Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
17–23 Sune. Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19: ‘Ko Hono Ngatá Ia’


“17–23 Sune. Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19: ‘Ko Hono Ngatá Ia’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻoú 2019 (2019)

“17–23 Sune. Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2019

ʻĪmisi
Christ before Pilate

Ecce Homo, tā fakatātā ʻe Antonio Ciseri

17–23 Sune

Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19

“Ko Hono Ngatá Ia”

Kamata ʻaki hoʻo teuteu ke faiakó hono lau ʻi he faʻa lotu ʻa e Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; mo e Sione 19. Manatuʻi te ke lava ʻo fakamoʻoni mālohi ki he Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí ʻi hoʻo moʻui taau mo e Laumālié.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻE ala tokoni ke ke hiki ʻi he palakipoé ha ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻe niʻihi ke fakamanatu ki he kalasí e ngaahi meʻa naʻe fakamatalaʻi ʻi he ngaahi vahe ʻo e uike ní. Kole ki he kalasí ke nau hiki ʻi he palakipoé ha ngaahi lea ʻe niʻihi ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e meʻa ne nau ongoʻi ʻi heʻenau laukonga fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ʻení. Ko e hā ne nau ongoʻi pehē aí?

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19

ʻOku fakahaaʻi ʻe he loto fiemālie ʻa Sīsū Kalaisi ke mamahí ʻa ʻEne ʻofa ki he Tamaí mo kitautolu kotoá.

  • Ke tokoni ke mahino ki hoʻo kalasí e founga ʻoku fakatātaaʻi ai ʻe he ngaahi talanoa ʻo e pekia ʻa e Fakamoʻuí ʻEne ʻofá, fakahoko ha ʻekitivitī pehé ni: ʻOange ki he mēmipa takitaha ʻo e kalasí ha laʻi pepa fuo haati, pea fakaafeʻi kinautolu ke hiki ʻi heʻenau laʻi pepá ha kupuʻi lea mei he 1 Kolinitō 13:4–7, ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e manavaʻofá. Kole ange leva ke nau fekumi ʻi he Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; pe Sione 19 pea hiki ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo ʻenau foʻi hātí ha ngaahi veesi ʻokú ne ʻomi e founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ʻofa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he kupuʻi lea ne nau filí. Tuku ke nau vahevahe e meʻa ne nau maʻú. Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuo tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí?

    ʻĪmisi
    crown of thorns

    Naʻe hanga ʻe he kau sōtiá ʻo “lalanga [ha] tatā ʻaki ʻa e ʻakau talatalá, ʻo ʻai [ia] kiate ia” (Maʻake 15:17).

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe ʻenau ngaahi fakamoʻoní ki he meʻa ne nau ako ʻi he uike ní? ʻE lava ke kumi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha himi ʻokú ne fakamatalaʻi e ngaahi meʻa ne nau laú pe ko ʻenau ongoʻi ki he mamahi mo hono Tutuki ʻo e Fakamoʻuí. ʻE lava ke mou hiva fakakalasi ha foʻi himi ʻe taha pe lahi ange. ʻE ueʻi fēfē nai kitautolu ʻe he ako fekauʻaki mo e ngaahi houa fakaʻosi ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ke tau falala mo muimui kiate Ia?

  • ʻE lava ke tokoni e fakatātaá ke sioloto ai e kau mēmipa ʻo e kalasí ki ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ne nau lau ʻi he uike ní (vakai, “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ki ha ngaahi fakatātā ʻoku fokotuʻu mai). ʻE lava ke ke vahevahe e kalasí ki ha ngaahi kulupu pea ʻoange ha fakatātā ki he kulupu takitaha. ʻE lava ke lau fakataha ʻe he ngaahi kulupú e ngaahi veesi ʻokú ne fakamatalaʻi e meʻa ʻoku fakahaaʻi ʻe heʻenau fakatātaá. Te nau lava ʻo aleaʻi e ʻuhinga ʻo e ngaahi vēsí pea vahevahe e founga ʻoku tokoni ai e fakatātaá ke mahino ange kiate kinautolu e ngaahi vēsí. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kulupu takitaha ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e kalasí. ʻE lava foki ke ke hulu e ongo foʻi vitiō ko ʻení “Jesus Is Condemned before Pilate” mo e “Jesus Is Scourged and Crucified” (LDS.org).

  • He ʻikai te mou lava ʻo aleaʻi fakakalasi kotoa e ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e ngaahi houa fakaʻosi ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ka ko ha ʻekitivitī ʻeni ʻe lava ʻo tokoni atu ke mou aleaʻi ai e ngaahi fakaikiiki ʻoku ʻuhingamālie ki he kakai ʻokú ke akoʻí. Fakaafeʻi e mēmipa kotoa ʻo e kalasí ke fili ha vahe mei he laukonga ʻo e uike ní pea fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke lau vave ia, ʻo kumi ha foʻi lea, kupuʻi lea, pe ko ha fakaikiiki ʻokú ne akoʻi kiate kinautolu ha meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo Hono misioná. ʻOange kiate kinautolu ha ngaahi faingamālie ke vahevahe e meʻa ne nau maʻú pea fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻingamālie ai iá.

Mātiu 27:14–60

Naʻe tomuʻa kikiteʻi ʻe he kau palōfita ʻo e kuonga muʻá e mamahi mo hono Tutuki ʻo e Fakamoʻuí.

  • ʻE lava ke fakamālohia ai e tui ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí ke nau ʻilo naʻe tomuʻa kikiteʻi ʻe he kau palōfita ʻo e kuonga muʻá, ha konga lahi ʻo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ngaahi houa fakaʻosi ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí. Ko e founga ʻe taha ke tokoni ki hono toe vakaiʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e ngaahi kikite ko ʻení mo vakai ki he founga naʻe fakahoko ai kinautolú, ko hono ʻoange kiate kinautolu ha veesi folofola ʻe taha pe lahi ange mei he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” pea kole ange ke nau kumi e ngaahi veesi ʻi he Mātiu 27 ʻokú ne fakahaaʻi e founga naʻe fakahoko ai e ngaahi folofolá. Te ke lava ʻo faʻu ha saati ʻoku hoa mo e ngaahi kikité mo hono fakahoko kinautolú. Te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke tohi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e ngaahi veesi ʻoku ʻi ai e ngaahi kikité ʻi he tafaʻaki ʻo e Mātiu 27 ʻi heʻenau folofolá. Ko e hā ʻoku tau ako mei he ngaahi kikite ko ʻení? ʻOku fakamālohia fēfē ʻe he ngaahi kikite ko ʻení ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí?

Mātiu 27:27–49; Maʻake 15:16–32; Luke 23:11, 35–39; Sione 19:1–5

He ʻikai lava ʻe he fakafepakí ʻo taʻofi e ngāue ʻa e ʻOtuá.

  • Mahalo kuo fehangahangai ha niʻihi ʻo e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí mo ha fakafepaki—hangē ko hano fakamaauʻi pe manukiʻi—ʻi haʻanau fakahaaʻi ʻenau tuí pe feinga ke moʻui ʻaki ʻenau tuí. ʻE lava ke kamata ʻaki hoʻomou fealēleaʻakí hano kole ki ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ke vahevahe ha ngaahi aʻusia kuo hoko ai e meʻá ni. Naʻe fēfē ʻenau talí? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ha niʻihi ʻo e ngaahi vēsí mei he Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; mo e Sione 19 ʻo fakamatalaʻi ʻa e fakatanga naʻe fehangahangai mo e Fakamoʻuí. Ko e hā e faʻahinga fakafepaki ʻoku fehangahangai mo e ngāue ʻa e ʻOtuá he kuongá ni? Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he ngaahi tali ʻa e Fakamoʻuí, te ne lava ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau fehangahangai mo e fakafepaki ʻo hotau kuongá? ʻOku kau ʻi he ngaahi veesi folofola makehe te nau lava ʻo tokoniʻi kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e fakafepakí ʻa e Mātiu 5:10; Loma 12:14; 2 Tīmote 3:10–12; ʻAlamā 1:19–28; mo e 3 Nīfai 12:10–12. Ko e hā ʻoku tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení?

Luke 23:34–43

ʻOku foaki mai ʻe he Fakamoʻuí ha ʻamanaki lelei mo ha fakamolemole.

  • ʻE tokoni nai ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau lau e talanoa ʻo e tautapa ʻa e Fakamoʻuí ki he Tamaí ke fakamolemoleʻi ʻa e kau sōtiá mo foaki ha ʻamanaki lelei ki he tangata kaihaʻa ʻi he kolosí? ʻE lava ke ke vaeua e kalasí ki ha kulupu ʻe ua pea vahe ki he kulupu ʻe taha ke nau lau ʻa e Luke 23:34–38    pea lau ʻe he kulupu ʻe tahá ʻa e Luke 23:39–43. ʻE lava ke aleaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kulupu takitaha ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he ngaahi vēsí pea vahevahe leva e ngaahi fakakaukaú mo e kalasí kotoa. ʻE lava fēfē ke tau muimui ʻi he tā sīpinga ʻa e Fakamoʻuí?

  • Ke tokoni ki ha taha pē ʻi hoʻo kalasí ʻoku faingataʻa ke ne fakamolemoleʻi e niʻihi kehé ʻo hangē ko Sīsuú, ʻe lava ke ke vahevahe e lea ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi ʻa e Ako ʻi ʻApí

Ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e Mātiu 28; Maʻake 16; Luke 24; mo e Sione 20–21 ʻi he uike ka hokó, kole ange ke nau fakakaukau ki he tali te nau fai ki ha taha te ne pehē, “ʻOku fie maʻu ke u mamata kau toki tui.” Talaange ʻe tokoni kiate kinautolu e laukonga ʻo e uike kahaʻú ke nau fakaleleiʻi ʻa e meʻá ni.

ʻĪmisi
resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; Sione 19

Ngaahi tā ʻo e fakatanga, mamahi, mo e pekia ʻa Sīsuú.

Ngaahi kikite ʻo e kuonga muʻá fekauʻaki mo hono fakamaauʻi mo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí.

Ko e sīpinga fakamolemole ʻa e Fakamoʻuí.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Jeffrey  R. Holland ʻo pehē:

“Ko e meʻa ʻoku ofi taha ki hotau fatongia ke fakatomalá ko ʻetau angaʻofa ʻo tuku ke fai ʻe he niʻihi kehé ʻa e meʻa tatau—kuo pau ke tau faʻa fakamolemole ʻo hangē ko hono fakamolemoleʻi kitautolú. ʻOku tau kau heni ʻi he uhouhonga ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e taimi fakaʻeiʻeiki taha ʻo e Falaite fakalilifu ko iá, ʻa e taimi naʻe houhau ai ʻa natula pea mavaeua e puipui ʻo e fale lotu lahí, ko e taimi ia ʻo e ʻaloʻofa ʻa Kalaisi ʻi Heʻene folofola ʻo pehē, ‘ʻE Tamai, fakamolemole ʻa kinautolu; he ʻoku ʻikai te nau ʻilo ʻa ia ʻoku nau faí.’ ʻI Heʻene hoko ko hotau taukapo ki he Tamaí, ʻokú Ne kei fai pē ʻa e kole tatau ʻi he ʻahó ni—maʻataua.

“Naʻe fokotuʻu ai heni ʻe Sīsū ʻa e tōʻonga moʻui ke tau muimui aí. ʻOku fuʻu nounou ʻa e moʻuí ke tau maʻu ʻa e taufehiʻá. … ʻOku ʻikai ke tau loto ke manatuʻi ʻe he ʻOtuá ʻetau ngaahi angahalá, ko ia ai ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku fehālaaki lahi ʻi heʻetau feinga mateaki ke manatuʻi e ngaahi kovi ʻa e niʻihi kehé” (“The Peaceable Things of the Kingdom,” Ensign, Nov. 1996, 83).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Maʻu ha mālohi mei he Fakamoʻuí. “ʻI hoʻo feinga ko ia ke moʻui ʻaki mo faiako hangē ko e Fakamoʻuí, ʻe ʻi ai ha ngaahi taimi te ke tōnounou ai. ʻOua naʻá ke loto foʻi, ka ke tuku ke hanga ho ngaahi fehālaakí mo e ngaahi vaivaí ʻo fakatafoki koe ki he Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí” (Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 14).

Paaki