Kasaysayan sa Simbahan
Kapitulo 37: Ang mga Tubag Moabot


Kapitulo 37

Ang mga Tubag Moabot

kamot nga nag-abli sa gripo

“Unsay imong hunahuna?”

Adunay kahilom human sa pagpangutana samtang si Marco Villavicencio naghulat sa iyang asawa, si Claudia, nga motubag. Ang iyang amo, sa kompanya sa mga telecommunication sa Machala, Ecuador, bag-ohay lang mitanyag niya og kahigayonan sa pag-abli og bag-ong opisina sa Puerto Francisco de Orellana, usa ka gamayng siyudad sa kalasangan sa Amazon sa silangang bahin sa Ecuador.

Si Marco interesado sa katungdanan, nga naglakip sa pagsaka sa ranggo, apan dili siya gusto nga modesisyon nga wala si Claudia. Ang trabaho manginahanglan nga ang mga Villavicencio ug ang ilang kwatro anyos nga anak nga lalaki, si Sair, mobalhin og sobra sa unom ka gatos ug kwarenta ka kilometro ang gilay-on.

Si Claudia, sama ni Marco, nagtubo sa usa ka dakong siyudad, mao nga ang pagbalhin sa kalasangan usa ka dakong kausaban. Apan misuporta siya ni Marco ug gusto nga molambo siya sa iyang panarbaho. Ganahan usab siya sa ideya nga mobalhin ngadto sa probinsya nga dapit. Naghunahuna siya nga kini makapahimo sa ilang pamilya nga mas suod.

Sa gihapon, siya ug si Marco adunay sama nga pangutana mahitungod sa Puerto Francisco de Orellana: “Aduna bay Simbahan didto?” Silang duha nahuman na og misyon, ug ang Simbahan importante nila. Gusto nila nga ang ilang anak nga lalaki magdako sa lugar diin makatambong siya og Primary, makakat-on sa ebanghelyo, ug makabaton og espirituhanon nga mga kasinatian. Ang Ecuador adunay dul-an sa duha ka gatos ka libo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, apan kadaghanan nila nagpuyo duol sa dagkong mga siyudad sama sa Quito, ang kapital sa nasod, ug sa Guayaquil, diin ang balay sa Ginoo gipahinungod niadtong 1999.

Ang Puerto Francisco de Orellana, lokal nga nailhan nga El Coca, gamay kon itandi, bisan kon paspas ang pagtubo human nga ang lana nadiskobrehan didto sa milabayng pipila ka tuig. Gamit ang Meetinghouse Locator sa website sa Simbahan, si Claudia nangita og ward o branch nga duol sa siyudad. Sa pagpangita walay migawas nga mga resulta, apan wala madugay, ang mga higala ni Marco ug ni Claudia misulti nila mahitungod sa pipila ka miyembro sa Simbahan nga mibalhin didto alang sa trabaho.

Sa pagkadungog niini nahupay si Marco ug si Claudia. Human sa pag-ampo mahitungod sa gitanyag, nakadesisyon sila nga dawaton ang trabaho.

Ang mga Villavicencio miabot sa El Coca pagka-Pebrero 2009. Ang siyudad anaa sa tunga-tunga sa lasang kaayo, apan nasurprisa ang mga Villavicencio, murag dili mabati nga dili kini konektado gikan sa tanan sa kalibotan. Bisan asa sila motan-aw, ang mga tawo moari ug moadto nga naay gibuhat.

Sa dihang ang tag-iya sa ilang giabangan nakahibalo nga sila mga miyembro sa Simbahan, siya misulti nila nga duna siyay nahibaloan kon asa magtapok ang usa ka grupo sa mga miyembro aron dungan nga magbasa sa mga kasulatan. “Gipagamit nako sila sa balay,” miingon siya.

Ang grupo magpundok matag Dominggo sa alas nuybe sa buntag aron manganta og mga himno, magbasa gikan sa Liahona, ug magtuon sa mga kasulatan. Gikontak usab nila si Timothy Sloan, ang presidente sa Ecuador Quito Mission, kinsa nagpadala og duha ka misyonaryo ngadto nila. Apan ang mga misonaryo nagpuyo upat ka oras ang gilay-on sa biyahe ug dili makaadto sa El Coca kanunay.

Sila si Marco, Claudia, ug Sair misugod sa pagtambong sa mga miting sa Dominggo matag semana. Sa sinugdanan, si Sair gimingaw sa Primary ug naghunahuna kon asa ang ubang mga bata. Si Marco ug si Claudia gimingaw usab sa ilang kinabuhi kaniadto, apan ang pagsubsob sa ilang kaugalingon diha sa pagserbisyo sa Ginoo nakapaminos sa ilang kamingaw.

Sa dihang ang mga misyonaryo miabot sa lungsod, si Marco mitanyag sa ilang tabang sa pagpangita og dugang pa nga mga miyembro. “Mga Elder,” miingon siya, “kinahanglan kamo nga maglakaw libot sa siyudad.” Naghunahuna siya nga kon ang mga tawo makakita sa mga misyonaryo, sila mangutana nila kon asa sila magpundok uban sa laing lokal nga mga miyembro.

Sa hinayhinay, ang mga miyembro sa Simbahan diha sa siyudad nakahibalo mahitungod sa miting ug miapil sa grupo. Samtang ang grupo midaghan, si Marco ang nahimong lider niini. Ang mga misyonaryo misugod sa pag-adto matag semana aron sa pagtudlo sa mga tawo ug sa pagpangita sa daghan pa nga mga miyembro sa Simbahan. Sa wala madugay, ang mga Santos sa El Coca nakadawat og pagtugot sa pagsunod sa sukaranang programa sa yunit sa Simbahan.

Ug pinaagi niini nga pagtugot miabot ang awtoridad sa pagpahigayon sa sakramento.


Sa dihang nahibaloan ni Angela Peterson Fallentine nga lisod gayod nga siya ug ang iyang bana makabaton og ilang kaugalingong mga anak, gitawagan niya ang iyang inahan sa telepono. “Wala ko kahibalo kon unsa ang buhaton niini,” siya miingon. “Wala koy nahibaloan nga nakasinati niini.” Nahadlok siya.

Ang iyang inahan naminaw ug dayon nangutana kon nakahinumdom ba siya ni Ardeth Kapp, ang kanhi kinatibuk-ang presidente sa Young Women. “Siya ug ang iyang bana wala mapanalangini og mga anak,” siya mipahinumdom ni Angela, “apan sa kanunay nahimo siya nga ehemplo sa pagdumala sa isyu sa pagkadili makabaton og mga anak nga wala motugot nga kini ang mohulagway kaniya.”

“Ayaw kini tugoti nga mahimo nimong babag,” mipadayon ang iyang inahan. “Gibati nako nga kinahanglan ka nga makasabot sa doktrina sa pagka-inahan ug pamilya, kay kon dili, mahimo kining butang nga imong sagubangon sa tibuok nimong kinabuhi.”

Dayon miingon siya, “Wala ko kahibalo kon ngano nga ikaw ug si John kinahanglan nga makasinati niini o kon unsa ka dugay kini molungtad, apan kon kamo magpadayon ug maningkamot sa pagsabot sa unsay gusto sa Ginoo nga inyong makat-onan gikan niini, ang mga tubag moabot.”

Gibati ni Angela ang gugma ug suporta sa iyang inahan, ug gihatagan niya kini og bili samtang siya ug si John nag-atubang og daghan pa nga mga pagsulay samtang nanimpalad sa laing mga dalan sa pagkaginikanan, sama sa pagpanagop ug in vitro fertilization. Sa dihang gitan-aw nila ang pagpanagop diha sa LDS Family Services ug sa nasyonal nga programa sa New Zealand, ilang nahibaloan nga ang ilang kahigayonan sa pagpanagop ubos kaayo.

Samtang nag-atubang si Angela og kasagmuyo matag karon ug unya, siya midangop sa pag-ampo, pagpuasa, ug pagsimba didto sa templo alang sa suporta. Naghunahuna siya kanunay sa Manluluwas, masaligon nga Siya motabang niya nga makalahutay sa iyang mga pagsulay. Apan nakita usab niya ang iyang kaugalingon nga nangandoy nga unta kuhaon Niya kini sa sayon nga paagi. Niini nga mga panahon, si John mihupay niya. Siya adunay hugot nga pagtuo nga maayo ra ang tanan.

Ang mga mata ni Angela motan-aw gihapon sa pamahayag sa pamilya nga gibitay sa bungbong. Ganahan kaayo siya sa mga pagtulun-an niini. Apan human nga iyang nahibaloan mahitungod sa iyang pagkadili makabaton og mga anak, bation niya kanunay ang kasakit kon mabasa niya ang pamatuod niini bahin sa “sugo sa Dios alang sa Iyang mga anak sa pagdaghan ug pagpuno sa yuta.” Nakasabot siya nga siya ug si John wala makalapas sa bisan unsa sa mga sugo, kay dili sila makabaton og mga anak sa natural nga paagi. Apan bisan kon gisugdan nila ang ilang mga pagtambal alang sa pagkadili makabaton og mga anak, si Angela naghunahuna kon igo na ba ang ilang nahimo.

Niining higayona, mibalhin sila ngadto sa Tauranga, usa ka dakong siyudad sa New Zealand’s Bay of Plenty, ug si Angela gitawag isip presidente sa Young Women sa stake. Ang bag-ong calling nakapahadlok niya. Anaa siya sa mga traynta anyos ug mibati nga bata pa kaayo aron mosulti sa ubang mga lider kon unsay angay nga buhaton. Niining higayona, nabalaka usab siya nga tigulang ra usab kaayo nga makasabot sa mga batan-ong babaye. Nag-ampo siya aron masayod kon unsaon sa paggiya nila.

Wala madugay iyang nahibaloan nga makasabot siya sa mga batang babaye sa mga paagi nga wala niya damha. Mas manghod siya kaysa ilang mga ginikanan, ug daghan sa mga batan-on babaye mitahod niya ug mihatag og bili sa iyang tambag. Siya usab makahimo sa pag-awhag ug makighigala nila sa paagi nga dili mahimo sa ilang mga inahan. Kay siya walay iyang kaugalingon nga mga anak, iyang nakita nga makahatag siya nila og daghang oras ug tambag nga ilang gikinahanglan gikan sa masaligan nga hamtong.

Ang mga Fallentine nakakaplag usab og kalipay sa pagsuporta sa ubang mga pamilya sa ilang ward ug stake. Kanunay sila nga magpasiugda og mga pagsugba, mga gabii nga manan-aw og salida sa gawas, ug mga home evening. Atol sa mga kinatibuk-ang komperensiya, ilang dapiton ang mga batan-ong babaye aron mangaon og pancake sa dili pa moadto sa sentro sa stake alang sa kinatibuk-ang sibya sa Young Women. Kay lisod nga malayo kaayo sa pamilya panahon sa Pasko, nagpahigayon sila og party sa Gabii sa Pasko alang sa pipila ka langyaw gikan sa South Africa ug sa isla sa Niue. Kini nga mga kalihokan kanunay nga mipuno sa ilang panimalay og mga bata, ug si Angela ug si John ganahan nga mogahin og panahon uban nila ug sa ilang mga ginikanan.

Usa ka adlaw, samtang miagi sa gikwadro nga pamahayag sa pamilya diha sa iyang bungbong, namatikdan ni Angela ang pangbukas nga mga pulong niini: “Kami, ang Unang Kapangulohan ug Konseho sa Napulog Duha ka Apostoles sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, sa maligdong nga paagi mopahayag …”

“Mituo ba gyod ko niini?” nangutana siya sa iyang kaugalingon. “Mituo ba gyod ko nga kini mga propeta ug apostoles ang nagsulti niini nga mga pulong?” Ang iyang mga kasinatian nakapausab sa paagi sa iyang pagbasa ug pagsabot sa pamahayag sa pamilya. Apan siya nasayod nga ang mga propeta ug apostoles naghatag og espesyal nga pagsaksi ni Jesukristo, ug siya mituo sa ilang mga pulong.

Siya misugod sa pagkakita nga adunay daghang paagi nga mahimong inahan, ug siya adunay hugot nga pagtuo nga siya ug si John adunay oportunidad nga mahimong mga ginikanan didto sa mga kahangtoran. Kini nga kahibalo nakatabang niya nga makasabot sa kaimportante sa kaminyoon ug sa pamilya diha sa plano sa kaluwasan.

Nahinumdom siya kon sa unsang paagi nga ang pamahayag sa pamilya nakapadasig ug nakapadayeg sa mekaniko ug sa Middle Eastern nga opisyal nga iyang nahimamat sa Washington, DC. Ang mga kamatuoran nga gitudlo niini puno sa gahom ug mahinungdanon sa iyang kinabuhi, ug siya misalig niini.


Balik didto sa El Coca, Ecuador, si Marco Villavicencio nakahimo og paspas nga trabaho sa pag-abli og opisina sa mga telecommunication didto sa siyudad, apan ang pagdumala niini mao ang hagit kada adlaw. Ang iyang mga trabahante bag-o lang sa industriya ug nagkinahanglan og pagbansay sa dili pa sila makatubag sa tukmang paagi sa mga panginahanglan sa mga kliyente. Dayon kinahanglan sila mangita og mga kliyente. Kay bag-o pa man ang opisina, si Marco ug ang iyang grupo migahin sa daghan nilang panahon sa pakighimamat sa mga tawo ug sa pagpasiugda sa ilang negosyo. Hinuon, naningkamot sila og maayo, ug ang opisina milambo.

Bisan kon bisi si Marco, migahin siya og panahon alang sa iyang pamilya ug sa Simbahan. Sa matag bulan nga milabay, nagkadaghan ang mga tawo nga moadto sa panagtigom alang sa sakramento sa mga buntag sa Dominggo. Ang Espiritu sa Ginoo miandam sa daghang tawo alang sa gipahiuli nga ebanghelyo ni Kristo. Nangandoy sila nga mahibalo mahitungod sa Dios ug sa Iyang gugma.

Ang mga misyonaryo karon moadto na sa siyudad sa makadaghang higayon sa usa ka semana sa pagtudlo sa mga tawo ug sa pagdapit nila ngadto sa simbahan. Si Marco ug si Claudia naghunahuna kon unsa kaha ka dugay nga ang ilang grupo mahimong usa ka branch.

Pito ka bulan human nga ang mga Villavicencio miabot sa El Coca, ang presidente sa misyon nga si Timothy Sloan mibisita sa siyudad. Kay si Marco ang nagdumala sa lokal nga grupo sa Simbahan, si Presidente Sloan mihangyo niya nga ipailaila siya ngadto sa mga Santos samtang naglibot sila sa El Coca.

Sa tibuok buntag ug hangtod sa hapon, gidala ni Marco ang presidente sa misyon libot sa siyudad. Si Presidente Sloan naghinamhinam nga mahimamat ilabi na ang mga naghupot sa Melchizedek nga Pagkapari, ug giinterbiyo niya ang pipila nila. Samtang nagbiyahe gikan sa usa ka lugar ngadto sa laing lugar, nangutana usab siya ni Marco mahitungod sa iyang pamilya, trabaho, ug kasinatian diha sa Simbahan.

Sa pagtapos sa adlaw, si Presidente Sloan misulti ni Marco nga gusto siya nga makig-istorya. Miadto sila sa balay diin ang mga Santos mopahigayon sa ilang mga miting ug nangita og lawak nga walay tawo. Si Presidente Sloan mitug-an dayon nga nag-ampo siya nga makakita og presidente sa branch diha sa siyudad. “Gibati nako nga ikaw kana nga tawo,” miingon siya. “Dawaton ba nimo kini nga tawag sa Ginoo?”

“Oo,” miingon si Marco.

Pagkasunod adlaw, Septiyembre 6, 2009, si Presidente Sloan miorganisar sa Orellana Branch ug mi-set apart ni Marco isip presidente niini. Usa ka semana ang milabay, ang opisina sa area sa Simbahan didto sa Quito nagpadala og mga lingkoranan, mga pisara, mga bangko, ug uban pa nga mga aytem alang sa tigomanan nga dapit sa branch.

Ang branch adunay daghang bag-o nga mga lider, lakip na ni Claudia, kinsa nagserbisyo isip presidente sa Young Women. Kadaghanan sa mga lider gamay ra og kasinatian sa Simbahan, mao nga si Marco mihimo sa pagbansay nga nag-unang prayoridad. Gusto siya nga ang mga lider sa branch mahimong mga ehemplo sa Kristohanong gugma ug serbisyo. Gigamit niya ang tanang kapanguhaan nga anaa niya—tanang manwal ug bidyo sa Simbahan—sa pagtabang sa bag-o nga mga lider nga makakat-on sa ilang mga responsibilidad. Kay ang mga mobile phone nahimong mas komon sa siyudad, motawag siya sa mga miyembro sa branch o mopadala og mga mensahe sa text atol sa semana aron sa pagpahigayon sa mga buluhaton sa branch, sa pagplano sa mga kalihokan, ug sa pagtubag sa mga panginahanglan sa iyang isigka mga Santos.

Usa sa mga aytem nga nadawat sa branch gikan sa Simbahan mao ang desktop nga kompyuter nga adunay akses sa internet. Ang Simbahan nagpalambo og programa sa kompyuter nga gitawag og Member and Leader Services sa pagtabang sa lokal nga mga lider ug sa mga klerk sa pagrekord ug sa pagreport sa ikapulo, sa mga nanambong, ug uban pa nga mga datos sa tukma ug luwas nga paagi. Si Marco pamilyar sa mga kompyuter gikan sa iyang kasinatian sa industriya sa teknolohiya, ug paspas siya nga nakakat-on kon unsaon sa paggamit sa software. Ang mga kompyuter nihit sa El Coca, hinuon, mao nga kinahanglan usab nga siya mopakita sa pipila sa bag-ong mga lider kon unsaon sa paggamit niini. Maayo na lang, ang Espiritu migiya nila, ug sila matinguhaon nga mga tigkat-on nga andam mopahiangay ngadto sa teknolohiya.

Diha sa mga miting sa konseho sa branch, si Marco ug ang ubang mga lider gawasnon nga mopakigbahin sa ilang mga hunahuna kon unsaon sa pagtabang ang mga tawo nga anaa ubos sa ilang pagdumala. Ang konseho nakasabot nga ang tanan sa branch nagkinahanglan nga mopalambo og pagpamatuod ni Jesukristo. Sa mga miting ug mga kalihokan sa branch, si Marco ug ang ubang mga lider kanunay nga naghisgot ni Kristo, nagmugna og palibot diin ang mga bisita ug ang bag-o nga mga miyembro mobati sa Iyang gugma ug moduol ngadto Kaniya.

Usa ka bulan human sa pag-organisar sa branch, ang Simbahan nagsibya sa tunga-tunga sa tuig nga kinatibuk-ang komperensiya niini diha sa radyo, telebisyon, satellite, ug sa internet. Bisan kon kini nga mga pamaagi moabot sa daghang mga dapit sa kalibotan, ang branch sa El Coca wala pay akses sa satellite nga telebisyon o kusog nga koneksiyon sa internet sa pagsibya sa komperensiya. Hinuon, sa wala madugay, ang opisina sa Simbahan sa Quito nagpadala sa branch og rekording sa komperensiya sa pinulongang Kinatsila diha sa DVD.

Nanghinaot nga masundog ang kasinatian sa pagtan-aw sa aktuwal nga komperensiya, si Marco ug ang ubang mga lider sa branch nakadesisyon nga ipakita ang rekording sa kataposan sa semana, bahinon kini sumala sa sesyon. Nagbutang sila og mga lingkoranan, usa ka telebisyon, ug mga loudspeaker diha sa meetinghouse ug nagpadala og espesyal nga mga imbitasyon ngadto sa matag usa sa mga miyembro. Si Claudia mao ang gisangonan sa pag-abiabi sa mga tawo sa higayon nga sila moabot.

Sa adlaw sa unang sesyon, ang mga Santos miadto nga nagsul-ob og pang-Dominggo nga mga sinina. Ang uban pamilyar sa kinatibuk-ang komperensiya, samtang ang uban wala mahibalo unsay mahitabo. Ang Espiritu mipuno sa lawak samtang ang tanan naminaw og maayo sa mga mamumulong ug nalingaw sa musika sa Tabernacle Choir.

Daghan sa mas bag-o nga mga miyembro nagtuo nga ang Simbahan gamay ra ug lokal. Samtang nagtan-aw sila sa komperensiya, hinuon, nakita nila nga kabahin sila sa organisasyon sa tibuok kalibotan. Sama nila, minilyon sa ubang mga Santos ang nagtinabangay aron mapadayon ang buhat sa Ginoo.


Sa pagsugod sa 2010, sobra sa 170,000 ka sakop sa Simbahan ang nagpuyo sa mga isla sa Caribbean. Sa Dominican Republic, pinuy-anan sa duha sa tulo ka bahin niini nga mga Santos, adunay diseotso ka stake ug tulo ka misyon. Niadtong 1998, ang Simbahan nagtukod og Missionary Training Center sa Santo Domingo, ang kapital sa Dominican Republic, sa pag-andam sa Caribbean nga mga misyonaryo alang sa pagserbisyo. Duha ka tuig ang milabay, pagka-Septiyembre 2000, si Presidente Hinckley miadto sa siyudad aron ipahinungod ang Santo Domingo Temple, ang labing una nga balay sa Ginoo diha sa rehiyon.

Sa dihang ang Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga misyonaryo miabot sa Dominican Republic niadtong 1978, mga usa ka dosena nga mga miyembro sa Simbahan—mao lamang ang mga Santos sa nasod—ang misugat nila sa airport. Kauban nila mao si Rodolfo ug si Noemí Bodden. Ang mga Bodden ug ang pipila sa ilang mga anak nagpasakop sa Simbahan sa milabayng tulo ka bulan pinaagi sa ilang mga higala nga si John ug si Nancy Rappleye ug si Eddie ug si Mercedes Amparo. Sa katuigan nga misunod, si Rodolfo ug Noemí matinud-anong miserbisyo sa Simbahan.

Ang gipahiuli nga ebanghelyo mikatap sa ubang mga nasod sa Caribbean sa susama nga mga paagi. Sa Jamaica, usa ka isla sa kasadpang bahin sa Dominican Republic, ang Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga misyonaryo nagsangyaw sa ebanghelyo ingon ka sayo sama sa mga 1850. Apan ang Simbahan wala maestablisar didto hangtod nga ang mga kinabig nga gipanganak nga mga Jamaican nga si Victor ug si Verna Nugent nainteresado niadtong mga 1970. Usa ka adlaw, si Victor ug si Verna nakadawat sa Basahon ni Mormon gikan sa kauban sa trabaho nga Amerikano, si Paul Schmeil. Siya mipailaila usab nila ngadto sa salida sa Simbahan nga Man’s Search for Happiness, ug sa mensahe niini, uban sa Kristohanon nga ehemplo ni Paul, nadasig si Victor.

Niadtong Enero 20, 1974, ang pamilya Nugent nabunyagan. Upat ka tuig ang milabay, human sa pagpadayag ni Presidente Spencer W. Kimball nga nakahatag og oportunidad sa mga Nugent ug sa ubang mga tawo nga kaliwat og Itom nga African nga makadawat sa hingpit nga mga panalangin sa pagkapari, ang pamilya naselyo didto sa Salt Lake Temple.

Nianang sama nga tuig, 1978, laing Amerikano nga Santos sa Ulahing mga Adlaw, si Greg Young, mibunyag sa iyang mga higala nga si John ug si June Naime sa Barbados. Paglabay sa sobra sa usa ka tuig, ang labing una nga branch sa Barbados naorganisar nga si John ang presidente sa branch ug si June ang presidente sa Relief Society. Dayon, ang Barbados mao ang nagsilbing punoang buhatan sa West Indies Mission, ug ang ebanghelyo mikatap gikan didto ngadto sa Grenada, Guadeloupe, Saint Lucia, Martinique, Saint Vincent, French Guiana, Sint Maarten, ug ubang silinganan nga mga nasod.

Sa Haiti, niining higayona, ang gipanganak nga Chilean nga Haitian nga si Alexandre Mourra nakahibalo mahitungod sa Simbahan gikan sa usa ka paryente nga nakabaton og kopya sa Basahon ni Mormon ug ubang literatura sa Simbahan gikan sa mga misyonaryo sa Florida. Human sa pagbasa sa pagpamatuod ni propeta Joseph Smith, si Alexandre nagpadala og iyang kaugalingong Basahon ni Mormon ug nakadawat og pagsaksi sa kamatuoran niini. Kay ang Simbahan wala pa sa Haiti, mibiyahe siya sa Florida, nakigkita sa presidente sa misyon didto, ug nabunyagan pagka-Hulyo 1977. Dayon mipauli siya sa iyang panimalay sa Port-au-Prince ug mitudlo sa uban sa ebanghelyo. Paglabay sa usa ka tuig, ang presidente sa misyon mibisita sa Haiti ug midumala sa bunyag sa baynte dos ka higala ni Alexandre.

Ang Simbahan sa Haiti nagpadayon sa pagtubo sa katuigan nga misunod, bisan pa sa sosyal ug politikal nga kagubot nga sa kanunay naghasol sa nasod. Sa hinapos sa 2009, adunay pipila sa disesayis ka libo nga mga Santos nga nagkatap sa duha ka stake ug duha ka district. Ang ilang kalig-on nasulayan niadtong Enero 12, 2010, sa dihang ang makagun-ob nga linog miigo sa Haiti, miguba sa mga panimalay ug mipatay sa sobra sa duha ka gatos ka libo nga mga tawo, lakip ang kwarenta y dos ka Santos sa Ulahing mga Adlaw.

Sa dihang ang linog miigo, si Soline Saintelus nakigmiting sa iyang bishop sa ilang meetinghouse sa Port-au-Prince. Ang iyang bana, si Olghen, nagtrabaho sa lokal nga hotel. Dali sila nga mipauli sa ilang apartment bilding, diin ang usa ka tigbantay og bata mibantay sa ilang tulo ka gagmay nga mga anak. Ang bilding nadugmok.

“Langitnong Amahan,” si Olghen nag-ampo, “kon Imong pagbuot, kon duna lang unta bisan usa sa akong mga anak ang buhi, palihog, palihog tabangi kami.”

Sulod sa napulo ka oras, gikalot sa mga tigluwas [rescue workers] ang nagun-ob. Sa usa ka punto, ilang nadunggan ang kinamagulangan nga anak, singko anyos nga si Gancci, nagkanta og “Ako Anak sa Dios,” iyang paborito nga kanta. Ang iyang tingog ang migiya sa mga nagtrabaho sa pagluwas niya, sa iyang mga igsoon, ug sa ilang tigbantay.

Sa sunod nga pipila ka semana, ang Simbahan mitabang sa lokal nga mga lider ug sa makitawhanon nga mga organisasyon sa pagsangkap og mga doktor, mga tolda, pagkaon, mga wheelchair, medikal nga mga suplay, ug ubang mga kinahanglanon. Giablihan usab ang mga meetinghouse aron adunay kapuy-an ug kadangpan ang daghang mga tawo nga nawad-an og mga panimalay tungod sa kalamidad. Dayon, ang Simbahan mitabang sa mga tawo nga makakita og trabaho ug magsugod og bag-ong mga negosyo.

Human sa pagluwas, si Gancci Saintelus gidala ngadto sa Florida aron tambalan ang grabe nga mga samad. Didto, ang lokal nga mga miyembro sa Simbahan miabot aron motabang sa pamilya Saintelus, gidad-an sila og mga dulaan, pagkaon, mga diaper, ug uban pang mga suplay. Ang ilang kamabination nakapahilak ni Olghen.

“Mapasalamaton kaayo ko sa akong simbahan,” miingon siya.


Pagka-Septiyembre 2010, ang mga residente sa Luputa, Democratic Republic of the Congo, hapit na mahuman sa pagbutang og mga tubo alang sa gipasiugdahan sa Simbahan nga linya sa tubo sa limpyong tubig. Nakig-istorya sa journalist, ang presidente sa district nga si Willy Binene mihatag og gibug-aton sa kaimportante sa linya sa tubo.

“Ang tawo mabuhi nga walay kuryente,” miingon siya. “Apan ang kakulang sa tubig usa ka palas-anon nga hapit lisod kaayo sagubangon.”

Kon naamgohan man kini o wala sa tigbalita, si Willy nagsulti gikan sa tibuok kinabuhi nga kasinatian. Isip usa ka estudyante sa electrical engineering, wala gayod siya mangandoy nga mopuyo sa Luputa, usa ka siyudad nga walay kuryente. Ang iyang mga plano nausab, ug nadumala ra niya og maayo—gani milampos—nga walay kuryente. Apan siya ug ang iyang pamilya, ug ang matag pamilya sa dapit, nag-antos sa sakit kaayo nga mga epekto sa mga sakit nga nagagikan sa tubig. Aron maprotektahan ang ilang kaugalingon diha sa simbahan, gani nagsakripisyo sila sa pagpalit og limpyong binotelya nga tubig alang sa sakramento.

Niining higayona, gamay na lang ang trabahoon, ang kinabuhi sa Luputa padulong na nga mausab. Gikan sa pagsugod sa proyekto, matag kasilinganan sa sulod ug libot sa siyudad gisangonan og mga adlaw nga motrabaho sa linya sa tubo. Niadtong mga adlawa, ang mga trak gikan sa ADIR, ang organisasyon nga nagdumala sa proyekto, miabot og sayo sa kasilinganan aron kuhaon ang mga boluntaryo ug ipasakay sila ngadto sa nahimutangan sa trabaho.

Isip presidente sa district, si Willy gusto nga mahimong ehemplo nga lider. Sa mga adlaw nga ang iyang kasilinganan mao ang gisangonan nga motrabaho, iyang gihiklin ang iyang trabaho isip nars ug misugod sa pagkalot. Tali sa Luputa ug sa tinubdan sa limpyo nga tubig mga kilometro sa mga bungtod ug sa mga walog. Kay ang linya sa tubo paandaron pinaagi sa gravity, ang mga boluntaryo kinahanglan nga magkalot og kanal ug ilubong og tarong ang tubo sa pagseguro nga ang tubig moagas sa tukmang paagi.

Si Willy ug ang mga boluntaryo nagkalot gamit ang kamot. Ang kanal kinahanglang mga 45 sentimetro ang gilapdon ug usa ka metros ang gilawmon. Sa ubang mga dapit, ang yuta balason, ug paspas ang pagtrabaho. Sa ubang mga dapit, puno sa naglambid nga mga ugat sa kahoy ug mga bato, nga nakapalisod sa trabaho. Ang mga boluntaryo nag-ampo nga ang mga kalayo sa kasagbotan ug mga pinuy-anan sa mamaak nga mga insekto dili makapalangay sa ilang pag-uswag. Sa maayong adlaw, makakalot sila og dul-an sa mga usa ka gatos ug singkwenta ka metros nga kanal.

Ang mga Santos sa Luputa District mitrabaho og espesyal nga mga shift agi og dugang sa ilang normal nga mga buluhaton sa kasilinganan. Niadtong mga adlawa, ang kalalakin-an sa Simbahan miapil sa regular nga mga boluntaryo sa pagkalot og kanal samtang ang kakabayen-an gikan sa Relief Society miandam og pagkaon alang sa mga trabahante.

Ang pasalig sa mga Santos ngadto sa proyekto nakatabang sa uban nga makahibalo og dugang pa bahin sa ilang tinuohan. Ang mga tawo diha sa dapit nagtan-aw sa Simbahan isip usa ka institusyon nga nag-atiman dili lamang sa kaugalingong mga miyembro niini apan sa mas halapad nga komunidad usab.

Sa dihang ang konstruksiyon sa linya sa tubo nahuman niadtong Nobiyembre 2010, daghang tawo ang miadto sa Luputa aron mosaksi sa pag-abot sa tubig. Daghang tangke sa tubig, gibutang sa ibabaw nga may taas nga mga suporta, gipahimutang diha sa siyudad aron makapundo og tubig gikan sa mga tubo. Apan ang ubang mga tawo naghunahuna kon ang linya sa tubo makadala ba og igong tubig aron mopuno sa mga tangke. Si Willy mismo adunay iyang mga pagduhaduha.

Dayon giablihan ang bul-og sa tubig, ug ang tanan makadungog sa pagdahunog sa tubig nga miagas ngadto sa mga tangke. Hilabihan nga kalipay ang gibati sa mga tawo. Ang dinosena nga ginagmay nga mga gisemento nga mga estasyon sa tubig, ang matag usa adunay daghang mga gripo, makapaagas na karon og limpyo nga tubig sa tibuok Luputa.

Aron mahinumdoman ang okasyon, ang siyudad mipahigayon og usa ka pagsaulog. Ang mga kasaulogan nakadapit og kinse ka libo nga mga tawo gikan sa Luputa ug sa silinganang mga lungsod niini. Kauban sa talahoron nga mga bisita mao ang gobernador ug mga dignitaryo sa tribo, mga opisyal sa ADIR, ug usa ka sakop sa kapangulohan sa Africa Southeast Area sa Simbahan. Sa usa sa mga tangke sa tubig adunay gibitay nga dakong banner nga gisulatan og hayag nga asul nga mga letra:

SALAMAT SA SIMBAHAN

SALAMAT SA ADIR

ALANG SA MAINOM NGA TUBIG

Samtang ang mga bisita nangabot ug nanglingkod ilawom sa espesyal nga hinimo nga mga payag, usa ka choir sa batan-on nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nanganta og mga himno.

Sa dihang nahimutang na ang tanan, ug ang kasaba sa mga tawo nahilom, si Willy miisa sa mikropono nganha sa iyang baba ug namulong sa mga naminaw isip lokal nga representante sa Simbahan. “Ingon nga si Jesus mihimo og daghang milagro,” miingon siya, “karon usa kini ka milagro nga ang tubig miabot sa Luputa.” Gisultihan niya ang mga tawo nga ang Simbahan mao ang naghatag sa linya sa tubo alang sa tibuok komunidad, ug giawhag niya ang tanan nga tarongon kini sa paggamit.

Ug ngadto ni bisan kinsa nga naghunahuna kon ngano nga ang Simbahan interesado sa usa ka lugar sama sa Luputa, siya mihatag og yano nga tubag.

“Kitang tanan mga anak sa atong Langitnong Amahan,” miingon siya. “Kinahanglan gayod kita nga maghimo og maayo ngadto sa tanan.”

  1. Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 2–3, 8; Villavicencio, Oral History Interview, 1–3; Deseret News 2010 Church Almanac, 474–75. Hisgotanan: Ecuador

  2. Villavicencio, Oral History Interview, 1–5; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [Aug. 2023]; Presiding Bishopric to General Authorities and others, June 11, 2004, Quorum of the Twelve Apostles, Written Communications Collection, CHL; Joshua J. Perkey, “Hungry for the Word in Ecuador,” Ensign, Feb. 2012, 47, 51; Villavicencio, Email Interview.

  3. Villavicencio, Email Interview; Joshua J. Perkey, “Hungry for the Word in Ecuador,” Ensign, Feb. 2012, 46–47; Villavicencio, Oral History Interview, 4–7.

  4. Villavicencio, Oral History Interview, 6–7, 9–10; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 2–3.

  5. Villavicencio, Oral History Interview, 5–7, 10; Handbook 1, 90, 93.

  6. Fallentine, Recollections, 7–8; Fallentine and Fallentine, Email Interview, 3; Angela Fallentine, Oral History Interview [Jan. 2023], 5. Ang mga kinutlo gi-edit aron mabasa; ang “sa kanunay” sa orihinal giusab ngadto sa “siya sa kanunay,” ug ang “makat-onan gikan niini ang mga tubag moabot” giusab ngadto sa “makat-onan gikan niini, ang mga tubag moabot.”

  7. Fallentine, Recollections, 6–7; Angela Fallentine, Oral History Interview [Jan. 2023], 7; Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 7, 13; Angela Fallentine to James Perry, Email, Nov. 6, 2023, Angela Fallentine and John Fallentine, Oral History Interviews, CHL. Hisgotanan: Sosyal nga mga Serbisyo

  8. Fallentine, Recollections, 8–9; Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 5–7; Fallentine and Fallentine, Email Interview, 3; “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibotan.”

  9. Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 8–11; Angela Fallentine, Oral History Interview [Jan. 2023], 3–5; Fallentine and Fallentine, Email Interview, 1–2; Angela Fallentine, Oral History Interview [Sept. 2023], 22–25; Angela Fallentine to James Perry, Email, Nov. 6, 2023, Angela Fallentine and John Fallentine, Oral History Interviews, CHL.

  10. Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibotan”; Fallentine, Recollections, 8–11; Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 11; Sheri L. Dew, “Are We Not All Mothers?,” Ensign, Nov. 2001, 96–98. Ang kinutlo gi-edit aron mabasa; duha ka higayon sa “mihimo” diha sa orihinal giusab ngadto sa “maghimo,” ug ang “mi” giusab og “nag.”

  11. Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 2.

  12. Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Villavicencio, Oral History Interview, 10–11, 19; Sloan, Oral History Interview, 19–20, 23; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [Aug. 2023].

  13. Villavicencio, Oral History Interview, 11, 17; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [Aug. 2023]. Hisgotanan: Mga Ward ug mga Stake

  14. Villavicencio, Oral History Interview, 21–24; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 20, 36.

  15. Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 3–4, 30–31; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [July 2023], 1; “Training for Clerks,” Church News, Feb. 11, 2006, 10; “Policies and Guidelines for Computers Used by Clerks for Church Record Keeping,” in Priesthood Executive Council, Minutes, Aug. 18, 2009; Sloan, Oral History Interview, 29.

  16. Villavicencio, Oral History Interview, 23–24; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 2, 5, 36; Thomas S. Monson, “Welcome sa Komperensya,” Liahona, Nov. 2009, 4; First Presidency to General Authorities and others, Aug. 20, 2009, First Presidency, Circular Letters, CHL; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [Aug. 2023]; Priesthood Executive Council, Minutes, Jan. 14, 2009. Mga Hisgotanan Sibya sa Media; Information Age [Panahon sa Impormasyon]

  17. Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 5–6; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [Aug. 2023]. Hisgotanan: Kinatibuk-ang Komperensiya

  18. Deseret News 2011 Church Almanac, 163, 184, 475–77; Hinckley, Journal, Sept. 16–17, 2000; Mortensen, Witnessing the Hand of the Lord in the Dominican Republic, 275. Hisgotanan: Dominican Republic

  19. Rappleye and Rappleye, Oral History Interview, 6, 8, 11–15; Bodden, Oral History Interview, 2–4; William B. Smart, “2 Families Bring Gospel to a Nation,” Church News, July 11, 1981, 12; Mortensen, Witnessing the Hand of the Lord in the Dominican Republic, 23–36, 41–43.

  20. Mga Santos, volume 2, kapitulo 10; Edwin O. Haroldsen, “Jamaica Branch Sees Chain of Baptisms,” Church News, Aug. 28, 1976, 14; Wanda Kenton Smith, “Jamaica: Lush Isle of Friendly People,” Church News, Jan. 29, 1984, 14; Nugent and Nugent, Oral History Interview, 7–9, 11–13, 18; Nugent, Oral History Interview, 4–6, 13–14. Hisgotanan: Jamaica

  21. Millett, “History of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in the Caribbean,” 136–38; “Barbados,” Global Histories, ChurchofJesusChrist.org/study/history/global-histories. Hisgotanan: Barbados

  22. Alexandre Mourra, Testimony, Mar. 1981, CHL; Millett, “History of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in the Caribbean,” 125–31; “Merchant Seeking Truth Opened Way for Church,” Church News, May 3, 2003, 10. Hisgotanan: Haiti

  23. LaRene Porter Gaunt, “Bringing Hope to Haiti,” Ensign, June 2000, 39; Deseret News 2011 Church Almanac, 12, 501–2; Erikson and others, “Political Forces and Actors,” 67–74; Bailey, Humanitarian Crises, 5; Haiti Port-au-Prince Mission, Annual Historical Reports, 2010, [1].

  24. Jennifer Samuels, “Family Reunited in Miami after Trauma in Haiti,” Church News, Jan. 30, 2010, 6; Neil L. Andersen, “Unsay Hunahuna ni Kristo Kanako?,” Liahona, Mayo 2012, 113–14.

  25. Deseret News 2011 Church Almanac, 12; Lauren Allen, “Ang mga Miyembro sa Haiti Nagpadayon sa Unahan, Nalig-on sa Ebanghelyol,” ug “Tabang sa Simbahan,” Liahona, May 2010, 138–39; “Report sa Haiti,” 4. Hisgotanan: Mga Programa sa Kaayohan

  26. Jennifer Samuels, “Family Reunited in Miami after Trauma in Haiti,” Church News, Jan. 30, 2010, 6.

  27. Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 7, 10.

  28. Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [7]–[9]; Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 7, 9; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023].

  29. Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; Sarah Jane Weaver, “Clean Water: An Answer to Villagers’ Prayers,” Church News, May 3, 2008, 4–5; Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 8–10.

  30. Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [8]; Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 10; Farrell and Barlow, “Celebration of Clean Water in Luputa”; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023].

  31. Africa Southeast Area, Annual Historical Reports, 2010, 40–41; Farrell and Barlow, “Celebration of Clean Water in Luputa”; Willy Binene, Oral History Interview [Dec. 2023]; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]. Ang kinutlo gi-edit aron mabasa; ang “nakahimo” sa orihinal giusab ngadto sa “mihimo.” Hisgotanan: Democratic Republic of the Congo