Ba’ Fam Ngak
Ma murwel Somoel ko in ban’en nib thilthil u fayleng ni nge mangil ko gidii’.
Moses, reb ko pi profet ni tha’abi mangil u fayleng ni yimanang, e faak Pharaoh nib ppin e chugliy me paer u lan tafen e pilung u Egypt u lan ragag nge aningeg e duw. Manang e bin mangil ko rir nge n’en nib mangil ko re gil’ilungun nib kakrom nem.
Boech e duw nike yaen, u dakean ba berey nib palog, nike chuw nib palog ku yu Egypt, me sak’iy Moses u powchen Got me non Ngak ni boed nima non e gidii’ ko fagar rok.1 Napan e binem, me dag Got ngak Moses e n’en nike ngongliy nga pa’, me pi’ e murwel Rok ngak nge rir. Napan ni m’ay nga biyang, me aw Moses nga but ni bukun e awa’. Napan ni sul gelngin me sul, ma nang ban’en ni, u gubin e duw rok u lane tafen Pharaoh, ma dawor buch biyay ngak.
“Ku nang,” be yog, “nigirdii’ e dariy fan.”2
Gadad Boech’uw ko Rogon nide lam niged
Urngin ni gadad ra fil mornga’agen e fayleng, e urngin ni gadad ra nang fan—machane u lane bochiyang—ko n’en ni manang Moses. Baga’ e fayleng, nib mith, ma ba falel’ nib momaw’ ni nge nang fan e gidii’. “Pi fayleng ni dabyog i tha’eg e ku sunmeg,” nike yoeg Got ngak Moses.3 Lem nag e lane lang nib nep e reb e mich nib falel’ ko binem e n’en nib riyul’.
Bay in ban’en ni ke suguyeg ko boech ban’en ni guma lem nag nib falel’ ni boed ni gube changag nib nep nggu tha’eb e daey nge pi nam ma gube sap u lane winda rog ni ngguy urngin e tu’uf.
Tamerong e raned ni ngar tha’eged unrngin e tu’uf u lane lang. Reb e ulung i scientist e ur sumar niged urngin e tu’uf u lane telescope rorad e pag ragag yay nib pag ko urngin e yan’ u dakean e l’ay u fayleng nge desert.4
Biney e ta’aborogon ko n’en ni ke yoeg fare profet Enoch: “Rayog ni nge tha’eg e gidii’ gubin ban’en u fayleng, arogon, bukun ban’en u fayleng ni boed e biney, e dabi ta’aborogon ko math’eg ko pin’en ni kam sunmeg.”5
Tin tha’abi ga’ ko pin’en nike sunmeg Got, arfan nike fil i King Benjamin ko gidii’ rok ni “gubin ngiyal’ ma ngan tafeneyey, n’en ni tha’abi mangil ku Got, nge tirom ban’en ni dariy.”6
Gadad Bo’or ko Susun ni Rogon
Machane demtrug ni dariy ban’en ko gidii’, ma yugma suguyeg ko falfalen’ ni nggu lem nag ni “gubin e ya’el ma ba mangil u owchen Got.”7
Napan ni gadad ra sap nga lana lang nga ga’m’un nib ga’ man ga’ar, “Mang e bay u thilin e pumo’on nge rir ko n’en nikan sunmeg?” Got e Irok ma ke yoeg ni gadad e fan nike sunmeg gubin ban’en! Murwel rok nge rir—fan e biney e n’en nike sunmeg nib falel’—ni ngan ayuweg me falfalen’ e gidii’.8 Fa, ga’ngin e manechubog, nge pi rir nge pin’en ni dan nang u lang nge ngiyal’ ni kan sunmeg ni fan ko gidii’ ni boed gur nge gaag. Chitamangdad nu Tharmiy e ke sunmeg gubin ban’en ni ngeyog ni nge ngad thap gad ko n’en ni gadad ba cheg riy ni gadad e pifaak ni pumo’on nge ppin.
Biney e n’en nib riyul’ ko gidii’: comper ku Got, ma gidii’ e dariy; ma gadad e gubin ban’en ngak Got. Gadad ko urngin ban’en nikan sunmeg ma gadad ra magagyal ni dan moy gad, ma bay e tamilang nibe daramram u ngorongren dad. Bay e pin’en ni dabyog ni ngad nang faned ko falfalen’—fayleng ni dariy tomuren—nibay nikad koled. Ma ba adag Got ni nge ayuweg dad ni ngad thap gad ngay.
Lem ni Tolngan’
Mo’oniyan e manang ni reb ko tal e murwel rok ni nge gagyeg pifaak Got nga orel e nge gay rogon ni nge kireb nag e gidii’. Boech, ma yugma n’angin raed nga fithik e lem nib tolngan’, me n’anggin raed ni nge yog ngorad ni ngar mich u wan’ raed ko boech ban’en ni i go’ baen ni mornga’agen raed. Ma yog ngorad ni kar ranoed kar taw gad ko tin rogon ni bachane e n’en ni yaed ba cheg riy, lungun rad, fa rogon ney, ma kan palog nag rad ko tin nib mangil ban’en nib liyeg rad. Ke fek rad ko gin ni dabir motoyil gaed ko motochiyel rok bee’ man dabin yan ko tirok bee’ e magawon.
Ke yog Abraham Lincoln ni ba adag ba poem ni be ga’ar:
O mongfan ni nge uf’uf’e gidii’?
Ni boed e malang u tharmiy, nibe changag nib peay,
Ram’en e uluch, nge n’ew nibe pil,
Pumo’on nibe chuw ko biney e yafas nge tofan ko malang rok.9
Pi gachalpen Yesus Kristus e ke nang fan ni comper nag ko manechubog, ma gadad ni gadad bay ko biney e yafas e kemus ni “bochi ngiyal’ ni de n’uw napan” u lane taym.10 Yad manang ni binn riyul’ e n’en nib mangil ku bee’ e bay nib boech’uw ko n’en ni be koel e fayleng. Yad manang ni rayog ni ngam puthuy e salpiy u dakean e fayleng ma dabyog ni nge chuw’iy flowa u lane tharmiy.
Picha’an ni ra “thap nga lan gil’ilungun Got”11 e picha’an ni rayog ni ngar manged “boed bee’ nib bitir, ni ma fol, mab muding, mab gumud, mab gum’aen’ mab sug ko murnguy.”12 “En nra tolangnag ir e yira sobut’nag, ma’en nra sobut’nag ir e yira tolangnag.”13 Gachalepen ni aramrogon e kube nang fan ni “nap’an ni gimed be pigpig ngak’ bee’ ma arame ri gimed be pigpig ngak’ e Got romed.”14
Dawor ni Pagtilin Dad
Reb e kanawo’ nima kireb nag Satan e ma kireb nag laniyan’ bee’. Ma n’anggin dad ni ngad sap gad ko tirodad nge taw ko ngiyal’ ni gadad ra tabab i morwaer nib ga’fan. Be yog ngodad ni gadad be achig ngak bee’ ni ngar tiyan’ gad ngodad, ma kan pagtilin dad—baga’ ni rok Got.
Soen ngug weliy boech ngomed e ban’en nike buch ni ra ayuweg boech e picha’an nibe thamiy rok ni dani mangil, ma kan pagtilin, fa be thamiy ni i go’ ir.
Bukun e duw kafram e ku un ko skul ko pilot ni gubay ko Air Force u Mariken. Gub palog u tabinaew rog, ba salthaw nib fal’ yangren u West German, nikan gargaleg u Czechoslovakia, nike pilal’ u East Germany ma guma non ni Ngalis ni dani fal’ rogon. Gathi ban’en ni kugu manang e chuur rog nga base ko training u Texas. Gubay u sukuki, ni be paer u to’baen bee’ nibe non nibay e langan e Southern rok ni rib alamrin. Rib momaw’ ni ngug nang fan e thin nibe yog. Gube lem nag fa’anra kan fil e bin thin ngog ni dani mangil rogon ke mada’ ko chiney. leam nag ni kan fil e bin nib dugil e thin ngog. Ku rus ni gube leam nag ni ngug wan ko gin ni yima fil mornga’agen e pilot riy ni gamad e bitir ni yad ma non u Ngalis niyad be chag.
Napan ni gu taw nga air base ko ba donguch nib achig u Big Spring, Texas, mug sap mug pir’eg ba branch ko Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran, ni bay bo’lungi memba ni yad be mo’olung nga lane senggil ni yima pi’ ni rent u air base. Pi memba e yad be mo’olung ni ngan toey e na’un ni fan e mo’olung ni ra paer nib bang ko Galasia. Napan e tineme rran ma fapi memba e ba alarim e murwel nntay ni ngan toey e na’un nib bi’ech.
Reb e rran ngaki yan reb e rran ni gube un ko training ko pilot ma gube fil gelngin ni rayog rog ma baga’ ni gube paer ni gube murwel ko na’un ni yima murwel riy. Urom mug fil ni two-by-four e gathi ba chiru’ machane ba yungi palang. Kuku fil e n’en nib ban’en nib ga’fan nib mangil ni dabgu ama nag bugli pa’ag ni napan ni yibe richibiy e rachib.
Ku paer ni gube murwel ko fare na’un ko mo’olung ni fare branch president—ni ki ir e sensey ko clas rog—nibe yog ngog boech ban’en ni sana ngug paer ni ngug fil boech ban’en.
Tafagar rog nge bitir ko pilot e yad be un ko fafal, mus ni nggog ni boech ko pi gosgos nem e dabi mang bang u lane pamphlet ko For the Strength of Youth e daba’. Birog, ma gub falfalen’ ni gub mang ko biney e branch u Texas nib achig, ni gube fil rogon ni ngug toey ban’en, ma gube mangil nag rogon e thin nu Ngalis rog napan ni gu rrin’ e murwel rog ni ngug sensey u lane ulung ko elder nge lane Skul ko Madnom.
Ngiyal’ nem, Big Spring, mus ni fithngan, e ba achig, ni dani ga’fan, nge bang ni dan nang. Ma baga’ ni guma thamiy rog ni ta’aborogon rogon ngog—dani ga’fan, dan nang monga’agen, ma i go’ gaag. Machane, dariy biyay ni ku lem nag fa’anra ke patlineg Somoel fa fa’anra pir’egneg u rom. Gumanang ni dani ga’fan ngak e Chitamangiy nu Tharmiy ko gin ni gubay riy, gin ni gubay riy ko training rog ko pilot, fa mang e murwel rog u Galasia. N’en nib ga’fan Ngak e gelngin ni gube rrin’ ni rayog rog, ni gumircha’eg e ba liyeg Ir, ma guba adag ni ngug ayuweg e gidii’ nib liyeg neg. Gu manang ni fa’anra n’en ni ku rrin’ e ba mangil fa’anra ku rrin’ gelngin ni rayog rog ma gubin ma ra mangil.
Ma gubin e ra mangil.15
Cha’an Tomur e Ra M’on
Dar lem nag Somoel ko fa’anra gadad be paer ni gadad be murwel u lane na’un fa bang u lane stable. Manang e gin ni gadad bay riy, demtrug rogon e magawon rodad nib sobut. Ra murwel—ko birok e kanawo’ nge fan nib thothup—e picha’an ni ma chuchgur nag gumircha’en raed Ngak.
Manang Got ni boech e n’en ni tha’abi mangil ni kar pired e picha’an ni dabir m’ug gad u lane yaat ni kakrom. Kan fal’eg wathan raed, picha’an nib sobutan’ nima rrin’ e kanawo’ rok Tathapeg mar pired ni yad be rrin’ e n’en nib mangil.16
L’agruw i mabgol, galabthir ko ba fagar rog, e ke yog e biney e kenggin e yalen ngog. Fare pumo’on e ma murwel ko ba mill nib wasey u Utah. Napan e abich ko misiw’ me feek e chep nib thothup rok fa magazin ko Galasia nge bi’eg. Napan ni guy boech e gidii’an e murwel, miyad kakring ma yibe thibthib nag e n’en nib mich u wan’ ngay. Gubin ngiyal ni yad ra rrin’, ma yugma non ngorad nib munguy nib mangil rogon. Yad ni yima dariyfan nag e darma pag nge n’anggin ir nge domomow fa kirban’.
Boech e duw me gel e m’ar ko reb fapi gidii’an e murwel nib alamrin ea thibthib nima tay ngak. Um’on ninge yim’ me yog ko re pumo’on ney ni nge non ko gum’eyag rok—nike rrin’.
Biney e memba nib yul’yul’ ko Galasia e dani fal’ab, machane rogon ir e ba mangil rogon ngak gubin e gidii’ ni manang. Me yim’ napan ni kireb ban’en ko murwel nibe yan ni nge ayuweg reb gidii’an e murwel nike mit u fithik e snow.
U lane e duw ma ppin rok e ke yan nga tan e surgery ko ma’ney, nike paer ni dabyog ni nge yaen. Machane ma yan e gidii’ ni ngan guy ni bachane ma motoyil. Ku ma n’agan’. Ma tu’ufeg. Dabyog ni nge yol, ke tafney ko namba ko pifaak nge pifaak faak. Ku manang e pi birthday nge abich ni yima tay. Manang e ngiyal’ nni gargel nag bee’ nge bee’ nge aniversity.
Picha’an nima yani guy e ma chuw nike falfalen’ ko mornga’agen e yafas nge ngorad. Yad ma thamiy e tu’ufeg rok. Yad manang nima tu’ufeg. Darma nonon machane ma paer nima fal’eg wathan boech e gidii’. Reb e fagar rok e yoeg ni re ppin ney e reb ko fapi gidii’ nib lich ni manang ni ma dag e adag nge yafas rok Yesus Kristus.
Gal mabgol ney e yow ra mang e gilicha’ ni somm’on ni ngar yoegew ni dani ga’fan row u dakean e fayleng. Machane ke murwel Somoel ko in ban’en nib thilthil u fayleng ni nge mangil ko gidii’. Manang e re gal mabgol ney ni yow ba yul’yul’; ma yow ba tu’uf Rok. Mithmith rorow e ke paer nibe micheg e mich rorow nib gel Ngak.
Baga’ Fam Ngak
Walgeg nib pumo’on nge ppin, ra riyul’ fa’anra dariy rogon e gidii’ ko tin nib falel’ u lane lang. Ngiyal’ e gadad ra thamiy ni dani ga’fan dad, ni dariy bee’ nibe guy dad, ni i go’ gadd, fa kan pagtilin dad. Machane, tafneyem ni gubin ngiyal’—baga’ fam Ngak! Fa’anra ke morwaer u wun’um e binem, mag fek e pi aningeg i kenngin i yalen ney:
Somm’on, Got e ba tu’uf e picha’an rok nib sobutan’ mab muding, fan ni yad “e en nth’abi tolang ko gagiyeg nu tharmiy.”17
Bin migid, ke pagan Somoel ni “gospel [Rok] ni ga’ngin e [ra] gidii’nib mo’waer ma ba moem rograd e yad ra yoeg u dakean e fayleng.”18 Ke mel’eg e “pin’en nib mo’waer u fayleng [ninge] yib nga m’on me li’ e tin nib ga’ nge tin nib gel ban’en”19 man tay e tin tamra’ “ko pin’en nib ga.’”20
Bid dalip, demtrug e gin ni ga bay riy, demtrug rogon nib sobutan’ e magawon rom, fa rogon nib achig e murwel rom, rogon e tin ni gab cheg riy, rogon ya’am, fa rogon nib achig e murwel rom u Galasia, ma gathi darma guyem e Chitamangim u Tharmiy. Gab tu’uf Rok. Manang gumircha’em nib sobutan’ u fithik e tu’ufeg nge gol rom. Ta’abang, miyad fal’eg e mich nib dabi mus ko tin riyul’ nge mich rom.
Bin aningeg nge bin tomur, wenig mu nang fan ni n’en ni gabe guy nge n’en ni be buch rom e chiney e gathi ra yan nib manemus. Dam thamiy ni i go’ gur, kirbaen’, amith, fa milan’ nib manemus. Bay e n’en nike yog Got ngodad nib yul’yul’ ni dabi pagtilin ma dabi digey e picha’an ni ma chugur nag gumircha’en rad Ngak.21 Ngeyib e athap nge mich romed ko re n’em. Mfil ni nge tu’uf e Chitamangim nu Tharmiy rom mag mang gachalpen u fithik e thin nge ngongol rom.
Mu nang ni fa’anra gara chich’iy pa’am, mich u wun’um Ngak, mag paer ni gab yul’yul’ ni ngam cha’riy e pi motochiyel, ma ra boran ma ra buch rom e pi n’en nikan nog ni kan dag ngak Apostle Paul: “N’en ndawori guy be’ ara ke rung’ag,n’en ndariy be’ nike taw e leam rok ngay nra yodorom, e ri e ren’en nike fal’eg Got rogon ke tay ni fan ngak e pi’in nib t’uf Got rorad.”22
Pi walageg nib pumo’on nge ppin, Cha’an ntha’abi gel ni ga’m’un yang e Chitamangin e ya’el rom. Manangem. Ma gimed ba tu’uf rok u fithik e adag ni tha’abi mangil.
Gathi kemus nima guyem Got ni gab gidii’ u fayleng nima paer—ma guyem ni gab bitir Rok. Ma guyem ni gur bee’ ni rayog ni ngam mang e n’en ni gabe leam nag. Ba adag ni ngam nang ni baga’ fam Ngak.
Ay gi mich u wan’ dad, pagan’ dad, man ayuweg e yafas rodad ya ngeyog ni ngad nang fan ned fan dad nib mangil ni bin nib riyul’. Ay gud mangil gad ko pi tawa’ath nib mangil rok e Chitamangdad nu Tharmiy nike ta’ ni fan ngodad u lane meybil rog nga dakean fithngan Faak, ni Yesus Kristus, amen.
© 2011 ko Intellectual Reserve, Inc. Gubin ma bay mat’won. Nni Yoloey u Mariken. Kan micheg nag ko thin nu Ngalis: 6/10. Micheg nag i pilyeg: 6/10. Nni Pilyeg ko Visiting Teaching Message, November 2011. Yapese. 09771 905