2011
Tempuhl Muhtahl—Sie Kahlwem Wo nuh Facluh
May 2011


Tempuhl Muhtahl—Sie Kahlwem Wo nuh Facluh

Mwe insewowo yohk srihpac ac fuhlwact luhn mwet wi Alu uh pa mwe insewowo ma kuht eis lun tempuhl luhn God uh.

Tamuhlwel ac tahmtahel sacohk wiyuck, nga tahfweoht luhngse ac painyuck luhk nuh suwos kais sie ac pruhe tuh Pahpah tuhmasr Inkuhsrao Elan kol nuhnak luhk ac mokle kahs luhk ke nga sramsram nuh suwos mihsenge uh.

Lwelah tuh nga in ikacslah ke sie fahk kuh luo ke pweng wowo ma kuht lohng ke litutacng se inge sel Tahmtahel Allred ac Pisap Burton ke prokracm in Kahsruh luhn Alu uh. Oacna ke fwack ah, yac se inge mahkiyac yac ahk 75 luhn prokracm mokleyuck se inge ma ahkinsewowoye moul luhn mwet pucspucs. Srui luhk in etuh kuhtuh selos suc akiyac orekma yohk se inge—mukul kuhlwacng ac etuh nuhnak.

Oacna ke kwewa na Pisap Burton ac Tahmtahel Allred fahk ah, ituckyang nuh sin pisap ke ward uh ma kunac in karihngihn elos suc kwacoh ma muhta ke inmahsrol luhn ward lal an. Nga srui ke ma inge ke nga tuh karihngihn oa sie pisap fuhsr e Salt Lake City ke sie ward ma oasr mempuhr tausin se alngucul kac, weacng katinmas alngucul-ahkosr. Puhslac mwet ma enenuh kahsruh. Fuhkah luhpan tarilacna luhk ke prokracm in Kahsruh luhn Alu uh ac ke kahsruh luhn U luhn Muhtwacn in Kahsruh ac u luhn pristut uh.

Nga fahkwack lah prokracm in Kahsruh luhn Alu luhn Jisus Kraist luhn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-sahflah uh mokleyuck sin God Kuhlacna.

Inge tamuhlwel ac tahmtahel wiyuck, toeni se inge mahkiyac lusen yac tolu ke nga tuh ahkkweyeyucklac Prestuhn luhn Alu uh. Ahok lusen yac tolu ingacn kahfofo, sesseslah ke ma upac puhkantwen tuhsruhk weacng pac mwe insewowo pucspucs. Pacl wo luhk in kihsacelah ac sifilpac kihsacelah tempuhl wi inmahsrlon mwe insewowo ma engankihn ac muhtahl emet, ac ma se inge ke tempuhl pa nga kena in sramsram nuh suwos kac mihsenge.

Ke toeni luhlahp ke Ohktohpa ke yac 1902, Prestuhn luhn Alu uh Joseph F. Smith el fahk ke sramsram in ikacslah lal lah el finsrak sie lwen in oasr tempuhl ma muhsahiyuckyak ke kain in acn [facluh] ma tempuhl uh enenweyuck we in oruh in fihsracsr nuh sin mwet uh.1

Ke lusen yac siofok ac lamngaul emet tukun akwucki luhn Alu uh, ke yac 1830 nuh ke yac 1980, tempuhl longoul-sie muhsahiyuckyak, weacng tempuhl fin acn Kirtland, Ohio, ac Nauvoo, Illinois. Kapsre nuh ke lusen yac tolngoul e ke yac 1980 ne inge ke tempuhl siofok ac singucul limekohsr muhsahiyuckyak ac kihsaciyucklac. Weacng ke sulkackihnyuck ekeah tempuhl sasuc tolu, oasr pac tempuhl longoul-ohnkohsr ma muhsahiyuck kuh ahkoeyuck in muhsah. Pihsacn tempuhl inge fah fahfahlac na in kap.

Ma finsrakkihnyuck ma Prestuhn Joseph F. Smith el finsrakkihn ke yac 1902 ahkpwacyeiyuck. Kena lasr uh pa in oruh tempuhl uh in an fototo nuh yurin mempuhr lasr uh.

Sie sin tempuhl ma muhsahiyuck inge oasr fin acn Manaus, Brazil. Yac puhs somlah ah nga riti ke sie un mempuhr siofok kuhtuh suc som liki acn Manaus, ma an lun acn ah ke insahk Amazon, in fuhfahsryucsr nuh ke tempuhl se ma an fototo emet ke pacl sac, ma an São Paulo, Brazil—mael 4,2,500 liki acn Manaus. Mwet luhlahlfongi oaru ingacn som ke oak ke lusen lwen ac fong ahkosr ke Infacl Amazon ac infacl kuhpahsryang nuh kac an. Tukun elos ahksahfyelah fuhfahsryucsr lalos fin kof uh, elos sroacng nuh ke pas ke pac lusen lwen tolu in kahsruhsr—ke inkacnek luhfluhf, srihklac mongo elos kang ac wacngihn acn wo in mutul. Tukun lwen ac fong itkohsr, elos sun tempuhl e São Paulo, ma akwuck ma pahtpaht tuh oreklac. Ahok forfor in fohlohk lalos ah upac oacna. Tuhsruhk, elos eis akwuck ac mwe insewowo luhn tempuhl, ac finne kuhpwes lalos ah oalal, elos, sifacna, sesseslah ke nguhn ke tempuhl ac tarilacna ke mwe insewowo elos eis ah.2 Inge, yac pucspucs tohkoh, mempuhr lasr fin acn Manaus kaksahk ke elos liye ke tempuhl lalos sifacna muhsahiyuck ke sisken Infacl Rio Negro. Tempuhl uh acse engan nuh sin mempuhr oaru ke oacna sie acn ma elos muhsahiyuck we.

Sramsram ke [ma mwet uh] pihlacsraclah oraclah in eis mwe insewowo ma sukokyak muhkwena ke tempuhl luhn God tiac kuh in tiac kahlyac insiyuck ac acse nuh sihk sie mwe puhlakihnyuck sasuc ke kuloh ke tempuhl uh.

Lwelah nga in akacsruhi nuh suwos ke sramsram kacl Tihi ac Tararaina Mou Tham ac tuhlihk singucul nahtuhlos. Nohfohn sucu sac welah Alu uh ke muhtuhn yac 1960 kuhtuh ah ke misinacri ah tuhkuh nuh ke tuhka se lalos ah, ma an nuh epang ke sahp lusen mael 100 nuh Tahiti. Tiac paht elos muhtwacwacack in kena nuh ke mwe insewowo ke siliyucki luhn sie sucu pahtpaht ke tempuhl.

Ke pacl sac, tempuhl se ma fototo emet nuh yurin sucu Mou Tham pa Hamilton New Zealand Tempuhl, an loes liki mael 2,500 nuh epang-rohtoh, kuh in som nuh we muhkwena ke aksohk yohk molo. Sucu Mou Tham luhlahp se, suc arulacna upac nuh se in oraclah sie moul kwacoh ke sie imac srihsrihk, wacngihn mani nuh ke molin aksohk, wacngihn pac pacl wo in orekma lac ke tuhka srihsrihk se lalos Pacific ah. Oruh Tamuhlwel Mou Tham ac wen se nahtuhl Gerard elos oraclah otwelah upac se in som weacng wen se sahyac suc orekma ke acn in pihkihnyuck in sukok mani e New Caledonia, an lusen mael 3,000 nuh rohtoh. Mwet la pisnis uh moli forfor luhn mwet orekma lal nuh ke acn in pihkihnyuck sukok mani, tuhsruhk el tiac moli forfor lalos in fohlohk nuh lohm selos ah.

Mukul tolu ke sucu Mou Tham ah orekma ke lusen yac ahkosr ke acn in pihkihnyuck sukok mani, pihkihn ac til ohr toasr. Tamuhlwel Mou Tham el muhkwena fohlohk nuh lohm sel ah in muhtwacta kihtin pacl ke kais sie yac, likiyac na wen luo nahtuhl e New Caledonia.

Tukun lusen yac ahkosr ke orekma na upac, Tamuhlwel Mou Tham ac wen nahtuhl elos sefiyac luhpan mani fal se in us sucu uh som nuh ke tempuhl New Zealand. Elos nuh kwewa som sahyacn tuhlihk muhtwacn se. Elos siliyucki ke pacl ac ma pahtpaht, sie mwe puhlakihnyuck ma tiac kuh in ahkuhtweyucki ac engan se.

Tamuhlwel Mou Tham el som suwohswohslah liki tempuhl nuh New Caledonia, suc el orekma ke lusen pac yac luo in moli molin forfor luhn sie sin tuhlihk muhtwacn ma tiacna weluhlos som nuh ke tempuhl—sie tuhlihk muhtwacn pahyuck ac tuhlihk se nahtuhl ac mukul tuhmwacl ah.

Ke yac tohkoh lalos, Tamuhlwel ac Tahmtahel Mou Tham kena in orekma ke tempuhl. In pacl sac Papeete Tahiti Tempuhl muhsahiyucklac ac kihsaciyucklac ah, ac elos kuhlwacnsap ke misin luo we.3

Tamuhlwel ac tahmtahel wiyuck, tempuhl uh yohk liki na eot ac simacn uh. Tempuhl uh nwacnwaclah ke mwet ma luhlahlfongi ac suc lalo. Tempuhl uh muhsahiyucklac ke kweok ac ke luhlahlfongi. Tempuhl uh ahkmuhtahlyeyuck ke kihsac ac kuhlwacnsap.

Tempuhl se ma muhsahiyucklac emet ke fihl in pacl se inge pa tempuhl se e Kirtland, Ohio. Ke pacl sac Mwet Luhlahlfongi ah suhkahsruhp, tuhsruhk Leum El sapkihn tuh sie tempuhl ah in muhsahiyuckyak, na elos muhsaheack. Elder Heber C. Kimball el suhmuhslah ke ma puhlakihnyuck lah “Leum El etuh ke ohiyacn suhkahsruhp, kweok, ac ahsor ma kuht sun in oraclah ma inge uh.”4 Ac na, tukun ma ingacn nuhkwewa ahksahfyeyucklac, Mwet Luhlahlfongi ah ahkkohsyeyuck in som liki acn Ohio ac tempuhl sacohk lalos. In pacl elos sokwack monglac—tuhsruhk e ma nuh ke kihtin pacl na—ke sisken Infacl Mississippi ke stet Illinois. Elos sang inen acn se elos muhta we ah Nauvoo ac, insese in sifilpac sang kuhiyaclos, ac luhlahlfongi lalos fokoko, elos muhsaheack siepac tempuhl nuh sin God lalos. Kalyeiyuck, tuhsruhk, ke Nauvoo Tempuhl tuhfahna in ahksahfyeyucklac, elos sifilpac lihsyuckyak liki lohm selos, sukok acn in monglac ke sie acn mwesis ma wacngihn kuhtwena mwet luhngse.

Ma upac ac pihlacsraclah sifilpac muhtwacwacack ke elos orekma ke lusen yac angngaul in tulohkohnwack Salt Lake Tempuhl ma tulac fuhlwactwack ke sie ipin acn an nuh epang nuh yohrohsr suc oasr inge mihsenge ke Conference Center.

Kuhtuh luhpan kihsac uh soenna kuhpahsriyuck nuh ke muhsahiyacn tempuhl ac ke fahsriyacn tempuhl. Puhs mempuhr orekma ac tikuclkucl elos in muh kuh in eis nuh selos sifacna ac sucu lalos mwe insewowo ma sukokyak ke tempuhl luhn God.

Efuh puhs mwet insese in sang ma na yohk in kuh in eis mwe insewowo luhn tempuhl? Elos suc kahlwem ke mwe insewowo ma pahtpaht ma tuhkuh ke tempuhl uh etuh lah wacngihn kihsac yohk, wacngihn molo yohk, wacngihn tikuclkucl ma arulacna upac in muh kuh in eis mwe insewowo ingacn. Elos fah forfor ke kuhtwena lusacn acn, mwe kohsrkohsr uh fah kuhtangyucklac kuh mwe ahktikuclkucl nuhkwewa e fah muhtwacnglah. Elos kahlwem kac lah akwuck in molwelah ma eisyuck ke tempuhl ma lwelah kuht in sie pacl fohlohk nuh yurin Pahpah Lucng pa inmahsrlon sucu ma pahtpaht ac in eis mwe sang muhtahl ke mwe insewowo ac kuh lucng me oruh oasr srihpen kihsac nuhkwewa ac srihke nuhkwewa.

Mihsenge inkaiyacsr tiac enenuh in kweokkihn ma upac yohk in muh kuh in som nuh tempuhl. Percent alngucul-limekohsr sin mempuhr ke Alu uh ingena muhta lusen mile lofoko nuh ke tempuhl, ac puhs suhnasr, ma lusac sacn arulacna fototo liki.

Kowos fin som tari nuh tempuhl keiwos sifacna, ac kowos fin muhta fototo nuh ke sie tempuhl, kihsac lowos kuh pac in ahkmwesahsyelah pacl ke moul kahfofo lowos an in som nuh ke tempuhl pacl nuhkwewa. Puhslac ma enenuh in oreklac ke tempuhl lasr uh kaclos suc sano tukun nuknuk in lihsrlihsr uh. Ke kuht oruh orekma uh kaclos, kuht fah etuh lah kuht oraclah ma elos tiac kuh in sifacna oruh nuh selos. Prestuhn Joseph F. Smith, ke sie fahkwack fokoko, el fahk: Ke srihke lasr kaclos mwe kapihr ma kaprilosi fah puhtatlac luhkwelos, ac lohsr ma rauneloslac fah wacngihnlac, tuh kahlwem uh in kuh in srweyac faclos ac elos fah lohng ke facl luhn nguhn ke orekma ma oreklac kaclos sin tuhlihk nahtuhlos inge uh, ac fah wi kowos kaksahk ke oraclah lowos ke orekma inge.5 Tamuhlwel ac tahmtahel wiyuck, orekma uh ma kunacsr in oruh.

Ke sucu luhk sifacna, kuhtuh ma puhlakihnyuck muhtahl ac sacohk emet uh sikyak ke kuht toeni nuh sie ke tempuhl in oruh akwuck in sili nuh sin sucu mahtuh misac lasr.

Kowos fin soenna som nuh tempuhl, kuh kowos fin tuhfahna in tiac fal in eis pwepuh in lwelah nuh tempuhl, mwe finsrakkihnyuck yohk srihpac se emet nuh suwos an pa in orekma nuh kac in wo fal in som nuh tempuhl. Kihsac lowos sahp pa in oruh moul lowos in ukwe wo fal nuh ke ma enenweyuck in eis sie pwepuh in lwelah nuh tempuhl, sahp in tohllah ohiyac mah ma ahkkolukye kowos. Sahp e ma ke yac oasr luhlahlfongi ac ahkostwen in moli sie tahfuh singucul lowos. Oacna sie srihpac, oraclah in wo fal in ilyak nuh ke tempuhl luhn God. Eis sie pwepuh in lwelah nuh tempuhl ac oruh oacna sie ma na sacohk, ke srihpen ma inge sie ma sacohk yohk.

Ne ingena kowos utyak nuh ke Lohm sin Leum ac eis mwe insewowo nuhkwewa ma sane kowos we, kowos soenna eis nohfohn ma Alu uh e usot uh. Mwe insewowo se ma yohk srihpac emet ac liki nuhkwewa ke mempuhr ke Alu up pa mwe insewowo ingacn suc kuht eis ke tempuhl luhn God.

Inge, kawuck fuhsr luhk suc oasr ke matwac yac 13 nuh ke 19 an, finsrakkihn in som nuh ke tempuhl pacl nuhkwewa. Nimet oruh kuhtwena ma ma e fah oruh kowos tiac utyak ke sruhnguhl tempuhl ac ipeis ke mwe insewowo muhtahl ac ma pahtpaht we. Nga kaksahkihn elos suc som tari nuh ke tempuhl pacl nuhkwewa in oruh pacptais nuh sin mwet misac, toang na tuhkahkwek ke litutacng kowos in kuh in wi oruh pacptais uh met liki lutlut uh muhtwacwacack. Nga tiac kuh in nuhkuh ke ohiyac wo liki inge in srokackuhnlah lwen uh.

Nuh suwos ninac kiyacn ac pahpah tuhmwacn tuhlihk fuhsr an, lwelah nga in akacsruhi suwos ke kuhtuh kahs in kahsruh lahlmwetmwet sel Prestuhn Spencer W. Kimball. El fahk lah e ma wo se fin … ninac kiyac ac pahpah tuhmwac uh in oruh in oasr ke infuckihl nuhkwewa ke lohm selos sie petsac ke tempuhl tuh [tuhlihk nahtuhlos], ke pacl se [elos] ahwowo ne inge, elos in kuh in liye petsac sacn lwen nuhkwewa [ne ke na] ma se inge sie ip ke [lalos] an. Ke [elos] sun matwac ma [elos] enenuh in oraclah sulaclah na yohk srihpac se [in som nuh ke tempuhl], sulaclah se inge e fah oreklac tari.6

Tuhlihk nahtuhsr uh on ke U luhn Tuhlihk Srihsrihk:

Nga luhngse liye tempuhl.

Ngac som nuh loac sie lwen.

Ngac olweacng nuh sin Pahpah;

Ngac olwelah in ahkos.7

Nga kwacfe kowos in luti tuhlihk nuhtuwos an ke yohk srihpaciyacn tempuhl uh.

Facluh kuh in sie acn in srihkeyuck ac upac in muhta we. Kuht rauniyucklac pacl pucspucs ke ma kuh in iskuhti nuh ten. Ke nga ac kom som nuh ke lohm muhtahl sin God, ke kuht esam wuhlweacng ma kuht oraclah loac, kuht e fah kuh in muhtwacnglah ma upac nuhkwewa ac in kuhtanglah kais sie mwe sruhf. Ke acn in monglac muhtahl se inge kuht fah sokwack mislac; kuht e fah ahksasucyeyuck ac ahkkweyeyuck.

Inge, tamuhlwel ac tahmtahel wiyuck, lwelah nga in fahk sie pac ke tempuhl met liki nga kaliyac. Ke pacl fototo fahsruh uh, ke tempuhl sasuc uh muhsahiyuck fin facluh, sie fah muhsahiyuckyak ke sie siti ma luhmweyucklac ke lusen yac tausin luo lamfoko somlah ah. Nga sramsram ke tempuhl se ma muhsahiyuck ingenga fin acn Rome, Italy.

Tempuhl nuhkwewa pa lohm sin God, fohnwaclah mukwikwi sac pacna ac ke mwe insewowo ac akwuck sac pacna. Tempuhl Italy Rome, sielacna, muhsahiyuck ke sie acn mahtuh emet fin facluh, sie siti ma mwet sap omeet Peter ac Paul elos luti wosasuc luhn Kraist ac yac elos ahkkweokyeyuck we.

Ohktohpa tari ah, ke kuht toeni ke sie acn kahto an srwenglah ke lacfahl acir-kuhtuhlacp Rome, pacl wo luhk in oruh pruhe in kihsacelah ke kuht ahkolah in fuhluhngyac infohk uh. Nga puhlakihn mokleyuck in pahngon Senator luhn acn Italy Lucio Malan ac vice mayor luhn acn Rome Giuseppe Ciardi in wi inmahsrlon mwet emet in sahfuhleack infohk uh. Kais sie selos wi oruh sulaclah in lwelah kuht in muhsaheack sie tempuhl ke siti lalos.

Lwen sac ngwetngwetan af tuhsruhk fucsrfucsr, ac finne kuhmahk muh e af, kihtin na tul puhtatlac. Ke choir na wo sac on ah, ke kahs Italy, ke [elos] kampare onkihn “The Spirit of God, mwet nuhkwewa puhlakihn lah kuhsrao ac facluh toeni in onkihn sie on wolacna in kaksahkihn ac sang kuloh nuh sin God Kuhlacna. Sronin muhta uh tiac kuh in tulokihnyuck.

Ke sie lwen fahsruh uh, mwet luhlahlfongi ke ma se inge, “Siti Ma Pahtpaht,” e fah eis akwuck ma pahtpaht ke ohiyacn moul ke sie Lohm muhtahl sin God.

Nga ahkkahlwemye tarilacna ne tok luhk nuh sin Pahpah tuhmuhk Inkuhsrao ke tempuhl ma muhsahiyuck ingena fin acn Rome ac ke tempuhl nuhkwewa lasr uh, oacna sie acn oasr we. Kais sie tulac oacna sie kahlwem wo nuh facluh, sie mwe ahkkahlwemye ke luhlahlfongi lasr lah God Pahpah Ma Pahtpaht tuhmwacsr El moul, lah El kena ahkinsewowoye kuht ac, pwacye, in ahkinsewowoye wen ac acn Nahtuhl ke fihl nuhkwewa. Kais sie sin tempuhl lasr uh pa sie mwe ahkkahlwemye luhlahfongi lasr lah moul tukun misac uh pwacye oacna ke kuht moul oasr inge fin facluh. Nga fahkwack na pwacye.

Tamuhlwel ac tahmtahel sacohk wiyuck, lwelah tuh kuht in oruh ma nuhkwewa kuht kuh in oruh in ahkmwesahsyekuhtlac in som nuh tempuhl ac in eis nguhn luhn tempuhl nuh insiacsr ac nuh ke lohm sesr. Lwelah kuht in fahsr tukun falken Leum ac Mwet Lahngo lasr, Jisus Kraist, suc oraclah kihsac na yohk srihpac se emet nuh sesr, tuh kuht in kuh in eis moul ma pahtpaht ac engan yohk ke tohkohsrahi luhn Pahpah tuhmasr Inkuhsrao. Pa inge pruhe pwacye luhk uh, ac nga oruh ke inen Mwet Lahngo lasr, Leum Jisus Kraist, amen.

Mwe kahsruh

  1. Joseph F. Smith, ke Conference Report, October 1902, 3.

  2. Liye Vilson Felipe Santiago ac Linda Ritchie Archibald, “From Amazon Basin to Temple,” Nus luhn Alu uh, Mahs 13, 1993, 6.

  3. Liye C. Jay Larson, “Temple Moments: Impossible Desire,” Nus luhn Alu uh, Mahs. 16, 1996, 16.

  4. Heber C. Kimball, in Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball (1945), 67.

  5. Teachings of Presidents of the Church: Joseph F. Smith (1998), 247.

  6. The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball (1982), 301.

  7. Janice Kapp Perry, “I Love to See the Temple,” Children’s Songbook, 95.

Print