Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
9–15 Tīsema: “ʻOfa ke Hiki Hake Koe ʻe Kalaisi.” Molonai 7–9


“9–15 Tīsema: ‘ʻOfa ke Hiki Hake Koe ʻe Kalaisi.’ Molonai 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“9–15 Tīsema. Molonai 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
tohi ʻa Molonai ʻi he ʻū lauʻi peleti koulá

Minerva Teichert (1888–1976), Molonai: Ko e Tangata Nīfai Fakamuimuitahá1949–1951, oil on masonite, 88 x 119 senitimita. Brigham Young University Museum of Art, 1969

9–15 Tīsema: “ʻOfa ke Hiki Hake Koe ʻe Kalaisi”

Molonai 7–9

Kimuʻa pea fakaʻosi ʻe Molonai ʻa e lekooti ʻokú ke ʻiloʻi ʻi he ʻahó ni ko e Tohi ʻa Molomoná ʻaki ʻene ngaahi lea fakaʻosí, naʻá ne vahevahe ha pōpoaki ʻe tolu mei heʻene tamai ko Molomoná: ko ha lea ki he “kau muimui anga-fakamelino ʻo Kalaisí” (Molonai 7:3) mo ha tohi ʻe ua ʻa Molomona kia Molonai. Mahalo naʻe fakakau ʻe Molonai ʻa e ngaahi pōpoaki ko ení ʻi he Tohi ʻa Molomoná he naʻá ne tomuʻa mamata ki he faitatau ʻo e ngaahi faingataʻa ʻo hono kuongá mo haʻatautolú. ‘I hono hiki e ngaahi lea ko ení, naʻe ʻosi tafoki fakaʻaufuli ʻa e kakai Nīfaí mei he Fakamoʻuí. Ko honau tokolahi naʻe “mole meiate kinautolu ʻa ʻenau feʻofaʻakí” pea nau fiefia “ʻi he meʻa kotoa pē tuku kehe pē ʻa e meʻa ʻoku leleí” (Molonai 9:5, 19). Ka naʻe kei maʻu pē ʻe Molomona ha ʻuhinga ke ʻamanaki lelei ai, ʻo ne akoʻi mai ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻa e ʻamanaki leleí ke tukunoaʻi pe fakaʻapē ki he ngaahi palopalema ʻo e māmaní. ʻOku ʻuhinga ʻa e ʻamanaki leleí ki he tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi, ʻa ia ʻoku maʻongoʻonga mo taʻengata ange Hona mālohí ʻi he ngaahi palopalema ko ʻení. ʻOku ʻuhinga ia ke “mou puke maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku leleí” (Molonai 7:19). ʻOku ʻuhinga ia ke tuku e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí “mo e ʻamanaki lelei ki hono nāunaú mo e moʻui taʻengatá, ʻi homou ʻatamaí” (Molonai 9:25).

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

Molonai 7:12–20

ʻOku tokoniʻi au ʻe he Maama ʻa Kalaisí ke u ʻiloʻi ʻa e moʻoní mei he halá.

ʻOku fifili ha kakai tokolahi, “Te u ʻiloʻi fēfē nai pe ʻoku haʻu ha ueʻi mei he ʻOtuá pe mei heʻeku ngaahi fakakaukaú?” pe “Te u ʻilo fēfē nai ʻa e meʻa ʻoku totonú pe halá ʻi he fuʻu lahi ʻa e kākā ʻi he kuonga ní?” ‘Oku ʻomi ʻe he ngaahi lea ʻa Molomona ʻi he Molonai 7 ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehekehe te tau lava ʻo fakaʻaongaʻi ke tali ʻaki e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Kumi kinautolu tautautefito ʻi he veesi 12–20. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ke tokoni atu ke ke vakaiʻi ʻa e ngaahi pōpoaki mo e ngaahi aʻusia ʻokú ke maʻu ʻi he uike ní.

Vakai foki, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Maama, Maama ʻo Kalaisí,” Gospel Library.

Molonai 7:20–48

Te u lava ʻo “puke maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku leleí” koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi.

Naʻe ʻeke ʻe Molomona ha fehuʻi ʻoku ngali fuʻu mahuʻinga ia he ʻahó ni: “ʻOku mou lava fēfē ke puke maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku leleí?” (Molonai 7:20). Hili iá, naʻá ne akoʻi leva fekauʻaki mo e tui kia Sīsū Kalaisí, ʻamanaki leleí, mo e manavaʻofá. ʻI hoʻo lau ʻa e veesi 20–48, kumi ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai koe ʻe he ʻulungaanga takitaha ke ke ʻilo mo “puke maʻu” ʻa e lelei ʻoku maʻu meia Sīsū Kalaisí. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení ki ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisí?

Vakai foki, “Mormonʻs Teachings about Faith, Hope, and Charity” (Ko e Ngaahi Akonaki ʻa Molomona fekauʻaki mo e Tuí, ʻAmanaki Leleí, mo e Manavaʻofá) (vitiō), Gospel Library.

Molonai 7:44–48

ʻĪmisi
fakaʻilonga seminelí
“Ko e manavaʻofá ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí.”

Naʻe pehē ʻe Molomona ʻoku tataki kitautolu ʻe heʻetau tui mo e ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisí ke tau maʻu ai ʻa e manavaʻofá. Ka ko e hā koā ʻa e manavaʻofa? Te ke lava ʻo tohiʻi ʻa e Ko e manavaʻofá ko e … pea lau leva ʻa e Molonai 7:44–48, ʻo kumi ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea te nau lava ʻo fakakakato ʻa e sētesí. ʻI hoʻo ʻosí, fakakaukau ke fetongi e foʻi lea Manavaʻofá ʻaki ʻa e huafa ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e hā ha meʻa ‘oku akoʻi atu heni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí? Kuo fakahaaʻi fēfē nai ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne ʻofa haohaoá? Fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga mei he folofolá pea mei hoʻo moʻuí.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi: “Ko e ʻuhinga ʻoku ʻikai fakaʻaʻau ai ke ngata ʻa e manavaʻofá pea mo e ʻuhinga ʻoku lahi ange ai ʻa e manavaʻofá ʻi he ngāue lelei mo mahuʻinga tahá … he ko e manavaʻofá, ʻa e ‘ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí’ [Molonai 7:47], ʻoku ʻikai ko ha ngāue ka ko ha tūkunga pe tuʻunga ‘okú ke aʻusia. … Ko e manavaʻofá ko ha meʻa ia ʻoku hokosi ʻe ha taha” (“The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 34). ʻI hoʻo fakakaukau ki he fakamatala ko ʻení, te ke lava ʻo lau ʻa e pōpoaki ʻa ʻEletā Masimo Tī Feo ko e “ʻOfa Haohaoá: Ko e Fakaʻilonga Totonu ʻo e Ākonga Moʻoni Kotoa Pē ʻa Sīsū Kalaisí” (Liahona, Mē 2018, 81–83). ʻOku tokoniʻi fēfē nai ʻe he manavaʻofá ho tuʻunga fakaākongá? Te ke lava fēfē nai ʻo “nofo maʻu ʻi he manavaʻofá”? (veesi 46).

Vakai foki, 1 Kolinitō 13:1–13; ʻEta 12:33–34; “Ke Mou Feʻofaʻaki,” Ngaahi Himí, fika 200; “ʻOfa Faka-Kalaisí: Ko ha Faʻifaʻitakiʻanga ʻo e Kakai Tuí” (vitiō), Gospel Library; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “ʻOfa Faka-Kalaisí,” Gospel Library.

Fakaʻaongaʻi e ngaahi lēsoni fakatātaá. Mahalo ʻe tokoni hoʻo fakakaukau ki ha sea veʻe tolu ke mahino lahi ange ʻa e fekauʻaki ʻa e tuí, ʻamanaki leleí, mo e manavaʻofá (vakai, Dieter F. Uchtdorf, “Ko e Mālohi Taʻefakangatangata ʻo e ʻAmanaki Leleí,” Liahona, Nōvema 2008, 21–24).

Molonai 9:3–5

ʻOku fakaiku ʻa e ʻitá ki he mamahi mo e faingataʻaʻia.

ʻI hono fakafehoanaki ki he pōpoaki ʻofa ʻa Molomona ʻi he Molonai 7:44–48, naʻe fakakau ʻi he tohi hono ua ʻa Molomona kia Molonaí ha ngaahi fakatokanga ki ha meʻa ʻoku fefaʻuhi mo ha niʻihi tokolahi ʻi he ʻahó ni—ʻa e ʻitá. Fakatatau ki he Molonai 9:3–5, ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻa ʻo e ʻita ʻa e kakai Nīfaí? Ko e hā ha ngaahi fakatokanga te tau lava ʻo toʻo mei he veesi 3–5, 18–20, 23?

Vakai foki, Gordon B. Hinckley, “Slow to Anger,” Liahona,Nov. 2007, 62–66.

Molonai 9:25–26

ʻE lava ke u maʻu ʻa e ʻamanaki leleí ʻia Kalaisi neongo pe ko e hā ʻa e tūkunga ʻoku ou ʻi aí.

Hili hono fakamatalaʻi ʻe Molomona e fai angahala kuó ne mamata aí, naʻá ne talaange ki hono fohá ke ʻoua te ne loto-mamahi. Ko e hā ʻokú ke mahuʻingaʻia ai ʻi he pōpoaki ʻo e ʻamanaki lelei ʻa Molomoná? Ko e hā hono ʻuhinga kiate koe ke “hiki hake koe” ʻe Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻo Kalaisi mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ʻEne ongoongoleleí ʻoku “nofo maʻu ai pē ʻi [ho] ʻatamaí” mo ʻoatu ha ʻamanaki leleí? (Molonai 9:25).

Vakai foki, Russell M. Nelson, “Fiefiá mo e Moʻui Fakalaumālié,” Liahona, Nōvema 2016, 81–84.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona ʻo e māhina ní mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Molonai 7:33

Kapau ʻoku ou maʻu ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, te u lava ʻo fai ha meʻa pē ʻokú Ne finangalo ke u faí.

  • Fakakaukau ke mou vakai fakataha ki ha ʻū fakatātā ʻe niʻihi ʻokú ne fakahaaʻi ha tokotaha mei he folofolá ʻokú ne lavaʻi ha meʻa mahuʻinga (hangē ko ʻení, vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 19, 70, 78, 81). Naʻe hoko fēfē nai ʻa hono maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisí ke hoko ai ha ngaahi liliu ʻi he ngaahi sīpinga ko ʻení? Te ke lava leva mo hoʻo fānaú ʻo lau ʻa e Molonai 7:33, ʻo kumi ʻa e meʻa te tau lava ʻo fai ʻi he taimi ʻoku tau tui ai kia Sīsū Kalaisí. Te mou lava foki ʻo fevahevaheʻaki ha ngaahi aʻusia ʻo ha taimi naʻe tāpuekina ai kimoutolu ʻe he ʻOtuá ʻaki ʻa e mālohi ke fai Hono finangaló.

Molonai 7:41

ʻOku lava ke ʻomi ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ʻa e ʻamanaki leleí kiate au.

  • ʻI hoʻo lau ʻa e Molonai 7:41 ki hoʻo fānaú, ʻe lava ke nau hiki honau nimá ʻi he taimi ʻoku nau fanongo ai ki ha meʻa naʻe pehē ʻe Molomona ʻoku totonu ke tau ʻamanaki lelei ki ai. Talaange kiate kinautolu ʻa e ʻamanaki lelei ʻokú ke ongoʻi koeʻuhí ko Sīsū Kalaisí.

  • Te ke lava foki mo hoʻo fānaú ʻo fakakaukau ki ha taha ʻoku faingataʻaʻia ʻi ha meʻa. ʻE lava ke tā ʻe hoʻo fānaú ha fakatātā maʻá e tokotaha ko iá ke fakamanatu ange kiate ia ke ne maʻu ha ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisi.

Molonai 7:40–41; 9:25–26

Te u lava ʻo maʻu ʻa e ʻamanaki leleí ʻia Sīsū Kalaisi, neongo ʻa e ngaahi taimi faingataʻá.

  • Ke akoʻi hoʻo fānaú fekauʻaki mo e ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisí, te ke lava ʻo fakafonu vai ha foʻi hina pea lī ha meʻa ʻe ua ki loto—ko ha meʻa ʻe tētē mo ha meʻa ʻe ngoto hifo ki lalo. ʻI hoʻomou lau fakataha ʻa e Molonai 7:40–41 mo e 9:25–26, ʻe lava ke kumi ʻe hoʻo fānaú ʻa e meʻa ʻoku fai ʻe he ʻamanaki leleí maʻatautolú. Te nau lava leva ʻo fakafehoanaki ʻa e meʻa ʻoku tēteé ki ha tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e ʻamanaki lelei ʻia Kalaisí. ʻOku founga fēfē ʻEne “hiki hake” kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻá? Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo tauhi ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonaki fakalotolahí “ʻi [honau] ʻatamaí” ʻo taʻe ngatá.

Molonai 7:45–48

“Ko e manavaʻofá ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí.”

  • ʻE lava ʻe ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ʻofá, hangē ko e “Ke Mou Feʻofaʻaki” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 74), ʻo kamataʻi ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo e manavaʻofá. Te ke lava ʻo lau pe fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Molonai 7:47 pea fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo kinautolu ʻo fakahaaʻi ʻenau ʻofá ki ha tahá. Fokotuʻu ange ke tuku ʻenau fakatātaá ʻi ha feituʻu te ne fakamanatu ange ai kiate kinautolu ke nau ʻofa ki he niʻihi kehé ʻo hangē ko ia ʻoku fai ʻe Sīsuú.

  • Te ke lava fēfē ʻo fakalotoa hoʻo fānaú ke nau fekumi mo fakatupulaki ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí ʻi heʻenau moʻuí? ʻE lava ke ke tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū ʻa e manavaʻofá (hangē ko ʻení, vakai, Luke 23:34; Sione 8:1–11; ʻEta 12:33–34). Te tau muimui fēfē nai ki Heʻene tā sīpingá?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻá ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

Tā Valivali ʻo Kalaisi ko e Fakamoʻuí, tā fakatātā ʻa Heinrich Hofmann

Paaki