Iakwe—ej Pedped in Katak ko an Ko̧jpeļ
Jān Būreejtōn Thomas S. Monson
Jeban lukkuun iakwe Anij eļan̄n̄e jeban iakwe iakwe rito itak ro m̧ōttad ilo iaļ in ilo mour in.
Ro jeiū im jatū jitōnbōro, ke Rilo̧mo̧o̧r eo eaar kwaļo̧k ilubwilijin armej ro, kar kajjitikin E jen juon rikōm̧m̧an kien, “M̧aajta, ewi wōt kien in eļap ilo kien ko?”
Matu ej reko̧o̧te bwe Jisōs eaar uwaak:
“Kwōn yokwe Irooj am̧ Anij kōn aolepen būruom̧ im kōn aolep am̧, im kōn am̧ ļōmņak otemjej.
“En̄in kien eo eļap im m̧okta.
“Im eo kein ka ruo āinwōt in, Kwōn yokwe ri turum̧ im āinwōt kwe.”1
Mark ej kōjem̧ļo̧k bwebwenato in ippān naan ko an Rilo̧mo̧o̧r eo: “Ejjeļo̧k bar juon kien eļap jān kein.”2
Jeban maron̄ lukkuun iakwe Anij eļan̄n̄e jeban iakwe rito itak ro m̧ōttad ilo iaļ in imour in. Einļo̧k wōt, jeban lukkuun iakwe riturir eļan̄n̄e jeban iakwe Anij, Jemedwōj aolep. Rijilōk Paul ej ba n̄an kōj, “Im kien in ipped jān E, bwe eo ej yokwe Anij, en barāinwōt yokwe jein im jatin.”3 Kōj aolep rej jetōb ajri ro nejin Jemedwōj Ilan̄ im, kōj aolep, rej jemjen jemjati. Ilo ad dāpij m̧ool in ilo ļōmņak, iakwe aolep ajri ro nejin Anij enaaj erom pidodo.
Ilo m̧ool, iakwe ej lukkuun pedped in katak ko an ko̧jpeļ, eo im Jisōs Kraist ej ad Riwaanjon̄ak. Mour eo An ekar juon bwebwenato in iakwe. Eaar kōmour rinan̄inmej; Eaar kotak eo kar kowaane; Eaar lo̧mo̧o̧ren rijerawiwi eo. Ilo jem̧ļo̧kin rinana ro raar bōk mour eo An. Im ej wōt jan̄ naan kein jen toļ Golgotha: “Jema, Kwōn joļo̧k rueir; bwe re jaje ta eo rej kōm̧m̧ane.”4—waanjon̄ak eo eļap ilo tūriam̧o im iakwe an mour.
Elōn̄ kadkad ko rej waļo̧k ko an iakwe, āinwōt jouj, kijenmej, jab ļōmņak kōn kōj make, meļeļe, im jeorļo̧k bōd. Ilo iaiaio ko ad aolep, men kein im ko jet āinwōt kadkad ko renaaj jipan̄ kam̧ool iakwe eo ilo būruwōd.
Ad iakwe enaaj waļo̧k ilo m̧akūtkūt ko ad n̄an doon jen raan n̄an raan. Men eo eaorōk naaj ad maron̄ kile aikuj an juon armej innām uwaak n̄ane. Aolep iien iaar kōjparok en̄jake eo ej waļo̧k ilo boem in ekadu:
Iaar jan̄ ilo bon̄ōn eo
Bwe kaduin aō maron̄ loe
Bwe n̄an aikuj an juon eaar kōm̧m̧an aō pilo;
Ak n̄an tōre in ilo mour e aō ij jan̄in
Aaet en̄jake jidik ajļo̧k
Ļapļo̧k jouj eaar menin aikuj.5
Iaar kile kōn juon en̄jake ej em̧akūt kōn waanjon̄ak an iakwe in jouj—juon eo eaar ejjeļo̧k kōtmāne jen waļo̧k ko an. Iiō in ekar 1933, kōnke tōre eo jarata eļap jen jabwe jeram̧m̧an ilo Amedka, jerbal ilo jikin jerbal ekar jab bwe. Jikin eo ekar m̧ōttan ko turear in United States. Arlene Biesecker ej kab kadiwōjļo̧k jān high school. Ālkin juon iien kappok jerbal eaitok, eaar maron̄ bōk jerbal ilo juon im̧ōn kōm̧m̧an nuknuk āinwōt juon rikeke. Rijerbal ro ilo m̧ōn kōm̧m̧an nuknuk eo raar kōļļā jen kajjojo m̧ōttannuknuk ko rejim̧we im dedeļo̧k raar kiiji ippān doon. N̄e elōn̄ m̧ōttan nuknuk ko rej kiiji, eļapļo̧k kōļļā ko aer.
Juon raan ālkin an kar jino ilo m̧ōn kōm̧m̧an nuknuk eo, Arlene eaar apan̄ kōn juon jekjek eo eaar kōm̧m̧an an pok im illu. Eaar jijet iturin mejin eo kajjieon̄ tūm̧ tōreej ko rebōd n̄an kadedeļo̧k m̧ōttan nuknuk eo eaar jerbale. Āinwōt ejjeļo̧k en eaar jipan̄ e, n̄an aolep rikeke ro jet raar aikuj kōkairiir n̄an kam̧ōj elōn̄ m̧ōttan nuknuk ko jon̄an wōt aer maron̄. Arlene eaar en̄jake ejjeļo̧k jipan̄ im jako kōjatdikdik. Eaar jino jan̄.
Iturājet jān Arlene eaar jijet Bernice Rock. Eaar rūtto im ļapļo̧k jeļā ippān āinwōt juon rikeke. Lale an Arlene būrom̧ōj, Bernice eaar bōjrak jen an jerbal im etal n̄an turin Arlene, leļo̧k n̄an e kōmeļeļe im jipan̄ ilo jouj. Eaar pād wōt m̧ae Arlene eaar leke im kar maron̄ jeļā kadedeļo̧k m̧ōttan nuknuk eo. Innām Bernice eaar ro̧o̧l n̄an mejin eo an make, luuji iien eo em̧m̧an n̄an kadedeļo̧k elōn̄ m̧ōttan nuknuk ko āinwōt emaron̄ kar, eaar ke jab jipan̄.
Jen juon m̧akūtkūt in iakwe ejouj, Bernice im Arlene raar erom m̧ōtta ro. Kajjojo raar m̧are im ewōr nejier. Jet iien ilo 1950 ko, Bernice, eo eaar juon membōr in Kabun̄ in, kar leļo̧k n̄an Arlene im baam̧le eo an juon kape in Bok in Mormon. Ilo 1960, Arlene im ļeo pāleen im ajri ro nejin rekar peptaij membōr in Kabun̄ in. Tokālik raar liāp ilo juon tampeļ ekwojarjar an Anij.
Āinwōt juon uwaak in tūriam̧o kar kwaļo̧k jen Bernice ke eaar etal ilo iaļ eo an n̄an jipan̄ juon eo eaar jab jeļā kajjeen ak eo eaar pād ilo būrom̧ōj im aikuj jipan̄, kajjojo ro ban bwini, remour im remej, kiiō rej lan̄lōn̄ kōn kain̄i in lo̧mo̧o̧r ko an ko̧jpeļ eo.
Aolep raan ilo mour ko am̧, kōm̧ ar bōk iien ko rem̧m̧an n̄an kwaļo̧k iakwe im jouj n̄an ro peļaakim̧. Būreejtōn Spencer W. Kimball eaar ba: “Jej aikuj keememej bwe armej ro jaar ioon er ilo parking lot ko, opiij ko, erbeta ko, im jabdewōt jikin rej m̧ōttan armej ro Anij eaar litok n̄an iakwe im jerbal n̄an er. Enaaj kōm̧m̧an ad em̧m̧anļo̧k jidik n̄an kōnono kōn armej ro jeid im jatid n̄e jeban iakwe ro rej pād ipeļaakid āinwōt ro jeid im jatid.”6
Iien ko ad rem̧m̧an n̄an kwaļo̧k ad iakwe rej itok ilo ejjeļo̧k kōtmāne. Juon waanjon̄ak āinwōt juon iien eaar waļo̧k ilo juon bwebwenato ilo nuuj peba ilo Oktoba in 1981. Iaar lukkuun in bwilōn̄ kōn iakwe im tūriam̧o kar kwaļo̧k ke iaar kōjparok bwebwenato eo ilo baeļ ko aō ium̧win 30 iiō ko.
Bwebwenato in ej kwaļo̧k jen juon tūreeb eaar kajju an Alaska Airline jān Anchorage, Alaska, n̄an Seattle Washington—juon tūreeb ej bōk 150 pajinjea ro—kar ukōt iaļen n̄an juon jikin ilo Alaska n̄an maron̄ kōkkelo̧k juon ajri eļap an jorrāān. Ļaddik eo ruo iiō rūttoon eaar m̧wijm̧wij im jepelļo̧k juon eke ipein ke eaar wōtlo̧k ioon juon kūlaaj ke eaar ikkure iturin m̧weo im̧ōn. Bukwōn eo eaar 450 maeļ (725 km) turōk in Anchorage im eaar jab pād ilo iaļ an baļuun eo. Kōn menin, taktō ro raar kajjieon̄ jipan̄ ļaddik eo jilkinļo̧k idin in kajjitōk n̄an jipan̄, im bwe tūreeb eo eaar oktak iaļen n̄an bōk ļaddik eo im bōkļo̧k n̄an Seattle bwe en maron̄ taktō ilo juon aujpitōļ.
Ke baļuun eo eaar jok iturin jikin eo, taktō ro raar kepaak pailōt eo bwe ļaddik eo eaar ļap an to̧o̧r bōtōktōkin emaron̄ jab mour jen tūreeb eo n̄an Seattle. Juon jokālet eaar kōm̧m̧an n̄an kelo̧k bar 200 m̧aeļ (320 km) diwōjļo̧k n̄an Juneau, Alaska, bukwōn eo epaaketata im ewōr aujpitōļ ie.
Ālkin kōm̧akūtļo̧k ļaddik eo n̄an Juneau, baļuun eo eaar jibadōkļo̧k Seattle, kiiō awa ko rerum̧ij jidik jen jikejuuļ eo. Ejjeļo̧k juon pajinjea eaar aitwerōk, men̄e eanan̄in aolepāer renaaj kar luuji appointment ko im baļuun ko aer. Ilo m̧ool, ke minit im awa ko raar eļļāļo̧k, raar ae jāān ko, kōm̧m̧ane juon jon̄an eo eļap n̄an ļaddik eo im baam̧le eo an.
Ke baļuun eo ekar epaak an jok ilo Seattle, pajinjea ro raar jino em̧ōņōņō ke paiļōt eo eaar kōjjeļļā bwe eaar bōk juon ennaan jen rātio bwe ļaddik eo eaar em̧m̧an an pād.7
N̄an n̄a ļōmņak eo aō eaar itok naan ko jen jeje ko rekwojarjar: “Iakwe-em̧ool ej iakwe eo erreo an Kraist, … im jabdewōt eo lo e ippān ilo raan eo āliktata, enaaj em̧m̧an ippān.”8
Ro jeiū im jatū, jet iaan iien ko ad reļļap n̄an kwaļo̧k ad iakwe naaj ilowaan wall ko an m̧ōko im̧ōd. Iakwe ej aikuj m̧ōttan eo eaorōk tata an mour an baam̧le, im jet iien ejjab waļo̧k. Ijin emaron̄ ejjeļo̧k kijenmej, eļap akwāāl, eļap ire, eļap jan̄. Būreejtōn Gordon B. Hinckley eaar kajjitōk: “Etke ej bwe [ro] je [lukkuun] iakwe er rej bōk naan ko reddo? Etke bwe [kōj] jet iien n̄e jej kōnono jej kajjieon̄ kōmetak bwen lukkuun kakkure en̄jake?”9 N̄an uwaak ko n̄an kajjitōk kein remaron̄ oktak n̄an kōj kajjojo, im m̧ool eo ej bwe un ko rej jab aorōk. Eļan̄n̄e jenaaj kōjparok kien eo n̄an iakwe doon, jej aikuj kōm̧m̧an n̄an doon kōn jouj im kautiej.
Aaet enaaj wōr iien n̄e kauwe ej menin aikuj n̄an jerbale. Jen keememej, ijoke, kapilōk eo loe ilo Doctrine and Covenants—āinwōt, bwe n̄e ej menin aikuj n̄an kōj n̄an eņo̧uk doon, kōj ālkin wōt rej kwaļo̧k juon ļapļo̧k in iakwe.10
Inaaj kōjatdikdik bwe jenaaj kajjieon̄ aolep iien kile im maron̄ kautiej n̄an ļōmņak ko im en̄jake im jekjek ko an ro ipeļaakid. Jen jab kainebata ak kajook. Ijjelo̧kin, jen tūriam̧o im rōjan̄. Jej aikuj mejmejkaruo bwe jen jab kakkure leke eo an bar juon jen jerwaan in kōnono im kōm̧m̧an.
Jeorļo̧k bōd rej aikuj ippān doon ilo iakwe. Ilo baam̧le ko ad, barāinwōt ippān ro m̧ōttad, ijo emaron̄ lōn̄ en̄jake ko remetak im jab errā ko. Bar juon alen, ejjab aorōk bwe kar ewi jon̄an dik in unin kōnono eo. Emaron̄ jab im jab aikuj in pād n̄an eo enana, n̄an rilulu, im ļaptata n̄an kakkure. Jekpen ņae ro jet kōn men ko rebōd raar kōm̧m̧ani ebōbrae ad ājmour jen en̄jake eo. Jeorļo̧k bōd wōt ej mour.
Kōrā eo eakwe eo ej kab mejļo̧k kar lotok n̄a juon raan im ilo ejjeļo̧k kōtmāne eaar jiron̄ tok n̄an jet ajļo̧k ko. Eaar kōnono kōn juon m̧akūtkūt eaar bōk jikin elōn̄ iiō ko m̧okta im kitbuuj juon rikallib riturin, juon m̧ōtta em̧m̧an ak liin im ļeo pāleen raar jab errā ippān ilo jet jekjek ko. Juon raan rikallib in eaar kajjitōk eļan̄n̄e emaron̄ kar bōk iaļ eo ekadu ilo jikin in an kōrā in n̄an an tōpar jo jikin. Ilo iien in liin eaar bōjrak an kōnono n̄an n̄a im, ilo an ānbwinin kalikkar ilo ainikien, eaar ba, “Būratōr Monson, iaar jab kōtļo̧k an kijoone jikin in aō iien in ak jabdewōt iien tokālik ak eaar kajjitōk ippān n̄an bōk iaļ eo eaitok etetal laļ bwen tōpar ijo jikin. Iaar bōd, im ij ajļo̧k kake. Em̧ootļo̧k kiiō, ak o, ikōņaan kar ba n̄an e, ‘Lukkuun joļo̧k aō bōd.’ Ewi wāween aō maron̄ lōn̄ aō bar iien n̄an maron̄ jouj.”
Ke ij ron̄jake e, eaar itok n̄an ļōmņak eo aō būrom̧ōj eļap jen etale in an John Greenleaf Whittier: “Iaan aolep naan in būrom̧ōj in lo̧ ak pen, kabūrom̧ōjtata ko rej erkein: ‘Emaron̄ kar!’”11 Ro jeiū im jatū, ilo ad kōm̧m̧an n̄an ro jet kōn iakwe im naan ko rejouj, jenaaj kowaan kajjojo ajļo̧k ko.
Iakwe ej kwaļo̧k ilo elōn̄ wāween ko maron̄ kili: ettōn̄ dikdik, jeaļ, naan ejouj, kautiej. Kwaļo̧k ko jet remaron̄ jab eļļaaj, āinwōt kwaļo̧k itok limo ilo m̧akūtkūt an ro jet, katakin pedped in juon katak kōn jouj im kijenmej, loļo̧k juon eo enan̄inmej ak eo eluji m̧weo im̧ōn. Naan kein im kōm̧m̧an kein im elōn̄ ko jet maron̄ kōnono ilo iakwe.
Dale Carnegie, juon rijeje im rikōnono in Amedka ebun̄bun̄, kar tōmak bwe kajjojo armej ewōr ippān make “kajoor eo n̄an kōļapļo̧k jon̄an waļo̧k [eo] n̄an m̧ōņōņō an laļ in … jen leļo̧k jejjo naan in kam̧oolol ejouj n̄an juon eo emake iaan im ebbeer.” Eaar ba, “Bōlen kwonaaj meļo̧kļo̧k ilju naan ko rejouj kwoj ba rainin, ak eo ej būki emaron̄ karoōki ium̧win iien mour.”12
Jen jino kiiō, menin aolep raan, n̄an kwaļo̧k iakwe n̄an aolep ajri ro nejin Anij, men̄e er rej membōr in baam̧le eo ad, ro m̧ōttad, ro jej kab ioon er, ak ruwamaijet ro. Ilo ad jerkak kajjojo jibbon̄, jen ļōmņak in uwaak kōn iakwe im jouj n̄an jabdewōt emaron̄ itok im̧aan ad iaļ.
Ilōn̄ in meļeļe, ro jeiū im jatū, ej iakwe eo an Anij n̄an kōj. Kōnke iakwe in, E eaar jilkintok Nejin, eo eaar iakwe kōj n̄an leļo̧k mour eo An kōn kōj, bwe jen maron̄ bōk mour indeeo. Ilo ad itok n̄an meļeļe menin letok in ban keidi, būruwōd enaaj obrak kōn iakwe n̄an Jemed Indeeo, n̄an ad Rilo̧mo̧o̧r, im n̄an aolep armej. Bwe menin en maron̄ barāinwōt ej aō jar ilo etan ekwojarjar Jisōs Kraist, amen.