Soqoni ni 2024
Na Veika ena Kedra iTuvaki Dina 2.0
35:48

Na Veika ena Kedra iTuvaki Dina 2.0

Lotu ni iTabagone Qasecake e Vuravura Raraba

Elder David A. Bednar

Sigatabu, 3 ni Noveba, 2024

Keirau marautaka kei Susan na madigi oqo me sokalou ka vuli vata kei kemuni. Keirau lomani kemuni! Ena vanua cava ga o tiko kina e veiyasai vuravura, keirau lomani kemuni!

Ka keirau masuta vakaidina ni na vakalougatataki keda yadua na Yalo Tabu meda raica ka rogoca na ka eda gadreva meda rawa ni toso kina ki liu ena vakabauta na iVakabula kei na vakalevutaki ni gagadre meda muri ka qaravi Koya.

Na iTabagauna ni Taucoko ni Gauna

Eda kalougata nida bula ena dua na gauna vakasakiti ena iotioti ni tabagauna vakosipeli, io na itabagauna ni taucoko ni gauna. Na ivolanikalou tabu kei na itukutuku vakaparofita era vukei keda meda vulica ka marautaka na veisiga vakasakiti eda bula tiko kina.

A kaya na Parofita o Josefa Simici: “Na taraicake kei Saioni edua na inaki era malele kina na tamata ni Kalou ena veitaba gauna kece sara; edua na iulutaga era marautaka sara vakalevu na parofita, bete kei na tui; era nanamaki mai ena reki ki na siga eda sa bula tiko kina oqo; nira uqeti ena reki kei na nanamaki vaka lomalagi era seretaka ka vola ka parofisai me baleta noda gauna; ia era a mate ka sega ni raica; … e noda meda raica, vakaitavi kina ka vukea me toso tiko ga ki liu na lagilagi ni gauna Edaidai.”

Ena dua tale na gauna, a vakatakila kina na Parofita “nio ira na [taura] tu na Matabete vakalomalagi era na duavata kei ira e vuravura, me vakavotukanataki na veinaki cecere oya; … edua na cakacaka a vakananuma tu ena marau na Kalou kei ira na agilosi ena veitabagauna sa oti; ka a vakauqeta na yalodra na veipeteriaki kei ira na parofita makawa; edua na cakacaka ena vakarusa na kaukauwa ni butobuto, ka vakavinakataka na vuravura, kauta mai na lagilagi ni Kalou, kei na veivakabulai ki na matavuvale vakatamata.”

Na bibi ni gauna vakayalo oqo era a vakanamata ka kauwai tu mai kina na parofita me vica vata na senitiuri. Kei na gauna digitaki eda bula tiko kina oqo ena tomani me vakatawani ena veivakatorocaketaki kei na veika sotavi vakayalo eso.

Na iTavi ni Tekinolaji ena Gauna Digitaki Oqo kei Vuravura

Edua na tiki bibi ni taucoko ka vakarautaki tu vei keda nikua sai koya na veivakatorocaketaki mana ni veivakasama kei na vakadidike eso ka rawa ni vakatotolotaka na cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei ni Kalou: mai na sitima ki na telekaravu ki na retio ki na lori ki na waqavuka ki na talevoni ki na walesi ki na retio yaloyalo ki na komupiuta ki na setelaite ki na initaneti ki na vuku vakalivaliva—kei na dua na lisi tawayalani ni tekinolaji kei na iyaya era vakalougatataka na noda bula. Na veivakatorocaketaki kece oqo era tiki ni Nona vakatotolotaka na Nona cakacaka na Turaga edaidai.

Ena 1862 a tukuna kina o Brigham Young: “Na vakadidike kece vakavuku kei na cakacaka ni liga, ka ra yaga vakaidina ki na kawatamata, era soli mai vakadodonu ena ivakatakila mai vua na Kalou, ia vica ga era vakadinata. E soli mai ena inaki me vakarautaka na sala mena qaqa kina na dina, ka vakabulai na vuravura mai na kaukauwa ni ivalavala ca vata kei Setani. E dodonu meda vakayagataka na veivakadidike cecere oqo, na ivakasokumuni ni vuku mai na veitabayabaki, ka solia vei ira na luveda na veika vinaka kece mai na veitaba ni vuli yaga kece sara, me vukei ira mera kalawa ki liu ka vakaitavi ena cakacaka cecere oqo.”

Ena 1966, o Peresitedi David O. McKay a parofisaitaka ni vakadidike vakavuku ena “yavalata na vakasama” ka na rawa kina me vunautaki na kosipeli ki na veimataqali, duivosavosa kei ira na tamata. Me kena ikuri: “Na vakadidike ka tiko kina na kaukauwa vakaoqo, me vakalougatataka se vakarusa na tamata ena yaco kina me itavi levu duadua ka soli ki na liga ni tamata sai koya me vakatulewataki ira. … Na gauna oqo e sinai ena leqa tawavakaiyalayala, ka vakakina na veika vinaka e sega ni tukuni rawa.”

Na Veika ena Kedrai iTuvaki Dina

Ena tinikalima na yabaki sa oti, ena dua na lotu ni itabagone qase cake e vuravura raraba, au a vakamacalataka kina na ituvatuva cecere ni marau nei Tamada Vakalomalagi me baleti ira na luvena. Au a tukuna kina na bibi ni yagoda ena ituvatuva nei Tamada, na sala e temaki keda kina o Lusefa meda vakawalena ka vakasabusabutaka na yagoda, kau veivakaroti me baleta na revurevu ca ni tekinolaji vakalivaliva ki yaloda kei na noda veimaliwai kei ira na tani.

Au a vakabibitaka nira sega ni ca se vinaka vakataki ira na veiyaya vou vakalivaliva se na nodra veiveisau vakatotolo. Ia, au a vakasalataka ni bolebole e tiko sai koya me kilai vakavinaka na iyaya vovou oqo kei na kedra veisau ni raici vata kei na ituvatuva tawamudu ni marau. Au via taroga “e rua na taro mo ni vakasamataka ena nomuni gauna yadua kei na vuli ena masumasu” me baleta na vakayagataki vakavinaka na tekinoloji.

  1. E sureta se vakataotaka beka na veitokani ni Yalo Tabu ena nomu bula e veisiga na vakayagataki ni veitekinolaji eso kei na vakauitukutuku?

  2. E vakalevutaka se yalana beka na noqu igu meu bula, loloma, ka veiqaravi ena veisala vakaibalebale eso na gauna au vakayagataka ena tekinolaji kei na vakauitukutuku?”

Na ulutaga ni noqu vosa ena 2009 “Na Veika ena Kedra iTuvaki Dina.” Oqori ena gauna oya.

Na ulutaga ni noqu vosa nikua sai koya “Na Veika ena Kedra iTuvaki Dina 2.0” Oqo nikua.

Mo Yalomatua

Na ivuvu ni noqu itukutuku nikua e kunei ena itinitini ni dua na vosa kau a tauca ena Brigham Young University ena Janueri ni yabaki oqo.

“Nio sasaga mo vulica na kosipeli i Jisu Karisito ka cakava na cakacaka e dodonu mo cakava, au vakaroti iko vakabibi mo yalomatua ena nomu vakayagataka na veiyaya vakatekinolaji sa tu nikua. Na veika vovou me vaka na vuku vakalivaliva e [rawa] ruarua ni (1) vukei iko mo ciqoma na veivakalougatataki totoka ka (2) vakalailaitaka ka kidomoka na nomu galala ni digidigi Yalovinaka kua ni vakatara na kasamitaki ni dodonu, totolo kei na rawarawa ni tekinolaji ni gauna oqo me temaki iko mo levea se vakataotaka na caka dodonu ka na sureta ki na nomu bula na veivakalougatataki o gadreva. Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, e sega ni dua na tatakoso se isau ni leqa totolo.”

Au na vakanamata oqo ki na tolu na ulutaga kau a vakabibitaka mai cake: vuku vakalivaliva, galala ni digidigi, kei na caka dodonu.

Vuku Vakalivaliva

Na vuku vakalivaliva, ka kilai tale ga me AI, e tekinolaji ka rawa kina vei ira na komupiuta kei na misini mera vakatotomuria na kila ka vakatamata kei na nodra rawa ni walia na leqa. Ena veiyabaki sa oti, na buli kei na vakayagataki ni tekinolaji vaka AI e sa toso totolo sara ki liu ka vakayaco-ka ki na veiyalava kece sara ni sasaga vakatamata—wainimate, vakadidike, vuli, droini kei na tara vale, veitaratara, veika vakailavo, veivoli, buli yaya, kei na vuqa tale. Ka me vaka ni sa tete vakatotolo na vakayagataki ni AI, na leqa tawavakaiyalayala kei na veika vinaka e sega ni tukuni rawa ka a parofisaitaka o Peresitedi McKay, sa kunei vakalevu tu nikua.

Na tekinolaji totoka oqo e rawa ni vakatorocaketaka na kila ka, vakavinakataka na ivakatagedegede ni noda bula, vakarawarawataka na veitaratara kei na veisemati, vakatorocaketataka na vuli kei na tubu yadudua, ka tokona na bulibuli‑ka kei na vakadidike.

Na AI talega e rawa ni tabonaka na keda ivakatakilakila dina vaka luvena tagane kei na yalewa na Tamada Vakalomalagi dauloloma, vagolei keda tani mai na veidina tawamudu kei na caka dodonu ka gadrevi ena noda tubu vakayalo, tokona na dokadoka ka vakalailaitaka na noda vakararavi vua na Kalou, ka vakatanitaka se sosomitaka na veimaliwai vakaibalebale vakatamata.

“Nira sa kilaka era nanuma ni ra sa vuku, ka ra sega ni vakarorogo ki na ivakasala ni Kalou, nira sa biuta vakatikitiki ka nanuma era sa kilaka vaka ira ga, o koya, sa ka lialia kina na nodra yalomatua ka sega ni yaga vei ira. Ia era na rusa ga.

“Ia sa vinaka na kilaka kevaka era vakarorogo ki na ivakasala ni Kalou.”

Vakasamataka mada na veileqa ka rawa ni yaco e ra. Edua na AI e bulia edua na itokani, itau yalewa se tagane, e rawa ni “buli vakamatau me [solia] eso na veika sotavi e veirawai ka veivakatotogani, ka sotava vinaka e vuqa na gagadre vakayalo kei na veimaliwai vakatamata.”

“Oqo e vakavuna me [vakilai] kina na veisemati kei na veikilai, ka yaco kina na veitaratara kei ira na itokani vakalivaliva oqo me taleitaki vakalevu. Na veivinakati sa na qai qaqaco cake ga nira rawa ni tarai ena gauna cava ga, ka yali kina na veika vereverea ka dau kune ena veimaliwai vakatamata [dina]. Mai na nanumi ni veitiki ni siga [bibi] ki na veivosaki ena yalo dauveikauwaitaki, o ira na [itokani] vaka AI oqo era parokaramutaki mera [vakayacora] na itavi vakaitokani ka dau divi tu, ka ra yaco kina mera [dau] veivakatotogani,” ka vakatanitaka na raici “ni veika ena kedra ituvaki dina” ena veimaliwai dina vakatamata.

Me kena ikuri, o ira na itokani ka ra buli vakatabakidua mera sotava ka veisau vata kei na nona gagadre vakayalo edua na tamata ena rawa ni vakacacana edua na veimaliwai vinaka ka sa tu oti tu. Me vaka na cagi gaga, na veimaliwai vakalivaliva vakaoqo ena rawa ni yaco me “daulaba tawarairai” ena veimaliwai dina. Na veivolekati vakayalo vakailasu ena rawa ni sosomitaka na veivolekati dina vakayalo—na ka duadua ena vauca vata e rua na tamata. Ena rawa ni kunea edua na tamata na veivakacegui kei na veitokoni mai na dua na itokani vakalivaliva ena dua na sala ka na vakacacana na nodrau veinuitaki edua na veiwatini. Ka so tale era na coriti ena dai oqo ka ra lecava ni voroki kina na yalayala vua na watina baleta na itokani vakalivaliva e sega ni ka “bula” ka sega ni okati me dua na tamata.

Dau nanuma tikoga ni AI edua ga na isosoqoni vaka fika. E sega ni taleitaki iko. E sega ni kauwaitaki iko. E sega ni kila se o bula dina tiko se sega. Meu kaya tale, o koya edua ga na parokaramu vakomupiuta ka na vakawaleni iko, keo vakatara vua. Yalovinaka, kakua ni vakatara na tekinolaji oqo me vakayarayarataki iko mo dua na iyaya.

Na ivakaraitaki oqo edua ga vei ira na milioni na leqa ka rawa ni vu mai na vuku vakalivaliva.

E sega ni noqu i naki meu vakatututaka ni vuku vakalivaliva e ka ca; e sega ni vakakina. Se au kaya tiko meda kakua ni vakayagataka na AI ena veisala rakorako ni vuli, veitaratara, me laveti ka vakararamataki na bula, tarai cake ka vaqaqacotaki na Lotu; ka dodonu meda cakava. E sega ni dodonu meda rerevaka se vuni mai na AI. Ia na veika dodonu e rawa ni cakava na iyaya vakatekinolaji vakasakiti oqo e rawa walega ni vakavotukanataki, kevaka eda kila ka sabai keda mai na leqa e basika kina.

Me kosovi na basoga ni sala vereverea ni bula vakayalo kei na tekinolaji, sa dodonu vei ira na Yalododonu Edaidai mera masuta ena yalomalumalumu (1) mera kila na ivakavuvuli vakosipeli ena rawa ni dusimaka na nodra vakayagtaka na vuku vakalivaliva ka (2) segata ena yalodina me nodra na veitokani ni Yalo Tabu kei na isolisoli vakayalo ni ivakatakila.

Au sureti iko mo railesuva ka vulica na AI guiding principles e a vakarautaka ka veisoliyaka na Lotu ena itekivu ni yabaki oqo. Na veivakavuvuli oqo e vakamacalataka na kena vakayagataka na Lotu na vuku vakalivaliva, ka vakarautaka edua na yavu dei ka o rawa ni tara cake kina na nomu isasabai, ki na leqa ni vakayagataki vakatawadodonu ni tekinolaji.

Ena imatai ni nona vosa vaka Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ena koniferedi raraba, a tukuna kina o Peresitedi Russell M. Nelson na bibi ni ivakatakila yadua ki na noda bula. A kaya kina: “Na noda iVakabula kei na Dauveivueti, ko Jisu Karisito, ena vakayacora eso na Nona cakacaka cecere duadua ena maliwa ni gauna oqo kei na Nona lesu mai. Eda na raica na ivakatakilakila veivakurabuitaki, ni Kalou na Tamada kei na Luvena o Jisu Karisito, erau vakatulewa tiko ena Lotu oqo ena kaukauwa kei na lagilagi. Ia ena veisiga ka lako mai, ena sega ni rawa na bula tiko vakayalo ke sega na veituberi, veidusimaki, veivakacegui kei na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu e veigauna.”

Eda sa vakavinavinakataka na parofita, vua na Kalou, ena bogi nikua eda vakavinavinakataka na veivakaro nei Peresitedi David O. McKay kei Peresitedi Russell M. Nelson.

Galala ni Digidigi

Au sa tukuna oti toka ni vuku vakalivaliva e rawa ni vakalailaitaka ka kidomoka na noda galala ni digidigi. Na cava e kena ibalebale oya ka na yaco vakacava?

Na inaki bibi ni ituvatuva cecere ni marau nei Tamada sai koya me vakarautaka vei ira na Luvena vakayalo na madigi mera ciqoma edua na yago, ka vulica na “vinaka mai na ca” ena veika era sotava ena bula vakayago, mera tubu kina vakayalo, ka vakatorocaketaki tawamudu. Kei na galala ni digidigi e tiki bibi ni ituvatuva ni Kalou me vakavuna na tawamate rawa kei na nodra bula tawamudu na Luvena tagane kei na yalewa.

Na vosa na galala ni digidigi e veivakararamataki. Na veivosa ka tautauvata kei na savasava e rawa ni oka kina na “vinaka,” “lomadina,” “dodonu,” kei na “vakaturaga.” Na veivosa ka tautauvata kei na digidigi e rawa ni oka kina na “cakava,” “vakaitavi,” kei na “cakacaka.” O koya gona, na galala ni digidigi e rawa ni kilai me igu kei na dodonu meda digidigi ka cakacaka vakaikeda ena veisala e vinaka, dina, dodonu ka rakorako.

Na ibulibuli ni Kalou e tiko ruarua kina “na veika me caka kei na veika me cakacakataki.” Ka vakabibi, ni galala ni digidigi sai koya na ivakarau vakalou ni “kaukauwa ni cakacaka vakaikoya” ka vakaukauwataki keda nida luve ni Kalou meda cakacaka ka sega ni cakacakataki.

Na Turaga a vakavulica vei Inoki na tiki ni ivunau sara ga oqo.

“Raica o ira oqo na wekamu; sai ira na cakacaka ni ligaqu, kau a solia vei ira na nodra kila ka, ena siga au a buli ira kina; ia ena Were ko Iteni au a solia kina vua na tamata na nona galala ni digidigi;

“Ia vei ira na wekamu au sa kaya kina, ka solia talega na ivakaro, ni dodonu me ra veilomalomani, ia sa dodonu me ra digitaki au, na Tamadra.”

Na inaki taumada ni vakayagataki ni digidigi sai koya meda veilomani vakaikeda ka digitaka na Kalou. Mo nanuma nida vakaroti—sega ni vosataki, uqeti, se vakasalataki—ia eda vakaroti meda vakayagataka na noda digidigi meda veikauwaitaki, veilomani vakaikeda, ka digitaka na Kalou.

Edua na serenilotu kilai levu na “Digitaka na Dodonu” e vakaibalebale. Eda sega ni vakalougatataki ena digidigi dodonu meda cakava na ka ga eda vinakata ena gauna ga eda vinakata kina. Ia, me vaka na ituvatuva nei Tamada, eda ciqoma na galala ni digidigi meda vaqara na dina tawamudu ka ivalavala vakakina. Nida “vakatulewa ga [vakaikeda],” sa dodonu meda vakaogai keda ena cakacaka vinaka, “vakayacora e levu na ka mai na [noda] kila ga vakataki keda, ka vakayacora na veika dodonu.”

Na inaki bibi ni galala ni digidigi e tukuni tiko ena italanoa vakaivolanikalou ena matabose ena bula taumada. A saqata o Lusefa na ituvatuva nei tamada kei na kena bibi, a yaco kina na nona veisaqasaqa me vakanamata vakadodonu ki na ivakavuvuli ni galala ni digidigi.

“Raica, ni sa vorati au ko Setani, ka segata me voroka na galala ni digidigi ni tamata, Kau sa lewa me vakasavi sobu mai.”

Na nona ivadi ca na vunica sai koya me kauta tani mai vei ira na luvena tagane kei na yalewa na Kalou na isolisoli mera “vakatulewa vakai ira ga” mera caka dodonu kina. A nona inaki me o ira kece na luvena na Tamada Vakalomalagi mera ka era rawa ga ni cakacakataki.

A buli na vuravura me vanua ni nodra vakatovolei na luvena na Tamada Vakalomalagi me laurai se era na muria na “veika kece sa vakarota vei ira na Turaga na nodra Kalou.” Na inaki ni Veibuli kei na noda bula vakayago oya me laurai kina se edaru na digitaka me cakacaka ka yaco me vakataka na tamata e sureti keda kina na Turaga meda vakataka. Me vaka e tukuna o Peresitedi Nelson: “Na Kalou, na Tamada Vakalomalagi, e gadrevi iko mo digitaka mo lako mai Vua ki vale. Na Nona ituvatuva tawamudu ni torocake e sega ni dredre, ka rokovi kina na nomu digidigi.”

Na noda inuinui kei na lalawa sai koya na lagilagi vakasilesitieli kei na noda matavuvale ena iserau nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Lomani, na Turaga ko Jisu Karisito. Ena vuku ni ka oqo kei na so tale, sa sureti keda kina o Peresitedi Russell M. Nelson meda “vakasama vakasilesitieli.”

Qo mo qaqarauni kina. Na rawarawa ni kena vakayagataki, na kasamitaki ni kena dodonu, kei na nona dau sausaumi mai vakatotolo ka itovo ni vuku vakalivaliva, e rawa ni vakavurea edua na veivakayarayarataki e veitemaki, veivakatotogani ka veikidomoki ena vakayagataki ni noda galala ni digidigi. Baleta ni vakaisulutaki tu na AI ena inuinui kei na yalayala ni toso ki liu ena vakadidike vakavuku, eda rawa ni sikalutu vakarawarawa ka solia na noda galala ni digidigi mareqeti ki na dua na tekinolaji ka rawa ni vakasama ga “vakatilesitieli.” Nida cakava vakakina, eda na rawa ni veisautaki vakamalua mai na dua na ka e rawa ni cakacaka ki na dua e cakacakataki ga. Ka da sega beka ni kila nida vukei Setani tiko me rawata ena bula vakayago na ka a sega ni rawa ni rawata ena bula taumada.

Na dina sai koya na kilai ni veika eso me vaka na kedra ituvaki dina. Na Vuku Vakalivaliva e sega ni rawa ni vakavurea, vakatotomuria, se sosomitaka na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu ena noda bula. Se mani vakacava na vereverea kei na totoka ni tekinolaji vaka AI, ena sega ga ni rawa ni vakadinadinataka na Tamada kei na Luvena, vakatakila na dina ni veika kecega, se vakasavasavataki ira era veivutuni ka yaco me papitaisotaki.

Na dina sai koya na kilai ni ituvaki dina ni veika ena qai yaco mai. Nida yalomatua, taqomaka ka vakayagataka na noda galala ni digidigi meda lomana na Kalou ka qaravi ira na tacida kei na ganeda, ka taura na Yalo Tabu me tuberi keda, eda na levea kina na veivakacalai ka toso ki liu vakayalo ena gauna veibolei ka kalougata eda bula tiko kina.

Caka Dodonu

Na kilai vakamatata ni ituvatuva ni marau nei Tamada Vakalomalagi e vukei keda meda kila ni caka dodonu e gadrevi ki na toso ki liu vakayalo.

Me vaka nida luvena tagane kei na yalewa na Kalou, “o [keda] yadua e tiko na keda ituvaki kei na icavacava vakalou” ka da ciqoma eso na ivotavota vakayalo mai Vua. Erau dauniveibuli na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Lomani, ka Rau sa solia vei keda ena bula vakayago eso na iwase ni kaukauwa ni daubuli ka. Na noda rawa ni cakacaka ka veibuli e bibi vakayalo baleta sara ga ni uto tiko ni ituvatuva nei Tamada ka tiko kina edua na ivakaraitaki uasivi ni keda ituvaki vakalou.

O Peresitedi Thomas S. Monson a kaya: “Na Kalou e a vakavotaka tu na cakacaka e vuravura mera cakacakataka kina na [tagane kei na yalewa] na [nodra] kila ka maqosa. E a biuta tu na livaliva ena o, na waiwai e loma ni qele. Ea laiva tu na veiuciwai me sega na kedra ikawakawa kei na veikau mera kua ni vakabalei kei na veikoro levu mera kua ni tara. Na kalou e solia vei [keda] na bolebole ni iyau qaqa, sega ni veika rawarawa ka sa caka oti tu. E laiva tu iyaloyalo mera kua ni boroi kei na ivakatagi mera kua ni lagati kei na leqa mera kua ni wali, me rawa nida kila kina na reki kei na lagilagi ni veibuli.”

Na galala ni digidigi, meda daudigidigi, kei na caka dodonu erau veiwekani ka vauci vata ena veisala e kaukauwa vakaidina. Vakasamataka mada, me ivakaraitaki, na ibalebale ni vakabauta na Turaga ko Jisu Karisito me vaka e tukuni ena Lectures on Faith:

“Na vakabauta [na Karisito sai koya] na imatai ni ivakavuvuli ena lotu vakatakilai mai, … na yavu ni ivalavala dodonu kecega, … kei na ivakavuvuli ni cakacaka vei ira kece na tamata vuku.”

Na isolisoli vakayalo ni vakabauti Karisito e okati kina na vakayagataki ni noda digidigi meda cakacaka ka muri Koya, bulataka na Nona ivakavuvuli, muria na Nona ivakaro, vauci keda Vua ena veiyalayalati, nuitaka na Nona yalayala, ka ciqoma ena yalomalumalumu na Nona lewa kei na Nona gauna ena noda bula. Na cakacaka ka salavata kei na ivunau kei na ivakavuvuli dodonu e tukuna na Dauniveivueti ni gadrevi baleta “ni sa mate ga na vakabauta ni sa sega na cakacaka.”

Eda vulica talega mai na Lectures on Faith ni “vakabauta e sega walega ni ivakavuvuli ni cakacaka, ia ni kaukauwa talega, … se mai lomalagi se e vuravura.” Na vakabauti Karisito e dau veimuataki ga ki na cakacaka, ka vakalevutaka na noda igu kei na kaukauwa vakayalo.

O koya gona, o ira na tisaipeli yalodina i Karisito era cakacaka tiko baleta “ni sa tu vei ira na kaukauwa, mera vakayacora ga na ka era gadreva.” O ira na tisaipeli yalodina era cakacaka vagumatua ka vakamaqosa, mera cakava se rawata eso na ka ena veitiki ruarua ni nodra bula vakayago ka vakayalo talega, me vaka na nodra rawa ka kei na nodra ituvaki.

Na kilai ni vakabauta na iVakabula e ivakavuvuli ni cakacaka kei na kaukauwa, e vakatura edua na ivakarau ni caka dodonu ka tomani tiko ka ivakaraitaki ni vakararavi kei na nuitaki Koya ka dua na ivurevure ni vuli kei na tubu. Baleti ira na vuna oqo, na cakacaka e bibi ki na noda toso ki liu vakayalo.

O Peresitedi Ezra Taft Benson a vakavulica: “Sa noda e dua na kosipeli ni cakacaka—sa vakaibalebale, tawakocokoco ka tutaki ena yalo ni loloma dina vei Karisito. Sa na qai rawa kina meda tubu cake ena veitovo ni bula vakalou. Sa na qai rawa kina meda iyaya ni cakacaka kilikili ena liga ni Turaga.”

Edua na noqu kauwai levu oya ni kena nuitaki vakasivia na tekinolaji ni AI ena vakavuna meda vucesa vakayalo ka yalowai—ka vakayalia na veivakalougatataki ka rawati ga mai na caka dodonu.

Au vakataroga se vica beka na vosa ni soqoni ni sakaramede kei na Matawilivola ni Sigatabu, matabete, kei na iSoqosoqo ni Veivukei ena Sigatabu ka tarava ena vola na AI? Edua na ivakaro rawarawa ka tukuni ki na nomu iyaya vakalivaliva, wawa me vica na sekodi se miniti, ka sa tu na ka o gadreva. Ia e tiko dina beka vei iko na ka o gadreva?

Au vakabauta ni AI e rawa ni vakasoqoni itukutuku, vakalewa na noda nanuma, dikeva na ivakarau ni noda volavola, ka vakatotolotaka edua na iwalewale ni vuli ka dau caka wasoma “na vosa ena vosa [kei] na ivunau ena ivunau.” Ia na igu vakalou ni veibuli kei na cakacaka e noda vakayadua nida luvena tagane kei na yalewa na Kalou. E sega ni vakatitiqataki nida rawa ni vakarautaka edua na vosa totoka ni soqoni ni sakaramede mai na AI. Ia na inaki e sega ga ni kena vakarautaki se tauci edua na vosa totoka, ia sai koya na cakacaka ka yaco meda vaka na tamata e vinakata ka gadreva na Kalou meda vakataka.

Au sega ni dau vakayagataka na tekinolaji oqo meu vakarautaka se vola na noqu vosa, itukutuku, se cakacaka tale eso. Vaka vei au, oqo e noqu sasaga vakai au, noqu cakacaka ni veibuli, ka bibi sara, noqu dolavi au ki na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu.

Au dau vakayagataka na tekinolaji oqo meu vakalewa na noqu cakacaka. Me ivakaraitaki, ni oti noqu vola na noqu vosa au tukuna tiko yani oqo, au a kerea edua na app ni AI me dikeva ka vakamacalataka na itautau ni vosa me baleta edua na ivavakoso itabagone qase cake e vuravura raraba ka ra lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Oqo na itukutuku ka lesu mai:

“Na itautau ni vosa oqo e bibi ka yaga, ni vakayagataka o koya ka volavola na ivolanikalou kei na veika e sotava me vakavulica na bibi ni kena kilai na veika dina vakayalo mai na iyaloyalo lasu vakavuravura. Na vosa e sinai ena inuinui ka veivakayaloqaqataki, ena nona sureti ira na itabagone qase cake o koya ka volavola mera vaqara na ivakatakila ka muria na ivakaraitaki ni iVakabula ena nodra bula ni veisiga. E inaki ni vosa me vakauqeta na vakabauta kei na cakacaka vei ira na vakarorogo ka vakasalataki ira mai na rerevaki ni nodra vakacalai ena lasu i Setani.”

Yavutaki ena itukutuku oqo, au a cakava eso na veisau kau nuitaka ni na vakavinakataka cake na itukutuku.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, yalovinaka dau nanuma tiko—meda kakua ni volitaka na noda itutu vakaulumatua vakayalo “ni noda [kila] na reki kei na lagilagi ni veibuli” ki na dua na kuro “rourou” vakatekinolaji.”

“Mo dou kakua ni vakaisini kemudou; a Kalou ena sega ni vakalialiai: na ka kecega sa kaburaka na tamata ena tamusuka talega ko ya.

“Ko koya sa kaburaka na ka ni nona itovo vakayago, ena tamusuka na rusa mai na itovo vakayago; ia ko koya sa kaburaka na ka ni Yalo Tabu, ena tamusuka na bula tawamudu mai na Yalo Tabu.”

Na lawa ni tatamusuki e dina—ena noa, nikua, ka tawamudu.

Na saumaki tiko vua na Turaga e gadrevi kina na caka dodonu e vakanamata, ka tomani tikoga. Meda saga vagumatua meda tamata eda vakabauta na iVakabula ka cakacaka ka levea na noda yaco me dua ga na ka e cakacakataki.

Nanuma tiko ni noda yaco meda tisaipeli yalodina e gadrevi kina na caka dodonu e vakanamata, ka tomani tikoga. Meda saga vagumatua meda tamata eda vakabauta na iVakabula ka cakacaka ka levea na noda yaco me dua ga na ka e cakacakataki.

Na ivakatakila yadua e gadrevi kina na caka dodonu e gadrevi kina na caka dodonu e vakanamata, ka tomani tikoga. Meda saga vagumatua meda tamata eda vakabauta na iVakabula ka cakacaka ka levea na noda yaco me dua ga na ka e cakacakataki.

Na vakasaqarai vakadodonu ni solisoli ni Yalotabu e gadrevi kina na caka dodonu e vakanamata, ka tomani tikoga. Meda saga vagumatua meda tamata eda vakabauta na iVakabula ka cakacaka ka levea na noda yaco me dua ga na ka e cakacakataki.

Me matata tiko, nida na sega ni rawata se kilikili kaya na veivakalougatataki ni Kalou mai na noda cakacaka ga. Na lewa kei na gauna ni Kalou e vakatautaka na sala kei na gauna eda na ciqoma kina na Nona yalololoma. Ia o iko kei au sa nodaru itavi vakayalo me cakacaka, veibuli, ka vuli vakai keda.

Yalayala kei na iVakadinadina

Na domo ni veivakasalataki kau a tukuna ena 2009 e a dina, matata, ka vakatotolotaki ena vuku ni leqa vakatekinolaji eda veivosakitaka tiko ka sa basika tiko mai. Oqori ena gauna oya.

Na domo ni veivakasalataki kau tukuna nikua e dina, matata, ka vakatotolotaki ena vuku ni leqa vakatekinolaji eda veivosakitaka tiko ka sa wavoliti keda tu ena veigauna kecega. Oqo nikua.

Na Yalo Tabu ena vakadinadinataka na dina. E nodaru na itavi me daru qarauna me tikoga na Yalo Tabu e veigauna me rawa ni vakadinata na dina kei na taucoko ni veika eda kaya ka wasea, ena keda ituvaki kei na veika e lewena. Na yalayala vei keda yadua ni rawa nida vulica na vakayagataka na tekinoloji ena kena ivakarau dodonu ena veidusimaki, veitaqomaki, kei na veivakaroti e lako mai ena kaukauwa ni Yalo Tabu.

Au yalataka nida “vakararavi tiko vua [na iVakabula] ena vakasama kece” ka vakasaqara na veitokani ni Yalo Tabu, eda na vakalougatataki meda lako ena yalomalua ni yalo ni Turaga ka kune vakacegu mai Vua. Ka eda na sega ni “vakatitiqa, se rere,” ka kila na dina ni veika kecega, na “veika ena kedra ituvaki dina.”

Au vakadinadinataka ni bula tiko na Tamada Vakalomalagi ka tauyavutaka na ituvatuva cecere ni marau. Au vakadinadinataka nio Jisu Karisito na Luvena e Duabau ga ka Luvena Daulomani na Tamada. Me vaka au sa vakadinadinataka esa vakaturi cake tale mai na mate o Koya. E bula tiko o Koya. O Koya na noda Dauveivueti ka noda iVakabula. Kau tusanaka nida kalougata meda bula ena dua na gauna vakasakiti ena itabagauna ni taucoko ni gauna. Au wasea ena reki na noqu ivakadinadina ena veidina oqo ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.