“Jane Elizabeth Manning James,” Atuun Rongorongo n Rongorongon te Ekaretia
“Jane Elizabeth Manning James”
Jane Elizabeth Manning James
Jane Elizabeth Manning (circa 1822–1908) bon temanna mai ibuakoia ataei aika niman aika bungiaki n inaomata nakon te taanga n African American i Connecticut n te tai are angiia aomata aika ibwatabwata bon tooro n te United States.1 Ngke te kairake n ikawai ngaia, e kaina te Ekaretia ae te New Canaan Congregational n 1841, ma 18 te namwakaina imwiina, n te winta n 1842–43, ngaia ma tabeman kaain te utu a bwabetitoaki nakon Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Jane ma kaain ana utu ake tabeman a waekoa n tangiria n raoniia Aika Itiaki i Nauvoo, ngaia are a mwananga mai Connecticut nako New York, ao a baireia bwa a na mwananga ni botin te karaanga ao botin te kanare. E ngae n anne, aki kariaiakaki man booti aikai ibukin kakaokoroia, ngaia are a nakonako n te raroa ae 1287.48 te kiromiita. I Peoria, Illinois, taani kairiiri n te tabo aki koaua raoi iaon taekaia ana utu Mannings ibukina ngaiia bon tooro aika birinako ao a tangira beeban kakoauakin kainaomatakiia. Te kakaokoroaki bon te kaangaanga ae na bon kaitara ma ngaia Jane inanon maiuna.
Katotongan tamnein Jane Manning James.
Ana Mwamwannano Te Raiburari ao te Akaiwiti n Rongorongon te Ekaretia
N te tai are e roko iai i Nauvoo, e waekoa Jane ni karikirakea ana reitaki ae tamaroa ma Iotebwa ao Emma Smith. E maeka ma ngaia ao e mwakuri n aia auti. N te tai teuana, Emma e tuanga Jane bwa e na tabekaki bwa te nati n ana utu te Smith man te kabaebae n te nakoanibonga.2 E aki butimwaia Jane, bwa e aki ota iai, te waaki ae boou, ma e matoa ana koaua n nakoan Iotebwa ni burabeti. “I ataa raoi te Burabeti Iotebwa Timiti,” e taekinna ni kakoaua imwiina. “Bon te kabanea n tamaroa ni mwaane ae I tuai man nonoria mai imwaina. … I kakoaua raoi bwa te burabeti bukina bwa I ataia.”3
Rinanon te reitaki ni marooro ma Iotebwa ao tinana, Lucy Mack Smith, Jane e reiakina ae bati riki n ana Boki Moomon ao aron rairana ao ni karekea otana iai ma te karinerine ibukin otenanti n te tembora.
E mare Jane ma Isaac James, te ibwabwata ae inaomata ae rairaki mai Jersey. Ngaia, ma natin Jane te mwaane Sylvester, a kitana Nauvoo n 1846 nako maeao n raoniia Aika Itiaki. N Tuun n te ririki anne, Jane ao Isaac a karikia natiia te mwaane ae Silas. N te ririki are imwiina te utu a rinanon te rereua, ao n roko i Salt Lake Valley n te 1847. Isaac ao Jane iai onoman riki natiia, ti uoman aika a abwabwaki maiuia nakon Jane. N aroia taan maeka ake tabeman n te Salt Lake Valley, a mwakuri korakora Jane ao Isaac ibukiia aia utu. E mwakuri Isaac bwa te reibwa ao te tia tararua te aenika are katikaki n te aoti ibukin Brigham Young, ao Jane e rarangai kunnikai, karao kunikai, ao e uaati, n aron are e a tia ni karaoia i Nauvoo.
Itabararaia n aia mare ngaia e karika aia buraure Isaac ao Jane n 1870. Imwiina Jane e mare, ma te toro ngkoa ae Frank Perkins n te maan ae uoua te ririki, ma imwiina e a manga okira maiuna ni karo ao n tibu n akea buuna. Kainnanoan te mwane ao maten natina aika teniman are e a karika manga okin Jane nakon te mwakuri. E karaoi ao e kaboanakoa te tobu, ngke natina mwaane ake uoman a tatangoaki bwa reibwa. N te ririki 1890, imwiin 20 te ririki n raure, e okirikaaki Isaac nako Salt Lake City, e kaboua ana membwatibu n te Ekaretia, ao ni karekea ana reitaki n iraorao ma Jane. Ngke e mate teuana te ririki imwiina, e karaoaki te taunimate ni mweengan Jane.
Rinanon kaangaangan maiuna, e tiku n teimatoa Jane nakon ana onimaki n reirein te euangkerio ao ni kamoanibwaia ana membwatibu n te Ekaretia. E anga nanona bwa e na angamwane ni katean te tembora ao bwa e na ibuobuoki ma te Bootaki n Aine ao te Young Ladies’ Retrenchment Society.4 E rinanon ana bwai n tituaraoi te tamnei Jane, n raonaki ma mii ni burabeti, te kamaiuaki man te onimaki, ao n taetae n aekakin taetae nako. “Au onimaki n Ana Euangkerio Iesu Kristo,” e koreia ni maiuna imwiina, “e bon korakora n ai aron te bong aei, eng, e bon kona riki ni korakora nakon te bong are i moan bwabetitoaki iai.”5
Imarenan 1884 ao 1904, e teimatoa Jane n reitaki ma taan kairiiri n te Ekaretia—John Taylor, Wilford Woodruff, Zina D. H. Young, ao Joseph F. Smith—ao n ukoukora te kariaia ni karekean ana entaumente n te tembora ao ni kabaeaki.6 N te tai anne, mwaane ao aine irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira aika ibwabwata aikoa kariaiakaki n irii angiin otenanti n te tembora. N 1888, te beretitenti n te titeiki Angus M. Cannon e kariaia Jane bwa e na karaoi bwabetito ibukiia ana utu ake a tia ni mate.7 Taan kairiiri n te Ekaretia a kariaia bwa e na kabaeaki n te oneanimwi n ana utu Iotebwa Timiti bwa te toro n te 1894, te bwai ae aki kakaraoaki. E ngae ngke e aki karekea te entaunmente n te tembora ke te kabaeaki ma ana utu inanon maiuna, a karaoaki otenanti aikai ibukina n te 1979.8
E mate n Eberi 16, 1908, ngke 95 ana ririki, te aomata ae kakaonimaki n tainako irouia aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Te Deseret News e ribotinna, “Tabeman aomata a kinaaki riki n aia onimaki ao n aia kakaonimaki nakon Jane Manning James, ao e ngae ngke te aonaaba ae nanorinano e warekiia raoraona ao ana reitaki n te bubua.”9