te ataeinnaine ma te bwai ni kanim te ran

20.

Waaki ni Kakukurei

20.1

Kaantaninga

Ana waaki ni kakukurei te Ekaretia e uotiia membwa ni kabane ao tabeman n riki bwa “taan buokan-aba ma ake a itiaki” (I-Ebeto 2:19). Oin te kaantaninga ibukin waaki ni kakukurei e kona n airi ma aikai:

• Karikirakea te onimaki iroun Iesu Kristo.

• Karekea te unga ao ni karikirakea te katiteuanaaki.

• Karekea te tai n rikirake i bon ibukim.

• Kakorakoraia aomata nako ao te utu.

• Buokiia membwa bwa a na ira waakin te mwakuri ni kamaiu ao te karietataaki (taraa 1.2).

20.2

Bairean Waaki ni Kakukurei

Imwain bairean te mwakuri ni kakukurei, taani kairiiri a na iangoa raoi kainnanon tamneia ma rabwataia tenaan membwa. Taan kairiiri a ukora ana kairiiri te Tamnei nakon bairean aekakin nako mwakuri ni kakukurei are e na kona ni buoka katokan kainnano akanne.

20.2.1

Tibwanga ibukin Bairean Waaki ni Kakukurei

Waaki ni kakukurei n te uoote a kona ni baireaki man kawai aikai, ni boboto ni kainnanoana n te tabo:

• Te kauntira n te uoote e kona n taraa te babaire.

• Te kauntira n te uoote e kona ni katabea te bootaki teuana bwa e na buoka bairean teuana ke waaki ni kakukurei aika a mwaiti.

• Ngkana e kainnanoaki ao n te tabo are a bon tau iai mwaitiia membwa, te bitiobiriki e kona ni katea kometen te waaki ni kakukurei n te uoote.

Ibukin rongorongo ibukin bairean waaki ni kakukurei n te uoote, taraa 10.2.1.3 ao 11.2.1.3.

20.2.2

Kaoakiia ni Kabane bwa A na Ira te Waaki

Naake a baairei mwakuri ni kakukurei a na riai ni karoko irouia ni kabane riki membwa aika boou, membwa aika aki roroko, roronrikirake, ikawai aika tuai iein, koraki ake a toaraa, ao kaain aaro ake tabeua.

Waaki ni kakukurei a riai n aki karawawatai uotaia taan kairiiri ke membwa.

20.2.3

Katei

Waaki ni kakukurei n te Ekaretia a na kaunganano ao ni katuruturua bwa tera bwaai ake “a raoiroi, a tangira, ke raoiroin taeka ke a kamoamoaki”(Taekan te Onimaki 1:13). Waaki ni kakukurei a riai n aki kairii bwaai ake a kaitara ma ana reirei te Ekaretia.

20.2.6

Mwanenakin Waaki ni Kakukurei

Angiin waaki ni kakukurei a na riai ni bebete ao ni uarereke ke akea aia kabanemwane. Ngkana iai te kabanemwane e riai ni kaman kariaiakaki iroun te bitiobiriki ke te beretitentii n te titeiki.

Membwa a riai n aki kabwaka mwane ibukin irakin waaki ni kakukurei. Ibukin tuua ao kainibaire iaon mwanenakin waaki ni kakukurei, taraa 20.6.

20.4

Aia Maungatabu Roronrikirake

Ni moanaki inanon Tianuare n te ririki are e koro iai 14 aia ririki, kairake n ataeinimwaane ao ataeinnaine a kaoaki bwa a na ikotaki n ira aia maungatabu te roronrikirake. Maungatabu n Roronrikirake a aki toki ni karaoaki teuana te tai n te ririki n ana karinan te uoote ke te titeiki. A na kona naba ni bon karaoaki n taian titeiki aika a mwaiti ke karinan n tabo. N te ririki are a katabeaki iai te roronrikirake bwa a na ira te maungatabu n te FSY, titeiki ao uoote a riai n aki karaoi aia maungatabu te roronrikirake.

Maungatabu n roronrikirake n te uoote a baireaki ao ni karaoaki iroun ana komete te roronrikirake, iaan ana kairi te bitiobiriki. (taraa 29.2.6). Te bitiobiriki e na karekea ana kariaia te titeiki beretitentii ni babaaire ibukin aia maungatabu roronrikirake n te uoote.

Ngkai taan kairiiri ao kairake a bairea aron te maungatabu ibukiia kairake, a riai n tarai kaetieti inanon te mwakoro aei ao kainibaire aikai:

• Te boto ni iango are e tibwauaaki ibukiia te roronrikirake ni katoa ririki n te Ekaretia e kona ni kabonganaaki bwa te boto n iango n aia maungatabu.

• Bairei waaki ni kakukurei ake a irekereke ma te botoniango.

• Karekea ana kariaia te bitiobiriki ke te titeiki beretitentii ibukiia taan taetae ni kabane ao waaki ni kakukurei.

• Kakoauaa bwa aia tararua ikawai ae e tau e na iai n taainako (taraa 20.7.1

20.5

Tuua ao Kainibaire ibukin Rineakin ao Bairean Waaki ni Kakukurei

20.5.1

Waaki n Iokinibwai ke Waaki Ibukin te Botanaomata

Waaki ake a karaoaki ibukin iokinibwai ke waaki ibukin te botanaomata a bon aki kariaiakaki (taraa 35.5.2).

20.5.2

Mwaie ao Katangitang

Inanon mwaie ni kabane, te kunnikai, katararaoan te rabwata, taura, tein aron te mwaie, taekan anene, ao katangitang a riai ni buoka aron tamaroan te tabo are E kona ni mena Tamnein te Uea iai.

20.5.3

Tairikin Moanibong

Membwa a kaungaaki bwa a na karaoi waaki ni kakukurei n te utu n te Moanibong ke taai riki tabeua. Akea mwakuri n te Ekaretia, bootaki, taromauri ni bwabetito, ae na karaoaki imwiin 6 n te tairiki ni katoa Moanibong.

20.5.5

Waaki ni Kakukurei ni Bwakanakon tai

Waaki ni kakukurei ni bwakanakontai ibukiia kurubu ake a ikotaki n ataeinimwaane ao n ataeinnaine a riai ni kariaiakaki iroun te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki. Titebo te koaua naba anne ibukin waaki ni kakukurei ibukiia membwa mwane ao aine ake a tuai n iein.

Ibukin waaki ni kakukurei ake a kabwakanakotai n ana auti ni bootaki te Ekaretia ke maraen te autinibootaki aki kariaiakaki.

20.5.8

Kawakinan te Bong ae te Tabati

Akea te kaembwa n te Tabati, waaki n takakaro, ke waaki ni kakukurei aika ana karaoaki n te Tabati. A na aki mananga kurubu n roronrikirake ao mwananga ake tabeua n nako ke man taabo ni kaembwa ke aia maungatabu roronrikirake n te Tabati.

20.5.10

Kawaran te Tembora

Kakawarakin tembora a barongaaki n ana karinan te uoote ke te titeiki inanon te mwakoro n te tembora are katabeaki.

20.6

Tuua ao Kainibaire ibukin Waaki ni Kakukurei ake a Mwanenaki

20.6.1

Waaki ni Kakukurei a Kaboaki man ana Kataumwane te Uoote ke te Titeiki

Ana kataumwane te uoote ke te titeiki a riai ni kabonganaaki ni kabooi waaki ni kakukurei ni kabane—ma e na kona n aki iraki anne n te rinan are n 20.6.2.

20.6.2

Mwanenakin Kaembwa ibukiia te Roronrikirake

Ngkana te uoote ke titeiki e aki tau ana kataumwane ni kabwakai boon waaki ni kakukurei aika imwiina, taan kairiiri ana kona ni butiia taan roko bwa a na kabooi mwakorona ke ni kabane:

• Teuana ni katoa ririki aia kaembwa Nakoanibonga ae te Aaron ke bootaki n aekaia.

• Teuana ni katoa ririki aia kaembwa Kairake n Ataeinnaine ke bootaki n aekaia.

Te kabanemwane ke mwamwananga ibukin kaembwa ni katoa ririki a riai n aki rang riao. Aki reken te mwane iroun temanna e riai n aki tuuka te membwa man irakin te waaki.

20.6.3

Mwanenakin Maungatabu ibukin FSY

Te roronrikirake a kona n tuangaki bwa a na anga te roo ibukin irakin maungatabu Ibukin Kakorakoraia te Roronrikirake (FSY). Ngkana mwaitin te roo e na totokoia te roronrikirake man irakina, te bitiobi e kona ni kabonganai kataumwane ibukin te uoote ni kabwakai ni kabane ke mwakoron te roo aei. Taraa FSY.ChurchofJesusChrist.org.

20.6.5

Waaki ni Karikirake

Kabanemwane ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki ao uoote n tainako a kabwakaaki man te kataumwane. E ngae n anne, beretitenti n te titeiki ke bitiobi a kona ni kariaia teuana te karikirake ni katoa ririki ibukin kantaninga aikai n ti ngaia:

• Ni buokia ni kabwakai boon waaki ni kakukurei ake a koreaki i nanon 20.6.2 ao 20.6.3.

• Ni buoka kaboan bwaai ni mwakuri are e na kainnnaoia te inuite ibukin taian kaembwa ni katoa ririki.

20.7

Tuan te Kamanomano ao Kainibaire ibukin Waaki ni Kakukurei

20.7.1

Ana Tararua te Ikawai

Tao uoman ikawai ake a na roko ni kaei waaki ni kakukurei ni kabane ake a iraki irouia ataei ao te roronrikirake. Rakan mwaitiia ikawai a kona ni kainnanoaki e nakon buburan te kurubu, te konabwai are e kantaningaaki ibukin te waaki, ke bwaai riki tabeua. A kaungaaki kaaro bwa a na ibuobuoki.

Ni kabane ake a makuri ma ataei ao te roronrikirake a riai ni kabanea te kataneiai ibukin kamanoakiia ataei ao te roronrikirake. Taraa ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org.

20.7.2

Te Ririki ae Kantaningaaki Ibukin Irakin Waaki ni Kakukurei irouia te Roronrikirake

N aia kariaia aia karo, te roronrikirake a kona n iri kaembwa ni kabwakanakotai ake a moanaki man Tianuare n te ririki are a koro iai 12 aia ririki. A kona ni kaei mwaie, bwabwaro ibukiia kairake, ao bwabwaro n te FSY ni moanaki i nanon Tianuare n te ririki are e koro iai 14 te ririki.

20.7.4

Aia Kariaia Kaaro

Ataei ke te roronrikirake a kona n aki irii waaki ni kakukurei n te Ekaretia n akean aia kariaia aia karo ke taan tararua. Ibukin waaki ni kakukurei n te Ekaretia ake a raonaki n te tiku ni kabwakanakotai, abwabwakin te mwananga, ke e rang kai rootaki n te kangaanga, te kariaia e bon kainanoaki.

Kaaro ao taan tararua ana anga te kariaia aei man tiainakin Aia Kariaia Kaaro ao Taan Tararua ao Kabonganakin Bwainaoraki

20.7.5

Ribooti iaon Mwakuri ni Bwainikirinaki

Ngkana iai te mwakuri n iowawa ae riki n taian waaki ni kakukurei n te Ekaretia a riai n ribotinaki nakon te tua. Te bitiobi e riai ni kaongoaki n te tai ae waekoa. Kaetieti ibukiia membwa a reke n 38.6.2.7. Kaetieti ibukiia bitiobi a reke n 38.6.2.1.

20.7.6

Kauring ibukin te Kamanoaki, Kaeka nakon Kabuanibwai, ao Ribotinakin Kabuanibwai

20.7.6.1

Kauring Ibukin te Kamanoaki

Taan kairiiri ao taan roko a riai n taratara raoi ni kakoaua ni kauarerekea te kangaanga n te ikoaki ke te aoraki. Waaki ni kakukurei a na irekereke ma kauarerekean kanganga n te uruaki nakon bwaai. N tain waaki ni kakukurei, taan kairiiri a na karaoa aia kabanea ni konaa ibukin tararuan te mauri.

20.7.6.2

Tabeakinan Kabuanibwai

Ngkana e riki te kabuanibwai ke te ikoaki n ana tabo te Ekaretia ke inanon ana bootaki te Ekaretia, taan kairiiri a na irii kainibaire aikai, ngkana e riai:

• Aanga te moan ibuobuoki. Ngkana te aomata e kainnanoi tararua aika raka, reitaki ma bootaki ni mwakuri ibukin kuakua aika karina. Reitaki naba ma kaaro, taan tararua, ke naake a kaan riki ao te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki.

• Ngkana iai ae bua ke e mate, waekoa kaongoa te bootaki ni bureitiman n te tai ae waekoa.

• Katauraoa am boutoka iaon namakin n ibuobuoki.

• Kona tai kaunga ke n aki kaungai waaki nakon te tua. Kona tai karaoi motinnano n tei ibukin te Ekaretia.

• Bobotii ao kawakin araia taan kakoaua, aia nambwa ake ko kona n reitaki iai ma ngaiia, rongorongon bwaai ake a riki,ao tamnei.

• Ribotina te kabuanibwai (taraa 20.7.6.3).

20.7.6.3

Ribotinakin Kabuanibwai

Bwaai aikai a riai n ribotinaki n te aonraain n incidents.ChurchofJesusChrist.org.

• Te kabuanibwai ke te ikoaki are e riki n ana tabo te Ekaretia ke n tain ana waaki ni kakukurei te Ekaretia.

• Te aomata are ira ana waaki ni kakukurei te Ekaretia e bua.

• Aia bwai aomata, te botanaomata, ke ana bwai te Ekaretia e uruaki n tain te waaki ni kakukurei.

• Ngkana e riki te katuaa ke e katautauaki.

Ngkana te bootaki e karika te ikoaki ae kakaiaki, kamamate, ke buan te aomata, te beretitenti n te titeiki, bitiobi, ke te membwa are e onimakinaki e na waekoa ni kaongoa aobitin te aono.

20.7.6.4

Intiuarenti ao Titiraki

Ngkana e riki te ikoaki n tain ana waaki te Ekaretia, taan kairiiri a baireia ngkana te burokuraem n ana Waaki ni Kakukurei ao Bwainaoraki e na irekereke.

Ni keiti tabeua, te beretitenti n te titeiki ke bitiobi a kona n iai aia titiraki iaon bwaai ni katantan ke tuua ni kaitara te Ekaretia. Te beretitenti n te titeiki (ke te bitiobi iaan ana kaetieti) e na kanakoi titiraki ni kaineti ma te mauri ke tangitang ni kaitaraa te Ekaretia nakon te Rabwata are Tararua te Kabuanibwai ke aobitin te aono.

20.7.7

Mwamwananga

Te mwamwananga ibukin waaki ni kakukurei n te Ekaretia a riai ni kariaiakaki iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki. Te mwananga aei e riai n aki katokaa te rawawata iaoia membwa. Te mwananga ae raroa ibukin waaki ni kakukurei aki kaungaaki.

Ngkana e kona ni kabonganaaki, kurubu n te Ekaretia a riai ni kabonganai bao ni mwamwananga aika bubura ibukin mwamwananga aika a raroa kaeakiia. E riai n iai ana raitienti ao e katanaki ibukin kabuanibwai n te intiuarenti.

Ngkana kurubu n te Ekaretia a mwananga ni bao aika aia bwai aomata, bao n tatabeua nako a riai ni mano aron kabonganakiia. Aomata n tatabemaniia a riai ni kabaongana te bare ibukin te kaintekateka. Turaiwa n tatabemaniia nako a riai n iai aia raitienti, ikawai aika a kona ni mwiokoaki.