Kapitulo 21
Usa ka Liso sa Gugma
Sa sinugdanan sa 1981, ang saysenta y tres ka tuig ang panuigon nga si Julia Mavimbela nagpadagan og usa ka tanaman sa komunidad duol sa iyang panimalay sa Soweto, usa ka lungsod sa sobra sa milyon ka Itom nga mga tawo sa kasadpang bahin sa Johannesburg, Habagatang Africa. Si Julia, usa ka kanhi prinsipal sa eskwelahang elementarya, nakasugod sa tanaman pipila ka tuig ang milabay sa pagtabang sa batan-ong mga tawo sa lungsod samtang sila nagtubo ngadto sa pagkahamtong ubos sa panagbulag og puyo sa puti ug sa itom, opisyal nga palisiya sa Habagatang Africa kabahin sa pagpalain og puyo sa kaliwat sa puti ug sa itom.
Isip usa ka Itom nga hamtong nga babaye mismo, nahibalo siya kon unsa kalisod kini ang pagpuyo ubos niini nga sistema. Gipakaubos sa balaod ang Itom nga mga tawo ug gitagad sila isip mas ubos nga mga tagilungsod. Sulod sa mga dekada, ang gobyerno nakapugos sa matag Habagatang Itom nga Aprikano sa pagdala og booklet nga ilhanan kon asa ang tawo makaadto ug dili makaadto. Kon ang Itom nga mga indibidwal masakpan diha sa puti nga mga kasilinganan sa sayop nga oras sa adlaw, sila mahimong bun-ugon, dakpon o gani patyon.
Sa dihang si Julia mas bata pa, siya napugos sa pagbalhin gikan sa iyang nagkalainlain og kaliwat nga kasilinganan sa Johannesburg ngadto sa usa ka balay diha sa gilain nga Soweto. Karon, samtang iyang gibantayan ang batan-ong mga tawo nga nakigbisog batok niining mga walay hustisya, naguol siya mahitungod sa kayugot nga nagtubo diha sa ilang mga kasingkasing. Uban sa iyang tanaman, gilauman niya ang pagtudlo kanila kon unsaon sa paglihok lapas sa ilang kasuko sa dili pa kini molaglag kanila ug sa ilang mga minahal.
“Tan-awa,” moingon siya, “kini nga yuta solido ug gahi. Apan kon moduso kita og pala o tugsok, ato kining mabuak ug mogawas nga mga bugon. Dayon, kon atong bugkalon kadtong mga bugon ug itanom ang usa ka liso, ang liso motubo.”
Gusto niya nga ang batan-ong mga tawo modala sa mensahe sa gahi nga yuta diha sa ilang mga kasingkasing. “Bugkalon nato ang yuta sa kayugot, itanom ang usa ka liso sa gugma, ug tan-awon unsa nga mga bunga ang mahatag niini kanato,” mosulti siya kanila. “Ang gugma dili moabut kon walay pagpasaylo sa uban.”
Kini usa ka leksiyon nga si Julia sa gihapon nagkat-on. Sa milabay nga mga dekada, ang iyang bana, si John, namatay sa usa ka panagbangga sa atubangan uban sa usa ka puti nga drayber. Sa dihang si Julia miadto sa estasyon sa pulis sa pagkuha sa mga gamit sa bana, iyang nahibaloan nga ang kwarta nga diha sa iyang bana niana nga panahon gikawat human sa bangga. Ug bisan siya mituo nga si John walay sala sa aksidente, usa ka tibuok puti nga husgado mipasangil ni John alang niini.
Ang pagkamatay ni John mibiya ni Julia sa pagbuhi sa ilang mga anak nga nag-inusara, ug siya nanlimbasog sa pagsupporta kanila. Apan kon ang panahon nagkalisod, siya nakapamati sa presensya ni Jesukristo duol kaniya, naghatag kaniya og kahupay ug inusab nga pasalig.
Karon, sobra sa beynte singko ka tuig human sa pagkamatay ni John, nahibalo si Julia nga ang pagpasaylo usa ka mahinungdanon kaayo sa pagkaayo sa iyang kasakit. Apan sa gihapon siya nakigbisog sa pagpasaylo niadtong kinsa nagdaot sa maayong ngalan ni John ug nangawat gikan kaniya ug sa iyang pamilya.
Usa ka adlaw, sa Hunyo 1981, gidapit si Julia sa pagtabang og panglimpyo sa usa ka pasilidad og librariya sa kabatan-onan nga gipanglungkaban ug gisunog sa bag-ohay nga kagubot tungod sa pagbulag og puyo sa puti ug sa itom. Sa iyang pag-abot didto, nahibulong si Julia sa pagkakita og duha ka batan-ong mga lalaki naglimpyo sa mga dugmok nga hugaw gamit ang mga pala. Ang mga lalaki puti—usa ka makakurat nga talan-awon sa Soweto.
Uban sa dagko nga mga pahiyom, ang batan-ong mga lalaki misulti kang Julia nga sila mga misyonaryong Amerikano kinsa mianha sa pagtabang. Sila nahibalo og gamay kaayo mahitungod sa pagpananom ug nakigsulti ni Julia mahitungod sa iyang tanaman sa komunidad. Nangutana usab sila kon sila makabisita ba kaniya. Dili interesado si Julia sa pagpakigkita kanila. Pinaagi sa pagdapit og duha ka puti nga lalaki ngadto sa iyang balay, nagrisgo siya og mabangis nga kastigo batok kaniya ug sa iyang pamilya. Maghunahuna ba ang iyang mga silingan nga siya nakigkonsabo sa mga pulis o gobyerno sa pagbulag og puyo sa puti ug sa itom?
Misugod siya sa paghimo og pasangil, apan dayon gibati niya ang usa ka lagubo sa iyang dughan ug nahibalo nga siya kinahanglang motugot kanila sa pagbisita. Misulti siya kanila sa pag-adto sulod sa tulo ka adlaw.
Ang mga lalaki miabot untop sa iskedyol, nagputi og mga polo ug nagbutang og mga name tag. Gipaila nila ang ilang mga kaugalingon isip mga misyonaryo sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Matinahuron siyang naminaw ngadto sa ilang mensahe. Apan sa ikaduhang pagbisita siya naninguha sa paghunahuna kon unsaon niya pagsulti sa mabinationg paagi nga siya dili interesado.
Usa sa mga misyonaryo dayon mitudlo ngadto sa usa ka larawan ni Julia ug sa iyang kanhi bana ug nangutana, “Hain siya?”
“Siya patay na,” mipasabot siya.
Gisultihan siya sa mga misyonaryo mahitungod sa bunyag alang sa patay. Nagduhaduha si Julia. Sa nanglabay nga katuigan, nakatambong siya og daghang simbahan. Wala gayud sukad siya nakadungog og bisan kinsa nga nag-ingon nga ang patay mahimong bunyagan.
Ang usa ka misyonaryo miabli sa Bag-ong Tugon ug gihangyo siya sa pagbasa sa 1 Mga Taga-Corinto 15:29: “Kon dili pa, unsa man lamay ipasabot sa mga tawo sa ilang pagpabautismo alang sa mga patay, kon ang mga patay dili man ugaling banhawon? Busa ngano nga sila gibunyagan alang sa mga patay?”
Ang bersikulo milukmay kaniya. Misugod siya sa pagpaminaw ngadto sa mga misyonaryo uban sa bukas nga kasingkasing. Samtang sila mitudlo kaniya mahitungod sa mahangturong mga pamilya, nakat-unan niya nga ang mga bunyag ug ubang mga ordinansa mahimong mapahigayon alang sa patay pinaagi sa ilang mga minahal didto sa mga templo. Makahimo usab siya nga mahiusa pag-usab uban niadtong iyang nawala—lakip ni John—didto sa sunod nga kinabuhi.
Sa dihang siya misugod sa pagbasa sa Basahon ni Mormon, ang iyang kinabuhi misugod sa pagkausab. Sa unang higayon, naamgo niya nga ang tanang tawo usa ka pamilya. Ang gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo mihatag kaniya og paglaom nga siya sa kataposan makapasaylo niadtong kinsa nakapasakit kaniya ug sa iyang mga anak.
Unom ka bulan human makigtagbo sa mga misyonaryo, si Julia nabunyagan. Human sa usa ka bulan, gidapit siya sa pagpamulong sa komperensiya sa stake. Ubos sa gobyerno nga pagbulag og puyo sa puti ug sa itom, ang Simbahan wala mohimo og pagsulay sa pagkabig taliwala sa Itom nga katawhan sa Habagatang Africa. Apan ang pagbulag og puyo sa puti ug sa itom misugod sa pagbungkag sayo sa mga 1980, naghimo niini nga mas sayon alang sa Itom ug puti nga mga miyembro sa samang relihiyon sa pagkita ug pagsimba nga mag-uban. Pipila ka bulan sa wala pa ang bunyag ni Julia, usa ka kongregasyon natukod alang sa mga Santos gikan sa Soweto.
Nakulbaan si Julia sa dihang siya mitindog atubangan sa kasagarang puti nga stake. Naguol siya nga ang iyang kasakit tungod sa pagkamatay ni John mahimong kalisod sa pakigmaayo og relasyon tali kaniya ug sa ubang mga miyembro sa Simbahan. Apan ang iyang kasingkasing puno sa pag-ampo, ug ang Ginoo miaghat kaniya sa pagpakigbahin sa iyang istorya.
Misulti siya mahitungod sa kamatayon sa iyang bana, ang mabangis nga pagtagad nga iyang nadawat gikan sa mga pulis, ug ang kayugot nga iyang gidala sulod sa dugay na kaayo. “Sa kataposan akong nakaplagan ang simbahan nga makatudlo kanako sa tinuod nga pagpasaylo,” mipamatuod siya. Sama sa mga bugon nga yuta sa usa ka tanaman, ang iyang kayugot nawagtang.
Unsa ang nagpabilin, miingon siya, mao ang kalinaw ug pagpasaylo.
Sa dihang ang mga opisyal sa gobyerno mitanyag sa pagtukod og usa ka templo diha sa German Democratic Republic, ang Unang Kapangulohan mihatag og awtoridad ni Henry Burkhardt sa pagkuha og usa ka permiso sa pagtukod og usa ka meetinghouse nga adunay igahin nga dapit alang sa pagpahigayon og mga pagtuga ug mga pagselyo alang sa buhi, apan walay puli nga mga ordinansa alang sa patay.
Human sa pagpuasa ug pag-ampo, si Henry ug ang iyang mga magtatambag diha sa kapangulohan sa Dresden Mission mitanyag sa pagtukod og gambalay diha sa Karl-Marx-Stadt. Ang siyudad dihay dakong gidaghanon sa mga Santos, ug gikinahanglan nila ang usa ka bag-ong meetinghouse. Ang lokal nga mga opisyal midumili sa pag-isyu og usa ka permiso ngadto sa Simbahan, hinoon, naghatag og rason nga ang siyudad wala magkinahanglan og dugang pa nga mga simbahan. Hinoon sila mitanyag sa Freiberg, usa ka unibersidad sa duol nga lungsod.
“Imposible,” misulti si Henry kanila. “Gusto namo ang Karl-Marx-Stadt.”
Ang butang ingon og nahusay diha sa mga hunahuna sa kapangulohan sa misyon. Apan samtang sila mipuasa ug nag-ampo si Henry ug ang iyang mga magtatambag misugod sa paghunahuna og seryoso sa pagtukod didto sa Freiberg. Ang lungsod panimalay ngadto sa daghang gagmay nga branch sa mga Santos ug duol sa mga branch sa Dresden ug sa ubang mga siyudad ug mga lungsod diha sa rehiyon.
Sa mas naghunahuna si Henry ug ang iyang mga magtatambag sa butang, mas labaw sila nga nakombinsir. “Oo,” miingon sila diha sa ilang mga kaugalingon, “ang Freiberg nga kapilian sa tinuod dili ingon niana ka bati.”
Mga lider sa siyudad o lungsod sa Freiberg ingon og naghinam-hinam alang sa Simbahan sa pagtukod og usa ka gambalay sama sa Swiss Temple diha sa ilang lungsod. Atbang sa GDR, ang gobyerno nagtinguha sa paglig-on sa mga relasyon ngadto sa mga tawo sa pagtuo kinsa mitahod sa awtoridad sa estado. Sa karon ang GDR opisyal nga miila sa pipila ka mga relihiyon ug mitinguha sa pagtukod og balik sa makasaysayanong mga simbahan nga naguba atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan.
Tungod kay ang mga Santos sa Freiberg aduna nay usa ka maayong meetinghouse, si Henry dihay kusog nga pagbati nga ang Simbahan kinahanglang hunungon ang plano niini sa pagtukod og usa ka gambalay [hybrid building] ug hinoon magtukod og usa ka sumbanan nga templo nga naglakip og bunyaganan ug magtugot alang sa ubang puli [proxy] nga ordinansa nga buhat. Siya mitanyag og ideya ngadto sa mga lider sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake ug nadawat ang pagtugot sa pagbaton og usa ka luna alang sa usa ka hingpit nga naglihok nga balay sa Ginoo diha sa Freiberg.
Dayon gidala ni Henry ang plano ngadto sa usa ka miting sa lungsod sa Freiberg kauban ni Frank Apel, ang sekretaryo ehekutibo sa misyon ug usa ka lumad nga Freiberg. Ang konseho mitanyag sa Simbahan og duha ka posible nga mga dapit sa gambalay. Ang unang lote diha sa sentro sa lungsod, apan kini gamay ug mas ubos sa kumbado, naghimo niini nga malisod alang sa lumalabay sa pagkakita niini. Ang laing luna diha sa wala maugmad nga patag diha sa bungtod sa amihanang kasadpan sa lungsod. Walay mga hunonganan sa transportasyon pangpubliko sa duol, apan ang luna mismo makita kaayo ngadto sa naglibot nga dapit.
Sa dihang nakita ni Henry ang ikaduhang luna, nahibalo sila nga ilang nakaplagan ang hustong dapit alang sa templo.
Sa Pebrero 27, 1982, si Elder Thomas S. Monson mibisita sa GDR sa pagtan-aw sa mga Santos sa Sidlakang Germany ug nakigsulti ni Henry mahitungod sa bag-ong luna sa templo. Kini hapit duol sa napulog upat ka tuig sukad si Henry ug ang iyang asawa, si Inge, sa unang higayon nakahimamat sa apostol, ug nakigbahin sila og usa ka hinambin nga panaghigalaay. Si Elder Monson mihatag ni Inge og usa ka inadornohang plato ug bag-ong palda gikan sa iyang asawa, si Frances. Gisorpresa usab niya si Tobias, ang katorse anyos ang panuigon nga anak nga lalaki sa mga Burkhardts, usa ka kalkulator nga masulod sa bulsa—usa ka talagsaong baligya diha sa GDR.
Sa sunod nga adlaw, gidala ni Henry si Elder Monson ngadto sa luna. Bisan og iyang nasabtan kon nganong ang Simbahan dili makatukod sa templo sa Karl-Marx- Stadt, si Elder Monson dihay mga pangutana mahitungod sa nahimutangan sa Freiberg.
“Hingpit ba ninyong nahunahuna kini nga pagpili?” gipangutana niya si Henry. “Mao ba gyud kini ang hustong lugar? Unsaon sa mga tawo pag-anhi kon walay igo nga transportasyong pampubliko?”
Gitubag ni Henry ang mga pangutana ni Elder Monson sa labing maayo nga siya makahimo. Dayon iyang gimatuod nga siya ug ang iyang mga magtatambag lig-ong misuporta sa pagtukod og usa ka templo didto. Nakapuasa ug nakaampo sila mahitungod niini nga luna, miingon siya, ug ilang gibati nga kini mao diin ang Ginoo gusto sa Iyang balay diha sa GDR.
Si Elder Monsoon wala na magkinahanglan og dugang pa nga pagkumbinsir. Gipalit sa Simbahan ang yuta ug mihatag og gibag-o nga mga drowing sa arkitekto ngadto sa gobyerno sa Silangan Germany.
Sa Marso 31, 1982, si David Galbraith milingkod sa hilom sa usa ka opisina sa Jerusalem samtang si Amnon Niv, ang pangulong enhinyero, mi-eksamen og usa ka dako nga kinoloran sa kamot nga mapa sa Bungtod sa mga Olibo. Tunga sa dosena nga ubang mga tigplano sa siyudad nagtindog diha sa kwarto uban kanila.
Si David kanunay nga nagpaabot og usa ka miting uban ni Amnon sulod sa mga bulan. Ang Simbahan andam sa pag-uswag uban sa plano niini sa pagtukod og usa ka Jerusalem Center for BYU alang sa nagtuon nga mga estudyanteng langyaw ug lokal nga mga Santos. Kon matukod na, ang sentro mohatag sa Simbahan og opisyal nga pagkaanaa diha sa Balaang Yuta. Kini mahimong usa ka dapit sa pagtuon, pagsabot, ug kalinaw, diin ang mga miyembro sa Simbahan makaanha sa paglakaw diin si Jesus milakaw, magkat-on pa og dugang mahitungod sa karaang gigikanan sa ilang tinuohan, ug mag-angkon og pagdayeg alang sa mga kultura ug mga tinuohan sa mga tawo nga nagpuyo sa Tunga-tungang Silangan.
Ang mga lider sa Simbahan, lakip ni David, gusto nga tukuron ang sentro diha sa lugar nga gidayeg ni Presidente Kimball atol sa iyang 1979 nga pagbisita sa siyudad. Apan ang lugar duol sa Bungtod Scopus, ang labing taas nga luna diha sa Bungtod sa mga Olivo, ug usa ka gigahin sa gobyerno nga “berde nga sona” nagtadlas og bahin niini, naghimo niini nga walay bisan unsa nga tukuron. Ang ubang tigpalambo nakasulay sa pagusab sa sona nga wala molampos. Kon ang Simbahan milaom sa pagtukod didto, si Amnon nagkinahanglan sa pagpahiangay sa utlanan sa berdeng sona.
Si Mayor Teddy Kollek misuporta sa tinguha sa Simbahan sa pagtukod og usa ka sentro diha sa siyudad. Mituo siya nga ang pakighigala sa Simbahan ngadto sa mga Muslim ug sa mga Judeo motabang sa duha ka grupo og mas maayong pagsinabtanay sa usag usa ug magpuyo nga malinawon. Sa gihapon, siya miuyon nga ang yuta sa Bungtod Scopus mahimong imposible nga maangkon. Sa iyang pag-aghat, si David nakapangita og ubang posible nga mga luna. Ug kon siya nakakita og usa ka maayong pagkapahimutang, siya mosulti ngadto sa mga punoang buhatan sa Simbahan. Apan wala niini nga mga luna nakadawat og pag-uyon, ug si Presidente N. Eldon Tanner nakatambag kaniya sa pagtutok diha sa Bungtod Scopus.
Usa ka adlaw, si Mayor Kollek nakaawhag ni Amnon sa paghimo og usa ka miting uban ni David ug sa pagpaminaw ngadto sa unsay iyang kinahanglan nga isulti. Si David Reznik, ang lokal nga arkitekto nga gikuha sa Simbahan sa pagdesenyo sa BYU Jerusalem Center, gidapit usab.
Gipakita ni Reznik kang Amnon og pipila sa iyang mga plano alang sa eskwelahan ug gitudlo ang gilay-on niini ngadto sa Hebrew University of Jerusalem, diin siya ug si Amnon nakatabang sa pagdesinyo sa mga katuigang milabay. Mipadayon si Amnon sa pagtuon sa mapa sulod sa daghang minuto, ang iyang kahilom miparang sa kahilom gikan sa tanan nga diha sa kwarto. “Dad-i ko og pen para sa drowing,” kalit siya nga miingon. Walay usa diha sa kwarto nga adunay pen, busa usa ka tawo naninguha sa pagpangukay ug nakakaplag og usa alang kaniya. Dayon siya milugway sa iyang bukton ug misugod sa pagdrowing diha sa mapa.
Uban sa tanan nga nagtan-aw, iyang giusab ang berde nga sona, nagbutang og usa ka pula nga linya liyok sa eksakto nga luna diin ang Simbahan gusto nga motukod sa Jerusalem Center.
“Kini mao ang linya sa gambalay,” siya mipahibalo. Mikuha siya og opisyal nga rubber stamp, gidokdok kini diha sa mapa, ug mipirma sa iyang ngalan. “Mao kana!” gilitok niya.
Ang tanan miyango agi og pag-uyon. Wala makatingog si David. Ang Simbahan mao pay pagdawat gayod sa pagtugot alang sa usa ka butang nga gihunahuna sa tanan nga imposible. Dili siya makahulat sa pagtawag sa punoang mga buhatan sa Simbahan ug pagsulti kanila mahitungod sa milagro.
Pila ka bulan ang milabay, sa Hulyo 1982, si Olga Kovářová ug usa ka gamay nga grupo sa mga Santos mibiyahe pinaagi sa kotse ngadto sa usa ka tubiganan duol sa Brno, Czechoslovakia, alang sa iyang bunyag.
Sukad sa iyang unang miting sa sakramento didto sa panimalay ni Otakar Vojkůvka, nakaabot si Olga sa pagdayeg sa hugot nga pagtuo sa mas magulang nga mga Santos nga Czechoslovak. Gibati niya nga gibayaw pinaagi sa ilang mga panaghisgotan atol sa Sunday School ug komportable nga mipakigbahin sa iyang kaugalingong mga hunahuna.
Sa mga bulan nga paingon sa iyang bunyag, si Olga nakadawat sa mga leksiyon sa misyonaryo gikan ni Jaromir Holcman, usa ka miyembro sa kapangulohan sa Brno Branch. Ang unang pipila ka leksiyon nahimong malisod ug dili komportable tungod kay ang relihiyosong mga pulong ingon og langyaw ngadto kaniya. Ang plano sa kaluwasan ingon og sama sa sugilanong ingkantohanon [fairy tale], ug si Olga nanlimbasog sa mga pangutana nga siya aduna mahitungod sa Langitnong Amahan.
Naguol usab siya mahitungod sa mga problema nga moabut human sa bunyag. Ang Simbahan nakasugod sa pagtubo sa sentral ug silangang Uropa human sa 1975, sa dihang si Henry Burkhardt ug ang iyang mga magtatambag sa kapangulohan sa Dresden Mission mitudlo og usa ka tawo nga ginganlan og Jiří Šnederfler sa pagdumala sa mga Santos sa Czechoslovakia. Apan ang Simbahan sa gihapon gamay ang nakaila ug gamay ang nakasabot diha sa nasod. Bisan og ang iyang hunahuna nagsulti kaniya sa pagkalimot mahitungod sa ebanghelyo ni Kristo, bisan pa, ang iyang kasingkasing misulti kaniya nga kini mao ang kamatuoran.
Mipuasa si Olga sa tibuok adlaw sa iyang bunyag. Sa dihang ang panahon miabot, siya misakay ngadto sa tubiganan uban ni Otakar ug Gád Vojkůvka ug Jaromir ug iyang asawa, si Maria. Ang grupo mipundok diha sa may tubig ug namulong og usa ka pag-ampo. Apan sa wala pa sila makapadayon sa ordinansa, sila nakugang sa tingog sa daghang mangingisda naglakaw subay sa kilid sa tubiganan. Mas mipaduol ang mga lalaki ug mihunong duol sa dapit diin si Olga pagabunyagan.
“Ang ngilit sa tubig dangog kaayo diha sa kasagarang mga dapit dinhi,“ miingon si Otakar. “Kini mao lamang ang dapit nga among nahibaloan nga adunay inanay ug walay peligro sa pagkanaog ngadto sa tubig.”
Walay laing kapilian, si Olga ug ang iyang mga higala mipaabot. Napulo ka minuto milabay, dayon beynte. Sa gihapon ang mga mangingisda wala mipakita og timailhan sa pagbiya.
Gisandig ni Olga ang iyang ulo sa punoan sa kahoy. “Tingali ako dili igo ang pagpangandam,” naghunahuna siya, “o ang akong pagpamatuod dili igo sa kalig-on, o ako wala sa hingpit nakahinulsol.”
Siya hapit na moluhod sa pag-ampo sa dihang si Jaromir migunit kaniya sa bukton ug gikuyogan sa paglakaw balik ngadto sa ubang mga Santos.
“Naghunahuna ako nga kita nagkinahanglan nga mag-ampo og usab sa paghimo niini nga posible alang ni Olga nga mabunyagan karong adlawa,” siya miingon.
Ang grupo nag-uban sa pagluhod samtang si Jaromir nangamuyo ngadto sa Dios alang ni Olga. Siya makadungog sa pagbati diha sa iyang tingog. Sa dihang ang pag-ampo nahuman, pipila ka minuto milabay ug dayon ang mga mangingisda sa kalit nanindog ug mibiya.
Ang tubig malinawon ug hilom samtang si Jaromir migiya ni Olga pinaagi sa kamot ug misulti sa pag-ampo sa bunyag. Sa dihang iyang nadungog ang iyang ngalan, gibati ni Olga nga usa ka kapitulo sa iyang kinabuhi naghinapos. Ang tanan hapit na mausab karon nga siya nakahukom sa pagsunod ni Kristo ug sa Iyang gipahiuli nga ebanghelyo. Hingpit nga kalipay mibanlas tibuok kaniya, ug siya nahibalo nga ang iyang bunyag girekord sa langit.
Ang gamay nga grupo wala madugay nagpaingon balik ngadto sa Brno sakay sa kotse ni Jaromir. Samtang sila nagsakay, naminaw sila sa usa ka tape sa cassette sa Tabernacle Choir. Gibati ni Olga og sama nga siya nakadungog og mga anghel, ug siya nahibulong sa dihang si Jaromir misulti kaniya nga ang mga mag-aawit tanan mga miyembro sa Simbahan. Natingala siya kon sama gyud kaha sa unsa ang kinabuhi alang sa mga Santos kinsa mipuyo sa usa ka nasod nga adunay relihiyosong kagawasan ug buhi nga propeta.
Human moabot sa Brno, ang mga Santos mipundok sa balay ni Jaromir. Si Jaromir, Okatar, ug ubang mga tighupot sa pagkapari mipatong sa ilang mga kamot diha sa ulo ni Olga. Samtang sila mikumpirma kaniya nga usa ka miyembro sa Simbahan, gibati niya ang Espiritu Santo nga mitabon kaniya. Diha niana nga higayon, nahibalo siya nga siya usa ka anak sa Dios.
Sa panalangin, mipahayag si Jaromir nga pinaagi ni Olga, daghang batan-ong tawo mopasakop sa Simbahan ug pagatudloan sa ebanghelyo sa paagi nga sila makasabot. Ang mga pulong misorpresa kaniya. Kini ingon og imposible, sa pagkakaron, nga siya makapakigbahin sa ebanghelyo sa dayag nga paagi.
Bisan pa niana, gitipigan niya kana nga mga pulong diha sa iyang kasingkasing ug nangandoy sa adlaw nga kini moabut nga tinuod.
Sa Nobiyembre 27, 1982, ang mga panganod ibabaw sa Johannesburg, Habagatang Africa, midag-om samtang 850 ka tawo mipundok alang sa groundbreaking sa unang balay sa Ginoo diha sa kontinenting Afrikano. Si Julia Mavimbela nakaanha sa seremonya uban sa napulo ka pamilya gikan sa Soweto, ang lungsod alang sa mga Itom diha sa kasadpan nga bahin sa siyudad. Gikan sa higayon nga nahibaloan ni Julia ang mahitungod sa mga templo, siya nakagusto nga adunay buhat sa ordinansa nga himoon alang sa iyang kanhi nga bana ug mga ginikanan. Determinado siya sa pag-apil sa tanang importante nga hitabo diha sa pagtukod sa templo.
Nagdumala sa seremonya mao si Elder Marvin J. Ashton sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles. Diha sa iyang panapos nga pakigpulong, namulong siya sa espiritwal nga pagkaukyab nga iyang gibati gikan sa Habagatang mga Santos nga Afrikano. Kon ang balay sa Ginoo mahuman, ang mga Santos kinsa sa makausa gikinahanglang mobiyahe og liboan ka kilometro ngadto sa templo diha sa Estados Unidos, Switzerland, sa United Kingdom, o Brazil sa karon nagpaabot ngadto sa pagkaanay ilang kaaugalingon nga templo sa duol.
Human mamulong si Elder Ashton, siya ug ang ubang mga lider sa Simbahan, pinaagi sa seremonya mibugwal sa yuta gamit sa mga pala. Ang ubang mga Santos dayon misuot sa unahan, naghinam-hinam sa pag-apil. Dili buot nga mosuot ngadto sa pundok sa mga tawo, si Julia ug ang ubang mga Santos sa Sowelo mipalayo. Ang pipila ka mga lider nakakita kanila ug midapit kanila sa pagpaatubangan, pagpunit og pala, ug pagbugwal usab sa yuta. Nasiguro ni Julia ang Espiritu dihay labot sa pagtawag kanila ngadto sa atubangan.
Sa milabay nga sunod nga mga bulan, nakaplagan ni Julia ang hingpit nga kalipay sa pagserbisyo diha sa Relief Society. Daghang mga tawo diha sa iyang branch bag-ohay nga mga kinabig, ug ang sinati nga mga miyembro sa Simbahan gikan sa ubang mga ward diha sa stake mitudlo kanila hangtod sila andam sa paggiya sa branch sa ilang mga kaugalingon. Ang presidente sa Relief Society, usa ka puti nga hamtong nga babaye, mitawag ni Julia isip iyang unang magtatambag.
Ang branch usa sa unang natukod gikan sa usa ka lungsod sa Itom. Kini mag-abot sa usa ka ward nga gambalay sa kasilinganan sa Johannesburg. Sa pag-adto didto, si Julia ug ang ubang Itom nga mga Santos gikan sa Soweto kinahanglang magtaksi padulong sa siyudad ug dayon lakawon ang nahibiling agianan padulong ngadto sa chapel. Wala magdugay, ang branch misugod sa pagmiting diha sa usa ka high school sa Soweto, ug nalipay si Julia nga siya makasimba duol sa panimalay.
Apan ang bag-ong lugar nga mitinganan mipakita og mga hagit sa kaugalingon niini. Kada Dominggo sa buntag, ang mga Santos kinahanglang moabot og sayo sa pagpanilhig sa sawog ug sa paglimpyo sa mga bintana ug mga lingkoranan sa paghimo sa eskwelahan nga angay sa miting sa sakramento. Ug usahay ang tawo kinsa mi-eskidyol sa gambalay doblehon ang eskidyol sa pagreserba aron mas makakwarta, naghimo sa mga Santos nga walay dapit sa pagtigom.
Wala madugay, ang stake sa Johannesburg misugod sa pagtawag og mas daghang Itom nga mga Santos isip mga lider diha sa mga branch sa lungsod. Diha sa iyang branch, si Julia gitawag isip ang bag-ong presidente sa Relief Society.
Dihadiha dayon gibati niya ang pagkadili sarang. Bisan og siya usa ka sinati nga lider sa komunidad kinsa nahibalo kon unsaon sa pagtabang ug pagdasig sa mga tawo, ang mga Santos sa iyang branch naanad ngadto sa mga lider sa Simbahan ingon nga puti. Hapit siya makadungog sa iyang mga miyembro sa branch nga nagduda sa iyang mga abilidad ug panghunahuna, “ Siya Itom sama kanato.”
Sa gihapon, si Julia midumili nga mawad-an og kadasig. Nahibalo siya kon unsa ang iyang kasarang sa pagbuhat. Ug siya nahibalo nga ang Ginoo magauban kaniya.