Laipelí
Mateuteu ʻa e Siteikí mo e Uōtí ki he Meʻa Fakatuʻupakeé


“Mateuteu ʻa e Siteikí mo e Uōtí ki ha Meʻa Fakatuʻupakeé,” Mateuteu ki ha Meʻa Fakatuʻupakeé (2023)

Mateuteu ʻa e Siteikí mo e Uōtí ki he Meʻa Fakatuʻupakeé

“Ke ke teuteu pē koe, peá ke teuteu pē maʻau, ʻa koe mo e kakai kotoa pē kuo fakataha mai kiate koé, peá ke [hoko koe ko e leʻo] kiate kinautolu” (ʻIsikeli 38:7).

ʻĪmisi
ko ha tangata ʻoku lau mei he tohi fakahinohino

Talateu

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he ngaahi fakataha alēlea fakasiteikí mo e fakauōtí ʻa e tohi fakahinohino ko ʻení ke faʻu pe fakaleleiʻi ʻa e ngaahi palani ki he meʻa fakatuʻupakeé. ʻOku totonu ke nounou mo faingofua e ngaahi palani ko ʻení, pea ʻoku ʻaonga taha ia he taimi ʻoku fakafekauʻaki ai mo e ngaahi palani ʻa e koló. ʻE lava ke fakakaukauʻi ʻe he kau taki fakasiteikí mo e fakauōtí ke ui ha kau mataotao uelofea ke tokoni ʻi he ngāue ki he meʻa fakatuʻupakeé mo e ngaahi fetuʻutaki ʻi he meʻa fakatuʻupakeé. ʻOku totonu ke vakaiʻi mo fakatonutonu maʻu pē e ngaahi palaní, ʻe he ngaahi fakataha alēleá.

Te ke lava ʻi he tokoni ʻa e kiʻi tohi fakahinohino ko ʻení ke faʻu ha:

  • Palani fakasiteiki pe fakauooti ke mateuteu ki he meʻa fakatuʻupakeé

  • Ngaahi sitepu ki hono ʻanalaiso ʻo e ngaahi fiemaʻú mo e meʻa ke faí

Sitepu 1: ʻIloʻi ʻa e Ngaahi Fakatamaki ʻe Ala Hokó

Lisi ʻa e ngaahi fakatamaki fakanatula pe fakatupu ʻe he kakaí, ʻe ala hoko ʻi homou feituʻú. Fakamahinoʻi e ngāue tukupau ʻe fiemaʻu ke fai ki he fakatamaki takitaha. Hangē ko ʻení, ʻi ha fakatamaki ʻe ala maumauʻi ai e ngaahi ʻapí—hangē ko ha mofuike, vela, tāfea pe afaá—ko e ngāue mahuʻingá ke kumi ha nofoʻanga fakataimi ki he ngaahi fāmili ʻoku tukuhāusiá.

Fakaʻaongaʻi ʻa e foomu Disaster Review mo e Planning for Disruptions ke fakakakato ʻa e sitepu ko ʻení.

Sitepu 2: Tānaki ʻa e Fakamatala Mahuʻingá

ʻOku mahuʻinga ʻa e fetuʻutakí ʻi he taimi fakatuʻupakeé. Ko e konga ʻo e fetuʻutaki ʻi ha meʻa fakatuʻupakē ko hono maʻu e fakamatala totonu ki he fetuʻutakí mo e maʻuʻanga fakamatalá. ʻOku tokoniʻi lelei ʻe he tānaki mo e tauhi ʻo e fakamatala ko ʻení ʻa e ngaahi fakafuofua mo e ngāue ʻoku fiemaʻú. Fakatahatahaʻi ʻa e fakamatala mahuʻinga ko ʻení, mo fakaleleiʻi maʻu pē:

  • Fakamatala fetuʻutaki ki he mēmipa mo e kau faifekau kotoa pē ʻoku nofo ʻi he ʻēlia ʻo e siteikí pe uōtí.

  • Ha mape ʻo e feituʻú, kau ai e tuʻuʻanga e ʻapi nofoʻanga ʻo e mēmipá mo e nofoʻanga fakafaifekaú pea mo e maʻuʻanga fakamatala ʻi he koló.

  • Lisi ʻo e kāingalotu ʻoku ʻi ai ʻenau ngaahi fiemaʻu makehé, hangē ko kinautolu ʻoku faingataʻaʻia fakaesino mo toulekeleká.

  • Lisi ʻo e kāingalotu ʻoku ʻi ai ʻenau meʻangāue pe pōtoʻi ngāue (hangē ko ha fakahinohino fakafaitoʻo pe tokoni ʻi ha meʻa fakatuʻupakeé) ʻa ia ʻe fuʻu fiemaʻu ʻi ha fakatamakí.

  • Fakamatala fetuʻutaki ki he ngaahi kautaha ki he malu ʻa e kakaí (hangē ko e polisí, tāmate afí pe meʻa fakafaitoʻó).

  • Fakamatala fetuʻutaki ki he ngaahi kautaha fakakoló (hangē ko e Kolosi Kulá pe Red Crescent) ʻoku nau tokoni ki ha meʻa fakatuʻupakē hangē ko e meʻakaí, nofoʻangá mo e tokoni fakafaitoʻó.

  • Fakamatala fetuʻutaki ki he kau taki uelofea fakaʻēliá mo e ngaahi ngāueʻanga fakauelofea fakalotofonua ʻa e Siasí, ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí

Fakaʻaongaʻi ʻa e foomu Critical Information mo e Actions and Assignments ke fakakakato ʻa e sitepu ko ʻení.

ʻĪmisi
kau fafine ʻoku ngāue tokoni

Sitepu 3: Fokotuʻutuʻu ʻa e Ngaahi Ngāue ke Faí mo e Founga Ngāué

Palani ʻa e founga ʻe fokotuʻutuʻu ai mo fakahoko ʻe he fakataha alēleá ʻa e ngaahi ngāue ki he meʻa fakatuʻupakē ʻoku lisi atu ʻi laló, pea fakaʻilongaʻi pe ko hai te ne fatongia ʻaki ʻa e ngāué takitaha mo e founga ke nau muimui ki aí. Fokotuʻu ha tefitoʻi feituʻu pea mo ha feituʻu fika ua ʻe lava ke fakataha ki ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá, ʻi he hili ha fakatamaki, ke tataki ʻa e ngaahi ngāue tokoní.

Teuteu ki ha fakatamaki:

  • Fakatupulaki ha vā fengāueʻaki mo e kau maʻu mafai fakapuleʻangá mo e ngaahi kautaha tokoni kehe ʻi he koló.

Tokoni ʻi he fakatamakí:

  • Fokotuʻu ha founga ki he lipooti mo e tānaki fakamatala ʻi he lolotonga ʻo ha fakatamaki. Ko e ngaahi lipooti ki he kāingalotú ʻoku totonu ke faʻa tānaki pē ʻe he kau tangata mo e kau fafine ngāue fakaetauhí pea toki ʻave ʻi he founga fakahokohoko ko ʻení:

    • Kau tangata mo e kau fafine ngāue fakaetauhí

    • Kau taki ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá mo e Fineʻofá

    • Ko e pīsopé

    • Ko e palesiteni fakasiteikí

    • Ko e Fitungofulu Fakaʻēliá

    • Ko e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá, talēkita ki he ngaahi meʻa fakatuʻasinó, pea mo e pule ki he uelofeá mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá

  • Fakapapauʻi pea lipooti e tuʻunga ʻoku ʻi ai e kāingalotú mo e kau faifekaú.

  • Tokoni ke ʻiloʻi mo fakatahaʻi e kau mēmipa ʻo ha fāmili ne nau mavahevahe.

  • Maʻu e tokoni fakafaitoʻo ki ha niʻihi kuo lavea pe ʻi ai haʻanau palopalema fakaemoʻui lelei.

  • Fakafekauʻaki e ngaahi tokoni ʻoku faí mo e kau maʻu mafai fakapuleʻangá mo e ngaahi kautaha tokoni kehe ʻi he koló.

  • Vakavakaiʻi e ngaahi fiemaʻú pea fokotuʻutuʻu ke maʻu atu e naunau ki he fiemaʻu mo e tokoni ʻoku vivilí—hangē ko e meʻakai, nofoʻanga fakataimi, haisiní mo e valá—maʻá e kau mēmipá mo ha niʻihi kehe.

  • Fakapapauʻi pea lipooti e tuʻunga ʻoku ʻi ai e ngaahi fale mo e koloa ʻa e Siasí.

Tokoni ʻi he hili ʻo e fakatamakí:

  • Tokoniʻi ʻa e kāingalotu naʻe maumau honau ngaahi ʻapí pe koloá, uesia fakaeloto, pe mole maʻuʻanga moʻuí.

  • Ngāue mo e kau taki fakapuleʻangá mo e ngaahi kautaha tokoní ʻo fai ha ngāue ki he ngaahi faingamālie ke tokoni ai e Siasí ki he ngaahi fie maʻu ʻa e koló.

Fakaʻaongaʻi ʻa e foomu Fakamatala Mahuʻinga mo e Ngāué mo e Ngāue ʻoku Vahé ke fakakakato ʻa e sitepu ko ʻení.

Sitepu 4: ʻIloʻi ʻa e Ngaahi Founga Fetuʻutaki ʻi he Meʻa Fakatuʻupakeé

Ko ha konga mahuʻinga ʻo e tokoni ʻi he fakatamakí ke muimui ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki he ngaahi fakahinohino fetuʻutaki ʻi he meʻa fakatuʻupakeé mo ʻi ai ha laine telefoni ʻataʻatā mo e hetikuota ʻo e Siasí, kāingalotu ʻo e Siasí, mo e kau taki ʻo e koló.

ʻAi ke ʻilo mo palani ha founga fetuʻutaki fika ua, ʻe lava ke fakaʻaongaʻi telia naʻa uesia ʻa e ngaahi laine telefoní, telefoni toʻotoʻó, pe fetuʻutaki meʻalelé ʻi he lolotonga ʻo ha meʻa fakatamaki. ʻE lava ke kau he ngaahi founga ko iá ʻa e:

  • Fetuʻutaki ʻinitanetí (kau ai ʻa e ʻīmeilí, mītia fakasōsialé pea mo e fetohiʻaki hangatonu)

  • Text ʻi he telefoni toʻotoʻó (ʻa ia ʻe lava pē neongo kapau ʻoku ʻikai lava ha talanoa)

  • Letiō fakataautaha (Amateur radio)

  • Fetuʻutaki tonu ʻi ha luelue ki ai, heka pasikala, pe ha ngaahi founga kehe ʻo e fefonongaʻakí.

Kapau ʻe fiemaʻu, ʻe lava ke ui ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí ha kāingalotu ʻi honau ʻiunití ke hoko ko ha kau mataotao fetuʻutaki. Ko e kau mataotao taukeí, ʻoku faʻa ʻi ai ʻenau naunau ki he fetuʻutakí mo nau maʻu ha taukei mahuʻinga fau.

Vakai ki he foomu Disaster Review mo e Planning for Disruptions ke palani ki ha uesia ʻo e fetuʻutakí. ʻIkai ngata aí, fakaʻaongaʻi ʻa e foomu Critical Information—Equipment, Skills, and Communication Resources ke fakafuofuaʻi ʻa e founga te ke fetuʻutaki ai ʻi ha fakatamaki mo e faʻahinga founga fetuʻutaki te ke fakaʻaongaʻí.

Sitepu 5: Poupouʻi e Mateuteu ʻa e Mēmipá

ʻOku toki kakato pē ʻa e palani teuteu ki ha meʻa fakatuʻupakē fakasiteikí pe fakauōtí ʻi he taimi ʻoku fakahoko ai ia ʻe he kāingalotú. Toe vakaiʻi mo e kāingalotú ʻa e palaní pea poupouʻi kinautolu ke nau maheni mo hono fakahinohinó.

Poupouʻi maʻu pē ʻa e kāingalotú ke nau kau ʻi he ngaahi ngāue ke teuteú—hangē ko hano faʻufaʻu haʻanau palani teuteu fakafāmili pē ʻanautolu mo kau ʻi he ngaahi teuteu fakakoló—mo muimui ʻi he faleʻi ʻi he Palani Mateuteu Fakafoʻituitui mo Fakafāmili ki he Meʻa Fakatuʻupakeé mo e fakahinohino ki he mateuteu ʻi he feituʻu fakalotofonuá. ʻE ala kau ʻi he founga fetuʻutaki fakalotolahi ko ʻení ʻa e:

  • Ngaahi fakataha ʻa e kōlomu ʻo e Kaumātuʻá mo e Fineʻofá

  • Ngaahi malanga ʻi he houalotu sākalamēnití pe ʻi he konifelenisi fakasiteikí

  • Ngaahi pōpoaki mei he kau tangata mo fafine ngāue fakaetauhí

Paaki