Rongorongo n Reirei ni Kakawari, Meei 2016
E Na Katokako Iaon Angana ao ni Uotiko nakon Mweengam
Kanga aron te Tia Kawakin Tiibu ae Tamaroa ni kunea Ana tiibu ae e bua, ngkana ko ti tabekarake nanom nakon te Tia Kamaiuia te aonaaba, E na kuneko.
Teuana kakamakun au ururing inanon ataeiu e moa man rurungaan wanikiba ni buaka aika korakora mai keraroa are a kautai man matu. E aki maan imwiina, te karongoa riki teuana, te ruru ao rurungaan te naan burobera, e waekoa n rikirake ni karokoa e roota te eea ni kabane. Ni kataneiakira raoi iroun tinan Beretitenti Uchtdorf ma tarina ao mwanena, ngaira ataei n tatabemaniira ti anai ara baeki ma bwaai inanoia aika kakawaki ngkana ana kitana mweengaia ao ni biri ni waerakea te katabuki nakon te tabo ni katantan man te boom. Ngke ti kawaekoa rinanon te tairiki ae rotongitong, te kanikina n te urarake ae kiriin ao ni mainaina a bwaka mai i karawa ni mwakena te takete ibukiia taan kabwaka boom. Te bwai ae kamimi, bwa aomata ni kabane a arana te ura aei bwa te kai n Kiritimati.
Aua au ririki, ao ngai te tia kakoaua nakon te buaka n te aonaaba.
Dresden
N aki raroa ma te tabo are a maeka iai au utu bon kawan Dresden. Koraki ake a tia ni maeka ikekei tao a koauaa teuana tengaa te tai ae I a tia n nooria. Te ura ae korakora are e waekoa ni butanako, are e riki man taian rebwetaua aika tengaa te tan korakoraia, e butanako iaon Dresden n te tai ae waekoa n urubekea ae e raka iaon 90 te betienti te kaawa ao n katikui ae uarereke ma ti mwakorokoron buriki aika mannang.
N te tai ae rangin ni uarereke, te kaawa ae e a tia n aranaki bwa “Bwaokin te Kaubwai” e urubekebeke. Erich Kästner, te tia kororongorongo mai i Tiaman, e korea taekan te urubekebeke, “Inanon tengaa n ririki e kateaki te kaawa ae Dresden n tamaroana, n ti teuana te tairiki e bon urubekebeke n akea nikirana.”1 Inanon ataeiu I aki kona n iangoia bwa e kanga ni korakora te urubekebeke n te buaka are a karaoia ara aomata n aki kona ni katokaki. E taraa n ae te aonaaba ni katobibiira e kabwaranano ao n akea te bwai ae na kariaaki mai iai nakon taai aika a na roko.
N te ririki ae nako ao e reke au tai n oki nako Dresden. Itibwi te ririki imwiin te buaka, ao e a manga riki, riki bwa te “Bwaoki ni Kaubwai” n te kaawa. Mwiin te urubekebeke are riki e a itiaki, ao e a manga okira arona te kaawa ao n nakoraoi riki.
N rokou ao I noora te aro ae tikiraoi ae te Lutheran Frauenkirche, ana Ekaretia Ara Aine. E moan kateaki n te 1700 tabun, e a tia n riki bwa teuana ana tirewa ae moan te tikiraoi Dresden, ma te buaka e kakerikakia nakon mwakorokoro ni buriki. E tiku n arona inanon ririki aika mwaiti, ni karokoa ae e a manga iangoaki bwa e na manga kateaki te Frauenkirche.
Atibu man te umwantabu are e a tia n uruaki a tia ni kawakinaki ao ni baireaki raoi ao, ngkana e kona, a na manga kabonganai ibukin te manga kateitei. N te bong aei ko kona n noori atibu aika a beroro imwiin te bue are e riki bwa kanga te maneka iaon taian o. Taian “mwaka” aikai tiaki ti te kauring n rongorongon te bwai are e riki nakon te kateitei aei n tain te buaka ma te kauring naba n te kantaninga—te kanikina ae moan te tamaroa n ana konabwai te aomata ni manga kaoka aron te bwai man te urubekebeke.
Ngke I tabe n iangoa rongorongon Dresden ao I mimi n te akoi ao te nano ae korakora irouia naake a tia ni manga kaoki aron bwaai ni kabane ake a tia n urubekebeke, I namakina te kukurei n ana kairoro te Tamnei ae Raoiroi. Ni koauana, I taku bwa, ngkana e kona te aomata ni manga kaoka arona imwiin te uruaki, mwakorokoro ni buriki, ao man uruakin te kaawa te kateitei ae mimitong ae birirake nako karawa, ana mwaitira riki konabwain Tamara ae Mwaaka ni manga kaokiia Natina aika a tia ni bwaka, kekeiaki, ke ni bua n tamneia?
E aki kakawaki bwa e kanga aron taraakin uruakin maiura. E aki kakawaki bwa aekakira aron tarakin ara bure, aekakira ribakira ae ti namakinna, ae kakira aron maroaara, aron katokana, ke aekakra nanokawakira ae ti namakinna. E ngae ngke naake akea aia kantaninga, aika a maeka ma te bwarannano, aika a tia ni kakea onimakinaia, ke n tannako mairoun te Atua e kona ni manga kateaki. Ma ti ibukiia natiia maate aika burenibwai, akea te maiu ae korakai ae aki kona ni manga kaokaki.
Kakimwareirein te euangkerio e kangai: ibukin te babaire ni kakukurei ae akea tokina ae katauraoaki iroun Tamara are i Karawa ae tangira ao rinanon te anga karea ae akea tiana are e anga Iesu te Kristo, tiaki kona n ti kamaiuaki man ara bure ao ni kaokaki nakon te itiaki, ma ti kona naba ni waaki nakon are a kona n iangoia aomata aika mamate ao n riki bwa taan bwaibwai n te maiu are akea tokina ao taan karekea kimwareirein te Atua ae akea tiana ao n akea aron kabwarabwarakina.
Kaikonakan te Tiibu ae Bua
N ana tai ni mwakuri te Tia Kamaiu, mataniwi n te aro n te tai anne aki kariaia Iesu ni kabanea ana tai ma aomata aika a ataaki bwa “taan bure.”
E taraaki irouia bwa E kariai ke ni boutokai katei aika bure. Irouia a kakoaua ae te kabanea n raoiroi ni kawai ni buokiia taan bure bwa ana rairi nanoia bon man te kabuakaka, bwai ni ngareakiia, ao kamamaeakiia.
Ngke e iangoia te Tia Kamaiu bwa tera ae a iangoia Baritaio ma taan koroboki , E taekina te karaki:
“Antai i buakomi ae tebubua ana tiibu, ngkana e bua temanna mai buakoia, ao e na aki kitania ake ruangaun ma ruaman n te rereua n ukoukora are bua, ni karokoa rekena?
“Ao ngkana e reke , ao e a aonangaia, ni kimareirei.”2
Ibukin te tai ae maan, e a tia te taeka ni kaikonaki aei n ataaki bwa te kaetieti nakoira ni uotia rikaaki tiibu aika bua ao ni karoko nakoia ake a bua. Ngkai e kakoauaki aei bwa e riai ao n tamaroa, n na rangin ni mimi ngkana iai riki irarikina.
E koaua ae ana kantaninga Iesu, ae rangin ni kakawaki, bon reiakinan ana mwakuri te Tia Kawakin-Tiibu ae Raoiroi?
E bon koaua ae E kataira n ana tangira te Atua ibukiia Natina aika a bua?
E bon koaua ae kona n ae ana rongorongo te Tia Kamaiu bwa te Atua e ataia ni kabane tiibu ake a bua—ao E na kuneia, are E na karoko irouia, ao E na kamaiuia?
Ngkana ngaia anne, tera ae a riai ni karaoia tiibu bwa ana tau nakon te ibuobuoki mai karawa aei?
A kainnanoia tiibu n ataia bwa ana kanga ni kabongana te bwai ni borau ae kangaanga arona ni kakaea te tabo ae a mena iai? E kainnanoia ni kabongana te GPS ni kotea te tabo? E kainnanoia bwa e na iai te tia rabakau ae na karaoa te bwai ni mwakuri ae na kona ni wewete ibukin te ibuobuoki? Te tiibu e kainnanoa te kariaiakaki iroun temanna ae iai te kariaiakaki irouna imwain ae na roko te Tia Kawakin Tiibu ae Tikiraoi nakon te kamaiu?
Tiaki. Bon koauana tiaki! Te tiibu e tau n te kamaiu mai karawa bukina bwa e tangiraki iroun te Tia Kawakin Tiibu ae Tikiraoi.
Irou, ao te taeka ni kaikonaki ibukin te tiibu ae bua bon te uana te kibu man booki aika tabu ae moan te korakora iai te kantaninga.
Ara Tia Kamaiu, te Tia Kawakin Tiibu ae Tikiraoi, e kinaira ao e tangiriira. Tamam are i Karawa e kinako ao e tangiriko.
E ataiko ngkana ko bua, ao E ataiko bwa ko mena ia. E atai nanokawakim. Tangim (nako Ina) ibukin buokam. Makum. Tangitangim.
E aki kakawaki bwa ko kanga ni bua—tao ibukin am rinerine aika buakaka ke ibukin kangaanga aika a riaon am kona.
Te bwai ae kakawaki bwa ngkami bon Natina. Ma E teimatoa n tangiriko. E tangiriia Natina.
Ibukina bwa E tangiriko, E na kakaeko. E na aonangaiko, ni kimareirei. Ao ngkana E uotiko nakon mweengam, E na kangai nakoia ni kabane, “Kam na kimareirei ma ngai; ba e a reke I rou au tibu are bua.”3
Tera Ae Ti Riai ni Karaoia?
Ma, ko na bae n iangoia, tera ae kainnanoaki irou? Ni koauana n na karaoa ae bati riki nakon ae ti tataningakin te kamaiuaki.
E ngae ngke nanon Tamara ae tangiria bwa Natina ni kabane a na oki nako Ina, E na akea ae na kairoroaki nako karawa.4 E na aki kamaiura te Atua nakon ara kantaninga.
Ngaia ae tera ae ti riai ni karaoia?
Ana kakao e bebete:
“Rairaki … nako Iu.”5
“Bane mai nako Iu.”6
“Kaniko ma ngai ao Ngai n na kaniko naba.”7
Aio aron ae ti kaotia nako Ina ae ti tangiria ni kamaiuaki.
E tangiri tabeua onimaki. Ma tai bwarannano. Ngkana ko aki kona ni karekea te onimaki ngkai, moanna ma te kantaninga.
Ngkana ko aki kona n taekinna ae ko ata te Atua, ko kona ni kantaningaia bwa boni Ngaia. Ko kona n tangiria ni kakoaua.8 E tau anne ni moana “te kawai nakon te kamaiuaki”.
Ngkanne, karaoan te kantaninga anne, reitaki ma te Tama are i Karawa. E na karababa Ana tangira te Atua nakoim, ao e na moana Ana mwakuri ni kamaiu ao ni bitaki.
Inanon te tai, ko na kinaa Baina inanon maium. Ko na namakina Ana tangira. Ao te nano ni kan mwakuri ni kaineti ma Ana koaua ao n iri Kawaina e na rikirake ma kawain te onimaki aika ko karaoi.
Ti atong kawain te onimaki aikai bwa te “ongotaeka.”
Tiaki anne te taeka ae bwainaki ni boong aikai. Ma te ongotaeka bon te reirei ae kakawaki n ana euangkerio Iesu Kristo ibukina bwa ti ataia ae “rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu Kristo, a na bane ni kamaiuaki aomata, man te ongotaeka nakon tuan ao otenanti n te Euangkerio.”9
Ngkana ti rikirake n te onimaki, ti riai naba n rikirake n te onimakinaki. Imwaina ao I taekina ana taeka te tia koro rongorongo mai Tiaman are e kaota nanokawakina n te urubekebeke are e riki i Dresden. E korea naba te taeka ae “Es gibt nichts Gutes, ausser: Man tut es.” Ibukiia naake aki kona n taetae n te taetae n te tiretio, e rairaki aei n aron aei “Akea te bwai ae raoiroi ti ngkana ko karaoia.”10
Ngkoe ao ngai ti kona n taetae aika a rangin n anainano ni bwaai n tamnei. Ti kona n anai nanoia aomata man ara konabwai n rairi atuun rongorongo n taekan te aro. Ti kona n taetae ma nanora ae korakora iaon taekan te aro ao n “iangoa kaniwangara [mai] i karawa.”11 Ma ngkana e aki bitaki ara onimaki n te kawai ae ti maiuakinna—ngkana ara onimaki aki kakorakorai ara iango ni katoabong—ao akea bonganan ara aro, ao ara onimaki, ngkana tiaki te mate, ni koauana e na aki nakoraoi ao e na reke n te kangaanga bwa e na kekerikaaki korakorana.12
Te ongotaeka e karekea te korakora nakon te Onimaki. Bon man oin ara ongotaeka are ti karekea iai te koaua ao te kimwareirei.
Ma n tabetai I taku bwa ti aki ota n te ongotaeka. Ti kona n iangoa te ongotaeka bwa te kouru bon irouna, nakon te kawai ni kakoroi nanon ara kouru. Ke ni kairoroa ke n ana nanon temanna ae ti tangiria bwa e na ongotaeka nakon taian tua (n te aro bwa ko na karika te aomata anne bwa e na mimitong) ni katei tamnein taian biti ma te ama ao te aian ao rinanon kabonganakin te kabuebue ae korakora.
E bon koaua, ae iai taai ae ti kainnanoia bwa ti na tuangaki n ae matoatoa bwa ti na rairi nanora. Ni koauana, iai tabeman aika ana kawaraki ti n te katei aei.
Ma tao iai te kanikina ae kaokoro ae kona ni kabwarabwara bwa bukin tera ti ongotaeka nakon ana tua te Atua. E kona n ae te ongotaeka tiaki raoi te kawai ni bita te aomata bwa e na ongotaeka nakon katean tamnein te biti (rinanon, minotakin, ororeana ma aontano) nakon te bwai ae tiaki. Ma, bon te kawai ae ti kunea bwa tera raoi ae ti karaoaki mai iai.
Ti karikaki iroun te Atua ae moan te Mwaaka. Boni Ngaia Tamara i Karawa. Boni ngaira raoi Natina n tamnei. Ti karaoaki man bwain karawa aika a rangin ni kakawaki ao n nakoraoi, ao ni uouotia inanora te bwai ae kakawaki mai i karawa aei.
Ikai iaon te aba, e ngae n anne, a moanna ara iango ao ara mwakuri n taonaki nako ma iango aika a babakanikawai, aki mimitong, ao n aki itiaki. Barekan te aonaaba a karika te kangaanga nakon ara iango, ni karika te kangaanga ni kina ao n uringa rikira ni koaua ao te kantaninga.
Ma aio ni kabane e aki kona ni bitia bwa antai raoi ngaira. Ma aron moan rikira e tiku n arona. Ao te tai are ti rineia bwa ti na rineia ni biti ara iango ao ara namakin nakon ara Tia Kamaiu ae tangiraki ao ni kaeti kawain waae nakon kawaia taan reirei, e riki te bwai teuana ae kamimi. Ti kaonaki ma Ana tangira te Atua ibukira, te atatai n tamnei e kaoni ara iango, ti moanna ni kabua tangiran te bure, ao ti aki tangiria ni manga nakonako inanon te roo.13
Ti moanna n taraa te ongotaeka bwa tiaki te katuua ma te kawai are e kariaira bwa ti na kakoroa nanon kawaira ae mimitong. Ao teutana imwiin teutana, te babakanikawai, te aki itiaki, ao kangaangan te aonaaba aei e moanna ni bua. N tokina, te kabanea ni kakawaki n te tamnei ae akea tokina n rikira mai i karawa ae inanora e kaokaki, ao n riki bwa taan kakaota te raoiroi.
Ko Bon Tau ni Kamaiu
Tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, raoraou aika tangiraki, I kakoaua te Atua e ataira bwa antai raoi ngaira—ao E iangoira bwa ti bon tau ni kamaiu.
Ko na namakinna ae e bakataeaki maium. Ko na tia ni kairua. Ko na maaku, un, uruaki n nano, n reke n te kangaanga man te nanououa. Ma n te kawai naba are e kunea ana tiibu ae bua te Tia Kawakin Tiibu ae Raoiroi, ngkana ko raira am iango ao nanom nakon te Tia Kamaiuia te aonaaba, E na kuneko.
E na kamaiuko.
E na tabekiko rake ao E na aonangaiko.
E na uotiko nakon mweengam.
Ngkana a kona baai aika a mamate ni biti mwakorokoro ni buriki ao uruaki nakon te auti n nebonebo ae tikiraoi, ngkanne ti kona ni karekea te nano ae koaua ao te onimaki ae e kona te Tama are i Karawa ni manga kanakoraoi maiura. Ana babaire bwa E na kateira nakon te bwai teuana ae tamaroa riki nakon are mai imwaina—e na rangin n tamaroa riki nakon are ti kona n iangoia. Ma mwaneka n tatabeua nako n te onimaki n aia kawai taan reirei, ti rikirake ni karekea te kimwareirei ae akea tokina ao te kimwareirei ae akea tiana are ti a kaman baireaki nako iai.
Aio au koaua, au kakabwaia, ao au tataro ae nanorinano n aran te Mwatita ae tabu, n aran Iesu Kristo, amen.
© 2016 iroun Interllectual Reserve, Inc. A bane n tauaki mwiin taian kariaia ibukin katootongana. Boretiaki i USA. Kariaiakaki n te Ingiriti: 6/15. Kariaiakaki rairana: 6/15. Rairan te Visiting Teaching Message, May 2016. Kiribati. 12865 859