Na Veisiga ni Mataka sa Vakasinaiti ena iNuinui
Lotu ni iTabagone Qasecake e Vuravura Raraba
Siga Tabu, 8 ni Janueri, 2023
Elder Jeffrey R. Holland: Kemuni na neirau itokani itabagone e veivanua kecega! Sa ka dokai dina vei keirau kei Sister Holland na tiko kei kemuni ena bogi nikua. Dina ga ni keirau vosa tiko yani vei kemuni e vuravura raraba ena totoka ni tekinolaji nikua, keirau marautaka na tiko kei na ivavakoso oqo ena univesiti oqo kei na kena inisitute ni lotu keirau e tekivutaka eke kei Pat na neirau vuli torocake, veigadivi, ka vakamau sara kina.
Au waraka toka meu raica kevaka e robota na lomanivale oqo e dua na biaulivaiva niu cavuta na vosa vakamau. Kakua ni leqa. Keirau na sega ni vosa baleta na vakamau nikua. Eso vei kemuni sa vakamau tiko, ka keirau sega ni vinakata mo ni cici kaikaila i tuba na kena vo. Ia au tukuna tiko na nodra yavu na itabagone qase kei na itekivu ni veidomoni ka nanumi tiko ke mani yacovi keda ena bogi vakaoqo, o cei e kila? Ena rawa ni yaco ki na so.
E dina, ni vuqa vei kemuni na marama sa tukuna mai ni so na tagane e yaga me ra lautono ena matanimoto nei Cupid, oti qai tau vei ira na itavi ni polo. Ke tiko e dua na gone yalewa ena bogi nikua e dabe vata tiko kei na dua na cauravou e sota donu kei na ivakamacala oya, keirau sa vakadonuya vei iko o Elder kei Sisiter Holland mo vakasuka na duruniligamu i sarisarina ena gauna oqo—vakamalua ga me ka ni loloma, ka sasa vakalailai me vakadeitaka na itukutuku. Keirau na marautaka ke na yaga vei iko na vakasuka duruniliga oqo me vaka na kena yaga vei keirau, vakavo ga vei keirau na duru ni ligaqu ena sarisari Sister Holland.
Ena June mai oqo sa na 60 kina na yabaki na neirau vakamau kei Pat ena Valetabu e St. George, e veimama na maile mai na univesiti oqo. Na ono na yabakitini vata sa rawa kina vei keirau na madigi taleitaki me keirau vakamoce ki na dua na gauna dredre vei ira e vuqa ka vakadomobula vei ira eso. Eda sa gole tani tiko mai na mate veitauvi na COVID-19, ia na mate ca oqo sa vaka na kena era yaco ena iVola Tabu ka se dua tikoga na dredre levu dina sara vei ira e vuqa na veitiki ni vuravura, ka tukuni ni se ivakatautauvata ni mate e vu mai na mate oqo e veisigae 1,700.1 Na mate oqo sa bibi sara, sega ni mate vakayago ga ia ena bula raraba, vakapolitiki, kei na bula vakailavo ni tamata yadua e vuravura, ena sala cava ga.
E dua tani tale na mate sa tekivu lasika tikoga mai na tokalau kei Iurope vei ira e milioni na tamata, oka kina o ira na lewe ni Lotu, era sa vakacacani, cemuri, se vakayalia na nodra bula ena ivalu era a sega ni kerea se bau taleitaka. Ena vica na macawa sa oti ena ilesilesi ki Iurope, keirau a sotava kei Sister Holland eso na isenivalu mai Ukareini. Keirau a dredre ka tagi ka masu vata kei ira oqo era sa biuta yani nodra veika kece ka dro ena isulu ga era dara tiko. Keirau a vakila talega na rarawa kei na yaluma ena vukudra na noda lewenilotu yalodina e lomai Rusia ka mai kedra na isamunidawa ni veisaqasaqa oqo. Me ikuri ni veileqa rerevaki oqori, ena vuqa na veiyasai vuravura, eda raica na nodra lauvana vakayauyau na tamata—oka kina na leqa rerevaki ena macawa sa oti eke ena ceva kei Utah—na veika vakasisila sa igacagaca tu ni veivakamarautaki, kei na veisoqo vakapolitiki ka vaka me sa guilecavi kina na ivakavuvuli bibi me vaka na bula dokai, yalovinaka, kei na yalodina.
Ia, e dina, sa vuqa tu na itovo kei na bula raraba vakatani eda sa vakaleqai tiko kina. Ia keirau sega ni lako ena bogi nikua me keirau mai vakasosataki kemuni ena veileqa ni vuravura. Ia,keirau lako mai ena dua na inaki e veibasai sara ga! Keirau raica na veilecayaki sa tiko vei kemuni na itabatamata oqo. Keirau kerea kina na veivosoti ni a sega ni bau walia na neirau itabatamata eso na leqa ko ni sotava tiko nikua Ia keirau kacivi kemuni kei na itabagone Yalododonu Edaidai kece tale mo ni liu ena igu savasava ka na rawa ni walia na veileqa oqo, ka na rawa ni vakasuka na ua ni rere kei na vakanuinui ca kei na lomaleqa e wavoliti keda. O koya sa bibi sara kina mo ni masuta na Turaga sega walega me vakayacoka ena nomuni bula,2 me vaka a kerea o Peresitedi Russell M. Nelson, ia mo ni masuta me na vakayacoka talega na talei ni nomuni bula vei ira era se bera ni dei. Ni da sa tisaipeli yadua ni Turaga o Jisu Karisito eda sa lomavinaka sara ka vakacegu ka dauloloma, ni da sa tovolea kece meda muria na ivakaro ni Kalou ena kena vinaka duadua eda rawata, sa qai noda inaki meda nuidei baleta na ituvaki kei vuravura kei na noda. Ni da lakova yani na vunilagi ena ivakarau oqo, sinai tu ena vakacegu kei na yalayala vakalou, ena tu na imaweda vakasakiti ena vuravura oqo. A kaya ena dua na gauna o Abraham Lincoln ni dau tovolea me cavuta e dua na co ca ka tea e dua na senikau me kena isosomi ena veigauna kece e rawa kina. Kevaka eda vaka kece kina, ena yaco na noda veidravusiga vakayalo kei na vakayago me veiwere drokadroka bulabula ena dua na gauna lekaleka.3
Vei kemuni mai Jamani—sa vakayacori tiko kina e vuqa na veiqaravi Vakarisito vei ira na senivalu mai Ukareini keirau a sotava—ena voqa kina na vosa nei Johann Goethe “Kevaka me samaka na tamata yadua na nona mata ni katuba, sega ni dede sa na savasava sara ko vuravura taucoko.”
O koya, ni sa laurai ka kilai na ibolebole kei na gagadre me soli e dua na sala ni kedra iwali, keirau sa lako mai kina ena bogi oqo kei Sister Holland me vaka e kaya na iAposotolo o Pita: “mo dou vakarau mo dou tukuna [na] vu ni inuinui sa tu e lomamudou.”4 Keirau na tukuna tiko na inuinui, kei na kena ivakaro ni dodonu meda kakua ni vakayalia se na ivalavala dodonu e veiganeni kaya: na vakabauta kei na loloma uasivi. Keirau raica ni vuqa na sala me matata kina na ivakavuvuli veisemati oqo, ka o ni na rogoca me keirau solia e vica na neirau ivakamacala ni kena ibalebale nikua. Ko ni na rogoca na neirau sa domovata kei Moronai “mera vakanuinui na tamata, kevaka e sega ena sega [na] nodra ivotavota sa vakarautaka na [Kalou].”5 Keitou vinakata mo ni kaya ni nomuni na ivotavota oya ni o ni luvena tagane kei na yalewa e dua na tui. Me rawa oya, sa dodonu me da kila ni inuinui e sega walega ni nodra itukutuku kei na ivalavala na dau gumatua; sai koya na nodra galala o ira kece era vakabauta.6 Me vaka ni dua na vakabauta ka vakasinaiti tu ena inuinui (kei na vakabauta kei na loloma uasivi), e vakila vakaukauwa o Sister Holland na bibi ni ivavakoso e vuravura taucoko ena bogi nikua kei na cava na nomuni itavi ena veisiga sa tu e matada. E kila o koya ni o kemuni na ilawalawa keimami na solia kina na kuila cicivaki ka nanuma ni yaga mo ni kalawa yani ka roqota na nomuni vunilagi. Sister Holland.
Sister Patricia T. Holland: Au nanumi kemuni vakabibi. Sai kemuni na itabatamata itabagone kaukauwa duadua e se qai bau kila ko vuravura. Au lomani kemuni kina. Keirau vakavinavinaka kina vakalevu kei Elder Holland ni ko ni maroroya tu na nomuni veiyalayalati ka ko ni segata tiko mo ni kitaka na ka e donu. Ia ni ko ni lewe levu, ena tu vei kemuni na kaukauwa e tukuna tiko o Elder Holland. Au raica na nomuni rarama ena loma ni rumu oqo. Sa dua na ka na kena serau! E vakavuna meu vakasamataka na gauna a rairai kina na iVakabula vei ira na Nifaiti. E kaya kina na iVakabula: “Ia mo dou dulaka cake na nomudou rarama me cilavi vuravura. Raica sai Au ga na rarama mo ni dulaka cake.”7 Me vakataki kemuni, keirau a tabagone talega mai, ia na gauna oqo keirau sa matua sara. Niu railesuva na noqu bula, kevaka me dua na tikina meu na lakocuruma tale, au na kitaka me duidui e dua na ka—duidui saraga: vakarawarawataka! Vei au, e dau vinaka na veika kece ni vakarawarawataki—keda kakana,noda isulusulu, iyaya ni vale, kei na noda ituvatuva. Na ka au veivutunitaka vakalevu duadua niu se itabagone oya niu a sega ni raica na totoka kei na rawarawa ni kosipeli; au vakadredretaka sara mada ga na kosipeli. Au dau nanuma ni sa rui veirawai, rui dredre, ka sega ni dau matata vinaka tu. E vaka vei au ena gauna au se itabagone sara mada ga kina, niu kabata tiko e dua na ulunivanua ni ivalavala dodonu, lakocuruma e dua na lovo bukawaqa ni veivakasavasavataki, ka tasereka na veitaro kece vakaivunau e kila na tamata kevaka meu na vakadonui ena mata ni Kalou.
Sega soti ni yaga me tukuni, na noqu vakasama ena gaun oya e sivia sara na ka e rawa ni colata e dua na goneyalewa lailai mai na ceva kei Utah. Me vaka e tukuna e dua: “Na vuna era sega ni sema kina na tamata vei ira na Lotu Vakarisito e baleta ni da dau daramaka na noda lotu me vaka na mosiniulu, e dua na isala votovotoa.” E dua ga na tamata e sa daramaka na isala votovotoa oya, ka vakayacora vakakina me rawa ni da bula marau, rawaka vakalevu, ka vakacegu—sega ni yali na inuinui. E sega ni inaki ni kosipeli me vaka e dua na ulunivanua ka sega ni kabata rawa na goneyalewa laiai oya. E vinakata o Koya vei gone yalewa—kei na lewe ivuravura—me ra vakasinaiti ena nuinui. E vinakata o Koya me da kila ni na kosipeli e totoka ka rawarawa ka rawarawa me totoka.
Yalovinaka kakua ni cala kina nomu nanuma. Niu tukuna tiko na inuinui, au sega ni tukuna tiko me solia vei keda e dua na kau ni cakamana o Karisito se dua na roka vou. Na noda nuinui me sivia cake mai na “nona nuinui ena dua na kalokalo” o Pinokio”8 kevaka me nuinui me vaka e vakavulica na iVakabula. Kemuni na taciqu kei na ganequ itabagone, oqori e dua na isolisoli, na Nona isolisoli vei keda ka vakakina ki na kawatamata. E dodonu me da raica me vaka e dua na cina rarama ena vuravura butobuto. Me vaka e kaya e dua na dauvolavola, “E sega ni dua e ca sara [vakavo] o ira era bula tiko ka sega nodra inuinui.”9
Na kamica ni kena rawarawa na noda vakaitavi ena kunei ni solisoli ni nuinui sa ikoya ni da sega ni vakasaqara; o sega ni cici wavoki me da kunea; e sega ni rawa mo bulia. Me vaka e vuqa tale na ka ena iyalava ni loloma soliwale, o na sega ni rawata ena nomu vakararavi ga ena nomu kaukauwa se ena nona e dua tale. E sega ni dua na ivakarau vuni se cakamana e oka kina. Ena sega ni lako mai ena noda dau vulica na cegu (dina ga ni yaga) se ena nodra wilika eso na ivola ena kena sasagataki na marau.
Ia, na noda tikina e bibi ia e lailai sara; e levu cake sara na Nona tikina na Kalou. Na noda itavi me da lako mai Vua ena yalo lokomi ka rawarawa ka me da kakua ni lomaleqa se taqaya.10 Na cava e rawarawa kina? Baleta ena daku ni veika kece e vakavuvulitaka na Karisito—ena ivolanikalou kece, italanoa, kei na vosa vakaibalebale—e koto kina na yalayala vua na Kalou, “na veika kece e rawa,”11 na yalayala ni kaukauwa ni Kalou e rawa ni tavoya laivi na wainimata kecega.12 Me da kauta tani na ivakarau ni tamata nanumi koya ga ka vakasaqara na vakacegu vua na Turaga.13 E dodonu me da lako Vua ena yalomalumalumu kei na yalo bibivoro14 ka ciqoma na veivakalougatataki ka yaco mai ena vuku ni Nona loloma tawayalani. Na noda veivakabauti me vaka na nona e dua na gone lailai, se dua na lami lailai, ni da sa tiko dina ena Nona qelenisipi vakaturaga.
Ena sega ni vakacegu rawa na yaloda me yacova ni da sa vakacegu vua na Kalou.
Na veikacivi oqo me da yalomalua ka bibivoro—e dua vei ira na vica na ivakamacala e solia na Turaga me baleti Koya—ni sa yalomalua ka bibivoro ko Koya—sa veikacivi vei keda kece ni da sa Nona tisaipeli. Kevaka e rawa ni da bula vakakina, e kaa o Koya, tukuna o Koya, ni da na kune vakacegu ka vakila ni rawarawa na Nona ivua, ka mamada na Nona icolacola.15 Au dau kunea ka kunea tale na kaci oqo me da yalomalua ka bibivoro niu wilika na ivolanikalou. (E baleta beka niu gadreva ka baci gadreva tale.)
Na ka au sa kila sa ikoya ni sega ni dua na veika vakayalo cecere ena vakayacora e dua ke sega vua na inuinui kei na yalomalumalumu. Na ivakarau ni vakasama vakaoqo sai koya na neirau vakanuinui me baleti kemuni ena bogi nikua—mo ni vulica oqo ni ko ni se gone tiko. Keirau vinakata mo ni kila mai na vu ni yalomuni ni Tamamu dina na Kalou, e keveti iko voli mai na ketei tinamu,”16 e tiko na Nona inakinaki vei iko, na ituvatuva ni “dua na siga mai muri ena nuinui.”17
E rua na ivolanikalou au dau taleitaka mai na Veiyalayalati Makawa e vakayagataka na vosa vata oqo. Tukuna o Aisea:
“Dou vakarorogo mai vei au, na mataqali i Jekope, kei kemudou kece … na mataqali Isireli, kau sa keveta voli mai na kete, ka roqoti voli mai na gauna dou sa sucu kina: …
“… ka yacova na gauna dou na qase kina, … kau na keveti kemudou mo dou sa sika mada ga, kau na bulia; … ka ia na veikeveti, kau na ia talega na veivakabulai”18
Ka vola o Jeremaia:
“Niu sa kila koi au na nanuma ni yaloqu ena vukumudou, sa kaya ko Jiova, nanuma mo dou vinaka, ka sega ni ca, ka meu solia vei kemudou nai nuinui vinaka ni gauna emuri.
“Dou na qai tagi ki vei au, ka laki masu vei au, ia kau na rogoci kemudou.”19
Au vakadinadinataka vei kemuni, na taciqu kei na ganequ gone, ni dina oqo e sucu mai na veika e sotavi yadua, ni na vakayacora na Tamada Vakalomalagi na Nona itavi ena vakataucokotaki ni veiyalayala oqo. Sa vakatau vei keda me rawarawa noda vakabauta, me da vakabauta vakarawarawa, me da vagonegonea vakalevu cake ena yalomalua ka vakauasivi ena vakavinavinaka ni da ciqoma na Nona isolisoli. O ni vinakata beka me dua na yabaki vakasakiti na yabaki oqo? O vinakata e dua na vunilagi e sinai ena inuinui? O vakabauta ni tu na veivakalougatataki me baleti iko? O sa raica beka na vinaka ni Kalou e veirauti mo vakanuinui kina ka sasaga cake kina? Na kena dina sa ikoya ni veika oqo e caka ni da tekiduru, cuva sobu, vakatalega kina na lutu sobu, ena yava ni Kalou. Na rawarawa kamica vaqori! Na tekiduru, na cuva sobu, na lutu sobu ena “tikotiko tabu ni loloma”20
E vakaraitaka o Elder Holland ni o na kunea na isolisoli talei ni nuinui me semati ki na rua tale na isolisoli e solia na Kalou—oya na vakabauta kei na loloma cecere. Kerea mo ni kakua ni cakava na ka au a cakava niu se gone: me vakadredretaki tu na noda sasagataka na kena kilai matata na ivalavala dodonu. Mo taleitaka na kena rawarawa.
Au na wasea vei kemuni e dua na ituvatuva rawarawa. Na vakabauta sai koya na noda vakadeitaka ni tiko e dua na Kalou, na inuinui na noda vakabauta ni na vukei keda o Koya, kei na loloma cecere sai koya na Nona loloma kei na kaukauwa mai vei keda me ra vakalougatataki kina na tani.
Au sa vulica me baleta na loloma cecere ni sega ni dua vei keda e tu vua na kaukauwa, gauna, na ivurevure, se na igu me cakava na veika kece e gadreva na yaloda me da cakava. E sega ni rawa me da cakava taucoko; e dau sivita na veika eda rawata na yaloda. Vakasakiti dina ni da raica na toso tiko ni kaukauwa va-Kalou mai vei keda e rawa ni vakalevutaka na keda imawe, e rawa ni vakaikuritaka na noda igu lalai ka cakava vei ira eso na veika eda sega ni rawa ni cakava duadua.
Na sasaga rawarawa duadua vei ratou na tolu na ivunau lelevu esa vakalougatataka na noqu bula. Au diva meu a kua ni rerevaka na veika oqo e na noqu se gone kina. Au vakabauta vakaukauwa ni nakita na Kalou me rawarawa na dina ni noda kila na kosipeli me rawa madaga ni kila e dua na gone. Meu tokaruataka? Na vakabauta sai koya noda vakadeitaka ni tiko e dua na Kalou. Na inuinui sai koya noda veivakabauti ni na vukei keda o Koya. Kei na loloma uasivi sai koya na vakavotukanataki mai vei keda ni Nona loloma.
Niu tukuna tiko na isolisoli mai vua na Kalou, au via kuria tale edua na isolisoli me vakuria na noda nuinui ni yabaki vou. Na vakacaudrevi ni vakabauta, inuinui, kei na loloma cecere, sai koya na rairai totoka sega ni tukuni rawa—kei na rawarawa sega ni tukuni rawa—ni isolisoli ni Rarama kei Karisito. Na rarama oqo, e sema voleka sara ki na inuinui, na isolisoli vei ira na turaga, marama, kei na gone era sa sucu se ena qai mai sucu ki vuravura. Era sa virikotori tu ena keda ivakarau. E tiki ni yaloda.
Dua vei ira na noqu tikini volanikalou taleitaki e vaka oqo: “Ia na Yalo sa vakararamataki ira na tamata kecega era sa lako mai ki vuravura; ka vakakina ni Yalo sa vakararamataki ira na tamata kecega e vuravura.”21
Na rarama oqori e dua na vuna bibi ni inuiniu ena noda bula. Sa veivakayaloqaqataki, taleitaki, ka sinai ena nuinui ni tiko e dua na ka vei keda ka sega walega ni tukuna vei keda ni tiko e dua na sala dodonu me da sokota kina na drakidrakita ni bula, ia e vakadeitaka talega ni da na kunea na sala dodonu oya kevaka eda yalomalumalumu ka yalo bibivoro.”22 Me vaka e tukuna ki na Lotu raraba o Peresitedi Nelson ena dua ga na macawa sa oti, “E gadreva tu ko vuravura na rarama i Karisito. Ka gadreva talega [vakaukauwa] ko vuravura na nomu rarama [totoka].”23
Kemuni noqu itokani gone, noqu masu bibi ena bogi nikua—noqu vakanuinui—sai koya o kemuni na itabagone qasecake e veiyasai vuravura ko ni na ciqoma na kaci oqo me vaka ni nomuni veiqaravi yadua, mo ni taura na inuinui e vosa kina na iVakabula ka kauta me vaka e dua na cina vei ira era nanuma tu ni vuravura e dua na vanua butobuto ka vanua dredre sara. E dua tale beka na sala meu vakayaloqaqataki kemuni kina mo ni raica ni kena tuberi na rarama sa nomuni madigi ni veiqaravi ena gauna oqo? Yalovinaka, ni yalovinaka ka kila ni oqo na ka bibi duadua au nanuma meu tukuna vei kemuni ena bogi nikua. Na noqu ririko levu duadua sai koya niu na sega ni tukuna vakavinaka me rawa kina ni o ni vakabauti au dina sara. E dodonu mo tubera cake tiko na rarama oqo ena dua na sala me sega ni bokoca rawa kina na butobuto kei vuravura.
Na iwalewale rawarawa ka mana oqo ena kena sotavi na veidredre lelevu rabailevu ena veisautaka na sala ni dua na vuravura lutu ka butobuto. Mo vakabauta na Kalou, niutaka ni na vukei iko o Koya, ka ciqoma na loloma cecere ka na rawa kina Vua me cakacaka mai vei iko me rawati na ka o na rawata duadua ga o iko.
Ni o ciqoma na bolebole oqo ka tekivuna na yabaki vou oqo, ni o sa rai oti i loma, au kerei kemuni mo ni rai cake. Na mata koya e rai sobu vei iko sa ikoya na Tamada Vakalomalagi loloma, o Koya ena solia vei iko na veika kece o nuitaka ena yalo dodonu. Ena sega ni lako mai vei iko na veivakalougatataki ke o cemuri ira tiko. Kerekere kakua ni o cici vakasivia mo laki oca sara. Mo vakanomodi, mo tu vakadua. Vakarawarawataka. Mo yalomalumalumu, yalo bibivoro, ka dau masumasu. Au vakadinadinataka ni na yaco na cakamana ni da vakamalua, vakanomodi, ka tekiduru sobu. Na veika kece e nei Tamada ena dua na siga e rawa ni nomu.24 Oqo e dua dina na sala nuitaki me da kidavaka na vei siga ni mataka. Au lomani kemuni vakalevu sara, au qoroi kemuni, kau na dau masulaki kemuni tikoga. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.
Elder Holland: Vinaka vakalevu, Sister Holland, sega ga ni nomu vakavulica na kosipeli ia na nomu bulataka ka vakasinaiti ena nuitaki Karisito tiko e lomamu. Ena neirau veisiga dredre—ena 60 na yabaki ni vakamau, e rawa ni so na nomu—o Sister Holland sa bula me vaka na nona veivakavulici. Sa nona bula me dau vakabauta. Sa dau nuitaka ga na rarama tawamudu sa tiko e yalona. Sa dau bula voli ena veivakadeitaki ni Kalou ena rogoca na noda masu ka vakaraitaka na sala kevaka sara mada ga e butobuto na bogi. Ena dua na vuravura dau veivakadrukai ena so na gauna vei rau e dua na veiwatini gone, na ka ga eda rawa ni tatakube toka kina ena vuqa na gauna sai koya na dina kei na yalayala ni kosipeli, ia sa rauta oya baleta keirau tu oqo ena bogi nikua, ni keirau sa ciqoma e levu cake sara na veivakalougatataki ena voleka ni 60 na yabaki ni bula vakawati mai na kena keirau a bau tadra tu. E kaya kina na marama totoka oqo ka sa cakava, nuitaka ga, masu tikoga, ka vakabauta tiko.
Meu kuria na ivakasala nei Sister Holland na yaloqaqa vakaivolanikalou me sotavi na veisiga ni mataka ena reki. E dua a vola ni veivakayaloqaqataki kece nei Karisito vei keda mai na ivolanikalou, na inuinui kece e solia tikoga mai, eda a luluqa voli meda ciqoma sai koya na veivakayaloqaqataki “mo dou vakacegu.”25 Ni yalovinaka, e rawa beka ni da tauri Karisito ena Nona vosa? E rawa beka ni da tovolea mada ga? E rawa beka ni da roqota na veisureti mamarau vakasinaiti ena inuinui ena bogi nikua ni da rawata e dua tale na madigi me da tekivuna e dua na yabaki vou ka cakava na noda bula me vaka sara ga eda vinakata me vakakina.
Me vaka ga na Nona veisureti kece vei keda, a bulataka mada na Karisito ni bera ni vakavulica. E dina ni tu na icolacola e colata voli o Koya, a nanamaki, yalovinaka, ka vukei ira tale eso me ra vakakina, oka kina, meu vakuria, o ira na parofita ni Kalou. Mai na voravora ni Valeniveivesu e Liberty kei na voravora ni oca a sotava e kea, na ivakasala nei Parofita Josefa Simici vei ira na Yalododonu era tiko e taudaku ka masulaka me sere mai o ya mera “cakava na ka kecega ena nodra kaukauwa kece; ka me da qai tudei tiko, ena veivakadeitaki cecere, meda raica na veivakabulai ni Kalou, ka laurai na ligana.”26 E sega ni dua me yalovinaka cake, dau vakanuinui cake, sinai cake ena inuinui mai vei Russell Marion Nelson, na noda parofita bula o koya a vakavoqataka na ivakasala nei Josefa ena nona kaya vei keda ena dua na gauna lekaleka sa oti: “E sega ni dua na veivakalougatataki vakayalo ena bureitaki mai vei ira na yalododonu. … Ena vinakata na Turaga me da raica yani …na vunilagi ena ‘yaloreki ni vakanuinui’ [Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (2007), 513].”27 Era dau vakacegu na parofita baleta o ira na tisaipeli dina i Jisu Karisito, ka sai koya na ivurevure ni inuinui kecega. Era vakacegu tu na parofita baleta ni ra kila na ituvatuva, era kila se o cei ena qaqa.
Me vaka sa cavuta vakavinaka o Sister Holland, na noda rawata me da raica vakavinaka na vuravura sa dua tale na isolisoli mai vua na Kalou. “Na tagane”—vakakina o ira na yalewa kei na gone—“mera rawata na marau,”28 e kaya na ivolanikalou. Oqori na vuna e sa “ituvatuva ni bula marau.”29 Ni sa yaco ena ituvatuva oya kei na Veisorovaki i Karisito ena kena itakele, sa rawa meda nuidei se cava sara na butobuto ni veisiga eso.
Na lagilagi ni ivakaraitaki ni iVakabula ena ka oqo meda sa doka sara ni da vakanamata ki na dua na yabaki vou, e dua na yabaki ka na tu beka kina eso na bolebole vei keda eso. Vakasamataka mada. Ena tukuna vakacava o Jisu na mamarau ena loma ni yaluma e sotava voli ni torova yani na vakoti ena kauveilatai? Ena ituvaki ca mada ga a rairai yaco ena iOtioti ni Kana Vata, se tukuna tikoga na Karisito vei ira na Nona tisaipeli baleta na inaki kei na itavi mera “tiko vakacegu.”30 Au vakasamataka, na mosi sa tu mai liu Vua, a rawa vakacava me vosa vinaka tikoga ka namaki iratou na Tacina mera raica kece o ya ena mamarau. E dina, na ivakaraitaki oqo ni Nona vakabauta, Nona inuinui kei na loloma e yaco baleta e kila o Koya na itinitini ni italanoa. E kila o Koya ni na dei tu na buladodonu ni sa cava na ka taucoko. E kila o Koya ni rarama ena dau vakadruka e veigauna kece na butobuto me tawamudu, ka tawamudu ka tawamudu. E kila o Koya ni Tamana Vakalomalagi e sega ni dau solia e dua na ivakaro ka sega ni vakarautaka na sala me rawati kina.31 Na qaqa era na reki kina na tamata, kei na Karisito ena qaqa ena ivalu kei mate kei eli. Oqori na vakasama vakaivolatabu bibi ena bogi nikua, ia oqori na ka me ra na marautaka. Na qaqa i Karisito na ivurevure ni noda inuinui ni yabaki vou oqo kei na yabaki kecega—me tawamudu.
Mai na veivakataotaki kece ni bula kei na veitemaki i Setani, na nuidei kei na tiko vakacegu ni mataka se na vula mai qo se na yabaki mai qo e rawa ni dredre. Oqori sara ga na kerekere nei Sister Holland me vakarawarawataki ka raici matua sara na veika ni bula taumada vaka-Yalododonu Edaidai. So na gauna eda raica matua ga vakai keda, ka so na gauna e kauta mai na bula, ia se cava ga, ke da tara na noda ivakadinadina ena ka veivakavuvuli bibi ni kosipeli, eda na vuai vinaka ena veika dredre eda sotava me vaka sa rawata tiko na noqu itokani mai na nona. O koya, na watina, kei na luvena yalewa—kau vakabauta ni ratou vakarorogo tiko mai ena bogi nikua—eratou sotava tiko ena gauna sara ga oqo na veika dredre ni bula—bolebole bibi sara, meu tukuna. Sa rawa sara ga me ratou laveta na ligadratou ka vakataroga sa cava beka na kena yaga vei iratou na nodratou inuinui se vakabauta se loloma uasivi. Ia ena vuku ga ni bula vakatisaipeli ena gauna ni reki se rarawa, eratou sa gumatua tikoga.
Ena imeli a vakauta mai o noqu itokani (meu wasea mada ni sa vakadonui mai), a vola:
“Ena vica na vula sa oti na noqu vuravura sa ka lailai sara: [na levu ni idavodavo] e valenibula kei na rumu ni tauvimate. Na [bula mamada nei watiqu ni sele oti na nona ivi] sa ka dredre sara, ka sa oti qo e dua na vula … nona curu suka tiko e valenibula. Sa yaco kina meu sa ‘lako tani’ mai na veika ni vuravura [e voliti au tu].” Vakasamataka mada na vosa rawarawa.
A tomana: “Au sa sega ni taleitaka na vakasama ni Turaga sa solia mai na veivakatovolei, ia au vakabauta ni rawa Vua me vakayagataka ena Nona inaki. Dua na ka sa kau mai vale vei au ena vica na macawa sa oti o ya na sala … ni sa bibi ka vakaidina na uto ni kosipeli [sa sega ni veiriti vakalevu ki na veika sa tawayaga]. Ni da lomani ira na tamata eso; noda lomani ka qaravi mai vei ira eso; na voqa malua ni domo ni Kalou ni o dabe ena oca e [yasani loga nei gone tauvimate se rumu nei [watimu tauvimate bibi] ena bogi levu ka [rogoca] ‘Na luvequ me vakacegu na yalomu.’
“Au sa wilika na iVola i Momani kei na Kosipeli ka [sa] vakila na loloma ni Kalou. Ena taudaku ni ituvatuva ni Lotu [kei na vakanananu] vakalotu, [na veika] ena vukei keda meda qasiva yani na rarama … na dina ni vakabauta, … ivakadinadina, [inuinui, kei na loloma].”
A tinia, “Sa sega ni rawa meu tiko ena soqoni ni sakaramede ena macawa eso, ia au raica eso na tamata vinaka era dinata nodra … veiyalayalati mera qarava noqu vuvale. … Au sa kalougata vakalevu sara, kau sa lomana na Turaga, na kosipeli, na Vakalesuimai, kei na Lotu.”32
Na ivakadinadina matata ni inuinui kei na gugumatua ni veigauna dredre sa tara dina na yaloqu. E gadrevi me da kila ni ena dua na gauna, na noda inuinui kei na noda yalodina ena vakatovolei ka vakasavasavataki ena mataqali veivakararawataki vata oya. Kemuni na noqu itokani gone totoka, na vakabauta e sega ni vakatovolei e sega soti ni vakatokai me vakabauta. Eda kaya ni da sa tara cake ena uluvatu i Karisito. Io, e dodonu me vakakina baleta na bula e tu na kena cava kei na batinicagi, ia na yavu nuku ena sega ni vorata rawa na cagi, kei na uca, kei na waluvu.33
Na iotioti ni vakasama ni da sogota na kakaburaki ni tekivu ni yabaki oqo, kei na yabaki vou ni inisitute. Eso vei kemuni o ni leqataka tiko eso na ka bibi cake sara mai na vuli me tauri e koronivuli se mataqali cakacaka tudei cava mo na sasagataka. Eso vei kemuni o ni vakaogai tiko beka ena icolacola ni kilai yalona e nomuni cala—ka sega na ka e vakamavoataka se luluqa kina noda inuinui ka vakavulagitaki keda vua na Kalou me vakataka na ivalavala ca. O au kei Sister Holland keirau raica me kakua ni veivosakitaki na valavala ca se talaidredre, ia ena sega ni dodonu me keirau sega ni tukuna na veika sa kaya na Turaga me vakavulici.
E tiko e dua na gagadre cecere me baleta na ivakavuvuli sinai ena inuinui kei na ivalavala ni veivutuni. Ni da sa caka cala, eda na kila vinaka na vuna sa sauriva kina na yameyame ni inuinui ka vaka me sa boko yani. Ena ituvaki vakaoqo, meda sa veisau, ke sega na noda “reki ni veimataka” ena rusa. Sa boko vakadua na kadrala oya. Oqori na vuna eda gadreva kece kina me da veivutuni. O keda taucoko! E veisiga kece, ea kaya o Peresitedi Nelson.34
O koya au sa kerei kemuni kina ena bogi nikua mo ni walia sara ga oqo na icolacola ni ivalavala ca, tekivu sara ga ena auwa oqo, na ivalavala ca na meca levu duadua ni inuinui kei na bula marau au kila ena vuravura taucoko. Tekiduru vua na Turaga mo vakatutusa, ka gole vei bisopi ke gadrevi ena nomu ivalavala ca. Ia veisautaka na cala cava ga, ka levu se lailai. Na veivutuni sa sala meda tekivu vou ka laveti cake noda veimataka. Sa dredre rawa tu na bula ni sega mada ga ni da colata tiko e dua na icolacola e dakuda—ena siga taucoko, e veisiga kece, ena bogi taucoko, e veibogi kece. Talaca laivi. Veisautaka na oca me vakacegu. Veisautaka na rarawa me reki. Na Karisito e solia na Nona bula me rawa ni o galala mo vakayacora oqori.
Sa qai rawa mo cakava me vaka e kerei keda kina o Nifai meda cakava. Ena nona itukutuku ni vakamoce ni voleka na gauna me mate kina, na cauravou oqo sa raica oti e vuqa na veisaqasaqa kei na veivala a kaya na veika vata keirau vinakata ka tovolea tiiko kei Sister Holland me keirau tukuna ena bogi nikua:
“Mo dou toso ki liu ka tudei vei Karisito, ena taucoko ni nomudou vakanuinui, ka lomana na Kalou kei na tamata kecega.”35
“Na taucoko ni nomudou vakanuinui,” ka sucu mai ena lomana na Kalou kei na tamata kecega—oqori na veika keirau vinakata me baleti kemuni ena yabaki vou oqo. Na tomani ni inuinui rarama sa vosa malua dina ni Kalou ni sa lomani kemuni, ni Karisito sa nomuni Dautataro, ni kosipeli sa ka dina. Na kena rarama ena vakavotuya ni ena kosipeli sa tiko e veigauna, veisiga, e dua na madigi vou, bula vou, kei na yabaki vou. Sa dua dina na cakamana! Sa qai dua na isolisoli totoka! Ena vuku ni isolisoli i Karisito, na veika uasivi ni bula sa noda ke da vakabauta tiko ka sasaga tikoga ka nuinui tikoga.
Ni nanuma tiko na ituvaki ni vuravura au a kaya ena noda tekivu? Sotavi ira ka sotava nomu bolebole ka kila ni vakabauta, ena laki qaqa ga e muri. Kakua ni ciqomi vuravura ena ituvaki cava ga e solia mai. Ramasetaka kina na nomu rarama ni inuinui, ka cakava me vaka e namaki kina. Yaco mo rarama me vaka e kerea o Sister Holland vei kemuni, na rarama ena sega ni tabonaki rawa, na nona rarama na iVakabula ni vuravura.
Au laiva vei kemuni yadua ena bogi nikua e dua na veivakalougatataki vakaiapositolo ena yabaki vou oqo me baleta na veika au kila deivaki kei na veika ko ni na dau gadreva tikoga. Au vakayacora oqo ena noqu lomani kemuni, nona lomani kemuni na Turaga, na nodratou lomani kemuni na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. Nodra loloma na tamata kecega! Kei na nomuni tiko rawa eke ena bogi nikua. Au vakalougatataki kemuni me na dau vakadinadinataki ka vakavotukana tu ena nomuni bula na mana rawarawa ka rabailevu e kunei ena ivakavuvuli ni veivakabulai, me vaka na vakabauta, inuinui kei na loloma uasivi. Au vakalougatataki kemuni mo ni kila, me vaka au sa kila vakaidina sara, ni kosipeli i Jisu Karisito e vakamareqeti yadua, inuinui tawaoti rawa, ka dina tawamudu. Au vakadinadinataka ena lewa vakaiapositolo ni dina, ni vakakina, sai koya duadua ga na iwali sega ni druka rawa ni veibolebole ni bula, na nomu vata kei na noqu, ka sala duadua me da vakacerecerei kina ena lagilagi tawamudu.
Au vakalougatataka ke dua vei kemuni e tukuna tiko beka ena gauna oqo me baleta e dua na “dredre ni vakabauta.” Na vakabauta dina, na vakabauta e veisautaka na bula, na vakabauta vaka-Eparaama, e dau dredre e veigauna. Oqori na sala o na kila kina ni oqori na vakabauta. Au yalataka vei kemuni ni vakabauta levu ena kena ibalebale ni lailai na dredre me yacova na gauna sa na kaya kina na Kalou, “E vinaka, a tamata vinaka ka dina.”36
Au vakalougatataki kemuni yadua mo ni kila ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai sai koya sara ga ya: na Lotu i Jisu Karisito. Ena kena veicakacaka vakalotu duadua ga kei na madigi e vakarautaka ena rawa kina vua e dua me “tautauvata kei na ivakarau ni tamata dina, era sa sinai sara kei Karisito.”37 Au vakalougatataki kemuni yadua, vakatamata yadudua ena dui yacamuni, ena veisolisoli kece o ni gadreva me baleta na sasaga oqo, kau vakalougatataki kemuni, kerei kemuni, mo ni dui sasaga tikoga ena yalovosota me vaka na Tamamuni Vakalomalagi, ena Nona vuku, ena kunea na sala vinaka duadua me solia mai na veika o kerea ia ena sega ni daro nona solia na veika o gadreva. Ena nona loloma vakalou na Kalou, ena nona dautataro tawamudu na iVakabula ena vukuda, kei na nona veivakacegui e veigauna na Yalo Tabu, ena kaukauwa ni matabete tabu, kei na ivalavala tudei vakaparofita ka kena waqawaqa ena gauna oqo o Peresitedi Russell M. Nelson, na vakalou ni iVola i Momani, kei na “taucoko ni nomudou vakanuinui” e solia na kosipeli oqo, au wasea na ivakadinadina tabu bibi ka vakatamata yadua ni noqu bula. Au vakayacora vakakina ena yacai Koya na ivurevure ni noqu inuinui kecega, io na yacana na Turaga ko Jisu Karisito, emeni.