En mi Auchea Ngeni I
An ewe Samon aucheani emon mi sokkono seni an chon fonufan aucheani emon.
Moses, emon nein ekkewe soufos mi napanap me won ei fonufan, mi mamarita me ren noun Pharaoh me ekkewe aewin 40 ierin manauan mi nom non eu imwen king non Egypt. A sinei usun ewe ning me napanapan ena muun nom.
Chommong ier mwirin, won eu chuuk, touau seni ewe ning me amwararen Egypt mi napanap, Moses a nom fan mesen Kot me a kapas ngeni I usun chok emon mwan mi kapas fengen ren chienan we.1 Chommong ier mwirin, won eu chuuk, touau seni ewe ning me amwararen Egypt mi napanap, Moses a nom fan mesen Kot me a kapas ngeni I usun chok emon mwan mi kapas fengen ren chienan we. Nupwen a osupwano ewe tan, Moses a turutiw ngeni ewe fonufan fan fitu awa. Nupwen a angei sefanni an pochokun, a weweiti och mettoch minne, ese mo weweiti, me non unusen ewe fansoun a nonnom non an Pharaoh we imwen kopung.
A apasa pwe a sinei pwe ese wor namoten mwan.2
Sia Kukkun Seni Ach Ekiek
Pwan met sia kaeo usun nang, epwe napano ach weweiti—ina mo ekkis chok—met Moses a sinei. Nang mi fakkun watte, amwarar, me ningoch minne aramas rese fakkun weweiti. Kot a ereni Moses pwe a fakkun chommong fonufan minne a fori.3 Amwararen fan nang mi eu minen pwaratan ena nongonong mi ennet.
Mi wor ekkoch mettoch mi auri pwisin inisi ren mwar nap seni ai upwe wawa sepanin nukunepwin asan seni sat me fonu me ua nenniu seni ewe asamochun ewe sepanin ne kuna ningen ekkewe fitu minion fuu.
Chon kaeo usun nang ra achocho ne aneani numpan ekkewe fuu fan nang. Eu mwichen sou tipachem ra nuku pwe numpan ekkewe fuu sia tongeni kuna ren pisekin kuna fan nang mi ukukun 10 aneani nap seni ekkewe pii me won unusan fonufan.4
Ar nuku mi wewe ngeni ekkewe kapasen ewe soufosen nom itan Enoch: A apasa ika mi tufich pwe aramas repwe aneani ekkewe kinikinin fonufan, pwan fitu minion fonufan usun chok ei, esap tori nepoputan numpan ekkewe mettoch Kot a fori.5
Pokiten napanapan ekkewe mettoch Kot a fori, mi fatafatoch pwata King Benjamin a kapasen aurour ngeni noun kewe aramas pwe repwe “chechemeni usun tekian me aingeingan an Kot manaman, iwe nengeni sefani usun ami we emon aramas pon ese wor uwami.”6
Sia Napanap Seni Met Sia Ekieki
Nge ina mo mwan ese auchea, mi auri ei ren mwar ne ekieki pwe niwinin ngunun aramas mi napanap fan mesen Kot.7
Me nupwen sia nenengeni wattenon nang me sia apasa, “Ifa ukukun aramas ren awewe ngeni ningen föfför?” Kot pwisin A apasa pwe kich ewe popun A fori mettoch meinisin fan nang! An angang me ning—ewe popunapan meinisin fan nang—ina ne amanaua aramas.8 Non pwan ekkoch kapas, mettoch meinisin fan nang, ningan me amwararan fan nang me non unusen fansoun mi for fan iten ochun aramas ussuch chok. Semach won Nang a fori mettoch meinisin fan nang pwe kich noun kewe at me nengin sipwe fefeita.
Iei osukosuken aramas: anonofengen me Kot, mwan ese auchea; nge kich mi fakkun auchea ngeni Kot. Non pekin föfför meinisin a usun chok pwe sise auchea, mi wor eu pwichikaran ekkei me non netipach. Mi wor ach pwonen fefeita minne sise tongeni weweiti—chommong fonufan—nge sia tongeni angei. Me Kot a ennetin mochen anisikich ne angei.
Ewe Tipisin Netipeta
Ewe chon tuputup a sinei pwe eu pisekin angang ne rikino noun Kot kewe ina ne pesei ngenir pwe mi och ekkewe osukosuken mwan. Ngeni ekkoch, a pesei ngeni ar kinikinin netipeta, ra uren pwara me a pesei ngenir pwe repwe nuku pwe ra fakkun aucheanap me ese wor ngaw mi tongeni fis ngenir. A erenir pwe ra feita seni aramas me pokiten ar tufich, wiser, are fitemon chiener, ra sokkofesen seni mettoch meinisin unukur. A emwenir pwe repwe nuku pwe resap anneasochisi ekkoch annuken emon me resap osukosuk fan iten osukosuken pwan emon.
Abraham Lincoln a tongei eu wokisin mi mak:
O pwata ngunun aramas epwe netipeta?
Usun chok efou fuu, eu kuchu mi saa muttir,
Eu fifi napanap, chopun eu noo,
Mwan a muttir asoso non ewe peias.9
Chon kunon Jises Kraist ra weweiti pwe awewe ngeni fansoun ese much, nonnomuch me won ei fonufan mi chok “kukkun fansoun” nein fansoun meinisin.10 Ra sinei pwe ennetin auchean emon aramas ese anongonong won met chon fonufan ra ekieki usun. Ra sinei pwe ka tongeni ochufengenni moni meinisin seni unusan fonufan me esap naf ne kamo och pinewa me won nang.
Ekkewe ir repwe “muni ewe muun Kot”11 mi ekkewe ir ra winiti “usun chok emon semirit, epwe fangeta netipan, epwe mosonoson, epwe aramas tekison, epwe tipepos, epwe uren tong.”12 “Pun ika emon a pwisin atekiaieta, iwe epwe tekisonetiw o ika emon epwe pwisin atekisonatiw, iwe epwe tekiata.”13 Chon kuno ra pwan weweiti “pwe nupwen fansoun ami angang ngeni pwimi kewe, iwe oupwe sinei pwe oua angang ngeni Kot.”14
Sise Monukano
Netipechou mi pwan eu napanap minne Setan a otupu aramas. A achocho pwe sipwe nenengeni kukkunuch tori sia tipemwaramwar usun ukukun auchean pwisin kich. A erenikich pwe sia kukkun minne aramas rese afanni, iwe sia monukano—ennetin seni Kot.
Upwe poraus fengen remi usun eu mettoch a tongeni anisi ekkewe ir mi mefi kukkun, pwe ra monukano, are anaemon chok.
Chommong ier a no ua fiti sukunen wawa sepanin non ewe mwichen sounfiun Merika. Ua touau seni imwei we, ngang emon sounfiu Notoun Germany, ua uputiw non Czechoslovakia, me ua marita non Etiwen Germany me a weires ai upwe kapasen Merika. Ua chechemeni ai sai ngeni ewe sukkun non Texas. Ua fiti sepanin, ua mommot arap ngeni emon mi ngingin eoren Merika. Ekkis chok ai weweiti an kapas. Ua ekkis nuku pwe ua kaeo pwan eu sokkun fos. Ua niuokus ren ai upwe kitir ren ekkoch chon sukkun mi sineiochu kapasen Merika ren eu wisen wawa sepanin.
Nupwen ua war me won ewe nenien sounfiu non Big Spring, Texas, ua nenengeni me kuna ewe pranchin Souneng, minne mi masou ngeni ekkoch chon mwichefen mi chufengen non ekkoch rumwen ewe imwen sukkun. Ekkwe chon mwichefen ra angangen kouta eu kukkun imwen fen minne epwe eu neni mi nonnom fan iten ewe Mwichefen. Non ekkena ran chon mwichefen mi pwisin angang won ekkewe imwen fen.
Seni ran me ran ua fiti ai sukkunen wawa sepanin me ua achocho ne kaeo chommong me ren nusun ai fansoun ua angang won ewe imwen fen. Ua kaeo pwe efoch ru-me-ruanu esap eu sokkun pweruk nge efoch ira. Ua pwan kaeo auchean ai usap ochopwu autunapei nupwen ua amaani efoch chufon.
A fakkun chommong ai fansoun ne angang won ewe imwen fen minne ewe presetenin pranch—minne a emon sensen wawa sepanin—a kapas pwe meni upwe aea pwan och fansoun ne kakaeo.
Chienei kewe chon sukkun ra pwan fiti ekkoch sokkun föfför non nusun ar fansoun, iwe nge ai nuku pwe ekkoch nein ekkena sokkun föfför ese wewe ngeni ewe puken Ren ewe Pochokunen Serafo. Fan itei pwisin, ua apwapwaiti ai ua fiti ei pranch non notoun Texas, fori angangen taiku, me ai kapasen Merika a aochu nupwen ua apwonueta wisei ne afanafan ngeni ewe mwichen Elter me Sukunen Raninifel.
Non ewe fansoun, Big Spring, ina mo itan, mi eu neni mi kukkun, me chommong rese sinei usun. Fan chommong ua mefi usun chok ussi pwisin—use auchea, aramas rese sinei ei, me anaemon chok. Ina mo, esap fan eu ua ekieki pwe ewe Samon a monuki ei are ika epwe tongeni kunai. Ua sinei pwe ese nifinifin ngeni Semach won Nang pwe ua nonnom ikewe, ifa numpan ai angoch nein chon ai we klasin wawa sepanin, are met wisei me non Mwichefen. Met mi auchea ngeni I ina pwe ua föfföroch ren ai tufich, pwe netipei a neneta ngeni I, me ua mochen anisi aramas unuki. Ua sinei pwe ika ua fori ukukun ai tufich,mettoch meinisin epwe och.
Iwe mettoch meinisin mi och.15
Ekkewe Ir mi Saingon Repwe Akkomw
Ewe Samon ese afanni ika sia aea ach kewe ran ne angang non neni mi ning are nenien maan. A sinei ia sia nonnom ia, me ese nifinifin nonnomuch. Epwe aea—non pwisin napanapan me ren popun kewe mi pin—ekkewe ir minne netiper mi neneta ngeni I.
Kot a sinei pwe ekkoch ngun mi napanap mi fen manau mi ekkewe ir resap pwar non rekotun uruo. Ir ekkewe ngun mi efeioch, me netipetekison mi nikinikin an ewe Chon Amanau we nenien appiru me ra aea manauer ne föfföroch.16
Ruemon mi pupunu, seman me inan emon chienei, ra pwarata ei nongonong fan itei. Ewe mwan mi angang non eu nenien fori mecha non Utah. Non fansoun mongon neanowas a anneani noun kewe pukfel are puken Mwichefen. Nupwen ekkewe chon angang ra kuna, ra takiri me kapas ingaw usun an nuku. Nupwen iei usun ar föfför, a kapas ngenir non kirokiroch me nuku. Ese mut ngeni ar kapas ne asonga are aosukosuka i.
Ekkoch ier mwirin emon mi fakkun kakapas ingaw a semwen. Me mwen a mano a tingor pwe ei mwan mi netipetikson epwe kapas non ewe mwichen mi ma—me a fori.
Ei chon Mwichefen mi nukuchar ese fakkun pisekisek me ese chommong chienan kewe, nge niwinin an föfför mi tori meinisin aramas mi sinei i. A mano non eu aksiten nupwen a kouno an epwe anisi pwan emon chon angang mi osukosuk non ewe snow.
Non ukukun eu ier a rei mokuran punuan we, me ese chuen tongeni fetan mwirin. Nge aramas ra tongei ar repwe feito kukkuno ren pokiten a ausening ngenir. A chechemeni. A tongei. Ese tongeni makkei, nge a chechemeni noun kewe me tettenin noun kewe numpan fon. A chechemeni ranin uputiw me ranin apupunu.
Ekkewe ir mi churi ra mefi pochokun usun manauer. Ra mefi an tong. Ra sinei pwe a tongeir. Ese kapasen ngunungun me a aea an kewe ran ne efeiochu manauen pwan ekkoch aramas. Emon chienan we a apasa pwe ei fefin a emon aramas mi ennetin pwarata ewe tong me manauen Jises Kraist.
Ekkei mi pupunu repwe akkomw apasa pwe rese fakkun aucheanap me non ei fonufan. Nge ewe Samon a aucheani mettoch mi sokkofesen seni met chon fonufan ra aucheani usun emon ngun. A sinei ekkei ruemon pupunu; A tonger. Ar kewe föfför mi eu pwaratan pochokunen ar nuku non I.
En mi Auchea
Pwii me fefinei kana, meni mi ennet pwe mwan ese auchea nupwen a wewe ngeni napanapan nang. Fan ekkoch meni sia mefi pwe sise auchea, anaemon chok, are monukano. Iwe, kopwe chechemeni—en mi auchea ngeni I! Ika ka tipemwaramwar, kopwe chemchemeni ekkei ruanu nongonong:
Akkomw, Kot a tongei ekkewe ir mi netipetkison, pun ir mi “nap seni meinisin non ewe Muun nang.”17
Oruan, ewe Samon a mut ngeni ekkewe ir mi apwangapwang me netipetekison ne afanafana [An] we kapas allim ngeni unusen fonufan.18 A finata ekkewe mettoch mi apwangapwang [ne] feito me akufatiw ekkewe ir mi pochokun19 me asaweiti “ekkewe aramas mi tipachem.”20
Aunungatin, ese nifinifin ia ka nonnom ia, ese nifinifin ukukun om osupwang, ifa sokkun om angang, ifa ukukun om tufich, nikinikinum, are met wisom me non ewe Mwichefen, en mi auchea ngeni Semach won Nang. A tongek. A sinei netipetekisonun netipom me om kewe föfförun tong me kirokiroch. Ir me ru, ra fori eu kapasen pwaratan om we pwon me nuku.
Aruanuan me saingon, ouse mochen oupwe weweiti pwe met ka kuna me weri iei esap nonnom tori feifeino chok. Ousap mefi anaemon, netipechou, metek, are netipechou tori feinfeino. Sia angei ewe pwonen Kot pwe I esap monuki are nikitano ekkewe ir minne netiper mi neneta ngeni I.21 Oupwe epinukunuku ena pwon. Oupwe kaeo ne tongei Semach won Nang me winiti Noun kewe chon kuno non kapas me föfför.
Oupwe weweiti pwe ika oua komochannuk, nuku non I, me sopweno ne anneasochisi ekkewe annuk, fan eu ran oupwe pwisin weri ekkewe pwon mi pwar ngeni ewe Aposel Paul: “Aramas resamo kuna are rong, minne aramas resamo ekieki pwe epwe tongeni fisita iei ewe mettoch Kot a amonnota ngeni ekkewe ra tongei i.”22
Pwii me fefinei kana, ewe Emon mi napanap manamanan me fan nang ina Semen ngunum we. A sinei pwisin en. A tongek ren eu tong mi unusoch.
Kot a kunok pwe emon aramas won eu kukkun fonufan mi manau ren ekkis chok fansoun—me I a pwan kunok pwe Noun we. A kuna pwe en emon mi tongeni winiti met mi kefinita fan itom. A mochen kopwe sinei pwe en mi auchea ngeni I.
Amo ita sipwe nuku, epinukunuk, me awena manauch pwe sipwe weweiti auchean pwisin kich me ach tufich. Amo ita sipwe nimenimoch ne angei ekkewe efeioch minne Semach won Nang a isoni fan itach ina ai iotek non iten Noun we, Jises Kraist, amen.
© 2011 by Intellectual Reserve, Inc. Meinisin pung mi kawor. A for non Merika. Kapunguno non fosun Merika: 6/10. Kapunguno chiakun: 6/10. Chiakun Visiting Teaching Message, November 2011. Chuukese. 09771 901