Elder Richard G. Scott: Dinata Nona Vinaka Taucoko ena Cakacaka ni Turaga
“Me vaka niu dua na Nona iApositolo ka vakatarai meu vakadinadinataki Koya, au vakadinadinataka niu kila ni bula tiko na iVakabula, ni sa tucaketale o Koya, ka sa lagilagi ena loloma sa uasivi sara.”1
E cake: itaba e lolomataka na Deseret News
Ni sa cauravou tiko mai, a dau gadreva tu ga o Elder Richard G. Scott me cakava na ka dodonu, ena gauna mada ga ni dredre. “Niu se cauravou lailai,” a kaya o Elder Scott, “Au a cakava e dua na noqu veiyalayalati kei na Turaga niu na dinata noqu igu taucoko ki na nona cakacaka,”2 Na Nona dodonu tiko ki na veiyalayalati o ya a dusimaka nona lewa ena nona bula taucoko. A veiqaravi vaka-kaulotu tudei, peresitedi ni kaulotu, lewe ni Vitusagavulu, ka dua na iApositolo ni Turaga.
A sucu o Richard G. Scott mai Pocatello, Idaho, Amerika, ena ika 7 ni Noveba, 1928. Ni sa yabaki lima, ratou a toki vakamatavuvale ki Washington, D.C, ka cakacaka kina o tamana ena Tabana ni Teitei ena veiliutaki nei Elder Ezra Taft Benson ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, ka a se sekeriteri tiko kina ni tabana ni teitei.
E cake ena imawi: Ena nodrau veivakayaloqaqataki na nona itubutubu, e taleitaka o Richard me seresereka na ka eso, ka vulica na kena cokoti vata tale, ka vakasotara vata tale. E cake: Oi rau o Kenneth kei Mary Scott kei ira na luvedrau (mai na imawi): Gerald, Wayne, Walter, Mitchel, kei Richard.
Ni se cauravou lailai o Richard, e ratou dau sega tu ni lotu vakawasoma na nona matavuvale. Rau a tuberi koya na nona itubutubu, o Kenneth kei Mary ena yavunibula vinaka, ia o Kenneth a sega ni lewe ni Lotu ena gauna o ya, ka sega tu ni laki lotu o Mary. (E muri a qai lewena na lotu o Kenneth, rau sa qai mani gugumatua sara vakaveiwatini, ka rau veiqaravi tu mai na Valetabu e Washington D.C ena vuqa na yabaki.) Sa laki lotu sara tiko o Richard, ena nodra veivakayaloqaqataki na itokani vinaka, bisopi, kei na dauveituberi ena vuvale.
A cauravou gugumatua sara o Richard ena koronivuli torocake. A digitaki me peresitedi ni kalasi, vakatagitaka na clarinet ena mataivakatagi, ka dauqiri dramu levu ena matabani. E dina ga ni gugumatua sara o koya e koronivuli ka vuqa nona itokani, e dau galili ka sega ni nuidei. A qai kila e muri ni sa kaulotu “ni yalo vaka o ya a sega ni dodonu me a tiki ni noqu bula kevaka au sa kila vinaka tu na kosipeli.”3
E cake: O Richard (e loma) kei iratou na tacina gone. E cake ena imawi: E tauri vola o Richard mai na koliji ena 1950 ena diqiri ni idinia ni mekaniki. iMawi: E vakatagitaka tiko o Richard na clarinet, kei ira na tacina.
Ni dau sereki na vuli ena vula ikatakata, a dau cakacaka wavoki me rawa ilavo ni nona vuli. Dua na vula ikatakata a laki cakacaka ena dua na waqa ni qoli civa ena baravi kei Long Island, New York. Dua tale na vula ikatakata a gole ki Utah me laki cakacaka ena qaravi ni veikau ni kena ta na vunikau; ka dauripeataka talega na lori ni qiqi. Dua tale na vula ikatakata a laki taro cakacaka ki na Utah Parks Company, e dina ga ni ratou sa tukuna vua ni sega na cakacaka. A kerea me masi iyaya ni kana me rua na macawa sega ni saumi. A nanuma kina o koya ni sa rawa ni laki tiko e kea ka vakani. E ratou sa qai saumi koya ni a veivuke vinaka ena vakasaqa kakana vakakina ena masimasi.4
Ni oti nona vuli torocake, a laki vuli o Richard ena George Washington University mai Washington, D.C., ka vakoroi ena sere idini ni misini ena 1950.
Vakasamataki ni Kaulotu
E ra: Na nona a kaulotu tiko o Elder Scott mai Uruguay. E ra: Ni oti na nona kaulotu a vakamau kei Jeanene Watkins ena Valetabu e Manti Utah ena Julai 1953.
Ni sa yabaki 22, a sega sara tu ni vakasamataka me laki kaulotu. Ia a tekivu me vakasamataka ni oti nona kaya vua na goneyalewa rau a veitau tiko, o Jeanene Watkins, “Niu sa vakamau, au na vakamau ga e valetabu vua e dua sa kaulotu oti.”5 Sa qai tekivu me masulaka me na laki kaulotu ka laki veivosaki kina kei nona bisopi. A qai kacivi me laki kaulotu e Uruguay, mai na 1950 ki na 1953.
A vulica o Jeanene na mataqali danisi vou kei na sosiolaji ena George Washington University. A tauri vola o koya ena 1951, ka laki kaulotu sara ki na vua-i-ra kei Amerika. Ni oti e rua na macawa nona lesu mai na kaulotu o Elder Scott, a laki vauci vei Jeanene ena Valetabu e Manti Utah, ena Julai 1953. Ena veivauci o ya, a wasea kina vakaoqo ena koniferedi raraba, “E sega vei au na kaukauwa meu vakamacalataka kina na sautu kei na vakacegu mai na veivakadeitaki, niu tomana na noqu bula me kilikili tiko, ena rawa meu tikoga kei Jeanene na noqu daulomani kei ira na luvei keirau me tawamudu ena vuku ni cakacaka vakalotu tabu oya ka a vakayacori ena kaukauwa dodonu ni matabete ena dua na nona vale na Turaga.”6
Ena vuqa na gauna ni nona bula, a vakatulewa vakadodonu kina o Elder Scott ni saqati ka vakasaurarataki mai vakaitokani. Sa vaka oqori na kena ciqomi na veikacivi ni laki kaulotu. A railesuva o koya: “Era a saga na parofesa kei na itokani mera vagolei au tani mai na noqu laki kaulotu, ka ra kaya ni na vakacacana na noqu cakacaka cecere vakaidinia. Ia ni oti toka ga vakalailai noqu kaulotu, au sa digitaki meu lewena na Naval Nuclear Program. … Ena bose au a lesi kina meu liutaka, au raica ni dua vei ira na parofesa a vakasalataka meu kua ni laki kaulotu sa cakacaka tiko ena dua na parokaramu e lailai sobu mai na kena au tiko kina. Oqo e dua na ivakadinadina kaukauwa vei au ni sa mai vakalougatataki au na Turaga niu a vakaliuca na veika dodonu.7
Ni oti toka e lima na yabaki na nodrau vakamau, rau a curuma vata yani o Elder Scott kei Sister Scott na ka e vakatoka o koya me “dua na tubu ni bula sotava”—e dua na veivakatovolei dredre ka laki vuki me dua na veivakalougatataki ki na nona matavuvale. Ena gauna oqo sa dua tiko kina na luvedrau yalewa kei na luvedrau tagane, yabaki tolu kei na rua. Sa buketetaka tiko o Sister Scott e dua na goneyalewa lailai. A ka ni rarawa, ni a qai mate ni sucu mai.
Ni oti toka ga e ono na macawa, a mate na luvedrau tagane yabaki rua o Richard ni oti nona sele ni a vakacacani nona uto. E vakananuma tale o Elder Scott:
“O tamaqu, ka sega tu ni lewe ni Lotu ena gauna o ya, a lomani Richard sara vakalevu. A kaya vei tinaqu luluqa ena lotu, ‘Au sega ni kila na vuna rau sa ciqoma tu ga kina o Richard kei Jeanene na mate nei luvedrau e rua.’
“A sauma lesu o Tinaqu, ena veivakauqeti, ka kaya, ‘Kenneth, rau sa vauci oti e valetabu. Rau sa kila tu ni ratou na laki sota vata kei rau na luvedrau ena veigauna tawamudu ke rau bula dodonu. Ia o iko kei au daru na sega ni sotavi iratou na luvedaru e lima baleta daru se bera ni cakava na kena veiyalayalati.’
“A vakasamataka sara vakatitobu o tamaqu na vosa o ya. Sa mani tekivu veivosaki sara o tamaqu kei rau na daukaulotu ka a papitaiso sara. Ni oti toka ga vakalailai e dua na yabaki, rau a vauci o Tamaqu, Tinaqu, kei iratou na gone e valetabu.”8
Rau a qai susuga tale o Elder Scott kei Sister Scott e va tale na gone.
E cake: Na matavuvale na Scott ena 1965, ena gauna a peresitedi tiko kina ni kaulotu mai Argentina, vata kei iratou na luvedrau o Mary Lee, Linda, kei Kenneth. E ra (mai na imawi): O Kenneth, David, Linda, Jeanene, Elder Scott, Michael, kei Mary Lee. Draunipepa veibasai: Ni cakacaka tiko ena Mataivalu e Wai ni Amerika, a vukea o Elder Scott na kena buli na iwaqawaqa ni nukilia me baleta na isevu ni samarini vakanukilia.
Veiqaravi vaka-Peresitedi ni Kaulotu
A cakacaka tiko o Elder Scott ena parokaramu ni mataivalu e wai e Oak Ridge, Tennessee, ka taura talega mai kina na koroi vakatautauvata ni vuku ena idinia ni nukilia. Baleta ga ni cakacaka oqo e tabu ni kilai, a sega ni soli kina e dua na nona diqiri. E dua na vakailesilesi cecere e kea o Hyman Rickover ka kena painia a sureti Richard me lewena na parokaramu ni nukilia. Rau a cakacaka vata me 12 na yabaki—me yacova ni sa kacivi o Richard me laki peresitedi ni kaulotu e Argentina ena 1965. A vakamacalataka vaqo o Elder Scott na gauna a qiriti mai kina:
E cake: Na matavuvale na Scott ena 1965, ena gauna a peresitedi tiko kina ni kaulotu mai Argentina, vata kei iratou na luvedrau o Mary Lee, Linda, kei Kenneth. E ra (mai na imawi): O Kenneth, David, Linda, Jeanene, Elder Scott, Michael, kei Mary Lee. Draunipepa veibasai: Ni cakacaka tiko ena Mataivalu e Wai ni Amerika, a vukea o Elder Scott na kena buli na iwaqawaqa ni nukilia me baleta na isevu ni samarini vakanukilia.
“E dua na bogi au a bose tiko kei ira era vakatorocaketaka tiko na tiki bibi ni ivurevure ni nukilia. A gole mai o noqu sekeriteri ka kaya, ‘E dua na turaga e tiko ena talevoni e kaya mai kevaka au tukuna na yacana o na laki vosa vua.’
“Au a kaya, ‘O cei na yacana?’
“A kaya, ‘Harold B. Lee.’
“Au a kaya, ‘E dina o koya.’ Au a laki taura na qiri. O Elder Lee, ka qai laki Peresitedi ni Lotu e muri, a kerea ke rawa ni raici au ena bogi sara ga o ya. A tiko o koya mai na siti o New York, kau tiko o au e Washington, D.C. kau vuka sara meu laki sotavi koya, kau vakatarogi sara kau sa kacivi meu peresitedi ni kaulotu.”
Sa nanuma sara o Elder Scott me sa na vakaraitaka sara vakatotolo na veikacivi oqo vei Admiral Rickover, e dua e dau cakacaka vakaukauwa ka gugumatua.
“Niu sa vakamacalataka vua na veikacivi ni kaulotu ka kena ibalebale niu sa na biuta vakadua na noqu cakacaka, sa yalorarawa sara kina vakalevu o koya. A cavuta eso na vosa e tawadodonu, musuka na tere ni pepa ena nona desi, kei na veika a cavuta e muri a vakadeitaki kina e rua na ka:
“‘Scott, na ka o cakava tiko ena parokaramu ni veitaqomaki oqo sa ka bibi sara ni na taura e dua na yabaki me dua e kemu isosomi, o sa na sega ni lako. Kena ikarua, ke o sa na lako, o sa meca ni nomu vanua.’
“Au a kaya, ‘Au rawa ni vakavulici kequ isosomi ena vo ni rua na vula oqo, ka na sega ni leqa kina na noda vanua.’
“A toso tale na veivosaki, ka mani tinia o Admiral, ‘Au na sega tale vakadua ni vosa vei iko. Au na sega tale ni via raici iko. Sa oti vakadua o iko, sega ni eke walega, ia kakua tale ni saga mo mai cakacaka tale ena cakacaka ni nukilia.’”
“Au a qai kaya, ‘Admiral, o rawa ni tarovi au mai na valenivolavola oqo, ia vakavo ga ke o tarovi au, au na solia na ilesilesi oqo vua e dua tale.’”
A dina sara, a sega tale vakadua ni vosa o Admiral vei Elder Scott. Ni gadrevi me vakatulewataki eso na veika dredre, a dau tala ga e dua. A lesia e dua me taura na itutu nei Elder Scott, ka laki vakavulici koya o Elder Scott.
Ena iotioti ni nona siga ena valenivolavola o ya, a kerea o Elder Scott me rau veivosaki kei Admiral. A kurabui sara o nona sekeriteri. A curu yani o Elder Scott ena valenivolavola ka taura tiko e dua na iVola i Momani. A vakamacalataka vaqo o Elder Scott na ka a tarava:
“A raici au mai ka kaya, ‘Dabe, Scott, na veika cava oqori? Au sa saga na veisala taucoko mo veisautaka na lomamu. Na cava e tiko oqori?’ A tarava sara e dua na veivosaki taleitaki, ka malua. A levu sara na vakarorogo ena gauna oqo.
“A kaya ni na wilika na iVola i Momani. A qai yaco e dua na ka au sega ni tadra ni na yaco. A qai kaya mai, ‘Ni ko sa lesu mai na kaulotu, au vinakata mo qiriti au mai. Ena vakarautaki tiko e dua na nomu cakacaka.’”9
E wasea kina o Elder Scott e dua na ivakavuvuli mai na veika a sotava oqo: “O na daubolei ka vakatulewataka na veika dredre ena nomu bula taucoko. Ia mo vakadeitaka rawa ena gauna oqo mo dau cakava ga na veika dodonu ka laiva me qai yaco ga mai na veika e tarava. Na veika e tarava ena dau yaco mo na vakavinakataki cake kina.”10
Ni sa veiqaravi tiko mai Argentina, a yaco sara o Peresitedi Richard G. Scott me peresitedi ni kaulotu daucakacaka dodonu ia e dauyalololoma. E dua vei ira na nona daukaulotu, o Wayne Gardner, a nanuma lesu na gauna me a vakarautaka e dua na koniferedi ni daukaulotu vakayawa mai na itikotiko ni kaulotu ka nona itavi me laki kauti Peresitedi Scott mai na rara-ni-waqavuka. Ena iotioti ni miniti, na vale sa vakarautaka tu o Elder Gardner me baleta na koniferedi sa sega tale ni soli. Rau sa qai mani bera kei nona itokani me rau laki kauti Peresitedi Scott mai na rara-ni-waqavuka. Rau a guilecava talega me wawa o draiva ni tekisi ni sa sega na tekisi e kea, e ratou sa mani tao tu e kea.
“E dina ga niu raica ni veilecayaki na matai peresitedi,” a nanuma lesu o Elder Gardner, “a qai mokoti au ka kaya ni lomani au. A vosota tu ga o koya ka kila vinaka. Au nuitaka niu na sega ni guilecava na ivakavuvuli o ya.”11
E dau vakararavi o Peresitedi Scott ena iVola i Momani me ivurevure ni nona vakauqeti kei ira na daukaulotu. E dua na gauna, a gole mai ki na nona valenivolavola e dua na daukaulotu a lomaleqa tiko. E nanuma tale o Elder Scott:
“Ni sa vosa o daukaulotu, au sa vakasamataka sara na veika meu na kaya vua me wali kina na nona leqa. Ni sa tinia o daukaulotu, au a kaya ‘Au kila na sala mo vukei kina.’ A raici au vakamatua mai o koya, ka vakasauri ga sa tabogo na noqu vakasama. Au sa sega tale ni nanuma rawa na veika meu tukuna vua.
“Ena veilecayaki, au sa tekivu cega na iVola i Momani au a taura tiko me yacova niu sa raica e dua na tikina momona sara, kau a wilika sara vua. A yaco vakatolu na ka oqo. A veirauti donu vinaka na ivolanikalou yadua oqo ki vua. Oti, sa qai vaka me cegai laivi na ilati ni noqu vakasama, kau sa nanuma tale na ivakasala taumada meu solia vua. Ia oqo sa qai cecere sara na kena ibalebale, ni a yavutaki tu ena yaga bibi ni ivolanikalou. Niu sa tinia, a kaya mai o koya, ‘Au kila ni veika o vakasalataki au kina sa vakayalo baleta ni ko tukuna tale na ivolanikalou vata ga e tolu a soli vei au noqu a tabaki meu daukaulotu.’”12
Tomani na Veiqaravi ena Vanua kei na Vanua tale eso
Ni rau sa vakaotia mai kina na Scott na nodrau ilesilesi ka lesu i Washington, D.C., a laki cakacaka tale o Elder Scott ki na tabana ni idinia ni nukilia. Eso vei ira a cakacaka vata e liu ni bera nona laki kaulotu era a kerea me laki cakacaka vata kei ira o koya ki na nodra kabani vakai ira. A cakacaka ena kabani o ya mai na 1969 ki na 1977. Ena lotu a laki veiqaravi vaka-daunivakasala ena mataveiliutaki ni iteki ka laki mata sara ni iwasewase.
Ena 1977, ni oti e walu na yabaki nona vakacegu mai na peresitedi ni kaulotu, a kacivi o Elder Scott ki na iMatai ni Kuoramu ni Vitusagavulu. Na imatai ni nona ilesilesi eso a oka kina me Dairekita Liu ni Tabana ni Matabete oti a qai laki iLiuliu ni Veiqaravi e Mexico kei Loma i Amerika. E ratou a laki vakaitikotiko kei nona matavuvale i Mexico me tolu na yabaki ena ilesilesi o ya. Era dau taleitaka na lewenilotu mai Latin Amerika na nona veiliutaki loloma, nona rawa ni vosa vaka-Sipeni, kei na nona daulomani ira dina na tamata.
E cake: E rau sikova yani o Peresitedi Spencer W. Kimball kei Sister Camilla Kimball na Tabana ni Kaulotu o Argentina North, ka kena peresitedi ni kaulotu tiko kina o Elder Scott. A dolava talega o Elder Scott na cakacaka ni kaulotu ena nodra vanua na Quechua Indians ena ceva kei Bolivia. E ra: E madila vinaka tu o Elder Scott ena vosa vaka-Sipeni, ka vakatulewa ena kena tauyavutaki nai ka 100 ni iteki e Mexico.
E ra: itaba e lolomataka mai na Deseret News ena kena akaivi
Ni sa lewe tiko ni Vakaitutu Raraba, a biuti koya sobu sara mena vuli mai vei ira na qasenivuli kei na iliuliu ena nona vanua. A nanuma lesu nona a ciqoma e dua na ivakatakila ena dua na soqoni ni matabete ena dua na tabana e Mexico City:
“Au nanuma vinaka tiko nona a saga tiko vakaukauwa e dua na iliuliu ni matabete e Mexico me vakatetea rawa na dina ni kosipeli e tiko ena ivola ni lesoni. … Ena iwalewale o ya, sa vakatakilai levu mai na loloma uasivi ni iVakabula kei na nona lomani ira e vakavulica tiko.
“Na nona yalodina, savasava ni nona inaki, kei na loloma a yaco kina na kaukauwa vakayalo me curuma na rumu o ya. E tara sara ga na yaloqu. Oti au sa qai ciqoma na veivakauqeti vakayalo eso me ikuri ni ivakavuvuli a vakavulica o qasenivuli vinaka o ya. …
“Ni yaco vakayadua mai na veivakauqeti oqo, au sa vola sara vakavinaka. Ni yaco oqo, sa soli vei au na dina talei au a gadreva tu meu rawa kina ni dauveiqaravi gugumatua ni Turaga.”13
Ni sa lesu mai Mexico, a ciqoma tale e dua na ilesilesi vakasakiti: me laki manidia dairekita ni Tabana ni Tuva Kawa. A sega walega ni raica raraba na cakacaka ni tuva kawa ena Lotu ia a cakava sara ga vakai koya na nona. Ena vuku ga ni a saumaki mai ki na Lotu o Elder Scott, a vuqa sara na vakadidike e gadrevi ena kawa ni matavuvale o ya. E ratou a solibula o Elder Scott kei watina, kei rau na nona itubutubu, ena vakadikevi ni nodratou tuva kawa.
Ena loma ni 1880, sa tekivu me yaga vakalevu na tekinolaji ena cakacaka ni tuva kawa, ia “ena veivuke mada ga ni kompiuta, ena dau gadreva tikoga na nodra vakaitavi na tamata yadua ena cakacaka oqo,” e kaya o Elder Scott, “me rawa vei ira na lewe ni Lotu mera vakila vakayalo vakalevu kina.”14
iMawi: A kacivi o Elder Scott (ena mua imatau) ki na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ena 1988, ka 27 na yabaki nona veiqaravi kina. E ra ena imawi: E kidavaki Peresitedi Thomas S. Monson. E ra: A kacivi o Elder Scott me laki veiqaravi ena Mataveiliutaki ni Vitusagavulu ena 1983. E ra: Ni sa suka na koniferedi raraba vata kei Elder Jeffrey R. Holland kei M. Russell Ballard.
Ena 1988 a yaco mai e dua na veikacivi cecere. A laki sotavi Peresitedi Ezra Taft Benson (1899–1994), ka kacivi koya “ena lomavinaka kei na loloma kei na kila,” me laki dua na iApositolo ni Turaga. “Au sa mani tagi ga,” a kaya kina o Elder Scott. “A qai kaya vakamalua o Peresitedi Benson na nona veikacivi meu vakayaloqaqataki kina. A vakadinadinataka na sala e yaco mai kina na noqu veikacivi. Au na daunanuma tikoga na yalomatua kei na kila nei parofita ni Turaga o ya.”15 A tokoni o Elder Scott ena koniferedi raraba ena 1 ni Okotova.
Vakamau
Rau dau marautaka e vuqa na itaviqaravi o Elder Scott kei na watina, o Jeanene, me vakataka na vakadikevi manumanu vuka, droini (e vakayagataka o Elder Scott na waikala; o watina na peniroka), ka dauvakarorogo ki na ivakatagi kei na kena vaka-Ceva ni Amerika.
O ira era sa rogoca oti na vosa ni koniferedi nei Elder Scott era kila ni dau lomani Jeanene. E dau cavuti koya vakawasoma, ni sa takali oti talega. Ena isevu ni nona vosa ni koniferedi raraba ni sa lewe ni iMatai ni Kuoramu ni Vitusagavulu ena 1977, a nanumi watina kina o Elder Scott, ni “sa nona daulomani, ka itokani vakamareqeti. … E dua o Jeanene e ivakadinadina bula savasava, dauloloma, ka yalodina; ka noqu dauivakaraitaki qaqa.”16
Dua na gauna sa oti, ena dua na koniferedi vakauqeti ni vakamau, a nanuma lesu na vuqa ni veigauna ni veilomani kei Jeanene me vaqaqacotaki kina nodrau vakamau. A tinia kina: “Au kila na cava na ibalebale ni noda lomana e dua e luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi ka mai bula voli ena loloma kei na yalodina ena taucoko ni ituvaki totoka vakamarama yalododonu. Au nuidei, ni neirau siga ni mataka, au na raici koya tale ena taudaku ni ilati, ka keirau na kila ni na titobu sara na neirau veilomani. Keirau na veimarautaki vakalevu cake sara, ni keirau a mai veitawasei tu ena ilati oqo.”17
Ia oqo rau sa mai sota tale.
© 2015 mai na Intellectual Reserve, Inc. Dodonu kece e taqomaki.