Ikdeleel
Dallin H. Oaks
Jān Doulul eo an Jon̄oulruo Rijilōk ro
N̄an bōk mejān kajjik eo ad indeeo, jenaaj ikdeleel im jerbal kōn m̧wil ko remenin aikuj n̄an erom̧ juon armej indeeo.
Ikar kālet n̄an kōnono kōn aorōk in ikdeleel. Ij kōjatdikdik bwe kōj kajjojo jenaaj etale būruōd n̄an kālet ta eo jej lukkuun ikdeleel kake im wāween ad kōlaajraki ikdeleel ko raorōk.
Ikdeleel ko rej kōjekiik kōttōpar ko ad im̧aantata, kōttōpar ko ad im̧aantata rej ļōme kāālet ko ad, im jokālet ko rej ļōme jerbal ko ad. Ikdeleel ko jej kōm̧m̧ani rej ļōme oktak eo ad, ad kōttōpar, im wōn eo jenej erom̧.
Moktata ij kōnono kōn jet iaan ikdeleel ko ekkā wōt ad kōņaan. Āinwōt armej ro ilo mour in ewōr jet aikuj ko ad ilo mour in kanniōk. Ikdeleel ko n̄an kōttōpraki aikuj kein rej ļōme jokālet ko ad im ļōme jerbal ko ad. Waanjon̄ak ko jilu renaaj kwaļo̧k wāween ad jet iien eļļā jān ikdeleel ko ippān ikdeleel ko jet me jej ļōmņak eļap aer aorōk.
Moktata, m̧ōn̄ā. Ewōr aikuj dikdik ko ad kōn m̧ōn̄ā, bōtaab juon iien ikdeleel in maron̄ anjo̧ jān e kōn juon ikdeleel ekajoor n̄an jitlo̧k.
Kein karuo, jikin jokwe. Āinwōt juon ļaddik eo 12 an iiō ikar kōjekdoon ikdeleel eo aō n̄an juon jikin jokwe kōn ikdeleel eo eļap n̄an kakūrm̧ool juon men emenin aikuj n̄an Boy Scout n̄an joļo̧k juon bon̄ ilo bukwin wōjke ko. Ikar juon iaan ļaddik ro jet me rekar etal jān jikin kōpped ko (tent) em̧m̧an kōjeiier ie n̄an kalōk juon ajjur im kōm̧m̧an peet em̧m̧an jān men ko ipeļaakid me jemaron̄ loi.
Kein kajilu, kiki. Jekdo̧o̧n ikdeleel kein reddik remaron̄ jidik wōt aer eļļā ioon juon ikdeleel me emaron̄ lukkuun ļap an aorōk. Āinwōt juon ritariņae em̧m̧an ded ilo Utah National Guard, ikar ekkatak jān juon waanjon̄ak kōn menin jān juon opija in ritariņae eo etijem̧ļo̧k.
Ilo allōn̄ ko jinoin ilo Pata eo an Rikorea, juon jar in tariņae etan Richfield Utah National Guard field artillery battery kar kūr er n̄an kobaļo̧k ilo pata in. Jar in tariņae in, kar tōl jān Kapen Ray Cox, ekar wōr tarrin 40 em̧m̧aan in Mormon ro ie. Ālkin kaminene ko im kadeļo̧n̄ tok bar jet ritariņae jān ijoko jabdewōt, rekar jilkinļo̧k er n̄an Korea, ijo rekar en̄jake jet iaan tariņae ko renana tata im kauwōtata. Ilo pata eo rekar jelm̧ae juon iien lukwarkwar ekaamijak jān ritariņae ro rej tariņae ņae er, kain lukwarkwar rot eo me kajju im m̧an kumi in ritariņae ro jet.
Ta eo menin ej kwaļo̧k kōn eļļā jān ikdeleel eo n̄an kiki? Ilo juon joteen, ke ritariņae ro jet me rej jum̧ae rekar pojak ilo ļain ko im̧aan im ilo jikin ko ilik me rekar pojak kōn kein tariņae ko, kapen eo ekar koneeke ļain in taļboon ko n̄an jikin kōpped eo an im kūr elōn̄ ritariņae ro m̧ōttan n̄an ko̧o̧ļe kajjojo awa ilo aolepān awa ko bon̄ōn eo. Menin ekar kōm̧m̧an bwe ritariņae ro ren emmej, ak kar bar meļeļein bwe Kapen Cox ekar lukkuun jabwe im jakon an kiki. “Ekōjkan am̧ kōm̧m̧ane menin?” Ikar kajitōk ļo̧k ippān. Uwaak eo an rej kwaļo̧k kajoor in juon ikdeleel ekanooj in aorōk.
“Ikar jeļā bwe eļan̄n̄e jen kar tōpar kapijuknen, inaaj kar ioone jinen im jemān ļaddik ro ilo kepon in iaļ ko ilo juon bukwōn jidikdik, im ikar jab kōņaan jelm̧ae aolepāer eļan̄n̄e ļaddik eo nejier ekar jab maron̄ tōpar kapijuknen eo an kōn jabdewōt men ikar likjab in kōm̧m̧ane āinwōt juon an ritōl ilo tariņae.”1
Juon waanjon̄ak kōn kajoor n̄an juon ikdeleel eļap an aorōk kōn kōttōpar ko im̧aantata im kōn kōm̧m̧an ko! Juon waanjon̄ak eo ekajoor n̄an kōj aolep ro rej eddo kōn mour im jeraam̧m̧an eo an ro jet—jinen im jemān ajri ro, ritōl ro an Kabun̄ in, im rūkaki ro!
Āinwōt juon kōjjem̧ļo̧k n̄an kōmeļeļe eo, jibbon̄tata ilo ālkin elōn̄ raan ko in an jab kiki, Kapen Cox ekar tōl em̧m̧aan ro an ilo juon iien lukwarkwar n̄an jikin eo an ro rijum̧ae. Rekar bōk elōn̄ļo̧k 800 rikalbuuj ro im bwe ruo wōt rekar kinejnej. Cox ekar kile kōn peran, im jarin tariņae eo an rekar bōk juon Peba in Nōbar im Kile kōn peran eo an eļap. Im, āinwōt ritariņae rūm̧m̧an ded ro an Hilamōn (lale Alma 57:25–26), rekar aolep maron̄ tōprak.2
Bok in Mormon epād ie elōn̄ katak ko kōn aorōk in ikdeleel.
Ālkin elōn̄ awa ko in an akweļap ippān Irooj, Inōs ekar ba bwe jerawiwi ko an em̧ōj jeorļo̧ki. Innām ekar “jino en̄jake juon ikdeleel n̄an jeraam̧m̧an eo an ro jeiū im jatū” (Inōs 1:9). Ekar je, “Im … ālikin men kein, ke iaar jar im jerbal kōn aolep kijejeto, Irooj Eaar ba n̄an eō: Inaaj lewōj n̄an eok ekkar n̄an kōņaan ko am̧ kōnke tōmak eo am̧” (eoon 12). Je jilu men ko raorōk me rekar kōllaajraki kōjeraam̧m̧an ko kar kallim̧uri kaki: ikdeleel, jerbal, im tōmak.
Ilo katak eo an kōn tōmak, Alma ekar katakin bwe tōmak emaron̄ jino “kōņaan wōt tōmak” eļan̄n̄e jenaaj “kōtļo̧k bwe kōņaan in ej jerbal ilo [kōj]” (Alma 32:27).
Bar juon katak em̧m̧an kōn ikdeleel, eļaptata kōn ta eo me jej ikdeleel kake eļap, ej waļo̧k ilo en̄jake eo an kiin̄ eo an Rileman ro me ekar katak jān mijenede eo Aron. Ke katak eo an Aron ekar kajejjet itok limo eo an, kiin̄ eo ekar kajjitōk, “Ta inaaj kōm̧m̧ane bwe in maron̄ ļotak ilo Anij” im “bōk mour indeeo in?” (Alma 22:15). Aron ekar ba, “Eļan̄n̄e kwōj kōņaan men in, eļan̄n̄e kwōnaaj bun̄ badik im̧aan Anij, aaet, eļan̄n̄e kwōnaaj ukeļo̧k jān aolep jero̧wiwi ko am̧, im naaj bun̄ badik im̧aan Anij, im kūr ioon Etan ilo tōmak, im tōmak bwe kwōnaaj bōk, innām kwōnaaj bōk kōjatdikdik eo kwōj kōņaan.” (eoon 16).
Kiin̄ eo ekar kōm̧m̧an āindein im ilo kajoor in jar ekar ba “inaaj juļo̧k aolep jero̧wiwi ko aō n̄an jeļā Kwe … im mour ilo raan eo āliktata” (eoon 18). Kōn wūjlepļo̧k in im bwe kakilen an ikdeleel eo eļap an, jar eo an ekar kabwilōn̄lōn̄ uwaakin.
Rikanaan Alma ekar wōr juon an ikdeleel eļap n̄an akweļap kōn ukweļo̧k n̄an aolep armej, ak ekar meļeļe bwe ejjab aikuj ikdeleel kōn kajoor in anjo̧ me menin enaaj aikuji kōnke, ekar ba, “juon Anij ejim̧we … eaar letok n̄an armej ekkar n̄an aer kōņaan, men̄e ej n̄an mej ak n̄an mour” (Alma 29:4). Bwe N̄a, Irooj, Inaaj ekajet aolep armej raņ ekkar n̄an jerbal ko aer, ekkar n̄an ikdeelel ko an burueer” (K&B 137:9).
Jej ke lukkuun pojak n̄an bōk ad Ekajet Indeeo ej m̧ōttan ļo̧k juon men eļap an aorōk n̄an ta eo jej lukkuun ikdeleel kake?
Elōn̄ eoon ko rej kōnono kōn ta eo jej ikdeleel kake n̄e jej kōnono kōn ta eo jej kappukot. “E eo ej kappukot Eō m̧ōkaj enaaj lo Eō, im naaj ban eļļo̧k jān e” (K&B 88:83). “Kanooj kappukot mennin letok ko rem̧mantata” (K&B 46:8). “Bwe eo ej niknik ilo pukot naaj lo” (1 Nipai 10:19). “Kepaaktok eok n̄an n̄a im Inaaj epaake waj eok; niknik pukōt eō im kwonaaj lo eō, kajjitōk im naaj bōk, kappukōt im kwonaaj lo, kōļļaalaļ im naaj peļļo̧k n̄an eok” (K&B 88:63).
Bar kōkkare ikdeleel ko ad n̄an kaorōki men ko raorōk tata n̄an men ko an mour indeeo ejjab pidodo. Jej aolep po n̄an kōņaan bwe men ko an laļ in, m̧weiuk, utiej, im kajoor. Jemaron̄ kōņaan men kein, ak jej aikuj kōkm̧anm̧aniļo̧k āinwōt kōttōpar ko ad im̧aantata.
Ro me eļap ikdeleel ippāer n̄an bōk aolep mweiuk ko renaaj wōtļo̧k ak po ilo aujiid in m̧weiuk ko an laļ in. Rej likjab n̄an eo̧ron̄ kakkōl eo “Kwōn jab kappukot m̧weie ko ak men ko rewaan an laļ in” (Alma 39:14; bar lale Jekab 2:18).
Ro rej bōk ikdeleel kōn aorōk im kajoor rej aikuj ļoor waanjon̄ak an Kapen Moronai eo ekar peran, eo me jerbal ko an rekar jab“ n̄an kajoor” ak n̄an “kautiej laļ in” (Alma 60:36).
Elmen ad kōļapļo̧k ikdeleel ko ad? Jejjo renaaj wōr ippāer kain kauwōtata rōt in me ej kōketak Aron Ralston,3 ak men ko ar iooni ej leļo̧k juon katak eaorōk kōn kōļapļo̧k ikdeleel ko. Ke Ralston ekar tallōn̄i toļ ko ilo juon canyon ilo southern Utah, juon 800-baun (360 kg) dōkā ekar erabwilbwil laļļo̧k im jone pā anmoon eo an. Ium̧win 5 raan in an ajimakeke im en̄taan ilo an kajjieon̄ kanemkoje e make. Ke ekar epaake an tin ebweer im kōtļo̧k bwe en mej, ekar wōr juon an visōn kōn juon ļaddik jidikdik jilu-an-iiō ej ettōrļo̧k n̄an ippān im kar jiburleptok kōn pein animiin̄. Meļeļe kōn visōn in āinwōt juon visōn in ļaddik eo nejin ilju im jekļak im juon kam̧ool bwe emaron̄ mour wōt, Ralston ekar lukkuun aikuj peran im ar kōm̧m̧ane juon kōl n̄an lo̧mo̧o̧ren mour eo an m̧okta jān an maat an kajoor. Ekar bwilo̧ke ruo addi ko ilo pein tuanbwijmaron̄ innem kōjerbal bakbōk eo ilo nien kein jerbal ko an n̄an m̧wijiti ļo̧k pein. Ekar kajoor n̄an tallōn̄e ļalem m̧ael (8 km) n̄an jipan̄.4 Ej juon waanjon̄ak in kajoor in juon ikdeleel eļap! N̄e ewōr juon ad visōn kōn ta eo jemaron̄ erom̧, ikdeleel eo ad im ad kajoor n̄an kōm̧m̧ane enaaj m̧ōkaj an eddōkļo̧k.
Elōn̄ iaad rejamin jelm̧ae men ko āinwōt kauwōtata ko reļļap, ak kōj aolep jej jelm̧ae men ko remaron̄ āinwōt aujiid me renaaj bōbrae jān wōnm̧aanļo̧k n̄an mejān kajjik eo ad indeeo. Eļan̄n̄e ikdeleel ko ad rejim̧we rebwe ilo kajoor, renaaj kōketak kōj n̄an m̧wijit im ļōme kōj make n̄an anemkwoj jān an̄ūrlep im eddo in jerawiwiw ko jet im kōttōpar ko im̧aan tata me rej bōbraeik kōj jān ad eddōkļo̧k indeeo.
Jej aikuj keememej bwe ikdeleel ko rejim̧we rejjab maron̄ bōk jikier ilo juon wōt iien, ilo jab kōļmenļo̧kjeņ kake m̧okta, ak ilo jidik wōt iien. Rej aikuj en̄jake m̧ool ilo bōro, ejjeļo̧k ebbweer, im en dim. Lukkuun kōketak, jenaaj kappukot n̄an jekjek en me kar kōmeļeļeiki jān Rikanaan Josep Smith, ijo em̧ōj ad “eļļā ioon nana ko an [mour ko ad] im luuji aolep ikdeleel ko ad n̄an jerawiwi.”5 En̄ņe ej lukkuun kālet eo an juon make. Āinwōt Elder Neal A. Maxwell ekar ba:
“N̄e armej rej kōmeļeļeik er āinwōt ‘ejako ikdeleel eo aer n̄an jerawiwi,’ ej ke er, im er wōt, eo me rej lukkuun kālet n̄an luuji ikdeleel ko aer rebōd ilo aer kōņaan ‘joļo̧k aolep jerawiwi ko [aer]’ bwe ren jeļā Anij.”
“Kōn menin, ta eo jej ikdeleel kake, ej ta eo jenaaj erom̧ im ta eo jenaaj bōke ilo mour indeeo.”6
Elukkuun aorōk āinwōt n̄an luuji aolep ikdeleel ko n̄an jerawiwi, eļapļo̧k an menin aikuj ilo mour indeeo. N̄an bōk mejān kajjik eo ad indeeo, jenaaj ikdeleel im jerbal kōn m̧wil ko remenin aikuj n̄an erom̧ juon armej indeeo. N̄an waanjon̄ak, armej indeeo rej joļo̧k an aolep ro rekar bōd ņae er. Rej likūt menin jipan̄ ko an ro jet m̧okta jān er make. Im rej iakwe aolep ajri ro nejin Anij. Eļan̄n̄e menin ekanooj in pen—im em̧ool ejjab pidodo n̄an jabdewōt iadwōj—innām jej aikuj jino kōn juon ikdeleel n̄an kain m̧wil kein im kūr ioon Jemedwōj Ilan̄ eo ej iakwe n̄an jipan̄ kōn en̄jake ko ad. Bok in Mormon ej katakin kōj bwe jej aikuj “jar n̄an Jemād kōn aolep kajoor in bōro, bwe [jen] maron̄ obrak kōn iakwe eo An, eo Eaar leļo̧k ioon aolep ro rej rikaļoor ro an rem̧ool an Nejin, Jisōs Kraist” (Moronai 7:48).
Ij kili kōn juon waanjon̄ak em̧ōj kapene kōn juon ikdeleel me ej aikuj lukkuun aorōk tata n̄an aolep em̧m̧aan im kōrā ro—ro ej kab m̧ōj aer m̧are im ro ejjeļo̧k pāleer. Aolep rej aikuj ikdeleel im m̧ool ilo aer jerbal n̄an kōjparok juon m̧are n̄an indeeo. Ro em̧ōj kadede aer m̧are ilo tampeļ rej aikuj kōm̧m̧an aolep men ko remaron̄ n̄an dāpiji. Ro ejjeļo̧k pāleer rej aikuj ikdeleel n̄an m̧are ilo tampeļ im kōm̧m̧ane m̧oktata. Jodikdik ro im rūm̧m̧an ded ro ejjeļo̧k pāleer rej aikuj anjo̧ jān katak me kien ej watōki bwe rejim̧we ak ilo gospel indeeo ebōd me rej kajejtokjen aorōk in m̧are im neji.7
Em̧m̧aan ro ejjeļo̧k pāleer, jouj im ļōmņak kōn idajon̄jon̄ eo ilo leta in me kar je jān juon sister ejjeļo̧k pāleen. Ekar akweļap kōn “leddik ro ritiljek nejin Anij me rej m̧ool ilo aer kappukot juon rejetaer retiljek, jekdo̧o̧n ak em̧m̧aan ro repilo im tarpok eļan̄n̄e ekkar ak ejjab aer eddo n̄an kappukot leddik rein raibojooj im kālet in Jemedwōj Ilan̄ im tōl er im kōņaan kōm̧m̧an im kōjparok bujen ko rekwojarjar ilo m̧weo im̧ōn Irooj.” Ekar kōjjem̧ļo̧k, “Elōn̄ em̧m̧an ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata ejjeļo̧k pāleer ijin me rej m̧ōņōņō in diwōjļo̧k im limo, im bar jera im mōkadkad, ak ejjeļo̧k n̄an jidik aer ikdeleel n̄an kōm̧m̧ani jabdewōt wūjlepļo̧k n̄an juon kōrā.”8
Ijeļā bwe jet likao ro me rej ikdeleel in kappukot renaaj kōņaan bwe in kakobaik tok ke ewōr jejjo jiron̄ ro me rej ikdeleel n̄an juon m̧are erreo im ajri ro ren kōlaajraki ijin ilaļ ikdeleel ko aer n̄an juon jerbal ak oktak ko jet ilo mour in. Jim̧or m̧aan ro im kōrā ro rej aikuj ikdeleel ejim̧we me enaaj tōl er n̄an mour indeeo.
Jen keememej bwe ikdeleel ko rej kwaļo̧k men ko jej kōttōpari im̧aan tata, im kōttōpar ko im̧aan tata rej ļōme jokālet ko ad, im jokālet ko ad rej ļōme kōm̧m̧an ko ad. N̄an eddeikiļo̧k, ej kōm̧m̧an ko ad im ikdeleel ko ad me rej kōm̧m̧an bwe jen erom̧ juon men, emaron̄ juon m̧ool in m̧ōttā, juon rūkaki ekapeel, ak juon eo ekarbōb n̄an mour indeeo.
Ij kam̧ool kōn Jisōs Kraist, eo me iakwe eo An, katak ko An, im Pinmuur eo An rej kōm̧m̧an bwe aolep men ren kūrm̧ool. Ij jar bwe ilōn̄in ļo̧k aolep men ko jenaaj ikdeleel n̄an erom̧ āinwōt E bwe juon raan jemaron̄ jepļaak n̄an im̧aan Mejān n̄an bōk tarlep in lan̄lōn̄ eo An. Ilo etan Jisōs Kraist, amen.