“Texkanaaq sa’ lin rahom”
Lix rahom li Dios wan chi junelik ut junelik taakanaaq, a’b’anan li k’a’ru taqak’ul tixk’am rib’ rik’in k’a’ru naqab’aanu rik’in lix rahom.
Li Santil Hu naxk’ut chiqu naq “li Dios a’an rahok.” A’an tz’aqal xjalam-uuch li rahok, ut laa’o naqakanab’ qib’ chi naab’al chiru li rahok a’an, li junelik nakana. Jo’ kixye li Awa’b’ej Thomas S. Monson, “Wan lix rahom li Dios choq’ aawe, maak’a’ naxye ma nakak’oxla naq aak’ulub’ lix rahom. Aran wan chi junelik.”
K’iila pay chanru naru aatinak chirix lix rahom li Dios. Jun li aatin li ab’inb’il chi kok’ aj xsa’ anajwan a’an naq lix rahom li Dios wan “chi maak’a’ patz’b’il.” Us ta maare naru xyeeb’al naq yaal a’in, li aatin chi maak’a’ patz’b’il maab’ar natawman sa’eb’ li loq’laj hu. Yeeb’il b’an sa’eb’ li loq’laj hu naq lix rahom a’an “xnimal ru ut sachb’a-ch’oolejil rahok,” “tz’aqal rahok,” “rahok li natojok-ix,” ut “rahok wank chi junelik.” Mas useb’ wi’chik li aatin a’in, xb’aan naq li aatin chi maak’a’ patz’b’il chanchan yoo chixyeeb’al li k’a’ru moko yaal ta chirix lix rahom li Dios, jo’ naq li Dios nokoxkanab’ chixb’aanunkil chixjunil ut naxkuy yalaq k’a’ru naqab’aanu xb’aan naq lix rahom wan chi maak’a’ patz’b’il, malaj naq li Dios maajun taqlahom naxk’e xb’aan naq lix rahom wan chi maak’a’ patz’b’il, malaj naq chiqajunilo kolb’ilo sa’ lix awa’b’ejihom li Dios, xb’aan naq lix rahom li Dios wan chi maak’a’ patz’b’il. Lix rahom li Dios wan chi junelik ut junelik taakanaaq, a’b’anan li k’a’ru taqak’ul tixk’am rib’ rik’in k’a’ru naqab’aanu rik’in lix rahom.
Li Jesus kixye:
“Jo’ naq xinxra li Yuwa’b’ej, jo’kan ajwi’ naq xexinra laa’in: kanaaqex sa’ lin rahom.
“Wi nekepaab’ lin chaq’rab’, texkanaaq sa’ lin rahom jo’ naq laa’in xinpaab’ xchaq’rab’ lin Yuwa’ ut ninkanaak sa’ lix rahom.”
Li “kanaak” sa’ lix rahom li Kolonel naraj naxye xk’ulb’al li rusilal, ut tz’aqob’resiik qe qu rik’in. Re xk’ulb’al li rusilal, tento taawanq qapaab’aal chirix li Jesukristo ut taqapaab’eb’ lix taqlahom, sa’ li wan wi’ naq taqajal qak’a’uxl chirix li qamaak, taakub’eeq qaha’ re risinkil li maak, taqak’ul li Santil Musiq’ej, ut tookanaaq sa’ li b’e re ab’ink chiruheb’ lix taqlahom.
Li Dios junelik toxra, a’b’anan ink’a’ naru chiqakolb’al sa’ li qamaak. Chijultiko’q eere li raatin laj Amulek re laj Zeezrom, naq li Kolonel ink’a’ tixkoleb’ lix tenamit sa’ lix maakeb’, a’b’an chiru chaq lix maakeb’, xb’aan naq rik’in li maak wan qatz’ajnil, ut “maajun k’a’ru tz’aj naru taa’eechaninq re li awa’b’ejihom re choxa,” chi moko naru taawanq rik’in li Dios. “Ut [li Kristo] wan xwankil k’eeb’il re xb’aan li Yuwa’b’ej re xtojb’aleb’ rix [lix tenamit] chiru lix maakeb’, xb’aan li jalb’a-k’a’uxlej; jo’kan naq kixtaqlaheb’ lix anjel re xch’olob’ankil resil li na’leb’ nachal wi’ li jalb’a-k’a’uxlej, li nak’amok rik’in xwankil laj Tojol-ix, re te’kole’q li raameb’.”
Sa’ lix Hu laj Mormon naqatzol naq li rajb’al li rahilal kixk’ul li Kristo—li k’utb’il wi’ xnimal lix rahom—a’an “re xk’amb’al chaq lix sa’ ch’oolej aj uxtaan, li nanumta sa’ xb’een lix patz’om li tiik ruhil na’leb’, ut naxk’e jun b’e reheb’ li winq re taaruuq te’wanq xpaab’aal choq’ re li jalb’a-k’a’uxlej.
“Ut chi jo’kan li uxtaan naru chixk’eeb’al li k’a’ru elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’, ut naxsutiheb’ rix rik’in ruq’ li kole’k, a’ut li ani maajun paab’aal naxk’anjela re xjalb’al xk’a’uxl, k’eeb’il sa’ xb’een chixjunil li chaq’rab’ chirix li k’a’ru elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’; jo’kan naq ka’ajwi’ re li ani wan xpaab’aal choq’ re li jalb’a-k’a’uxlej na’uxman li xnimal ru ut junelikil k’uubanb’il na’leb’ re li tojb’al-ix.”
Chi jo’kan, li jalb’a-k’a’uxlej a’an lix maatan a’an choq’ qe, loq’b’il chi q’axal terto xtz’aq.
Wankeb’ li te’yehoq re naq li Dios narosob’tesiheb’ chixjunil chi juntaq’eeteb’ rib’—ut neke’xye li raatin li Jesus chiru li tzuul: “[Li Dios] naxk’e chaq li saq’e sa’ xb’eeneb’ li ink’a’ useb’ jo’wi’ li useb’ xch’ool, ut naxk’e chaq li hab’ sa’ xb’eeneb’ li tiikeb’ jo’ wi’ li ink’a’ tiikeb’ xch’ool.” Ut relik chi yaal naq li Dios naxhoy sa’ xb’een chixjunileb’ li ralal xk’ajol chixjunil li osob’tesink li naru chiru—chixjunil li osob’tesink li kanab’anb’il xb’aan li rahok, ut li chaq’rab’, ut li tiik ruhil na’leb’ ut li uxtaan. Ut nokoxtaqla chi wank ajwi’ chi jo’kan:
“Laa’in ninye eere: chera li xik’ neke’ilok eere, cherosob’tesi li neke’majewank eere, cheb’aanu li us reheb’ li xik’ neke’ilok eere, ut chextijoq choq’ reheb’ li neke’b’aanunk maa’usilal eere ut neke’rahob’tesink eere;
“Re naq laa’aqex ralal xk’ajol lee Yuwa’ li wan sa’ choxa.”
A’b’anan, eb’ li rosob’tesihom li Dios li q’axal nim neke’k’eeman rik’in li ab’ink chiru. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye: “Sa’ xyanqeb’ li rutz’u’ujil lix rahom li Dios—jo’ li junelik yu’am—wankeb’ li osob’tesink li taqak’ul naq qak’ulub’, mooko k’eeb’ileb’ ta wi ink’a’ qak’ulub’. Eb’ laj maak ink’a’ neke’ru chixminb’al ru li rajom li Dios, ut chirelajinkil naq taarosob’tesiheb’ sa’ xmaakeb’[chi’ilmanq Alma 11:37]. Wi te’raj xk’ulb’al chixjunileb’ li utz’u’uj, tento te’xjal xk’a’uxl.”
Rochb’een xkanab’ankil chi ch’ajb’il ut chi maak’a’ xmaak li ani jalb’il xk’a’uxl re taaruuq “taawaklesiiq sa’ roso’jik li kutan,” wan chik k’a’ru na’uxman xb’aan li kanaak sa’ lix rahom li Dios. Rik’in kanaak sa’ lix rahom tooruuq chixk’ulb’al li q’axal nim ru, a’an li wank jo’ chanru naq wan a’an. Jo’ xye li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf: “Li rusilal li Dios ink’a’ ka’ajwi’ nokoxk’ojob’ wi’chik sa’ li wanjik koowan wi’ chaq chi maak’a’ qamaak. … Q’axal nim wi’chik li naraj a’an. Naraj naq eb’ li ralal ut lix rab’in te’wanq jo’ chanru a’an.”
Li kanaak sa’ lix rahom li Dios, jo’ yeeb’il arin, naraj naxye xk’eeb’al qib’ chiru li rajom xch’ool. Naraj naxye xk’ulub’ankil li qatijb’al naq na’ajman ru, xb’aan naq “Li Dios naxtij li naxra.” Naraj naxye xraab’aleb’ ut k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in jo’ chanru naq li Jesus koxra ut kik’anjelak chiqu. Naraj naxye “xkuyb’al xpaab’ankil xchaq’rab’il jun choxahil awa’b’ejihom” re naq tooruuq “chixkuyb’al jun choxahil loq’alil.” Chi jo’kan, re naq a’an taaruuq chiqatenq’ankil chi wank jo’ li taaruuq raj toowanq, li qaChoxahil Yuwa’ naxtz’aama naq taqakanab’ qib’ “chi q’unb’esiik [qach’ool] xb’aan li Loq’laj Musiq’ej, ut [taqisi] li ruchich’och’il winq [chiqix], ut [too’ok] choq’ aj santil paab’anel sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo li Qaawa’, ut [too’ok] chanchan jun li ch’ina al, kub’enaq ratawom, q’un xch’ool, tuulan, aj kuyunel, nujenaq rik’in rahok, wank xch’ool chixk’eeb’al rib’ rub’el chixjunil li k’a’aq re ru tixk’oxla li Qaawa’ naq us xk’eeb’al sa’ xb’een, jo’ chanru naq jun li ch’ina al naxk’e rib’ rub’el xwankil lix yuwa’.”
Li Elder Dallin H. Oaks kixye: “Sa’ li raqb’a-aatin sa’ roso’jik, ink’a’ ka’ajwi’ taatz’ilmanq rix chixjunil li us ut ink’a’ us b’aanunb’il—li qab’aanuhom. Taak’eemanq ajwi’ reetal li k’a’ru xk’ulman xb’aan li qab’aanuhom ut li qak’oxlahom—k’a’ru li xoo’ok wi’.”
Li resil xyu’am li xHelen Keller nak’anjelak jo’ jaljookil ru aatin chirix chan ru naq lix rahom li Dios naru chixjalb’al jun aamej li wan xch’ool chi jalmank. Li xHelen kiyo’la sa’ Alabama, Estados Unidos sa’ 1880. Naq b’elelaju po xyu’am, kiyajer chi q’axal ra, ut kikana chi mutz’ ut chi ink’a’ na’ab’in. Q’axal seeb’ xna’leb’, ut kipo’ xch’ool naq kixyal xq’e chixtawb’al ru li k’a’ru wan sa’ xsutam. Naq li xHelen kixch’e’ lix tz’uumaleb’ re li rech alal ut kixk’e reetal naq neke’aatinak rik’in xtz’uumaleb’ re ut ink’a’ rik’in ruq’eb’ jo’ a’an, “kichal xnimal xjosq’il xb’aan naq ink’a’ naru chi aatinak rik’ineb’.” Naq waqib’ chihab’ xyu’am lix Helen, k’a’jo’ naq kiraj aatinak, ut k’a’jo’ xpo’jik xch’ool chirix, jo’kan naq najosq’o’ wulaj wulaj, ut wan naq chi kok’ aj xsa’.”
Eb’ lix na’ xyuwa’ li xHelen ke’xtaw jun aj k’utunel choq’ re lix rab’in, jun ixq xAnne Sullivan xk’ab’a’. Jo’ chan ru naq li Jesukristo naxtaw ru li qamajelal, lix Anne jo’kan ajwi’ ak xk’ul chaq ninqi ch’a’ajkilal ut naxtaw ru lix yajel li xHelen. Naq oob’ chihab’ xyu’am, li xAnne ak kixnumsi jun yajel li xrahob’tesink re xsa’ li ru, ut ka’ch’in chik ma ink’a’ na’ilok. Naq waqxaqib’ chihab’ wan re, kikam lix na’, ut lix yuwa’ kixkanab’ xjunes rochb’een li riitz’in, aj Jimmie xk’ab’a’; sa’ wiib’al ke’k’ehe’ sa’ jun rochochileb’ li neb’a’, ut aran mas yib’ ru li wank, ut kikam laj Jimmie chirix xnumik oxib’ po. Li xAnne kaw xch’ool, ut kik’ule’ jo’ tzolom sa’ li tzoleb’aal Perkins, choq’ reheb’ li mutz’ ut li ink’a’ neke’ilok, ut aran ki’usa chi naab’al. Kixk’ul jun li b’an li kixtuqub’ li rilob’aal re kiru chik chi ilok ru hu. Naq lix yuwa’ li xHelen Keller kixpatz’ sa’ li tzoleb’aal Perkins ani taaruuq chi ok choq’ aj k’utunel choq’ re lix rab’in, kisik’e’ ru li xAnne Sullivan.
Sa’ xtiklajik ink’a’ sa ke’wan. Li xHelen kixsak’, kixpitz’, ut kixten chi roq lix k’utunel, ut kirisi jun li ruuch re. Re taaruuq chi usaak sa’ xk’anjel, li xAnne kixk’am xHelen sa’ jun li ch’ina ochoch li wan sa’ xch’och’eb’ laj Keller. Rik’in nimla kuyuk ut kawil k’anjel, chirix xnumik li kutan ki’ok chi rahe’k xb’aan li ch’ina xqa’al.” Chi jo’kan ajwi’, naq laa’o noko’ok chixkanab’ankil qib’ chiru laj Kolol qe, ruuchil xyalb’al qu rik’in, a’an taaruuq chi k’anjelak qik’in ut chiqakutanob’resinkil, ut toxtaqsi sa’ jun li ak’ wanjik.
Re xtenq’ankil li xHelen chi tzolok aatin, li xAnn kixtz’iib’a lix k’ab’a’ li k’a’aq re ru rik’in ru’uj ruq’ sa’ xsa’ ruq’ li xHelen. Li xHelen kiwulak chiru li “b’atz’ul” a’in, a’ut ink’a’ kixtaw ru, toj reetal naq li xAnne kixtz’iib’a li aatin “ha’,” naq yoo chixhoyb’al li ha’ sa’ xb’een li ruq’ li xHelen. Li xHelen moqon kixtz’iib’a:
“Sa’ junpaat kiweek’a naq ki’ok chi jultiko’k we jun na’leb’ sachso sa’ inch’ool … ut kin’ok chixtawb’al ru li muqmuukil na’leb’ re li aatinob’aal. Kinnaw naq li aatin “ha’” naraj naxye li k’a’ru ke ut sa li yoo chi nume’k chiru li wuq’. Li yo’yookil aatin a’an kixkutanob’resi li waam, kixk’e saqen, oyb’enink, sahil ch’oolejil! … Wan xk’ab’a’ chixjunil li k’a’ru wan, ut li junjunq chi k’ab’a’ej kixk’e chink’oxla jun ak’ na’leb’. Naq koosutq’i sa’ li ochoch, chixjunil li k’a’ru ninch’e’ chanchan naq yo’yo wan.”
Naq kiniman xHelen Keller, ki’ok chi nawmank ru sa’ xk’ab’a’ lix rahom choq’ re li aatinob’aal, ki’ok chi tz’iib’ak, ut kixtzol aatinak chi chaab’il.
Sa’ jun kaxlan mu chirix lix yu’am li xHelen Keller, eb’ lix na’ xyuwa’ ak k’ojk’ookeb’ xch’ool rik’in lix k’anjel li xAnne Sullivan naq lix rab’ineb’ ak naru chik chi kanaak chiru li meex naq yoo li wa’ak, naq ki’ok chi wa’ak chi chaab’il, ut chixlanb’al lix sut naq naraqe’ chi wa’ak. A’b’anan li xAnne kixnaw naq k’a’jo’ wi’chik li naru chixb’aanunkil li Helen, ut naq wan jun li xnimal ru k’anjel choq’ re. Chi jo’kan ajwi’, wan naq laa’o naru naxk’ulub’a qach’ool li ak xqab’aanu sa’ li qayu’am, ut naq us ajwi’ li wanko wi’, a’ut laj Kolol qe naxnaw naq wan loq’alil li naru taqataw, li yal naqil “jo’ sa’ junaq lem moymoy ru.” Li junjunq qe taaruuq chireek’ankil nimla sahil ch’oolejil naq naqak’e reetal li diosilal li yoo chi nimank sa’ qach’ool chanchan ajwi’ li kireek’a li xHelen Keller naq eb’ li aatin ke’ok chi wank xyu’am ut chixkutanob’resinkil li raam. Li junjunq qe taaruuq chixraab’al ut chi k’anjelak chiru li Dios, ut taqak’ul qawankil chirosob’tesinkil li qas qiitz’in. Jo’ chanru tz’iib’anb’il, “Li ink’a’ ilb’il ru, li ink’a’ ki’ab’iik, chi moko kik’oxlaak sa’ xch’ool li winq, a’an li kixkawresi li Dios choq’ reheb’ li neke’rahok re.”
Chiqak’oxla jo’ nimal xtz’aq lix rahom li Dios choq’ qe. Li Jesus kixye naq re xtojb’al rix li qamaak ut re qakolb’al chiru li kamk, re tz’ejwalej jo’ ajwi’ re musiq’ej, kixk’ul li rahilal li kixk’e a’an, “li Dios ajwi’, li q’axal nim wi’chik chiru chixjunil, chi siksotk xb’aan xrahil ut chi elk inkik’el ruuchil tiqob’, ut chixnumsinkil xrahil li tz’ejwalej jo’ ajwi’ li musiq’ej—ut chirajb’al naq ink’a’ raj tinwuk’ li k’ahil sek’, ut tinka’ch’inob’resi raj wib’.” Li rahilal kixk’ul sa’ Getesmani ut chiru li krus kiq’axok re li naru naxkuy junaq winq. A’b’anan, sa’ xk’ab’a’ lix rahom choq’ re lix Yuwa’ ut choq’ qe laa’o, kixkuy xnumsinkil, ut xb’aan a’an naru chixyeechi’inkil qe li wankilal sa’ xb’een li kamk ut li junelik yu’am.
Wan choq’ eetalil chiqu naq li Jesus “ki’el xkik’el ruuchil tiqob’ ” naq kixk’ul rahilal sa’ Getsemani, a’an xna’aj li yatz’leb’aal olivo. Re xyiib’ankil li aseeyt sa’ xkutankil li Kolonel, xb’een wa neke’pitz’e’ li olivo rik’in jun nimla pek, li natolk’osiman sa’ xb’eeneb’. Li pitz’b’il olivo neke’k’ehe’ sa’eb’ q’unil chakach li neke’tasab’aman li jun sa’ xb’een li jun chik. Xb’aan raalileb’ na’el li xb’een aseeyt, li mas chaab’il. Chirix a’an nak’eeman jun nimla che’ sa’ xb’eeneb’ li chakach, re taa’elq chik li aseeyt. Ut sa’ roso’jik, re te’elq li jar tz’uqul chik chi aseeyt, nak’eeman pek sa’ xb’een ru’uj li che’, re te’pitz’manq chi tz’aqal. Ut relik chi yaal naq li aseeyt nak’utun chi kaq jo’ li kik’ naq na’ok chi elk chaq.
Nink’oxla li raatin laj Mateo chirix li Kolonel naq ki’ok sa’ Getsemani sa’ li q’ojyin a’an—naq “kixtikib’ raho’k ut yot’e’k xch’ool. …
Ut “kijilok chik ka’ch’in ut kit’ane’k chi huphu, yoo chi tijok, At inYuwa’, wi truuq, chinume’q li sek’ a’in sa’ inb’een; a’b’an moko jo’ ta li nawaj laa’in, jo’aq b’an li nakawaj laa’at.”
Toja’ naq sa’ xnimal chik lix rahil jo’ nink’oxla laa’in, kixtz’aama xkab’ sut naq taanume’q xrahil, ut maare naq xnumta li rahilal a’an, jun sut chik. Kixnumsi li yot’e’k a’an toj reetal naq k’eeb’il li elajinb’il xb’aan li raqb’a-aatin, toj sa’ li jun tz’uqul aj ch’otonel. A’in kixb’aanu re xtojb’al aawix laa’at ut re xtojb’al wix laa’in.
K’a’jo’ xnimal li maatan re xrahom li Dios! Chi nujob’resinb’il rik’in li rahok a’an, li Jesus naxpatz’, “Ma ink’a’ anajwan texsutq’iiq wik’in, ut teejal eek’a’uxl chirix lee maak, ut taajale’q eech’ool re taaruuq texink’irtesi?” Rik’in q’unal naxye, “K’ehomaq reetal, ye’b’il li wuq’ aj uxtaan eere, ut ani taa’ajoq re chalq, a’an tink’ul, ut osob’tesinb’ileb’ li neke’chal wik’in.”
Ma ink’a’ taawaj xraab’al li ani xrahok aawe xb’een wa? Wi jo’kan, paab’eb’ lix taqlahom. Ma ink’a’ taawaj wank choq’ ramiiw li ani xq’axtesi xyu’am choq’ reheb’ li ramiiw? Wi jo’kan, paab’eb’ lix taqlahom. Ma ink’a’ taawaj kanaak sa’ lix rahom ut xk’ulb’al chixjunil li naxyeechi’i rik’in ruxtaan? Wi jo’kan, paab’eb’ lix taqlahom. Nintz’aama naq taqeek’a ut tookanaaq chi tz’aqal sa’ lix rahom, sa’ lix k’ab’a’ li Jeuskristo, amen.