na oo mai ona o measese na faia e isi. E ono aofia i lenei mea le lē atoatoa faaletino po o manaoga, tuuaiga sesē, faamasinoga, po o mea faatiga mai uo faaseseina, o taitai, e oo lava i le aiga.
I le Faatoaga o Ketesemane, sa talosagaina ai e le Tama Faalelagi lo tatou Faaola ia inu se ipu oona o agasala ma mafatiaga e le o Ia e anaina. I lena faagasologa sa “matautuia” Iesu i le mea na i luma atu o Ia. Sa Ia lagona le “tiga … e oo i le oti” ma tatalo “pe afai e mafai” … “ina ia mavae atu lea itu aso ia te ia” ma faapea atu i le Tama, “E mafaia e oe mea uma lava, ia e aveese lenei ipu ia te au.” Ona ia toe faaopoopo mai lea: “Ae aua le faia lo’u loto a o lou finagalo.”13 I o tatou aso, i se faaaliga na tuu atu ia Iosefa Samita, sa fetalai atu ai le Faaola, “Ma manao ai ia Ou le inuina le ipu oona, ma ma’e’e’e—e ui i lea, ia i ai i le Tama le viiga, ma sa Ou inu ma faauma ai a’u tapenapenaga mo le fanauga a tagata.”14
Ina ia auai ma faamae’a tapenapenaga a le Tama na mamanuina mo i tatou, po o le a lava le oona, o se vaega o le fuafuaga a le Tama e aumai ia i tatou le olioli e faavavau. E te manatu o le a puipuia oe e le Tama Faalelagi mai taimi o tiga ma puapuaga ia e manaomia e fesoasoani ia te oe ia avea atili ai e faapei o Ia? Na saunoa mai Peresitene Ioane Teila e faapea na ta’u atu e le Perofeta o Iosefa Samita ia te ia, “O le a oo ia te outou ituaiga uma o tofotofoga. … O le Atua o le a tofotofoina oe, o le a Ia tofotofoina lou loto e oo lava i ou lagona loloto.” O le avea ma soo o Keriso o lona uiga tatou te “usiusitai, agamalu, lotomaualalo, onosai, ma tumu i le alofa, loto ina usitai i mea uma ua silafia e le Alii e tatau ona faaoo mai i [o tatou] luga.”15
Sa saunoa talu ai nei lo tatou perofeta pele, o Peresitene Russell M. Nelson: “O le a faigata aso o i luma. I le lumanai, o le a seāseā lava faigofie pe lauiloa le avea ma se tagata faatuatua o le Au Paia o Aso e Gata Ai. O le a tofotofoina i tatou uma taitoatasi. … O i latou e mulimuli ma le filiga i le Alii ‘o le a sauaina i latou.’16 O lena lava sauaga e mafai ona olopala ai oe seia e matua vaivai ai lava, pe faaosofia ai foi oe ia e avea ma faataitaiga lelei ma lototele atili i lou olaga i aso uma.. Ole ala e te taulimaina ai tofotofoga o le olaga, o se vaega o le atinaega o lou faatuatua.”17
Sa fesili le Aposetolo o Paulo i lenei fesili: “O ai se na te vavaeeseina mai i tatou i le alofa o Keriso? o le puapuaga ea, po o le atuatuvale, po o le saua, po o le oge, po o le lē lavalavā, po o le pagatia, po o le pelu?”18 I le gagana o aso nei atonu tatou te faamatalaina i le ala lenei: “Pe o le a ou faatagaina se mea faigata i le sailia o se tasi e faaipoipo i ai, pe o se manao ia ola i se mafutaga faapouliuli, po o se mea na tupu i le talafaasolopito o le Ekalesia, po o se amioga sese mai nisi o taitai po o faiaoga, po o o’u lava manaoga faalelalolagi, po o le leai o se galuega, po o se faama’i luitauina, po o se atuatuvale olopalaina e taofia a’u mai le mulimuli ma le filiga i le Faaola ma auai ma le atoatoa i Lana Ekalesia?”
O au agasala uma, o ou tiga uma, mafatiaga, ma vaivaiga uma o se vaega o le mea ua ta’ua e Elder Maxwell “o le lavelave faamatematika” o le Togiola [a Iesu Keriso],19 o se matematika na ia fai mai faato’a mafai ona fuafuaina i le “telē na’ua faatele i le lē mafuatia.”20 O lou lē mautonu po o luitau mai tofotofoga o le olaga o le a le oo ifo lava i lalo i Lona. O le mea lea, o le fesili a le Lagi ia te oe pe o le a e mulimuli i tulaga aao o le Faaola ma fai atu faatasi ma Ia: “A e aua le faia lo’u loto, a o lou finagalo.”21
O le isi auala e faamatala ai lenei mea atonu e fesili, “Pe o le a ou faalagolago ea i le Atua ma faalagolago foi i Lana mamanu mo lo’u olaga?”
A o e feagai ma luitau ma tofotofoga, ia e iloa o loo i ai i le Atua le mana uma e lagolago ai oe—e tusa lava pe lē suia tulaga o loo siomia ai oe. Ua Ia folafola mai, e oo lava i le luluti o mafatiaga matuitui, “o le a [Ia] … faamamaina avega ua tuu i o outou tau’au, e oo ia te outou tou te le lagonaina i latou i luga o o outou tua, … ina ia mafai ona outou iloa ma le mautinoa o A’u, o le Alii le Atua, e asiasi atu i o’u tagata i o latou puapuaga.”22 Aua lava ne’i masalosalo e mafai e le Alii ona tatala faitotoa aoga uma; toe faamautinoa atu ia te oe e ala i fesili o le faatuatua; ma fesoasoani ia te oe e faamautu galuega, a’oga, ma le malosi e ola amiotonu ai po o le a lava se mea e te manaomiaina e ausia ai lou gafatia. Ua folafola mai le Faaola o le a [Ia] saunia se ala.23 E mafai ea e se tasi po o se isi lava mea ona avatu ia te oe lena folafolaga e tasi? Faalagolago ia te Ia e a’oa’o ma lagolago oe a o e gauai atu ma le lotomaualalo i Lona finagalo.
I ni tausaga talu ai, sa faia ai e Peresitene Henry B. Eyring lenei matauga ootia: “Afai e le mauaa le faavae o le faatuatua i o tatou loto, o le a solovī le mana e tumau ai.”24 O le faatuatua o se mataupu faavae o faatinoga, ma o le faatuatua o se filifiliga. O le faatuatua e le fuaina i le tele o fonotaga tatou te auai po o sauniga tatou te tausia. O le faatuatua foi e le o le faailoaga e faapea o loo soifua le Atua ma Iesu Keriso. O lou faatuatua o le faalautelega lea o lou faatuatuaina ma le faalagolago atoa i le Atua ma lou Faaola, o Iesu Keriso. Tatou te tumau uma pe solovi e tusa ma le tulaga o lo tatou faatuatuaina ma le faalagolago patino ia i La’ua.
Ina ia fausia le faatuatua ia te i Laua, o le a manaomia ona e aveesea mai lou olaga soo se amioga faafiaamiotonu. E ao ona e pulea lou lava olaga ae aua le tuu atua i isi e pulepuletutu i au amioga ma filifiliga. O au vaaiga, uiga, amioga e tali atu ai, lagona, mafaufauga, ma talitonuga o mea uma ia e te pule ai. O le itagofie ma liliuese e le o ni uiga ia o le Atua. O Lona siufofoga o loo valaauliaina pea i tatou ia “mulimuli mai ia te Au!” Ua saunia le Atua e tali i soo se fesili, faamafanafana soo se tauiviga, ma faaola soo se tagata ma tagata uma. E leai se measese po o se tauiviga e le mafai ona faamaloloina e ala ia te Ia. O sailiga uma i le initoneti i lenei lalolagi i le latalata i le piliona ma le afa o uepisaite e le mafai ona tau atua ia te oe pe moni lenei Ekalesia, pe o soifua foi Iesu Keriso; ua na o le Atua e mafai ona faaali atu lena mea ia te oe. Ma o le auga lava o lenei: O le a le tau atu lava e le Atua ia te oe se tasi upumoni ae tau mai ia te au se isi upumoni. O le a tatou maua uma tali e tasi pe a tatou fesili atu ma saili ia te Ia ma le faamaoni, ma le manatu moni i ai. E te faia lenei mea, ae i se vaega, pe a e aveesea uma ou uiga faafiaamiotonu.
I ni tausaga ua mavae, a o i ai i se tofiga i Aferika, sa ou faalogo ai i se lipoti o se alii sa ia aveina ni giraffes se lua i lana loli; o le tasi sa umi tele atu i lo le isi. A o ia malaga i luga o le alatanu, sa ia ui atu ai i lalo o se alalaupapa sa faalava i luga a’e o le alatanu, ae sa le’i lava le maualuga o le alalaupapa mo le tasi o giraffe. Ina ua alu atu le loli i lalo o le alalaupapa sa taia le ulu o le giraffe umi i le alalaupapa ma mate ai lava i le taimi lea. Mulimuli ane sa fesiligia le ave loli pe aisea na le faaeteete tele ai o ia ia aloese mai le mate o le giraffe. Fai mai o ia, “E le o so’u sese. E maualalo tele le alalaupapa na latou fausia.”
O le faafiaamiotonu o lenei tamaloa e foliga mai e faavalevalea, ae na e oo ea i se tulaga lē faavaēa i le ta’uamiotonuina o ni au lava filifiliga lē lelei? ‘Aua le tuua’ia alalaupapa maualalalo mo le ala ua i ai ni mea. Ae, saili e tula’i a’e i lou gafatia atoa e ala i le agavaa mo mana uma e manaomia, faamanuiaga, ma vavega o le lagi ua folafola mai e ala i le faateleina o le faatuatua tumau po o le faalagolago ia te Ia. Sa fetalai atu le Alii ia Iosefa Samita: “Ua faafia ona e … alu pea i faatauanauga a tagata. … “Sa lē tatau ona sili atu lou fefe i tagata nai lo i le Atua. E ui ina tuu faameanoa e tagata fautuaga a le Atua, ma latou inoino i ana afioga—peitai sa tatau lava ona e faamaoni; ma semanu e faaloaloa atu e ia lona aao ma lagolago ia te oe e faasaga i u fanafana mu uma a le fili; ma semanu e faatasi atu o ia ma oe i taimi uma o faalavelave.”25
O le taimi lenei, ou te fia faalautele i tala atu o le iloiloga o le tagata lava ia ma tuu atu ia te outou la’u molimau e faapea, o se vaega o le ola i feagaiga ma le gauai atu i le finagalo o le Atua o se naunautaiga foi lea e te lafoaiese oe lava ia ae fai e pei ona fetalai atu le Alii ia Peteru, “ia faamalosi i lou uso.” Sa saunoa talu ai nei Peresitene Nelson, “E tatau ona avea i tatou ma tufuga o le faatuatua … i le Alii o Iesu Keriso ma le faatuatua i Lana Ekalesia. … E tatau ona tatou fausia le Ekalesia ma le malo o le Atua i luga o le fogaeleele.”26 Ua ia molimau mai foi e faapea “e leai se mea o tupu i lenei lalolagi i le taimi nei e sili atu ona taua nai lo [le faapotopotoina o Isaraelu]. E leai se isi mea e sili atu lona taunuuga. E matua leailava. O lenei faapotopotoina e tatau ona avea o mea taua uma ia te oe. O le misiona lenei na auina mai ai oe i le lalolagi.”27 E faapena foi le fesili a le Faaola ia Peteru, “Pe te alofa mai ea ia te au?” ona fetalai atu lea, “Fafaga au mamoe.”28
I le talalelei a Ioane, tatou te faitau ai ina ua auina atu Maria ma Mareta e aumai le Faaola ina ua ma’i tigaina a talioti lo la tuagane o Lasalo. Sa augani atu Ona soo ia te ia e aua ne’i alu ona o loo saili Iutaia e aveese lona ola, ae sa afio pea Iesu i le tuugamau o Lasalo. O iina sa tutulu ai lo tatou Faaola ma tiga faatasi ma ana uo. Ma i le mana o le Atua, sa Ia poloai ai Lasalo ia toe tu mai e ua oti, i le fetalai atu: “Lasalo e, ina sau ia i fafo.” O le mea na sosoo ai o loo tusia i tusitusiga paia, “Ona alu ai lea i fafo o le na oti, ua fusifusia ona vae ma ona lima i ie na tanu a’i. … Ona fetalai atu lea o Iesu ia te i latou, Tatala ia ia te ia, ina tuu atu ia e alu.”29
A’u uo pele, e leai se isi mea e sili ona avatua le ola nai lo le faasoa atu o le Malamalama o Keriso ma le malamalama o Lana talalelei. E leai se isi mea e ese mai le talalelei a Keriso e mafai ona aumaia le filemu i malo, laveai le lalolagi mai le mativa, pe siitia se isi i se fiafiaga tumau. O faalapotopotoga e faagaoioi i luga o soo se mataupu faavae e ese ai, o le a lē faamanuiaina. Ua na o le talalelei e mafai ona aveesea ia “ie e tanu a’i” o i latou o siomiaina outou. Valaaulia isi i Lona malamalama. Pe a e faia lea mea, ua folafola mai e le Atua o le a outou aumaia le “olataga i [o outou] agaga,”30 o le a faamagaloina a outou agasala,31 ma o le a Ia auina maia Ana agelu “e si’o faataamilo outou … , e sapasapai outou i luga.”32
Faamoemoe
O lea la, ua ou matua nofouta lelei e ui lava i ni faamoemoega lelei o oe po o se isi lava tagata, ae o le uunaiga ina ia gauai atu i manatu o le lalolagi ae le o poloaiga a le Alii e ono faateteleina. O Peteru, i se naunautaiga mautu, sa faapea atu ia Iesu, “E ui lava ina tausuai o tagata uma ona o oe, ou te le tausuai lava a’u. … E ui ina ta oti lava faatasi ma oe, ou te le faafiti lava ia te oe.”33 E le’i pine lena ae faavaivaia Peteru, ma faafitia faatolu le Faaola. O le a se mea e te aoaoina i lenei mea?
Ou te talitonu e finagalo le Alii ia te oe ia iloa e malamalama o Ia o le gauai atu i Lona finagalo—ola i feagaiga pe liua atoatoa—o se faagasologa ae le o se mea se tasi e tupu. Na foa’i mai e Iesu Lona soifua ina ia tatou lē fuaina o tatou olaga i o tatou vaivaiga ma ni lē atoatoa, ae ia mafai ona tatou salamo i aso taitasi ma ola a’e i le malosi e ala i le salamo i le faatuatua lē maluelue. Atonu e te manao e tusi i o outou loto lenei aoaoga manino mai ia Elder Jefferey R. Holland i le konafesi aoao ia Aperila 2016:
“Tatou te lagona sina mafanafana i le mea moni e faapea afai e tauia e le Atua na o ē faamaoni atoatoa, semanu la e lē tele se lisi o tagata e tauia. Faamolemole ia manatua taeao, ma aso uma e sosoo ai, e faamanuiaina e le Alii i latou e mananao ina ia lelei atili, o e taliaina le manaomia o poloaiga, ma taumafai e tausi i ai, o e faatauaina uiga paia FaaKeriso ma tauivi i lo latou atamai sili e maua ai. Afai e te tautevateva i lena taumafaiga, e faapena foi tagata uma; o loo i ai le Faaola iina e fesoasoani ia te oe ia faaauau pea. Afai e te pa’ū, ōle atu mo Lona malosi.”34
Sa matou nofonofo ma Lynette ma Elder Holland i Johannesburg ina ua tulai i luga se tuafafine talavou nofofua matua ua foi mai le misiona ma molimau mai, “Ou te le’i sau i lenei mamao e tau na ona oo mai i lenei mamao.” Faamolemole ia manatua, “po o le a lava le luitau o loo e feagai ai i le taimi nei … [ia] faaauau pea. Ia taumafai pea. Ia faalagolago pea. Ia talitonu pea. Ia tuputupu ae pea. … O loo faamalosiau mai pea le lagi ia te outou i le asō, taeao, ma le faavavau.”35 O loo outou i ai i le alofilima o le Atua, ma e mafai ona Ia laveai outou mai soo se ogaumu aasa.
Sa saunoa foi Elder Holland e uiga i se isi alofa mutimutivale agamalu ma se faamautinoaga mai le Alii e te ono manao e taofimau i le taele o lou loto:
E le o taofia le Agaga e se vairasi po o ni tuaoi faalemalo po o ni vaaiga mamao faafomai. [O loo i ai ni] meaalofa mai le lagi e le tapuiina e faalavelave i le laueleele po o faama’i i le ea. … O Ia o le na foafoaina lenei lalolagi ofoofogia ua tatou ola ai e mafai ona fetalai atu i soo se elemene o i ai: ‘o le mamao lenei ma e le toe sili atu lava.’ O le mea lena o le a Ia fetalai ai i lenei mala o loo tatou feagai ai. I le afio ai o Lona mamalu, e oo lava i foafoaga ninii e tatau ona gauai atu—pe ana faapea o se talafaatusa—ma e taitasi i lana lava ala ma ‘tautino atu’ o Iesu o le Keriso, o le Alo o le Atua, o le Togiola o tagata uma. I lalo o le taitaiga a Lona Tama, o loo pulea ai e le Faaola le taunuuga o lenei lalolagi. O loo tatou i ai i aao mautinoa ma alofa.”36
Faaiuga
Ou te fia faamaea atu i le mea sa ou amata ai. Ou te talitonu o outou o le tupulaga aupito sili o talavou matutua i le talafaasolopito o le Ekalesia. E mafai foi ona avea outou ma tupulaga ua feagai ma luitau aupito silisili. A o e mafaufau i luitau o loo siomiaina oe, manatua na fetalai mai le Atua, “Aua o Aʼu, o le Alii, o le a faamasinoina tagata uma e tusa ma a latou galuega, e tusa ma le manaoga o o latou loto.”37 E mafai e le Agaga ona fesoasoani ia te oe e faafailele ou manaoga, ae e na o oe lava e filifilia mea e te manao i ai, ma e na o oe e te tali atu i le Atua mo lena filifiliga. Na Ia tautino mai foi e faapea e “tusa ai ma ou manao … o le a faia lava ia te oe.”38 O le uiga o lenei mea “e sili ai [lou] manao i taunuuga o mea [e te] manao ai!”39
Ou te faaiu atu i lenei aafiaga patino ma se molimau mai lo’u olaga. I tausaga ua te’a, a o i ai i le tausaga lona lua i le kolisi, sa ou suesue ai mo suega faaiu i se potu mautotogi na o a’u. O se aso taumafanafana, ma a o ou iloiloina a’u pepa sa amata ona ūū se tamai iniseti i luma o o’u foliga. O le faifai pea o lea mea e le tamai iniseti sa amata ai ona ou le fiafia. Na i’u lava ina ou fiu. Sa sii i luga o’u lima ma po faatasi ma pe ai le iniseti. E le mafai ona ou faamatalaina atoatoa e oo mai i lenei aso le mea na tupu na sosoo ai: Sa ou tilotilo i lalo i le iniseti ua mate i lo’u alofilima ma lagona se agaalofa tele. Sa ou fai ifo ia te a’u lava, “Sa le manaomia ona pe lena iniseti. Ua pe ona o lo’u lē fiafia ma le lē onosai.” Ona ou tootuli lea ma tatalo i le Atua e faamagalo a’u ma toe tuu atu i le iniseti e toe ola. Ina ua mae’a lena tatalo, sa toe lele ese le iniseti mai lo’u lima.
Sa ou fesili ia te a’u mo le tele o tausaga, aisea na faia ai e le Atua lenei mea mo a’u? Ua tele tali ua oo mai, ae leai se tali na sili ona taua nai lo lenei: Sa Ia finagalo ia ou malamalama i le mea sili e gata ai lo’u iloa o loo ia te Ia le mana e siitia ai a’u po o soo se tasi lava, e oo lava i sē aupito itiiti. Sa Ia finagalo ia ou iloa ua ia te Ia le agaalofa atoatoa mo o tatou vaivaiga ma ua Ia faanumeraina lauulu uma o o tatou ulu. O lenei afai Na te toe faaola maia se iniseti, o le a Ia lē tuulafoai lava ia te oe—po o fea lava o e tu ai.
‘Aua ne’i tou pei o tagata Laotikai ma faataga le faafiaamiotonu e pulea oe. O la‘u molimau lea ia te outou. Pe a e tuuesea le faafiaamiotonu ma le faamaualuga, pe a e fesili ma faalogo i Lona siufofoga, ae le o lou leo, pe a e faatino i Ona ala, o le a e vaaia mea e pei ona latou i ai moni lava. A o e manao ai e tauivi ma le naunautai ia liua, ola i feagaiga ae le se’iloga o mea e talafeagai, ma i le gauai atu i le finagalo o le Atua a o faamalosia isi, o le a e mauaina faamanuiaga uma ma vavega e te manaomiaina e manuia ai i lenei olaga ma mafai ai ona e toefoi atu i le aiga i lou Tama i le Lagi ma maua ai le olioli e faavavau.
O Iesu Keriso o lo tatou Faaola. O loo soifua o Ia. O Lana Ekalesia lenei, ma o le ekalesia o le a taliaina e le Faaola i Lona Afio Faalua Mai. O lo tatou Tama Faalelagi o se Tama e i ai pea i o tatou olaga. O Lana fuafuaga ua na o le pau lea o le fuafuaga o le fiafia. E ala mai i le Agaga Paia, e mafai ai ona outou iloaina le moni o mea uma ma mea uma e tatau ona outou faia. Ou te tatalo ia outou maua le lototele e salamo ai i soo se manaoga amiolētonu ma suia i manaoga FaaleAtua ia ola ai i feagaiga ma ia gauai atu ma tumau i Lona aao faamama i lou olaga. Ou te molimau atu ia te outou i lo outou talavou, e pei ona molimau atu Alema i lona atalii o Helamana, i lona talavou, “Ua ou iloa o ai lava e tuu atu lo latou faalagolago i le Atua e lagolagoina i o latou tofotofoga, ma o latou faalavelave, ma o latou puapuaga, ma o le a sii ae i latou i luga i le aso gataaga.”40
Tau ina ia faamanuia outou uma e le Atua o la’u tatalo lea, i le suafa o Iesu Keriso, amene.