“Wank rik’ineb’ ut xk’eeb’al xkawilaleb’ ”

Xb’aan li Elder Jeffrey R. Holland

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Li qatz’aam anajwan, a’an naq chixjunileb’ li winq ut ixq te’elq sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in chi jwal te’raj wi’chik xtenq’ankileb’ rib’ chirib’ileb’ rib’.

Jo’ chanchan li kixye laj Ralph Waldo Emerson, li k’a’ru jwal nanaq wi’chik sa’ qach’ool, a’an li xqeek’a wi’ naab’al li k’utb’esink na’leb’.¹ At Awa’b’ej Nelson, anchal ink’a’ chik naru taqakuy jun chik li k’utb’esink. Wankeb’ li yaj xch’ool. A’ut nink’e reetal naq laa’at tatruuq chixtuqub’ankil ajwi’ a’an. Jwal chaab’il li profeet a’in!

Chi eek’asinb’ilin xb’aan li chaab’il aatin xye li Awa’b’ej Nelson ewer ut anajwan, ninch’olob’ innawom laa’in naq eb’ li jalok a’in wankeb’ jo’ reetalil li k’utb’esink na’leb’ li ak xk’am xb’e li Iglees a’in chalen chaq xtiklajik. A’aneb’ a’an jun chik xk’utb’al xyaalal naq li Qaawa’ yoo chixseeb’ankil xk’anjel sa’ xq’ehil.²

Choq’ eere li jwal teeraj xtawb’al ru li jalok a’in, chenawaq naq junpaat chirix lix raqik li ch’utam a’in, taatiklaaq xpuktesinkil li na’leb’ chirix. Jun li aatin re li Xb’eenil Awa’b’ejil taataqlaaq reheb’ chixjunileb’ li komon sa’ li Iglees li naqanaweb’ xcorreo electronico. Rochb’een a’an taawanq wuqub’ perel choq’ reheb’ li jolominel, sa’ wi’ wankeb’ li patz’om ut xsumenkileb’. Jo’kan ajwi’, chixjunil a’an taawanq sa’ internet sa’ li sitio ministering.lds.org. “Chextz’aamanq ut k’eek’ooq eere; chexsik’oq ut teetaw.”³

Anajwan, okaqo sa’ li aatin xraj li Awa’b’ej Russell M. Nelson naq tinye wochb’een li Hermana Jean B. Bingham. Ex was wiitz’in, naq lix k’anjeleb’ li molam ut li k’anjenel ch’uut nak’iik xna’leb’, aran ut tento naq taak’iiq ajwi’ qana’leb’ laa’o—rik’in xkanab’ankil li k’anjelak jo’ yal k’aynaqo chi maak’a’ naqeek’a, re toowakliiq toj sa’ li tzolomil tz’aqal yaal, jo’ kixch’olob’ li Kolonel sa’ xraqik lix k’anjel arin. Naq ok re chixkanab’ankileb’ lix tzolom li toj ka’ch’in xna’leb’ ut sachsookeb’ xch’ool, ink’a’ kixnumsi reheb’ k’iila kok’ k’anjel li tento te’xb’aanu chi moko kixk’e k’iila huhil li tento te’xkawresi chi tz’aqal. Ink’a’. Kixk’os b’an ru lix k’anjel sa’ jun ajwi’ li taqlahom aajel ru: “Chera eerib’ cherib’il eerib’; jo’ laa’in kexinra. … Jo’kan te’xnaw chixjunileb’ li winq naq laa’ex intzolom, wi wan lee rahom cherib’il eerib’.”⁴

Sa’ xyalb’al qaq’e chi wulak sa’ li chaab’il na’leb’ a’an, li na’leb’ re rilb’aleb’ li komon sa’ li tijonelil ut li Komonil re Tenq’ank taaroksiheb’ li na’leb’ ok we chixyeeb’al, ut wan junjunq li ak yoo chixb’aanunkil li Komonil re Tenq’ank chi us.⁵

Ink’a’ chik taqaye raatinob’al li k’anjel re tzolok ochochnal ut li ixq aj ula’. Jun rajb’al a’an, a’an naq li rilb’aleb’ li komon ink’a’ taab’aanumanq junes sa’ ochochnal, ut jun chik rajb’al, a’an naq ink’a’ chik taqajla jarub’eb’ li esilal xe’wotzman, us ta jun li esilal toj naru taawotzmanq wi na’ajman ru. Xk’anjel li rilb’aleb’ li komon, a’anaq jo’ li kib’aanuman sa’ xkutankil laj Alma, naq “ke’xk’aak’aleheb’ lix tenamit, ut kexch’olaniheb’ rik’in li k’a’aq re ru re li tiikilal.”⁶
Toj taqula’aniheb’ li ochochnal naq naru, a’b’an li wankeb’ wi’ li komon, maare k’iiheb’, maare najt wankeb’, maare xiwxiw li na’ajej, ut k’a’aq chik re ru naru chixramb’al ru jun li ula’ sa’ ochochnal rajlal po. Jo’ kixye li Xb’eenil Awa’b’ejil k’illa chihab’ chaq, b’aanu li jo’ k’ihal naru chawu.⁷ Rochb’een li q’ehil nakaxaqab’ choq’ re xb’aanunkileb’ li ula’, naru taawoksi ajwi’ li b’oqok sa’ telefono, xtz’iib’ankil li hu, li mensaje de texto, li correo electronico, li aatinak sa’ video, sa’ Iglees, sa’eb’ lix k’anjel ut li b’atz’unk re li Iglees, ut k’iila na’leb’ chik li neke’tam sa’ xk’ab’a’ li nimla aatinak naru chi b’aanumank sa’ internet. A’b’anan, tento tinye chi kaw naq sa’eb’ li ak’ b’e a’in maak’a’ li na’leb’ li xwil chi b’onb’il sa’ jun li b’eleb’aal ch’iich’. Kixye, “wi nink’e li bocinazo, ula’aninb’ilat chik.” B’aanu usilal, ex winq (moko wankeb’ ta li ixq sa’ li maak a’an—ninwaatinaheb’ li winq sa’ li Iglees), rik’ineb’ li jalok a’in taqaj naq taak’iiq rilb’aleb’ li komon, ink’a’ naq taakub’siiq.
Sa’ li ak’ na’leb’ a’in li jwal k’ojk’o wi’chik sa’ li evangelio, naweek’a naq ak yookex chixk’oxlankil k’a’ru na’ajlaman sa’ li reporte. Hilanqex wan, xb’aan naq maak’a’ li reporte—malaj ut maak’a’ sa’ xraqik li po jun li reporte li naxye “chi seeb’ xqab’aanu junpaat.” Arin ajwi’ naqaj naq tak’iiq li qana’leb’. Li jun ajwi’ chi reporte taawanq, a’an jarub’eb’ laj ilol komon xe’xq’axtesi resil lix k’anjel reheb’ laj jolominel chiru oxib’ po. Us ta anchal ka’ch’in a’an, jwal aajel ru xq’axtesinkileb’ li esil. Wi ta ink’a’ nab’aanuman, li obiisp ink’a’ raj taaruuq chixnawb’al chan ru wankeb’ li komon sa’ musiq’ej ut sa’ tz’ejwalej. Chijultiko’q eere, eb’ li winq aj ilol komon neke’xb’aanu ruuchil li obispil ut li awa’b’ejil reheb’ li xb’eenil; ink’a’ neke’xk’e reeqaj. Eb’ lix laaw li obiisp ut li awa’b’ej neke’xq’ax chi us li k’anjel re rilb’aleb’ li komon.
Rik’in naq li reporte a’in jalan wi’ rik’ineb’ li xeeb’aanu junxil, inyehaq chi us naq laa’o arin sa’ xjolomil li Iglees, ink’a’ tento taqanaw chan ru malaj b’ar malaj jo’q’e teek’uleb’ li komon; ka’ajwi’ tento taqanaw naq nekeb’aanu chi yaal ut naq nekerosob’tesiheb’ jo’ naru cheru.

Ex was wiitz’in, li choxa ak xtaqla qe jun li b’e sa’ wi’ naru taqak’ut li “tz’aqal paab’ank li jwal loq’ ut ink’a’ muxb’il”⁸—a’an “xk’amb’al eeriiq cherib’il eerib’ re naq taaseeb’o’q” ut “xk’ojob’ankileb’ xch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool,”⁹ ut k’anjelak chiruheb’ li xmalka’an ut li maak’a’ xna’ xyuwa’, li sumsu ut li ink’a’ sumsu, li kaw xmetz’ew ut li sachso, li sa xch’ool ut li ra xch’ool—qayehaq, chiqajunilo, chiqajunjunqal, xb’aan naq chiqajunilo taqaj ru li ruq’ jun li qochb’een, ut jun xyeeb’al resil li paab’aal sa’ kawilal. A’b’anan, ninye eere, naq jun ak’ xk’ab’a’ li k’anjel, ut xkub’sinkileb’ li reporte, maak’a’ tixb’aanu wi ta ink’a’ naqak’ul a’in jo’ jun qab’oqb’al chiqilb’al qib’ chi jwal santo wi’chik sa’ qana’leb’, jo’ ak xye li Awa’b’ej Nelson. Naq naqataqsi li qilob’aal sa’ musiq’ej re taqab’aanu li rahok chi jwal tz’aqal wi’chik, naqak’e roxloq’inkileb’ li ak yookeb’ chi k’anjelak chi jo’ka’in. Inseraq’ihaq jun reetalil a’in li naxk’ut xyaalalil chi us, re naq maare naab’aleb’ chik te’xtaw ru lix taqlahom li Qaawa’ naq “[toowanq] rik’ineb’ ut [taqak’e] xkawilaleb’ ”¹⁰ li qas qiitz’in.

Sa’ 14 enero 2017, jun domingo, naq tojo’ xket oob’ hoonal, li saaj wamiiw laj Brett ut li xKristin Hamblin yookeb’ chi aatinak sa’ rochoch sa’ Arizona, chirix naq laj Brett xnumsi jun kutan sa’ xk’anjel li obispil ut li xKristin rik’ineb’ lix kok’al.

Sa’ junpaat li xKristin, li anchal ak xchoy xyajel rik’in li cancer jun chihab’ junxil, xt’ane’ ut ink’a’ chik na’eek’an. Xe’xb’oq li ambulancia, li xe’wulak ut xe’xyal xq’e chixkolb’al xyu’am. Naq laj Brett yoo chi tijok, xb’aanu yal wiib’eb’ chik li b’oqok: jun re lix na’ re naq tixpatz’ naq taarileb’ li kok’al, ut jun chik re laj Edwin Potter, laj tzolol ochochnal. Xraatina laj Edwin chi jo’ka’in:

Laj Edwin xril xk’ab’a’ li ani nab’oqok, ut xye, “aj Brett! K’a’ru yookat?”

Laj Brett kaw xye “Tento tatchalq—anajwan!”

Sa’ yaal wiib’ oxib’ k’asal, lix komon sa’ li tijonelil ak xwulak chixk’atq, ut yoo chirilb’aleb’ li kok’al, ut x’ok chixche’b’al lix ch’iich’ li Hermano Hamblin toj sa’ b’anleb’aal chirix li ambulancia. Aran, naq maji’ xnume 40 k’asal xt’anik chaq li xKristin, eb’ laj b’anonel xe’xye resil naq ak kamenaq li xKristin.

Naq laj Brett kiyab’aak chi kaw, laj Edwin yal xq’alu ut xyaab’ak rochb’een—chiru k’iila hoonal. Aran, chirix naq xkanab’ laj Brett chi yaab’ak rochb’eeneb’ lix komon, laj Edwin xko’o sa’ rochoch li obiisp chixyeeb’al re k’a’ru xk’ulman. Jun li chaab’il obiisp junpaat xchap xb’e toj sa’ li b’anleb’aal, ut laj Edwin xko’o sa’ rochocheb’ laj Hamblin. Rochb’een li rixaqil, li xCharlotte, li xseeb’a ajwi’ rib’, xe’b’atz’unk rik’ineb’ li kok’al li maak’a’eb’ chik xna’, 3 toj sa’ 12 chihab’ xyu’ameb’, xe’xk’e xwa, xe’wajb’ak, ut xe’xtenq’aheb’ chi wark sa’ xch’aat.

Laj Brett xye we moqon, “Li k’a’ru jwal ch’aab’il sa’ li esilal a’in, maawa’ naq laj Edwin xchal naq xinb’oq. Junelik wankeb’ li te’tenq’anq. Ink’a’, li k’a’ru jwal chaab’il sa’ li esil a’in, a’an naq a’an a’an laj Edwin li xink’oxla. Wankeb’ ajwi’ jalan. Li xKristin wankeb’ li rech alal li nach’ wankeb’ rochoch. Wan li qa-obiisb jwal chaab’il, chaab’il tz’aqal tz’aqal. A’b’an li rahok wankin wi’ rik’in laj Edwin jwal nim, toj reetal naq junpaat xweek’a naq tinb’oq a’an naq xwaj intenq’ankil. Li Iglees naxtuqub’ ru li k’anjel re tooruuq chixpaab’ankil li xkab’ taqlahom—a’an li rahok, li tenq’ank, ut li wank sa’ komonil rik’ineb’ li qas qiitz’in re toonach’o’q rik’in li Dios.”¹¹

Laj Edwin xye chirix li xk’ul a’an, “At Elder Holland, li sachok ch’oolej sa’ li esilal a’in, a’an naq laj Brett a’an aj tzolol qochochnal jwal najt chiru naq xinwan choq’ li re. Sa’ chixjunil li kutankil a’in, nokorula’ani jo’ qamiiw, ink’a’ yal chi taqlanb’il. Lix b’aanuhom naxk’ut li chaab’il b’e, tz’aqal li tixb’aanu raj jun laj k’amol re li tijonelil. Li wixaqil, eb’ li walal—ink’a’ naqil laj Brett jo’ li ani teneb’anb’il chixwotzb’al qik’in jun li seraq’ rajlal po; naqil a’an jo’ jun qamiiw li wan rochoch yal toj le’ sa’ qab’e, li tixb’aanu yalaq k’a’ru choq’ re qatenq’ankil. Jwal sa lin ch’ool naq xinru chixtojb’al yal b’ayaq lin k’as rik’in.”¹²

Ex was wiitz’in, eerochb’een laa’ex nink’e xloq’al chixjunileb’ laj tzolol k’aleb’aal, laj tzolol teep, ut laj tzolol ochochnal ut li ixq aj ula’ li ak xb’aanu chaq li rahok ut li k’anjelak sa’ qayanq chalen chalen. Li qatz’aam anajwan, a’an naq chixjunileb’ li winq ut ixq—ut eb’ li saaj winq ut li saaj ixq— te’elq sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in chi jwal te’raj wi’chik xtenq’ankileb’ rib’ chirib’ileb’ rib’, chi eek’asinb’ileb’ xb’aan tz’aqal xrahom li Kristo. Maak’a’ naxye k’a’ru li qamajelal—ut wan li qe chiqajunilo—a’b’anan, chook’anjelaq chixk’atq li Qaawa’ re li awimq,¹³ ut chiqatenq’a li qaYuwa’ sa’ lix k’anjel jwal kaw, re xsumenkileb’ li tij, xk’ojob’ankil li ch’oolej, risinkil xya’al li uhej, ut xk’eeb’al xmetz’ew li xb’een aqej li maak’a’ xmetz’ew.¹⁴ Wi taqab’aanu, took’iiq jo’ tz’aqal xtzolom li Kristo. Sa’ li Paswa a’in, chiqara qib’ chiqib’il qib’ jo’ li Kristo jo’ ak xrahok qe,¹⁵ nintz’aama sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.