’O Iesu Mesia te pūai o te mau metua

Nā Elder Dieter F. Uchtdorf

Nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo

Tauturu i tā ’outou mau tamari’i ’ia patu i te fa’aro’o ia Iesu Mesia, ’ia here i tāna ’evanelia ’e i tāna ’Ēkālesia, ’e ’ia fa’aineine nō te hō’ē orara’a o te mau mā’itira’a tano.

I te hō’ē taime, tē fa’aineine ra te hō’ē metua tāne i te haere i te hō’ē pō i te ’āpo’ora’a ’episekōpora’a. ’Ua ti’a mai ra tāna tamāhine e maha matahiti i mua iāna, ma te ’ahuhia i te ’ahu taotora’a ’e tē tāpe’a ra i te hō’ē Buka nō te mau ’ā’amu o te Buka a Moromona.

’Ua ui atu ra te tamāhine, « nō te aha e ti’a ia ’oe e haere i te hō’ē ’āpo’ora’a ? »

Pāhono atu ra te metua tāne, « nō te mea ’o vau te tauturu o te ’episekōpora’a ».

« ’O ’oe ho’i tō’u papa !» parau a’era tāna tamāhine.

Tūturi atu ra te metua tāne i mua iāna. Parau atu ra, « e tā’u here iti ē, ’ua ’ite au tē hina’aro nei ’oe ’ia tai’o vau nō ’oe ’e ’ia fa’ataoto ia ’oe, i teie rā pō e tītauhia iā’u e tauturu i te ’episekōpo ».

Pāhono mai ra tāna tamāhine, « ’aita ānei tō te ’episekōpo e papa nō te fa’ataoto iāna ? »

’Ua māuruuru rahi roa mātou nō te mau melo e rave rahi e tāvini nei ma te itoito i roto i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te mau mahana ato’a. E mea mo’a mau tā ’outou fa’atusiara’a.

Terā rā mai teie tamāhine e au ra tei māramarama maita’i, tē vai ra te hō’ē mea mo’a roa a’e—hō’ē mea e’ita e monohia—’oia ho’i te hō’ē metua e ’atu’atu ra i te hō’ē tamari’i. E fa’a’ite te reira i te hōho’a o te ra’i.¹ Tō tātou Metua i te ao ra, tō tātou nā Metua hanahana, pāpū roa tē ’oa’oa nei ’ia ha’api’i-ana’e-hia ’e ’ia ’atu’atu-ana’e-hia tāna mau tamari’i e tō rātou mau metua i te fenua nei.²

Te mau metua, māuruuru roa nō te mau mea ato’a tā ’outou e rave nei nō te ’atu’atu i tā ’outou mau tamari’i. ’E te mau tamari’i, māuruuru roa nō te mau mea ato’a tā ’outou e rave nei nō te ’atu’atu i tō ’outou mau metua, nō te mea mai tā te mau metua ato’a i ’ite, tē ’apo pinepine nei tātou nā roto mai i tā tātou mau tamari’i nō ni’a i te fa’aro’o, te tīa’ira’a ’e te aroha ’o tā rātou e ’apo mai nei nā roto mai ia tātou !³

E ’ohipa mo’a tā te mau metua

’Ua feruri a’ena ānei ’outou i te fifi rahi tā tō tātou metua i te ao ra e rave nei i te mau taime ato’a, ’a tono mai ai ’oia i te hō’ē tamari’i i ni’a i te fenua ? E mau tamāroa ’e e mau tamāhine vaerua teie Nāna. E fāito pūai ’ōti’a ’ore tō rātou. ’Ua fa’ata’ahia rātou ’ia riro ’ei mau ta’ata hanahana nō te maita’i, te aroha ’e te parau mau. ’E inaha, i haere mai rātou i te fenua nei ma te rāve’a ’ore roa, ma te ’ore roa e nehenehe e rave i te tahi mau ’ohipa i te tuōra’a e tauturu ia rātou. ’Ua tāpo’ihia tō rātou ha’amana’ora’a i te tau ’a pārahi ai rātou i pīha’i iho i te Atua, ’oia ato’a te ’itera’a ’o vai mau rātou ’e ’o vai tā rātou e nehenehe e riro mai. E fa’atupu rātou i tō rātou hāro’aro’ara’a o te orara’a, te here, te Atua ’e tāna fa’anahora’a fa’atumuhia i ni’a i te mea tā rātou e hi’o nei i te mau ta’ata e ha’ati nei ia rātou—tō rātou mau metua iho ā ra, ’o tē tāmata noa nei ā ma te parauti’a ’ia hāro’aro’a rātou iho i te mau mea.

’Ua hōro’a mai te Atua i te mau metua te « hōpoi’a mo’a nō te ’aupuru i tā rātou mau tamari’i nā roto i te here ’e te parauti’a, i te ha’apa’ora’a i tō rātou mau hina’aro i te pae tino ’e i te pae vārua, ’e te ha’api’ira’a ia rātou i te… ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua.⁴

’Ua nāva’i roa nō te tāpe’a ’ara noa i te mau metua maita’i ato’a i te maorora’a pō.

Tā’u parau poro’i i te mau metua ato’a ’oia ho’i :

’Ua here te Fatu ia ’outou.

Tei pīha’i iho ’oia ia ’outou.

Tē ti’a nei ’oia i tō ’outou pae ’ao’ao.

’O ’oia tō ’outou pūai nō te arata’i tā ’outou mau tamari’i ’ia rave i te mau mā’itira’a tano.

’A fāri’i i teie fāna’ora’a ’e teie hōpoi’a ma te itoito ’e te ’oa’oa. ’Eiaha e hōro’a atu i teie puna o te mau ha’amaita’ira’a o te ra’i ia vetahi ē. I roto i te fa’anahora’a ’o te mau faufa’a ’e te mau parau tumu o te ’evanelia, nā ’outou e ’arata’i i tā ’outou mau tamari’i i roto i te mau mā’itira’a tāta’itahi o te mau mahana ato’a. Tauturu i tā ’outou mau tamari’i ’ia patu i te fa’aro’o ia Iesu Mesia, ’ia here i tāna ’evanelia’e i tāna ’Ēkālesia, ’e ’ia fa’aineine nō te hō’ē orara’a o te mau mā’itira’a tano. ’Oia ïa, teie te fa’anahora’a a te Atua nō te mau metua.

E pāto’i Sātane ia ’outou, e fa’aruri ’ē ’oia ia ’outou, e tāmata i te ha’aparuparu ia ’outou.

Terā rā, ’ua fāri’i te tamari’i tāta’itahi i te māramarama o te Mesia ’ei rēni ’āfaro i te ra’i. ’E e tauturu mai te Fa’aora ia ’outou, e arata’i ia ’outou ’e e fa’aitoito ia ’outou. ’A ’imi i tāna tauturu. ’A ui atu i te Fatu !

Mai ia Iesu Mesia tei riro ’ei pūai nō te feiā ’āpī, e pūai ato’a Iesu Mesia nō te mau metua.

E fa’arahi ’oia i te here

I te tahi taime, e tae mai paha te mana’o ia tātou ē, e mea ’aravihi a’e te tahi atu ta’ata nō te arata’i ’e nō te ha’api’i i tā tātou mau tamari’i. Noa atu rā tō ’outou mana’o tano ’ore, tē vai ra ia ’outou te hō’ē ’ohipa ’o tē fa’ati’a hō’ē roa ia ’outou : tō ’outou here nō tā ’outou tamari’i.

Te here ’o te hō’ē metua i tāna tamari’i ’o te hō’ē ïa o te mau pūai rahi roa a’e o te ao ato’a nei. ’O te hō’ē teie o te mau mea ravarava i ni’a i teie fenua ’o te nehenehe mau e riro e mea mure ’ore.

I teienei, tē mana’o ra paha ’outou ē, tō ’outou aura’a ’e tā ’outou tamari’i e ’ere i te mea maita’i roa. I te reira taime te mana o te Fa’aora e tomo mai ai. ’Ua fa’aora ’oia i te feiā ma’i ’e e nehenehe ’oia e fa’aora i te mau aura’a. ’Ua fa’arahi ’oia i te faraoa ’e te i’a, ’e e nehenehe ’oia e fa’arahi i te here ’e te ’oa’oa i roto i tō ’outou ’utuāfare

E fa’atupu tō ’outou here i tā ’outou mau tamari’i i te hō’ē arutaimāreva faufa’a roa nō te ha’api’i i te parau mau ’e te patura’a i te fa’aro’o. ’A fa’ariro i tō ’outou fare ’ei fare nō te pure, te ’apora’a mai ’e te fa’aro’o ; hō’ē fare nō te mau ’itera’a ’oa’oa, hō’ē vāhi nō te rirora’a ’ei melo, hō’ē fare nō te Atua.⁵ ’E « ’a pure atu i te Metua ma te pūai hope o te ’ā’au, ’ia ’ī ’outou i teie nei here, o tāna i hōro’a mai i te ta’ata ato’a ’o tei pe’e mau i tāna tamaiti ia Iesu Mesia ».⁶

E fa’arahi ’oia i te mau tauto’ora’a ’iti ’e te ’ōhie

Te tahi atu pūai tō ’outou, ’ei metua, ’o te rāve’a ïa ’ia roa’a te fa’aurura’a i te mau taime ato’a ’e te tāmau noa. E haere mai ’e e haere ’ē atu te mau pea, te mau orometua, ’e te mau fa’aurura’a tūreiara’a. E nehenehe rā ’outou e riro ’ei fa’aurura’a tāmau a’e ’e te pāpū a’e i roto i te orara’a ’o tā ’outou tamari’i.

E riro paha tā ’outou tauto’ora’a ’ei mea ha’iha’i ’ia fa’aauhia i te mau reo pūai ’o tā tō ’outou mau tamari’i e fa’aro’o nei nā te ao nei. I te tahi taime, e au ra ia ’outou ē, ’aita re’a e ’ohipa rahi tā ’outou i rave. Terā rā, ’ia ha’amana’o ’outou « nā roto i te mau rāve’a ’iti e fa’atupu ai te Fatu i te mau mea rarahi ».⁷ E’ita paha hō’ē pō ’utuāfare, hō’ē ’āparaura’a nō ni’a i te ’evanelia, ’aore rā hō’ē hi’ora’a maita’i e taui tā’ue i te orara’a o tā ’outou tamari’i, ’oia ato’a te hō’ē topatara’a ua e fa’atupu ’oi’oi i te hō’ē rā’au. Te tāmau-noa-ra’a rā i te mau mea ’iti ’e te ’ōhie i te mahana tāta’itahi, e fa’a’āmu maita’i a’e te reira i tā ’outou mau tamari’i, i te hō’ē pape nīnā i te tahi taime.⁸

Teie te ’ē’a ’o te Fatu. Tē paraparau nei ’oia ia ’outou ’e i tā ’outou tamari’i ma te reo iti ha’iha’i, ’eiaha ra i te reo haruru.⁹ ’Ua fa’aora ’oia ia Na’amana ’eiaha nā roto i te tahi « ’ohipa teitei ’e te ’ū’ana », mea nā roto rā i te ’ohipa ’ōhie ’e te hapura’a tāmau.¹⁰ ’Ua ’oa’oa te mau tamari’i o ’Īsera’ela i te ’ōro’a o te mau manu i roto i te medebara, te mea rā tei tāpe’a noa i tō rātou ’ora, ’o te temeio iti ïa ’e te ’ōhie o te māna—tā rātou faraoa i te mau mahana ato’a.¹¹

Te mau taea’e ’e te mau tuahine, e fa’aineine-maita’i-hia ’e e ’ōperehia te faraoa o te mau mahana ato’a i te fare. E aupuru-maita’i-hia te fa’aro’o ’e te ’itera’a pāpū ma te rāve’a au maita’i ’e te peu ’ore, hō’ē ’amura’a i te taime hō’ē, i te mau taime ’iti ’e te ’ōhie, i roto i te tahera’a tāmau o te orara’a i te mau mahana ato’a.¹²

Te mau taime tāta’itahi, e taime ha’api’ira’a ïa. E nehenehe te parau tāta’itahi ’e te ravera’a tāta’itahi e riro ’ei arata’i nō te ravera’a i te mau mā’itira’a.¹³

E’ita ’outou e ’ite ’oi’oi i te mau hope’ara’a ’o tā ’outou mau tauto’ora’a. ’Eiaha roa rā e tāora i te tauera. ’Ua parau te Fatu, « ’ia tupu rā te mau mea ato’a i tō rātou iho tau e ti’a ai ». « Nō reira, ’eiaha e fiu i te rave i te ’ohipa maita’i, nō te mea tē ha’amau nei [’outou] i te niu nō te hō’ē ’ohipa faufa’a rahi roa ».¹⁴ E aha te ’ohipa hau atu i te rahi i te tauturura’a i te mau tamari’i faufa’a roa a te Atua ’ia ha’api’i mai ’o vai mau rātou ’e i te patura’a i tō rātou fa’aro’o ia Iesu Mesia, i tāna ’evanelia ’e i tāna ’Ēkālesia ? E ha’amaita’i ’e e tauturu Iesu Mesia i tā ’outou mau tauto’ora’a tāmau.

E hōro’a ’oia i te heheura’a

Te tahi ato’a mana pūai tā te Fatu e tauturu i te mau metua, maoti nā roto i te hōro’a nō te heheura’a nō ’oe iho. E hina’aro rahi tō te Atua ’ia ha’aparare i tōna Vārua nō te ’arata’i i te mau metua.

’A pure ai ’outou ’e ’a fa’auruhia ai i te Vārua, e fa’aara ’oia ia ’outou i te mau fifi i hunahia.¹⁵ E heheu mai ’oia i te mau hōro’a o tā ’outou mau tamari’i, tō rātou pūai, ’e tō rātou mau mana’ona’ora’a parau-’ore-hia.¹⁶ E tauturu te Atua ia ’outou ’ia hi’o i tā ’outou mau tamari’i mai tāna e hi’o nei ia rātou—i ni’a atu i tō rātou huru o roto ’e tō rātou ’ā’au.¹⁷

Ma te tauturu a te Atua, e nehenehe ’outou e ha’api’i mai ’ia ha’amatau i tā ’outou mau tamari’i ma te rāve’a mā ’e te mure ’ore. Tē ani manihini nei au ia ’outou ’ia fāri’i i te pūpūra’a a te Atua ’ia arata’i i tō ’outou ’utuāfare ma te heheura’a o te ta’ata iho. ’A imi i tāna arata’ira’a nā roto i tā ’outou mau pure.¹⁸

Hō’ē tauira’a pūai hope

Penei a’e te tauturu faufa’a roa a’e tā Iesu Mesia i pūpū i te mau metua ’o te « tauira’a rahi » o te ’ā’au.¹⁹ E temeio teie ’o tā tātou tāta’itahi e hina’aro.

’A feruri na i te hō’ē taime, i teie tupura’a ’ohipa : Tei te fare purera’a ’outou, e fa’aro’o ra i te hō’ē a’ora’a nō ni’a i te mau ’utuāfare. Tē fa’ata’a ra te ta’ata a’o i te hō’ē fare maita’i roa hō’ē ’utuāfare hau atu i te maita’i roa. ’Aita roa te tāne ’e te vahine e tātama’i nei. ’Aita te mau tamari’i e fa’aea nei i te tai’o i tā rātou pāpa’ira’a mo’a, e tae roa i te taime nō te rave i tā rātou mau ’ohipa ha’api’ira’a. ’E te pehe « ’A here ’outou mai tā’u i here »²⁰ e ta’i mārū noa i muri mai. Hou te ta’ata a’o e tae ai i te tuha’a i reira te ta’ata ato’a e ’āmui ai nō te tāmā ma te ’oa’oa i te vāhi hapura’a pape, ’ua feruri a’ena ’outou ē, « tō’u ’utuāfare ’aita e rāve’a fa’ahou ».

E a’u mau taea’e ’e mau tuahine, ’ei hau na ! Tē feruri ra ānei te mau ta’ata ato’a o te ’āmuira’a mai te reira ! Te tumu ’oia ho’i, tē ha’ape’ape’a nei te mau metua ato’a i te ’orera’a e riro ’ei mea maita’i a’e.

Teie rā, tē vai nei hō’ē puna hanahana tauturu nō te mau metua : ’O Iesu Mesia ïa. ’O ’oia te puna nō tō tātou tauira’a rahi o te ’ā’au.

’A ’īriti ai ’outou i tō ’outou ’ā’au i te Fa’aora ’e tāna mau ha’api’ira’a, e fa’a’ite ’oia ia ’outou i tō ’outou mau paruparu. Mai te mea e ti’aturi ’outou ia Iesu Mesia ma te ’ā’au ha’eha’a, e fa’ariro ’oia i te mau mea paruparu ’ei mea pūai.²¹ E Atua temeio ’oia.

Te aura’a o te reira, e riro mai ’outou ’e tō ’outou ’utuāfare e mea maita’i roa ? ’Aita. Terā rā e hau atu ’outou i te maita’i. Nā roto i te aroha o te Fa’aora, ma’a vāhi iti ’e ma’a vāhi iti, e fa’arahi atu ā ’outou i te mau maita’i ’o tā te mau metua e hina’aro nei : Te here nō te Atua ’e i tāna mau tamari’i, te fa’a’oroma’i, te ’ā’au hōro’a, te fa’aro’o i te Mesia ’e te itoito nō te rave i te mau mā’itira’a tano.

E pūpū mai Iesu Mesia i tāna pāturura’a nō roto mai i tāna ’Ēkālesia

Tā tātou tauto’ora’a nō te patu i te fa’aro’o ia Iesu Mesia, ’ua fa’atumuhia i ni’a i te ’utuāfare, niuhia i ni’a i te ta’ata. ’E ’ua pāturuhia te reira e te ’Ēkālesia. Ta’a ’ē atu i te hōro’ara’a i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e te mau parau a te mau peropheta, tē pūpū nei te ’Ēkālesia a te Fa’aora e rave rau mau rāve’a nō te tauturu i te mau metua ’e te mau tamari’i ’ia rave i te mau mā’itira’a tano :

• E’ita te buka iti Nō te pūai o te feiā ’āpī : E arata’i nō te rave i te mau mā’itira’a e hōro’a mai te ’ē ’aore rā te ’aita. E ha’api’i mai te reira i te mau parau mau mure ’ore nō te tauturu ’ia rave i te mau mā’itira’a fa’atumuhia i ni’a i te orara’a ’e te mau ha’api’ira’a a Iesu Mesia. ’A tai’o i te reira ’e tā ’outou mau tamari’i. ’A vaiiho ia rātou ’ia ’āparau mai. ’A tauturu ia rātou ’ia ti’a i teie mau parau mau mure ’ore ’e te hanahana ’ia arata’i i tā rātou mau mā’itira’a.²²

• Te mau ’āmuira’a JSF ’o te tahi atu rāve’a fa’ahiahia mau. Tē ti’aturi nei au ē e ’āmui atu te feiā ’āpī. Tē ani nei au i te feiā ’āpī pa’ari ’ōtahi ’ia ’āmui atu i roto i teie mau ’āmuira’a, ’ei mau fa’atere ’e ’ei mau fa’aa’o. Tē ani nai au i te mau metua ’ia turu’i atu i ni’a i te haerera’a i mua i te pae vārua ’o tā tā rātou feiā ’āpī e hōpoi mai nā roto mai i te ’āmuira’a JSF.

• Tē vai nei tō te mau tamari’i ’e te feiā ’āpī o Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei mau ’orometua ha’api’i, mau rima tauturu ’e mau fa’atere. Pinepine ’outou i te tomo atu i roto i te orara’a o te hō’ē feiā ’āpī i te hō’ē taime fifi mau nō te patu ’e nō te tauturu i te fa’aro’o ’e te ’itera’a pāpū. Vetahi i roto ia ’outou e feiā pa’ari ’ōtahi. Vetahi ’aita roa i fānau i te tamari’i. Tā ’outou tāvinira’a ’oa’oa i te mau tamari’i a te Atua e mea mo’a ïa i te hi’ora’a mata a te Atua.²³

’Eiaha roa e fa’aru’e ’ē i te temeio

E te mau hoa here ē, tō’u mau taea’e ’e mau tuahine, te patura’a i te fa’aro’o i roto i te hō’ē tamari’i e au ra mai te tauturura’a i te hō’ē tiare ’ia tupu. E’ita e ti’a ia ’outou e huti i te ’ā’ata tiare nō te fa’aroa i te reira. E’ita e ti’a ia ’outou e ’ōteu i te ’ōmou nō te fa’aua’a ’oi’oi i te tiare. ’E e’ita e ti’a ia ’outou e tau’a ’ore i te tiare ’e ’ia tīa’i ’ia tupu ’oi’oi ’aore rā ’ia ’ūa’a tā’ue noa mai.

Te mea tā ’outou e nehenehe ’e e ti’a e rave nō te u’i ’āpī, ’o te hōro’ara’a ïa i te repo fenua he’euri ’e te faufa’a, ma te fāri’ira’a rahi i te pape o te ra’i e tahe ra. Te tātarara’a i te mau aihere ’ino ’e te mau mea ato’a e fa’a’api’api nei i te māramarama o te rā o te ra’i. Tē fa’atupura’a i te mau rāve’a maita’i a’e e tano nō te tupura’a rahi. I muri iho, e fa’ati’a ma te fa’a’oroma’i i te u’i ’āpī ’ia rave i te mau mā’itira’a fa’auruhia ’e e vaiiho i te Atua ’ia fa’atupu i tāna temeio. E mea hāviti roa te hope’ara’a, e mea māere roa ’e te ’oa’oa roa i te mau mea ato’a tā ’outou e nehenehe e rave ’outou iho.

I roto i te fa’anahora’a a te Metua i te ao ra, te mau aura’a ’utuāfare e ti’a ’ia riro ’ei mea mure ’ore. Nō reira, ’ei hō’ē metua, ’eiaha e fa’aru’e ’ē, terā rā mai te mea ’aita ’outou i fa’ahiahia i te huru o te mau mea i tupu i ma’iri.

Nā roto ia Iesu Mesia, te Fatu Ora ’e te Fa’aora, tē vai ra noa ā te hō’ē ha’amatara’a ’āpī ; e hōro’a noa ’oia i te tīa’ira’a.

’O Iesu Mesia te pūai o te mau ’utuāfare.

’O Iesu Mesia te pūai o te feiā ’āpī.

’O Iesu Mesia te pūai o te mau metua.

Nō teie, tē fa’a’ite pāpū nei i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.

Fa’ata’ara’a

1. « Fātata tei roto i te metua tāta’itahi atoʼa te hinaʼaro ’ia haʼapiʼi i tāna mau tamariʼi i te mau maitaʼi morare. E tufaʼa te reira nō te temeio nō te ʼōpuaraʼa a te Metua i te ao ra. Tē hinaʼaro nei ʼoia ’ia haere mai tāna mau tamariʼi i te fenua nei i roto i te mau ʼutuāfare, nō te peʼe i te hōhoʼa mure ʼore o te mau ʼutuāfare e vai nei i te raʼi. Te mau ʼutuāfare e faʼanahoraʼa tumu ïa nō te mau ao mure ʼore, ʼe nō reira ʼoia i ʼōpua atoʼa ai ’ia riro te reira ’ei faʼanahoraʼa tumu i niʼa i te fenua nei. Noa atu e mea ’ātea roa ā te mau ʼutuāfare tāhuti i te maitaʼi roa, e hōroʼa te reira i te mau tamariʼi ʼa te Atua i te rāveʼa maitaʼi roa aʼe ’ia fāriʼihia rātou i teie ao ma te here i niʼa i te fenua nei, tei piri atu i te here tā tātou i ʼite i te raʼi ra—te here metua. ’Ua riro ato’a te mau ’utuāfare ’ei ’ē’a pāpū nō te pārurura’a ’e te hōro’ara’a i te mau ha’api’ira’a morare maita’i ’e te mau parau tumu ti’a tei nehenehe e fa’aho’i ia tātou i mua i te aro o te Atua » (Henry B. Eyring, « Ha’aputuputura’a i te ’utuāfare o te Atua », Liahona, Mē 2017, 20).

2. ’Oia mau, ’ua ’ite tātou ē ’aita te hina’aro o te Atua i rave fa’a’oti-noa-hia « i te fenua nei, mai tei te ao ato’a na » (Mataio 6:10). E mea pāpū maita’i te ti’ara’a metua i te tahuti nei ’aita ïa tōna e fa’aaura’a i te hina’aro mau o te Atua. Mea pāpū tāna hi’ora’a i te reira. E riro ’oia i te ta’i i ni’a i te mau ’oto ’e te mau māuiui i roto i te mau aura’a o te ’utuāfare. ’E inaha, ’aita ’oia i fa’aru’e i te ’utuāfare. ’E e’ita roa ’oia e nā reira, nō te mea e fa’anahora’a hanahana tā te Atua nō te hope’a mure ’ore o tāna mau tamari’i. ’E te pū o te reira fa’anahora’a ’o te ’utuāfare ïa.

3. Hi’o Mataio 18:1–5 ; Mosia 3:19.

4. « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei », ChurchofJesusChrist.org ; hi’o ato’a Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 68:25–28.

5. Hi’o « ’Ua niuhia te ’apora’a mai i ni’a i temau tā’āmura’a », Ha’api’ira’a mai tā te Fa’aora : Nō te feiā ato’a e ha’api’i i te fare ’e i te fare purera’a (2022), 30–31 ; hi’o ato’a Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 109:8.

6. Moroni 7:48.

7. 1 Nephi 16:29 ; hi’o ato’a Alama 37:6–7.

8. Hi’o « Te ha’api’ira’a i te fare ’o te mau tauto’ora’a iti, te ’ōhie ’e te tāmau », Ha’api’ira’a mai tā te Fa’aora, 31. ’Ua ha’api’i te peresideni David O. McKay : « ’Eiaha tātou e mana’o ē, nō te mea te tahi mau [’ohipa]… e au ra e mea na’ina’i ’e te faufa’a ’ore, e ’ere ïa i te mea faufa’a. Te orara’a, ’ia hi’o-ana’e-hia, ’ua hāmanihia i te mau mea na’ina’i. Tō tātou ora, tō tātou huru ta’ata, i te tāhuti nei ’ua hāmanihia i te hō’ē tupa’i māfatu na’ina’i. ’Ia fa’aea teie māfatu na’ina’i i te tupa’i, ’ua mou te ora i roto i teie ao. Te rā (mahana) rahi e pūai hope tōna i roto i te ra’i nui ātea, terā rā, tē fari’i nei tātou i te mau ha’amaita’ira’a o tōna mau hihi, nō te mea tē fa’atae mai nei tōna mau aveave na’ina’i i ni’a ia tātou, ’ia ’āmui-hia te tā’āto’ara’a, ’ua fa’a’īhia te ao ato’a nei i te māramarama o te mahana. Mea hau mārū te pō pōuri nā roto i te ’āmara’a ’ia hi’ohia i te mau feti’a na’ina’i ; ’e ’oia ato’a ho’i te ’orara’a mau o te keresetiano o tei ha’amauhia i te mau ’ohipa ha’iha’i mai te au i tō te Mesia o tei fa’a’ohipa i teie hora, teie minuti, i roto i te ’utuāfare » (Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : David O. Mckay [2003], 219).

9. Hi’o Helamana 5:30.

10. Hi’o Te mau Ari’i 2 5:9–14.

11. Hi’o Exodo 16

12. Hi’o « Fa’aineine i tā ’outou mau tamari’i nō te hō’ē orara’a tā’āto’a i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a a te Atua », Mai, pe’e mai—nō te ta’ata hō’ē ’e te ’utuāfare : Faufa’a ’Āpī 2023, appendix (digital only).

13. Hi’o « E nehenehe te ha’api’ira’a i te fare ’ia fa’anahohia ’e ’ia iho ato’a mai rā ma te tītau-’ore-hia. », Ha’api’ira’a mai tā te Fa’aora, 31 ; 1 Petero 3:15.

14. Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 64:32–33.

15. Hi’o Mataio 2:13.

16. Hi’o Alama 40:1 ; 41:1 ; 42:1.

17. Hi’o 1 Samuela 16:7.

18. Hi’o 1 Nephi 15:8.

19. Alama 5:13.

20. Hi’o « ’A here ’outou mai ta’u i here », Te mau Hīmene, no. 190.

21. Hi’o Etera 12:27.

22. « Nō te mau tamari’i, te hōro’ara’a i te arata’ira’a morare ia rātou, e tuha’a ’ohipa te reira nā te mau metua. ’Ua ’ite rātou te hina’aro, te hāro’aro’ara’a ’e te māramarama o te mau tamari’i tāta’itahi. I roto i te roara’a nō te orara’a, e ’imi te mau metua i te rāve’a ato’a i te ha’amaura’a ’e te tāpe’ara’a i te aura’a tūreiara’a i te mau tamari’i tāta’itahi. ’O rātou tei mau nei i te ti’ara’a maita’i roa a’e nō te fa’atupu i te fa’aotira’a morare hope roa mai te ha’amaita’ira’a i tā rātou huā’ai » (James E. Faust, « The Weightier Matters of the Law : Judgment, Mercy, and Faith », Ensign Novema 1997, 54).

23. Tē vai nei to’opiti parau hi’u i roto i te nene’ira’a nūmeri : Nō teienei matahiti Mai, pe’e mai te hō’ē parau hi’u ma te upo’o parau, « Fa’aineine i te mau tamari’i nō te hō’ē orara’a tā’āto’a i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a a te Atua ». Tē hōro’a nei te reira i te mau mana’o ’ōhie tei fa’atumuhia i roto i te ’utuāfare, nō te tauturu i te fa’aineinera’a i te mau tamari’i nō te bāpetizora’a ’e te tahi atu ā mau fafaura’a ’e te mau ’ōro’a. ’E te hi’ora’a fa’ahou i tei fa’a’āpīhia Ha’api’ira’a mai tā te Fa’aora tē vai ra hō’ē tuha’a e te tumu parau « Te fare ’e te ’utuāfare » te fa’a’ite mai e nāhea te mau parau tumu nō te ha’api’ira’a huru Mesia e ravehia i roto i te ’utuāfare (hi’o ’api 32–33).