19:46

Περί όσων έχουμε μετανιώσει και περί αποφάσεων

Από τον Πρόεδρο Ντίτερ Ούχτντορφ

Δεύτερος σύμβουλος στην Πρώτη Προεδρία

Όσο περισσότερο αφιερωνόμαστε στην επιδίωξη τής αγιότητος και τής ευδαιμονίας, τόσο λιγότερο είναι πιθανόν να είμαστε στο μονοπάτι αυτών για τα οποία έχουμε μετανιώσει.

Περί όσων έχουμε μετανιώσει

Πρόεδρε Μόνσον, σε αγαπούμε. Σε ευχαριστούμε για την εμπνευσμένη και ιστορική ανακοίνωση για το κτίσιμο νέων ναών και για την ιεραποστολική υπηρέτηση. Χάριν αυτών, είμαι βέβαιος ότι μεγάλες ευλογίες θα έλθουν σε εμάς και σε πολλές μελλοντικές γενεές.

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, αγαπητοί φίλοι μου! Είμαστε όλοι θνητοί. Ελπίζω ότι αυτό δεν έρχεται ως έκπληξη σε κάποιον.

Κανείς από εμάς δεν θα είναι επί τής γης για μακρύ χρονικό διάστημα. Έχουμε ορισμένα πολύτιμα χρόνια, τα οποία, στην αιώνια προοπτική, μετά βίας ισοδυναμούν με τον βλεφαρισμό τού ματιού.

Και μετά αναχωρούμε. Το πνεύμα μας «φέρν[εται] πάλι εκεί που ήταν πριν, σε εκείνον τον Θεό που [μας] έδωσε ζωή»¹. Ξαπλώνουμε το σώμα μας και αφήνουμε πίσω τα τού κόσμου καθώς περνούμε στο επόμενο μέρος τής υπάρξεώς μας

Όταν είμαστε νέοι, φαίνεται ότι θα ζήσουμε για πάντα. Σκεπτόμαστε ότι υπάρχει ένας απεριόριστος αριθμός ημερών στη ζωή μας και το μέλλον μάς μοιάζει με έναν αδιάσπαστο δρόμο που απλώνεται ατελείωτα εμπρός μας.

Ωστόσο, όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερο τείνουμε να αναπολούμε το παρελθόν και να μένουμε έκπληκτοι από το πόσο σύντομος είναι στην πραγματικότητα αυτός ο δρόμος. Αναρωτιόμαστε πώς μπόρεσαν να περάσουν τα χρόνια τόσο γρήγορα. Και αρχίζουμε να σκεπτόμαστε για τις επιλογές που κάναμε και τα πράγματα που έχουμε κάνει. Κατά τη διαδικασία, θυμόμαστε πολλές γλυκές στιγμές που δίδουν ζεστασιά στην ψυχή μας και αγαλλίαση στην καρδιά μας. Όμως, θυμόμαστε επίσης τα πράγματα για τα οποία έχουμε μετανιώσει -- τα πράγματα που ευχόμαστε να γυρίσουμε πίσω και να αλλάξουμε.

Μία νοσοκόμος, η οποία φροντίζει τον άρρωστο στο τελευταίο επίπεδο ασθενείας, λέει ότι συχνά έχει κάνει μία απλή ερώτηση στους ασθενείς της καθώς προετοιμάζονταν να αναχωρήσουν από αυτήν τη ζωή.

«Έχετε μετανιώσει για κάτι;» ρωτούσε εκείνη².

Ων κάποιος τόσο κοντά σε εκείνη την τελική ημέρα τής θνητότητος, συχνά δίδει διαύγεια στη σκέψη και παρέχει εσώτερη γνώση και προοπτική. Έτσι, όταν αυτοί οι άνθρωποι ερωτήθηκαν για αυτά που είχαν μετανιώσει, άνοιγαν την καρδιά τους. Συλλογίζονταν τι θα άλλαζαν, αν μπορούσαν μόνον να γυρίσουν πίσω το ρολόι.

Καθώς σκεπτόμουν τι είχαν πει, με εντυπωσίασε πώς οι θεμελιώδεις αρχές τού Ευαγγελίου τού Ιησού Χριστού μπορούν να επηρεάσουν την κατεύθυνση τής ζωής μας για καλό, αν τις εφαρμόσουμε μόνο.

Δεν υπάρχει τίποτε μυστηριώδες σχετικώς με τις αρχές τού Ευαγγελίου. Τις έχουμε μελετήσει στις γραφές, τις έχουμε συζητήσει στο Σχολείο Κυριακής και τις έχουμε ακούσει από άμβωνος πολλές φορές. Αυτές οι θείες αρχές και αξίες είναι σαφείς και ευκρινείς· είναι όμορφες, βαθιές και δυνατές και μπορούν ασφαλώς να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε πράγματα να μετανιώσουμε στο μέλλον.

Εύχομαι να είχα περάσει περισσότερο χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπώ

Ίσως αυτό για το οποίο μετάνιωσαν γενικώς γονείς που πέθαιναν και το εξέφρασαν ήταν ότι εύχονταν να είχαν περάσει περισσότερο χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπούν.

Άνδρες, συγκεκριμένως, εξέφρασαν αυτό το κοινό αίσθημα λύπης: «μετάνιωσαν βαθιά που πέρασαν τόσο πολύ από τη ζωή τους αναπτύσσοντας την καριέρα τους»³. Πολλοί είχαν χάσει την ευκαιρία να έχουν ειδικές αναμνήσεις που προέρχονται από το γεγονός ότι πέρασαν χρόνο με την οικογένεια και φίλους. Έχασαν [την ευκαιρία] να αναπτύξουν μία βαθιά σχέση με εκείνους που σήμαιναν πολύ για εκείνους.

Δεν είναι αλήθεια ότι συχνά γινόμαστε τόσο πολυάσχολοι; Και, λυπάμαι που το λέω, θεωρούμε το γεγονός ότι είμαστε πολυάσχολοι ως κάτι αξιέπαινο, σαν να ήταν το ότι είμαστε πολυάσχολοι από μόνο του ένα επίτευγμα ή σημάδι ανωτέρας ζωής.

Είναι;

Σκέπτομαι τον Κύριο και το τέλειο παράδειγμά μας, τον Ιησού Χριστό, και τη σύντομη ζωή Του ανάμεσα στους ανθρώπους τής Γαλιλαίας και τής Ιερουσαλήμ. Έχω προσπαθήσει να Τον φαντασθώ να βιάζεται μεταξύ συγκεντρώσεων ή να κάνει πολλαπλά έργα στη στιγμή, προκειμένου να ολοκληρώσει επείγοντα έργα που είναι στον κατάλογό του για πράγματα προς επιτέλεση.

Δεν μπορώ να το δω.

Αντ’ αυτού, βλέπω τον συμπονετικό και στοργικό Υιό τού Θεού να ζει κάθε ημέρα με έναν σκοπό. Όταν αλληλεπιδρούσε με τους γύρω Του, εκείνοι αισθάνονταν σημαντικοί και αγαπημένοι. Ήξερε την απέραντη αξία των ανθρώπων που συναντούσε. Τους ευλογούσε, εκτελούσε διακονία σε αυτούς. Τους ανύψωνε, τους θεράπευε. Τους έδωσε το πολύτιμο δώρο τού χρόνου Του.

Στην εποχή μας είναι εύκολο να παριστάνουμε απλώς ότι περνούμε χρόνο με άλλους. Με το κλικ τού ποντικιού, μπορούμε να «συνδεθούμε» με χιλιάδες «φίλους» χωρίς ποτέ να χρειασθεί να αντικρύσουμε πρόσωπο με πρόσωπο έναν από αυτούς. Η τεχνολογία μπορεί να είναι κάτι το υπέροχο και είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη, όταν δεν μπορούμε να είμαστε κοντά στα αγαπημένα μας πρόσωπα. Η σύζυγός μου και εγώ ζούμε πολύ μακριά από πολύτιμα μέλη τής οικογένειας. Ξέρουμε πώς είναι αυτό. Εντούτοις, πιστεύω ότι δεν πηγαίνουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, ατομικώς και ως κοινωνία, όταν ο πιο συχνός τρόπος που επικοινωνούμε με την οικογένεια ή τους φίλους είναι με το αναρτούμε εκ νέου αστείες φωτογραφίες, να προωθούμε ασήμαντα πράγματα ή να διασυνδέουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα σε ιστοτόπους στο Διαδίκτυο. Υποθέτω ότι υπάρχει ένα μέρος γι’ αυτό το είδος δραστηριότητας, αλλά πόσο χρόνο είμαστε πρόθυμοι να δαπανήσουμε σε αυτό; Αν αποτύχουμε να προσφέρουμε τον καλύτερο εαυτό μας και τον αμέριστο χρόνο μας σε όσους είναι πράγματι σημαντικοί για εμάς, μία ημέρα θα το μετανιώσουμε.

Ας αποφασίσουμε να περιβάλλουμε με στοργή όσους αγαπούμε, δαπανώντας σημαντικό χρόνο μαζί τους, κάνοντας πράγματα μαζί και αναπτύσσοντας πολύτιμες αναμνήσεις.

Εύχομαι να είχα εκπληρώσει τις δυνατότητές μου

Κάτι άλλο για το οποίο έχουν μετανιώσει οι άνθρωποι και το εξέφρασαν ήταν ότι απέτυχαν να γίνουν το άτομο που αισθάνονταν ότι θα μπορούσαν και θα έπρεπε να γίνουν. Όταν αναπόλησαν τη ζωή τους, συνειδητοποίησαν ότι ποτέ δεν εκπλήρωσαν τις δυνατότητές τους, ότι πάρα πολλά πράγματα έμειναν ανολοκλήρωτα.

Δεν κάνω λόγο εδώ για την αναρρίχηση στη σκάλα τής επιτυχίας στα διάφορα επαγγέλματά μας. Αυτή η σκάλα, όσο και μεγάλη κι αν φαίνεται επάνω σε αυτήν τη γη, δεν ισοδυναμεί με πολλά στο μέγα, αιώνιο ταξίδι που μας αναμένει.

Αντιθέτως, κάνω λόγο για το να γίνουμε το άτομο που προόριζε ο Θεός, ο Επουράνιος Πατέρας μας, να γίνουμε.

Φθάνουμε σε αυτόν τον κόσμο, όπως είπε ο ποιητής, «περαστικά σύννεφα δόξας»⁴ από την προγήινη ζωή.

Ο Επουράνιος Πατέρας βλέπει τις αληθινές μας δυνατότητες. Γνωρίζει πράγματα για εμάς που δεν τα γνωρίζουμε εμείς. Μάς παρακινεί κατά τη διάρκεια τής ζωής μας να εκπληρώσουμε το μέτρο τής δημιουργίας μας, να ζούμε χρηστή ζωή και να επιστρέψουμε στην παρουσία Του.

Τότε γιατί αφιερώνουμε τόσο πολύ από τον χρόνο και την ενέργειά μας σε πράγματα που είναι τόσο παροδικά, τόσο ασήμαντα και τόσο επιφανειακά; Αρνούμαστε να δούμε την ανοησία στην επιδίωξη των επουσιωδών και εφήμερων;

Δεν θα ήταν σοφότερο να «θησαυρίζ[ουμε] στον εαυτό [μ]ας θησαυρούς στον ουρανό, όπου ούτε σκουλήκι ούτε σκουριά τους αφανίζουν και όπου κλέφτες δεν κάνουν διάρρηξη ούτε κλέβουν»;⁵

Πώς το κάνουμε αυτό; Ακολουθώντας το παράδειγμα τού Σωτήρος, ενσωματώνοντας τις διδασκαλίες Του στη ζωή μας και αγαπώντας αληθινά τον Θεό και τους συνανθρώπους μας.

Ασφαλώς δεν μπορούμε να το κάνουμε, αν προσεγγίζουμε τη μαθητική ιδιότητα απρόθυμα, ενδιαφερόμενοι πόσο θα μας πάρει και κάνοντας παράπονα για το τι πρέπει να κάνουμε.

Όταν αφορά στο να ζούμε το Ευαγγέλιο, δεν θα πρέπει να είμαστε σαν το αγόρι που βούτηξε το δάχτυλό του μέσα στο νερό και μετά ισχυριζόταν ότι πήγε για κολύμπι. Ως υιοί και θυγατέρες τού Επουράνιου Πατέρα, είμαστε ικανοί για τόσα πολλά περισσότερα. Γι’ αυτό, οι καλές προθέσεις δεν είναι αρκετές. Πρέπει να κάνουμε. Ακόμη κάτι πιο σημαντικό, πρέπει να γίνουμε αυτό που θέλει να γίνουμε ο Επουράνιος Πατέρας μας.

Το να διακηρύττουμε τη μαρτυρία μας για το Ευαγγέλιο είναι καλό, αλλά το να είμαστε ένα ζωντανό παράδειγμα τού αποκατεστημένου Ευαγγελίου είναι καλύτερο. Το να επιθυμούμε να είμαστε πιο πιστοί στις διαθήκες μας είναι καλό. Στην πραγματικότητα, το να είμαστε πιστοί σε ιερές διαθήκες --συμπεριλαμβανομένου να ζούμε ενάρετη ζωή, να πληρώνουμε τη δεκάτη μας και τις προσφορές μας, να τηρούμε τον Λόγο Σοφίας και να υπηρετούμε όσους είναι σε ανάγκη-- είναι πολύ καλύτερο. Το να ανακοινώνουμε ότι θα αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο για οικογενειακή προσευχή, μελέτη των γραφών και ψυχωφελείς οικογενειακές δραστηριότητες είναι καλό, αλλά στην πραγματικότητα το να κάνουμε όλα αυτά τα πράγματα σταθερά, θα φέρει επουράνιες ευλογίες στη ζωή μας.

Η ιδιότητα τού μαθητού είναι η επιδίωξη τής αγιότητος και τής ευδαιμονίας. Είναι το μονοπάτι προς τον καλύτερο και ευτυχέστερο εαυτό μας.

Ας αποφασίσουμε, λοιπόν, να ακολουθήσουμε τον Σωτήρα και να εργασθούμε με επιμέλεια, ώστε να γίνουμε το άτομο που προοριζόμασταν να γίνουμε. Ας ακούσουμε και ας υπακούσουμε στις προτροπές τού Αγίου Πνεύματος. Καθώς το κάνουμε, ο Επουράνιος Πατέρας θα μάς αποκαλύψει πράγματα που ποτέ δεν γνωρίζαμε για τον εαυτό μας. Θα φωτίσει το μονοπάτι εμπρός και θα ανοίξει τα μάτια μας, προκειμένου να δούμε τα άγνωστα και ίσως αφάνταστα ταλέντα μας.

Όσο περισσότερο αφιερωνόμαστε στην επιδίωξη τής αγιότητος και τής ευδαιμονίας, τόσο λιγότερο είναι πιθανόν να είμαστε στο μονοπάτι αυτών για τα οποία έχουμε μετανιώσει. Όσο περισσότερο βασιζόμαστε στη χάρη τού Σωτήρος, τόσο περισσότερο θα αισθανόμαστε ότι είμαστε στην τροχιά την οποίαν έχει προορίσει ο Πατέρας μας στους Ουρανούς για εμάς.

Εύχομαι να είχα επιτρέψει στον εαυτό μου να είναι ευτυχέστερος

Κάτι άλλο που μετάνιωσαν όσοι ήξεραν ότι πέθαιναν μπορεί να προκαλεί κάπως έκπληξη. Εύχονταν να είχαν επιτρέψει στον εαυτό τους να ήταν ευτυχέστερος.

Τόσο συχνά εμπλεκόμαστε στην ψευδαίσθηση ότι υπάρχει κάτι πέραν τής δυνατότητάς μας που θα μας έφερνε ευδαιμονία: μία καλύτερη οικογενειακή κατάσταση, μία καλύτερη οικονομική κατάσταση ή το τέλος μίας δοκιμασίας που μας δυσκόλεψε.

Όσο μεγαλώνουμε, τόσο αναπολούμε το παρελθόν και συνειδητοποιούμε ότι οι εξωτερικές συνθήκες δεν έχουν πραγματικώς σημασία ούτε καθορίζουν την ευδαιμονία μας.

Εμείς έχουμε σημασία. Εμείς καθορίζουμε την ευδαιμονία μας

Εσείς και εγώ ευθυνόμαστε τελικώς για τη δική μας ευδαιμονία.

Η σύζυγός μου, η Χάριετ, και εγώ μάς αρέσει να κάνουμε ποδηλασία. Είναι υπέροχο να βγαίνεις έξω και να απολαμβάνεις τις ομορφιές τής φύσεως. Έχουμε συγκεκριμένες διαδρομές που μάς αρέσει να πηγαίνουμε με το ποδήλατο, αλλά δεν προσέχουμε τόσο πολύ πόσο μακριά πηγαίνουμε ή πόσο γρήγορα ταξιδεύουμε εν συγκρίσει με άλλους ποδηλάτες.

Εντούτοις, σκέπτομαι περιστασιακώς ότι θα πρέπει να είμαστε λίγο πιο ανταγωνιστικοί. Μέχρι που σκέπτομαι ότι θα μπορούσαμε να έχουμε καλύτερο χρόνο ή βόλτα με το ποδήλατο με μεγαλύτερη ταχύτητα, μόνο εάν ωθούσαμε τον εαυτό μας λίγο περισσότερο. Και τότε, ενίοτε, μέχρι που κάνω το μέγα λάθος να αναφέρω αυτήν την ιδέα στην υπέροχη σύζυγό μου.

Η συνήθης αντίδρασή της σε προτάσεις μου αυτής τής φύσεως είναι πάντοτε πολύ ευγενής, πολύ ξεκάθαρη και πολύ άμεση. Χαμογελά και λέει: «Ντίτερ, δεν είναι αγώνας· είναι ταξίδι. Απόλαυσε τη στιγμή».

Πόσο δίκιο έχει!

Ενίοτε στη ζωή εστιάζουμε τόσο στη γραμμή τερματισμού που αποτυγχάνουμε να βρούμε χαρά στο ταξίδι. Δεν πηγαίνω για ποδηλασία με τη σύζυγό μου, επειδή ενθουσιάζομαι για τον τερματισμό. Πηγαίνω, επειδή η εμπειρία να είμαι μαζί της είναι γλυκιά και απολαυστική.

Δεν φαίνεται ανόητο να χάνουμε γλυκές και χαρούμενες εμπειρίες, επειδή προσδοκούμε συνεχώς τη στιγμή κατά την οποία θα τελειώσουν;

Ακούμε όμορφη μουσική, περιμένοντας να σβήσει η τελευταία νότα, προτού επιτρέψουμε στον εαυτό μας να την απολαύσει πραγματικώς; Όχι. Ακούμε και συνδεόμαστε με τις παραλλαγές τής μελωδίας, τού ρυθμού και τής αρμονίας σε όλη τη σύνθεση.

Λέμε τις προσευχές μας μόνον με το «αμήν» ή το τέλος κατά νου; Ασφαλώς όχι. Προσευχόμαστε, για να είμαστε κοντά στον Επουράνιο Πατέρα μας, για να λάβουμε το Πνεύμα Του και να νιώσουμε την αγάπη Του.

Δεν θα πρέπει να περιμένουμε να γίνουμε χαρούμενοι μέχρι να φθάσουμε σε κάποιο μελλοντικό σημείο, για να ανακαλύψουμε μόνο ότι η ευδαιμονία ήταν ήδη διαθέσιμη -- πάντοτε! Η ζωή δεν προορίζεται να εκτιμάται μόνον αναδρομικώς. «Αυτή είναι η ημέρα που έκανε ο Κύριος…», έγραψε ο ψαλμωδός. «Ας αγαλλιάσουμε, και ας ευφρανθούμε σ’ αυτή»⁶.

Αδελφοί και αδελφές, ασχέτως των συνθηκών μας, ασχέτως των δυσκολιών ή των δοκιμασιών μας, υπάρχει κάτι σε κάθε ημέρα να απολαμβάνουμε και να περιβάλλουμε με στοργή. Υπάρχει κάτι σε κάθε ημέρα που μπορεί να φέρει ευγνωμοσύνη και χαρά μόνον εάν το δούμε και το εκτιμήσουμε.

Ίσως θα πρέπει να βλέπουμε λιγότερο με τα μάτια μας και περισσότερο με την καρδιά μας. Αγαπώ το παράθεμα: «Κάποιος βλέπει ξεκάθαρα μόνο με την καρδιά. Οτιδήποτε ουσιώδες είναι αόρατο στα μάτια»⁷.

Έχουμε προσταχθεί «δοξολογ[ούμε] τα πάντα»⁸. Έτσι, δεν είναι καλύτερα να βλέπουμε με τα μάτια και την καρδιά μας ακόμη και τα μικρά πράγματα για τα οποία μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες, αντί να μεγαλύνουμε τα αρνητικά στην τρέχουσα κατάστασή μας;

Ο Κύριος έχει υποσχεθεί: «Και εκείνος που δέχεται τα πάντα με ευγνωμοσύνη, θα γίνει ένδοξος. Και τα επίγεια θα του προστεθούν, εκατονταπλάσια, μάλιστα, κι ακόμα περισσότερα»⁹.

Αδελφοί και αδελφές, με τις άφθονες ευλογίες τού Επουράνιου Πατέρα μας, το γενναιόδωρο Του σχέδιο σωτηρίας, τις θείες αλήθειες τού αποκατεστημένου Ευαγγελίου και τις πολλές ομορφιές αυτού τού θνητού ταξιδιού «δεν έχουμε τάχα αιτία να αγαλλιάζουμε;»¹⁰

Ας αποφασίσουμε να είμαστε ευτυχισμένοι ασχέτως των συνθηκών μας.

Περί αποφάσεων

Μία ημέρα θα κάνουμε αυτό το αναπόφευκτο βήμα και θα περάσουμε από αυτήν τη θνητή σφαίρα στην επόμενη κατάσταση. Μία ημέρα θα αναπολήσουμε τη ζωή μας και θα αναρωτηθούμε αν θα μπορούσαμε να ήμαστε καλύτεροι, να είχαμε πάρει καλύτερες αποφάσεις ή να είχαμε χρησιμοποιήσει τον χρόνο μας πιο συνετά.

Για να αποφύγουμε ορισμένα από τα πιο βαθιά μετανιώματα τής ζωής, θα ήταν συνετό να πάρουμε ορισμένες αποφάσεις σήμερα. Συνεπώς, ας:

Αποφασίσουμε να δαπανούμε περισσότερο χρόνο με όσους αγαπούμε.
Αποφασίσουμε να προσπαθούμε πιο ένθερμα να γίνουμε το άτομο που θέλει να γίνουμε ο Θεός.
Αποφασίσουμε να βρούμε ευδαιμονία, ασχέτως των συνθηκών μας.

Είναι η μαρτυρία μου ότι πολλά από τα βαθύτατα μετανιώματα τού αύριο μπορούν να αποτραπούν, ακολουθώντας τον Σωτήρα σήμερα. Αν έχουμε αμαρτήσει ή κάνει λάθη --αν έχουμε κάνει επιλογές για τις οποίες τώρα μετανιώνουμε-- υπάρχει η πολύτιμη δωρεά τής εξιλέωσης τού Χριστού μέσω τής οποίας μπορούμε να συγχωρηθούμε. Δεν μπορούμε να πάμε πίσω στον χρόνο και να αλλάξουμε το παρελθόν, αλλά μπορούμε να μετανοήσουμε. Ο Σωτήρας μπορεί να εξαλείψει τα δάκρυά μας για όσα έχουμε μετανιώσει¹¹ και να απομακρύνει το φορτίο των αμαρτιών μας¹². Η εξιλέωσή Του μάς επιτρέπει να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και να προχωρήσουμε με καθαρά χέρια, αγνή καρδιά¹³ και αποφασιστικότητα να κάνουμε καλύτερα και ειδικώς να γίνουμε καλύτεροι.

Ναι, αυτή η ζωή περνά γοργά· οι ημέρες μας φαίνεται ότι σβήνουν γρήγορα και ο θάνατος φαίνεται τρομακτικός μερικές φορές. Παρά ταύτα, το πνεύμα μας θα εξακολουθήσει να ζει και μία ημέρα θα ενωθεί με το ανεστημένο σώμα μας, για να λάβει αθάνατη δόξα. Δίδω επίσημη μαρτυρία ότι χάριν τού ευσπλαχνικού Χριστού θα ζήσουμε όλοι ξανά και για πάντα. Χάριν τού Σωτήρος και Λυτρωτή μας, μία ημέρα θα καταλάβουμε αληθώς και θα αγαλλιάσουμε με το νόημα από τα λόγια «το κεντρί τού θανάτου καταπιώθηκε με τον Χριστό»¹⁴.

Το μονοπάτι προς την εκπλήρωση τού θείου προορισμού μας ως υιών και θυγατέρων τού Θεού είναι αιώνιο. Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές μου, αγαπητοί φίλοι, πρέπει να αρχίσουμε να βαδίζουμε σε αυτό το αιώνιο μονοπάτι σήμερα. Δεν μπορούμε να παίρνουμε δεδομένη ούτε μία ημέρα. Προσεύχομαι ώστε να μην περιμένουμε μέχρι να είμαστε έτοιμοι να πεθάνουμε, προτού μάθουμε πραγματικώς να ζούμε. Στο ιερό όνομα τού Ιησού Χριστού, αμήν.