Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 5: Ngaahi Manakó mo e Meʻa ʻoku Saiʻia Aí


“Lēsoni 5: Ngaahi Manakó mo e Meʻa ʻoku Saiʻia Aí,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 5,” EnglishConnect maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
kau talavou ʻoku luelue

Lesson 5

Hobbies and Interests

Taumuʻá: Te u ako ke u talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku saiʻia pe ʻikai saiʻia ai ha taha ʻi ha meʻá.

Personal Study

Mateuteu ki he kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he H.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Learn by Study and by Faith

Fekumi ‘i he Ako pea ‘i he Tui

In EnglishConnect, we rely on God to learn by study and by faith.

ʻI he EnglishConnect, ʻoku tau fakafalala ki he ʻOtuá ke fekumi ʻi he ako pea ʻi he tui.

ʻI he 1832, naʻe fakahinohino ai kia Siosefa Sāmita mo ha niʻihi ʻo e kau fuofua taki ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ke nau fokotuʻu ha ʻapiako. Naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke nau ako, tupulaki, pea mo mateuteu ke tataki ʻa e niʻihi kehé. Naʻe ʻikai maʻu ʻe he kulupu kāingalotu ko ʻení ha mataʻitohi mei he ngaahi ʻunivēsití pe te nau maʻu ha ako lelei. Naʻe ʻikai ke lahi ʻenau paʻangá pe maʻuʻanga tokoní. ʻI he folofolá, naʻe akoʻi ai ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ha sīpinga ʻo e akó:

“Pea koeʻuhí ʻoku ʻikai ke maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻa e tuí, mou fekumi faivelenga pea feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; ʻio, mou fekumi mei he ngaahi tohi lelei tahá ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; mou fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118).

ʻOku akoʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻoku fiemaʻu ke tau ʻilo ʻi heʻetau akó, pea ʻoku fiemaʻu foki ke tau ʻilo ʻi he tuí. ʻOku tau fai hotau lelei tahá, pea ʻoku tau kole ki he ʻOtuá ke Ne fekauʻi mai Hono Laumālié ke fakaava hotau ʻatamaí mo hotau lotó ke tau ʻilo. ʻOku foaki mai ʻe he Laumālié kiate kitautolu ha mahino lahi ange ʻi he meʻa ʻoku tau malava ʻiate kitautolu peé. ʻE ala tokoni ke ʻi ai ha faiako lelei pe ko ha tohi lelei, ka ʻe lava ke akoʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá neongo kapau he ʻikai ke tau maʻu e ngaahi meʻa ko iá. ʻI heʻetau ʻilo ʻi he ako pea ʻi he tuí, ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau ako ʻo lahi ange ʻi he meʻa ne tau fakakaukau ʻe malavá.

ʻĪmisi
tangata ʻoku fakakaukauloto

Ponder

  • Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke fekumi ai ki he ʻiló “ʻi he ako pea ʻi he tuí”?

  • Fakakaukau ki hoʻo aʻusia ʻi he EnglishConnect. Ko e hā ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ke ke ʻiló?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fai homou kulupu fepōtalanoaʻakí. Feinga ke fakaʻaongaʻi e ngaahi foʻi lea foʻoú ʻi ha fepōlotalanoaʻaki pe ʻi ha pōpoaki ki ha taha ʻokú ne ʻilo ʻa e lea faka-Pilitāniá.

because

koeʻuhí

Verbs

exercise

fakamālohisino

learn English

ako e lea faka-Pilitāniá

play sports

vaʻinga sipoti

Vakai ki he lēsoni 4 ki ha verbs lahi ange.

Adjectives

boring

taʻeoli

cheap

maʻamaʻa

dangerous

fakatuʻutāmaki

difficult

faingataʻa

easy

faingofua

exciting

fakafiefia

expensive

mamafa

fun

fakalata

important

mahuʻinga

interesting

mālie

relaxing

fakafiemālie

tiring

fakahela

useful

ʻaonga

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. ʻAhiʻahi lau leʻolahi ʻa e ngaahi sīpingá. Fakakaukau ke ke hiki tepi hoʻo leá. Tokanga ki he founga hoʻo puʻaki leá mo hoʻo pōtoʻi leá.

Q: What do you like to do?A: I like to (verb).

Q: Why do you like to (verb)?A: I like to (verb) because it’s (adjective).

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi sīpinga 1 ko e hā ʻokú ke saiʻia ai he veape

Answers

ʻĪmisi
tali sīpinga 1 ʻoku ou saiʻia he veape koeʻuhí he ʻoku hoanauna

Examples

ʻĪmisi
tangata ʻoku hiva ʻi he loki hiki hiva

Q: Why do you like to sing?A: I like to sing because it’s fun.

Q: Why doesn’t she like to cook?A: She doesn’t like to cook because it’s difficult.

Q: Why does she like to paint?A: Because it’s relaxing.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kinautolu.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Learn by Study and by Faith

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
tangata ʻoku ako

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Fakaʻaongaʻi ʻa e ʻū sātí. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tokotaha takitaha. Taufetongi. Fetongi e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example: Alex

Likes

Why

Likes

swim

Why

easy

Likes

watch movies

Why

interesting

Dislikes

Why

Dislikes

dance

Why

difficult

Dislikes

read

Why

boring

  • A: What does Alex like to do?

  • B: He likes to swim.

  • A: Why does he like to swim?

  • B: He likes to swim because it’s easy.

  • A: What doesn’t Alex like to do?

  • B: He doesn’t like to dance.

  • A: Why doesn’t he like to dance?

  • B: He doesn’t like to dance because it’s difficult.

Chart 1: Katya

Likes

Why

Likes

paint

Why

important

Likes

garden

Why

relaxing

Dislikes

Why

Dislikes

run

Why

tiring

Dislikes

cook

Why

difficult

Chart 2: Dani

Likes

Why

Likes

dance

Why

fun

Likes

play sports

Why

cheap

Dislikes

Why

Dislikes

watch TV

Why

boring

Dislikes

travel

Why

expensive

Chart 3: Suri

Likes

Why

Likes

watch sports

Why

exciting

Likes

play sports

Why

difficult

Dislikes

Why

Dislikes

dance

Why

tiring

Dislikes

run

Why

difficult

Chart 4: Your Name

Likes

Why

Likes

Likes

Dislikes

Why

Dislikes

Dislikes

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ʻekitivitī ʻi he fakatātā takitaha. Taufetongi. Fetongi e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example

ʻĪmisi
siana mo e fefine ʻoku lele fakamālohisino
  • A: Do you like to run?

  • B: Yes.

  • A: Why do you like to run?

  • B: I like to run because it’s exciting.

Image 1

ʻĪmisi
tokotaha mo e katoleta

Image 2

ʻĪmisi
ongo fefine ʻoku tauʻolunga ʻi ha ʻapi

Image 3

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku vaʻinga volipolo

Image 4

ʻĪmisi
tangata ʻoku fanongo fasi ʻaki e meʻa-fanongo

Image 5

ʻĪmisi
tangata ʻoku feimeʻatokoni

Image 6

ʻĪmisi
kakai ʻoku tangutu ʻi ha fale faiva

Image 7

ʻĪmisi
ongo fefine ʻoku fai ʻena fakatau

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Say why I like something.

    Tala ʻa e ʻuhinga ʻoku ou saiʻia ai ʻi ha meʻa.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Say why I don’t like something.

    Tala ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke u saiʻia ai ʻi ha meʻa.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāue ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.

  2. Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ho taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOku faʻa hanga ʻe heʻetau fekumi ki he ʻiló ʻi he akó ʻo fakafemoʻuekina hotau ʻatamaí. ʻOku hanga ʻe heʻetau fekumi ki he ʻiló ʻi he tuí ʻo fakafemoʻuekina hotau lotó mo hotau ʻatamaí fakatouʻosi. ”Ko hotau lotó mo e ʻatamaí te tau ongoʻi ai ʻa e ngaahi fakahā ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní (Camille N. Johnson, “Seek Learning by Study and by Faith,” BYU-Pathway Worldwide Devotional, October 2021).

Paaki