Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 19: Paʻangá


“Lēsoni 19: Paʻangá,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 19,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
tangata mo e fefine ʻokú na lalanga fala

Lesson 19

Money

Taumuʻá: Te u ako ke ʻeke mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hono fakatau mai ha ngaahi meʻá.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Exercise Faith in Jesus Christ

Ngāue ʻaki ʻa e Tui kia Sīsū Kalaisí

Jesus Christ can help me do all things as I exercise faith in Him.

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe Sīsū Kalaisi ke u fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi heʻeku ngāue ʻaki ʻa e tui kiate Iá.

ʻI he ʻaho ʻe taha, naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ha kakai ʻe lauiafe ʻi he toafá. Naʻe hohaʻa ʻa Sīsū mo ʻEne kau ākongá koeʻuhí naʻe ʻikai omi ʻa e kakaí mo ha meʻakai. Naʻe ʻomai ʻe ha kiʻi tamasiʻi ʻe taha ʻi he haʻofangá ha foʻi mā ʻe nima mo e mataʻiika ʻe ua ke nau vahevahe. Naʻe fifili ha kakai tokolahi ki he founga ʻe lava ai ʻa e foʻi mā ʻe nimá mo e mataʻiika ʻe uá ʻo fafanga kotoa ʻa e kakaí. Ka naʻe fakamālō ʻa Sīsū ki he ʻOtuá ko e meʻakaí, tāpuakiʻi ia, vahevahe ki ha ʻū kato, pea ʻoatu ki Heʻene kau ākongá ke nau tufotufa ia. ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú:

“Pea naʻa nau kai kotoa pē ʻo mākona: pea … pito ai ʻa e kato ʻe hongofulu mā ua” (Mātiu 14:20).

Naʻe kai ʻa e tokotaha kotoa, pea toe ʻa e meʻakaí. Ko ha mana ia. ʻI he founga tatau pē, mahalo te ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke maʻu ha taimi feʻunga ke ako lea faka-Pilitānia ai. Muimui ʻi he sīpinga ʻa Sīsū ʻi he talanoa ko ʻení. Fakamālō ki he ʻOtuá ʻi he taimi mo e ivi ʻokú ke maʻú pea kole ange ke Ne faitāpuekina ia. Kapau te ke foaki ʻa e meʻa te ke lavá ʻi he tui, ʻe lava ʻe he ʻOtuá ʻo fakalahi ho tuʻunga malavá. Neongo kapau ʻoku siʻisiʻi pē kiʻi taimi ʻokú ke maʻú, mahalo te ke lava ʻo ako ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi pe feinga ke fakaʻaongaʻi ha ngaahi lea foʻou he ʻaho takitaha. ʻE lava ʻe he ʻOtuá ʻo ʻai ke ʻaonga ange hoʻo feingá. ʻE lava ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí mo muimui ki Heʻene sīpingá ʻo tokoniʻi koe ke fakahoko ʻo ope atu ʻi he meʻa naʻá ke pehē ʻe malavá.

ʻĪmisi
fafanga ʻe Kalaisi ʻa e kakaí

Ponder

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he ʻOtuá ke ke ako lea Faka-Pilitāniá?

  • Fakakaukau ki ha taimi naʻe tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ke fai ha meʻa lahi ange ʻi he meʻa naʻá ke pehē ʻe malavá. Ko e hā naʻá ke faí? Ko e hā naʻá Ne fakahokó?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngāue ʻaki ʻa e ngaahi leá ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha taimi mo ha feituʻu te ke lava ʻo ngāue ʻaki ai ʻa e ngaahi lea ko ʻení.

buy

fakatau mai

cost/costs

fakamolé/ngaahi fakamolé

want

fiemaʻú

How much does this cost?

ʻOku fiha ʻeni?

Nouns

coat/coats

kote/ʻū kote

dress/dresses

kofu/ʻu kofu

pants

ʻū talausese

shirt/shirts

sote/ʻū sote

shoe/shoes

sū/ʻū sū

tie/ties

hēkesi/ʻū hēkesi

car/cars

kā/ʻū kā

phone/phones

telefoni/ʻū telefoni

Price

$50/fifty dollars

$50/paʻanga ʻe nimanoa

Sio ki he fakamatala fakalahí ki ha numberslahi ange.

Sio ki he fakamatala fakalahí ki ha currencylahi ange.

Adjectives

cheap

maʻamaʻa

expensive

mamafa

good

leleí

bad

koví

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: How much does this (noun) cost?A: It costs (price).

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 1 ʻoku fiha ʻa e nauna ko ʻení

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 1 ʻoku mahuʻinga

Examples

ʻĪmisi
telefoni toʻotoʻo lanu ʻuliʻuli

Q: How much does this phone cost?A: It costs five hundred dollars.

Q: How much do these pants cost?A: They cost twenty dollars.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke ako lahi ange ki he ngaahi sīpinga ʻi he lēsoni ko ʻení. Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha ʻū tohi pe uepisaiti ki he kalamá.

Q: Do you want to buy this (noun)?A: Yes, this (noun) is (adjective).

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 2 ʻokú ke fie fakatau e nauna ko ʻení

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 2 ʻio, ko e nauna ko ʻení ʻoku hoanauna

Examples

ʻĪmisi
kā hinehina

Q: Do you want to buy that car?A: Yes, that car is cheap.

ʻĪmisi
sū ʻuliʻuli

Q: Does she want to buy these shoes?A: No, those shoes are expensive.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Exercise Faith in Jesus Christ

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
fafanga ʻe Kalaisi ʻa e kakaí

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fili ha mahuʻinga ki he meʻa takitaha. ʻOua ʻe talaange ki ho hoá ʻa e mahuʻinga naʻá ke filí. Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e meʻa takitaha. Taufetongi.

New Vocabulary

apple/apples

ʻāpele/ʻāpele

motorcycle/motorcycles

paiki/ʻū paiki

table/tables

tēpile/ʻū tēpile

Example

ʻĪmisi
ʻāpele
  • A: How much do your apples cost?

  • B: They cost three dollars. Do you want to buy these apples?

  • A: Yes, those apples are cheap.

  • B: How much do your apples cost?

  • A: My apples cost five dollars. Do you want to buy these apples?

  • B: No, those apples are expensive.

Image 1

ʻĪmisi
tēpile

Image 2

ʻĪmisi
sū lanu mata lelei

Image 3

ʻĪmisi
paiki

Image 4

ʻĪmisi
telefoni toʻotoʻo lanu ʻuliʻuli

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Fakatulamaʻi. ʻOku kumi vala ʻa Hoa A pea ko ʻene paʻanga pē ʻe 50 ke fakatau ʻakí. ʻOku ngāue ʻa Hoa E ʻi ha falekoloa vala. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻi he fakatātā takitaha. ʻOku fakakaukauʻi ʻe Hoa A ʻa e meʻa ke fakataú pea he ʻikai lava ke toe lahi ange ʻi he paʻanga ʻe 50. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá.

New Vocabulary

pretty

fakaʻofoʻofa

ugly

palakū

Why not?

Ko e hā hono ʻuhingá?

Yes, I want to buy it.

ʻIo, ʻoku ou fie fakatau ia.

No, I don’t want to buy it.

ʻIkai, ʻoku ʻikai ke u fie fakatau ia.

Example

  • A: How much does this shirt cost?

  • B: It costs 15 dollars. Do you want to buy it?

  • A: No, I don’t want to buy it.

  • B: Why not?

  • A: That shirt is expensive and ugly.

Image 1

40 dollars

ʻĪmisi
kofu pingikī

Image 2

20 dollars

ʻĪmisi
sū ʻete lanu engeenga

Image 3

25 dollars

ʻĪmisi
sū suti lanu melomelo ʻa e kakai tangatá

Image 4

10 dollars

ʻĪmisi
hēkesi lanu moli mo e kulei

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Ask and answer questions about how much something costs.

    Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo ha meʻa.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Say why I want to buy something.

    Tala ʻa e ʻuhinga ʻoku ou fie fakatau ai ha meʻá.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Say why I don’t want to buy something.

    Tala ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke u fie fakatau ai ha meʻá.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.

  2. Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOku mahino ko e tuí ʻa e mālohi ʻokú ne malava ke ʻai e meʻa ʻoku taʻemalavá ke malavá. ʻOua naʻá ke fakasiʻia e tui kuó ke ʻosi maʻú” (Russell M. Nelson, “Kuo Toetuʻu ʻa Kalaisi; ʻE Hiki e Ngaahi Moʻungá ʻi he Tui Kiate Iá,” Liahona, Mē 2021, 104).

Paaki