Li Qaawa’ Jesukristo nokoxtzol chi tijok
Naq nakattijok, ma yookat chi tijok chi yaal malaj ka’ajwi’ yookay chi aatinak?
Sa’ li chihab’ 1977 wankin chaq chi k’anjelak jo’ misioneer re tz’aqal hoonal aran Cuzco, Peru. Li wochb’een ut laa’in xqak’ul qaliceens re xk’amb’aleb’ chixjunileb’ li misioneer re li na’ajej Cuzco chirilb’aleb’ li chaq’al najter po’lem aran Machu Picchu.
Sa’ xraqik li qula’anihom sa’ li po’lem, wankatqeb’ li misioneer neke’raj xik sa’ li na’ajej q’a re laj Inca, a’an jun raqal re jun ruq’ b’e sa’ li tzuul. Tikto xweek’a sa’ li waam naq li Musiq’ej na’elajin chiwu naq ink’a’ tinxik sa’ li na’ajej a’an. Li ruq’ b’e wan sa’ ruulil li tzuul ut lix chamal wan waqib’ cient xmeetril. Sa’ yalaq b’ar li ruq’ b’e a’in laatz’ ru ut ka’ajwi’ naru taanume’q jun ajwi’. Li wochb’een ut laa’in xqaye reheb’ naq ink’a’ raj tooxik chi b’eek sa’ li q’a re laj Inka.
A’b’anan, eb’ li misioneer xe’elajink naq tooxik. Xe’xtzaama chi anchal lix ch’ooleb’, ut us ta li li Musiq’ej ak xye we k’a’ru taqab’aanu, xinq’axtesi wib’ chiruheb’ ut xinye reheb’ naq tooxik sa’ li q’a, a’b’an ka’ajwi’ wi te’ril rib’ chi us.
Xo’ok chi b’eek sa’ li ruq’ b’e naxk’am sa’ li q’a re laj Inka. Yookin chi xik chi ixb’ej li ch’uut, ut xb’een wa chixjunileb’ yookeb’ chi b’eek ch’olch’o ut timil jo’ chanru xqak’ulub’. Toja’ naq xe’ok li misioneer chi b’eek sa’ junpaat ut xe’aalinak ajwi’. Ink’a’ chik xe’xpaab’ li k’a’ru nintz’aama reheb’ naq ink’a’ te’xik sa’ junpaat. Xink’e inch’ool chixtawb’aleb’ li yookeb’ chi xik chi uub’ej re xyeeb’al reheb’ naq tento toosutq’iiq. Wankin chi najt ut xin’aanilak sa’ junpaat re xtawb’aleb’.
Naq xinq’ot jun li b’e, sa’ jun na’ajej jwal laatz’ ru re naq te’b’eeq wiib’, xintaw jun misioneer xaqxo rik’in li rix chiru li pek. Xinpatz’ re k’a’ut naq wan aran chi xaqxo. Xye we naq nareek’a naq taakanaaq sa’ li na’ajej a’an junpaataq ut xye we naq laa’in tink’am lin b’e.
Xweek’a naq aajel ru naq tintaweb’ li yookeb’ chi xik chi uub’ej, jo’kan naq a’an xinixtenq’a chi nume’k ut xinru chi b’eek b’ayaq chik sa’ li ruq’ b’e. Xwil naq li b’e nujenaq rik’in li rax pim. Xink’e lin nim oq’ sa’ xb’een li ch’och’, toja’ naq xwil naq yookin chi t’ane’k, naq maak’a’ li ch’och’ chirub’el li pim. Oso’jenaq chik inch’ool xinchap wib’ rik’ineb’ li xaq che’ wan chirub’el li ruq’ b’e, ut sa’ junpaat xinru chirilb’al chirub’el, wan na waqib’ cient chi metro xteram chirub’el li nima’ Urubamba xk’ab’a’ li naxnumsi li Loq’laj Ru Taq’a reheb’ laj Inka. Xweek’a jo’ xinixkanab’ lin metz’ew ut junpataaq chiq taalajq inmetz’ew ut tint’ane’q. Tz’aqal aran, xin’ok chi tijok chi anchal inch’ool. Jun li tij jwal ka’ch’in ru. Xinte li we ut xinye: “At inYuwa’, tenq’ahin!”
Eb’ li xaq che’ moko tz’aqal ta xkawilal re tixxaqab’ lix aalil lin xaqalil. Xintaw ru naq oso’k we. Tz’aqal sa’ xhoonal naq t’ane’k we, xweek’a jun kawil uq’ej li kixchap li wuq’ ut xinixkelo chi tzuul. Rik’in li tenq’ a’an, xinru chixk’eeb’al inmetz’ew ut taqe’q wi’chik sa’ li ruq’ b’e. Li misioneer li kikana chiwix, a’an xinixkol.
A’ut relik chi yaal, li ani xinixkol a’an li qaChoxahil Yuwa’. A’an xrab’i lix yaab’ inkux. Oxib’ sut naq xwab’i li raatin li Musiq’ej, chixyeeb’al we naq ink’a’ tinxik sa’ li q’a re laj Inka, a’b’an ink’a’ xinpaab’. Ut laa’in sachenaqin, saqpetz’ xnaq’ wu ut ink’a’ ninnaw k’a’ru tinye. Toja’ ut xchal sa’ inch’ool naq eb’ li misioneer ak wankeb’ chi uub’ej chiwu, jo’kan naq xookoho chixsik’b’aleb’ toj reetal xqataweb’ ut xqaye reheb’ li k’a’ru xink’ul chaq.
Timil timil xoosutq’i chaq Machu Picchu sa’ ch’anch’ookilal. Naq yooko chi sutq’iik maak’a’ xinye, ut jun li na’leb’ xchal sa’ ink’a’uxl naq a’an xk’e xch’ool chinrab’inkil a’b’an laa’in ink’a’ xink’e inch’ool chirab’inkil li raatin a’an. Xweek’a jun rahilal sa’ xchamal li waam xb’aan naq ink’a’ xinpaab’ lix yaab’ xkux ut jo’kan ajwi’ xchal jun nimla b’antioxink xb’aan li ruxtaan. A’an ink’a’ xk’anjela lix raqb’a-aatin sa’ inb’een, a’an b’an sa’ xnimal li ruxtaan, xkol rix lin yu’am (chi’ilmanq Alma 26:20).
Sa’ xraqik li kutan, naq xwulak xhoonal re tintijok injunes, xintijok rik’in x’anchalil inch’ool chiru li “Yuwa’b’ej aj uxtaan ut li Dios q’axal aj k’ojob’anel ch’oolej” (2 Korintios 1:3). Xintijok “rik’in x’anchalil [inch’ool], chi tiik [inwajom], chi wank [inpaab’aal] chirix li Kristo” (Moroni 10:4).
Sa’ li q’ela re li kutan a’an, xintijok rik’in xtz’uumal inwe, ut naq oso’k chaq we, xintijok rik’in li waam. Xink’oxla sa’ inch’ool chirix lin yu’am toj b’ar wi’ wankin. Xink’e reetal naq naab’al sut li qaChoxahil Yuwa’ xinruxtaana. Xk’ut we naab’al inna’leb’ sa’ li kutan a’an aran Machu Picchu ut aran Cuzco, Peru. Jun li na’leb’ jwal nim xwankil a’an naq tento junelik tintijoq rik’in “x’anchalil [inch’ool], chi tiik [inwajom], chi wank [inpaab’aal] chirix li Kristo.”
Sa’ jun li kutan li Qaawa’ Jesukristo yoo chaq chi “tijok sa’ jun na’ajej,” ut naq “kiraqe’ chaq, jun reheb’ lix tzolom kixye re: Qaawa’, tzolo chi tijok” (Lukas 11:1). Toja’ naq a’an kixtzoleb’ lix tzolom chi tijok, ut anajwan naxk’ut qe chi tijok naq naqil a’an sa’ li qak’a’uxl chi tijok aran Getsemani ut chixyeeb’aal: “A’b’an ink’a’ chi’uxmanq li nawaj laa’in, a’b’an laa wajom laa’at” (Lukas 22:42). Naq nakattijok, ma nakawaj chi yaal naq “ink’a’ chi’uxmanq li nawaj laa’in, a’b’an laa wajom laa’at”?
Laj Pablo kixtz’iib’a chanru naq kitijok li Jesus “chiru lix yu’am arin sa’ ruchich’och’,” q’axal wi’chik aran Getsemani: “Kitz’aamank ut ki’elajink chi kaw xyaab’ xkux ut rik’in xya’al ru chiru li Dios, li wank xwankil chi kolok re chiru li kamk, ut ki’ab’iik xb’aan naq tiik xch’ool” (Hebreos 5:7). Naq nakattijok, ma yookat chi tijok chi yaal malaj ka’ajwi’ yookay chi aatinak? Ma’ ink’a’ nekek’e eechol chi tijok?
Li Jesus kitijok chi anchal xch’ool ut ki’aatinak rik’in lix Yuwa’. “Ut kik’ulman naq … kikub’eek ajwi’ xha’ li Jesus; ut naq yoo chi tijok aran, kitehonk li choxa” (Lukas 3:21). Naq nakattijok, ma nakaweek’a naq naxtehonk li choxa? Jo’q’e xaweek’a naq nawulak toj sa’ li choxa laa tij?
Li Jesus kixkawresi rib’ chixb’aanunkil li k’a’ru aajel ru naq kitijok chiru lix Yuwa’.
“Xkoho li Jesus chi tijok sa’ xb’een tzuul ut kixnumsi chixjunil li q’ojyin chi tijok chiru li Dios.
“Ut naq kikutano’k, kixb’oqeb’ lix tzolom ut kixsik’ ru kab’laju sa’ xyanqeb’ ” (Lukas 6:12–13).
Ma nakattijok chiru laa Choxahil Yuwa’ re xkawresinkil aawib’ re xsik’b’al li aajel ru tento taab’aanu? Ma nakakawresi aawib’ choq’ re xhoonal li tijok?
Naq li Jesus kik’ulun sa’ li ch’och’ a’in America, kixk’ut re li tenamit chi tijok. “Ut li Jesus kixye reheb’: Toj tijonqex; a’ut eb’ a’an ink’a’ ke’xkanab’ tijok” (3 Nefi 19:26).
Li Jesus noqoxb’oq chi “tijok junelik” (Tz. ut S. 10:5). Li Jesus naxnaw naq li qaChoxahil Yuwa’ nokorab’i ut naxk’e qe li k’a’ru us choq’ qe. K’a’ut naq wan naq ink’a’ naqaj xk’ulb’al? K’a’ut?
Sa’ li hoonal tz’aqal naq naqaye “At Choxahil Yuwa’,” a’an narab’i li qatij ut nareek’a li k’a’ru na’ajman chiqu. Ut li rilob’aal ut lix xik wankeb’ chi b’ak’b’o aawik’in. A’an naril li k’a’ru naqak’oxla ut nareek’a li qaam. Maak’a’ tatruuq chixmuqb’al chiru. Anajwan ut, jwal chaab’il naq a’an tatril rik’in rilob’aal re rahok ut uxtaan—rahok ut uxtaan li ink’a’ nokoru chixtawb’al ru chi tz’aqal. A’ut, li rahok ut li uxtaan naxtaaqe a’an sa’ tz’aqal li hoonal naq laa’at nakaye, “At Choxahil Yuwa’.”
Jo’kan naq li hoonal re tijok a’an jun hoonal jwal, a’b’an jwal loq’. Maajo’q’e tixye: “Ink’a’, moko tatwab’i ta anajwan xb’aan naq ka’ajwi’ nakatk’ulun chinsik’b’al naq wan aach’a’ajkilal.” Ka’ajwi’ li winq naxb’aanu chi kama’an. Maajo’q’e tixy, “Ay, ink’a’ taapaab’ k’a’jo’ naq wan inlaatz’il anajwan!” Ka’ajwi’ li winq naxye chi kama’an.
Lin tz’aam ut lin tij a’an naq chiqajunilo chootijoq jo’ kixk’ut qe li Jesus. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.