22.

Katauraoi ibukin Kainnano n Rabwata ao Karekean te Toronibwai

22.0

Kabwarabwaraana

Membwa n te Ekaretia a berita bwa a na “katoka i aomi rawawataia raomi, … n tang ma ake a tang …, ao ni karau nanoia ake a kainnanoa karauan nanoia” (Motiaea 18:8–9).

Membwa n te Ekaretia a reireinaki naba bwa a na kakorakorai toronibwaia rinanon te mwakuri korakora ao a na ibuobuoki te Uea. Te riki n toronibwai bon te kona, te motinnano, te konabwai ni karekea te maiu n tamnei ao bwain te rabwata aika riai ibukin te maiu ibukim ao te utu .

---

KORAKORAIA AOMATA N TATABEMANIIA NAKO AO UTU

---

22.1

Katea te Toronibwai

Ma te ibuobuoki mairoun te Uea, membwa a katea te toronibwai ni kawai aikai:

• Karikirakea te korakora n tamnei, rabwata, ao te namakin ae korakora.

• Karekea te reirei ao te mwakuri.

• Kanakoraoa te katauraoi n rabwata.

22.1.4

Te Katauraoi n Rabwata

Booki aika tabu a reirei kakawakin te tauraoi (taraa Etekiera 38:7; Reirei ao Berita aika Tabu 38:30). A kauringaki membwa bwa a riai n tauraoi bwa aonga n tararuaia bon irouia, aia utu, ao tabeman n taai aika a kainnanoaki iai.

A karikirakea aia katauraoi membwa n te mwane man:

• Kabwaakaan kabwianibwai ao angabwai (taraa Maraki 3:8–12).

• Kamaunanakoan ao totokoan te tarau n aron are e kona ni karaoaki.

• Katauraoi ao te maiu nakon te kataumwane.

• Kawakini mwane ibukin taai aika a na roko.

• Karekea te reirei ae riai ni buokiia ni kona ni karekei bon ibukiia ao aia utu (taraa 22.3.3).

Te katauraoi e raonaki naba ma karaoan te babaire bwa ko na kanga n tararuai kainnano n taai aika a karina. A kaungaaki membwa bwa ana karekei aia tianaki n te tai ae uarereke ao n te tai ae abwabwaki n te amwarake, te ran, ao bwaai riki tabeua.

22.2

Ibuobuoki Nakoia Aika Iai Kainnanoia n Rabwata ao n Aia Iango

Ana taan reirei te Uea a reireinaki bwa a na “tangira … ao a na ibuobuoki imarenaia” ao ni “buokiia ake a kainnanoa ami… ibuobuoki” (Motiaea 4:15–16). Membwa a kekeiaki ni kauarerekea aia kabanemwane nakon are e katauaki n te kataumwane n totokoa te tarau, n atai korakoraia ao kainnanoia aika onoti. Kainnano aikai n aron te amwarake, te kunnikai, te auti, te reirei, te mwakuri, te marurung n rabwata, marurungin te iango.

22.2.1

Ana Auti ni Kaikobwai te Uea

Bwaai n ibuobuoki ni kabane ake a tauraoi nakon te Ekaretia ni buokiia naake iai kainnanoia ni maiuia n rabwata atongaki bwa ana Auti ni Kaikobwai te Uea (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 82:18–19). A raonaki aikai ma anganano n te tai, tarena, tabeaianga, bwaai ni mwakuri ao te mwane ni buokiia naake a bon kainnano.

Ana auti ni kaikobwai te Uea iai n uoote ao titeiki n tatabeua nako. A kona taan kairiiri n tainako ni buokiia n tatabemaniia nako ao utu nakon kainnanoia man kabongakin te taneiai, te konabwai, ao te ibuobuoki ae a karekea mairouia kaain te uoote ao titeiki.

22.2.2

Tuan te Aki Mamatam ao te Angabwai n Aki Mamatam

E a tia te Uea ni katea tuan te aki mamatam ao te angabwai n aki mamatam bwa a na kakabwaiaia Ana aomata ao ni katauraoa kawaia ni buokiia ake a kainnano. Membwa a rikirake ni kaan riki nakon te Uea ao n rikirake ni korakoraia n tamnei ngkana a maiaukina tuan te aki mamatam. (Taraa Itaia 58:6–12; Maraki 3:8–12.)

Akea tain te aki mamatam ae kona ni karaoaki iai. E ngae n anne, a kunea membwa bwa te moan n Tabati n te namwakaina bwa te bong n aki mamatam. Te bong n aki mamatam n tainako e irianaki ma bwaai aikai:

• Tataro

• Te aki amwarake ao ni mooi n te maan ae 24-te aoa (ngkana akea ana kagaanga n rabwatana)

• N anga te angabwai n aki mamatam ma te tituaraoi

Te angabwai n aki mamatam bon te angabwai nakoia naake a kainnanoia. Ngkana a karaoa aia aki mamatam membwa, a kaoaki bwa a na anga te angabwai are e na ti tebo ma mwaitin boon te amwarake are aki kanna.

A kona membwa n anga aia angabwai n aki mamatam ao te booma ibukin Angabwai riki Tabeua nakon te bitiobi ke temanna mai irouia ana kauntira. N taabo tabeua, a kona naba ni karaoi aia angamwane iaonrain.

---

ANA KEKEIAKI TE TIA KAIRIIRI

---

22.3

Te Baeten ibukin Karekean te Toronibwai ao te Mwakuri n Ibuobuoki Nakoia Aika Kainnano

22.3.1

Ukoukoriia Naake a Kainnano

Iai taben te bitiobi ae tabu bwa e na uokoriia ao n tabe ibukiia naake a kainnanoa te ibuobuoki (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:112). Tabeman ake iai mwiokoaia ae kakawaki ni buoka te bitiobi ma te mwioko aei e raonaki ma:

• Taari ao titita n ibuobuoki.

• Beretitentii n te Bootaki n Aine ao n te kooram n unimwaane.

• Ana kauntira te bitiobi.

• Membwa ake tabeman n ana kauntira te uoote.

22.3.2

Buokiia Membwa n Tarai ao ni Buoki Kainnano Aika Aki Teimaan

A kekeiaki membwa ni karekei oin kainnanoia man bon oin korakoraia ao buokaia mai irouia naan nako aia koraki. Ngkana e aki tau aei, a kainnanoia ngkanne membwa ni karekea buokaia man taabo riki tabeua n aron:

• Buoka man te tautaeka ao te komiunite (taraa 22.12).

• Ana ibuobuoki te Ekaretia.

Ana ibuobuoki te ekaretia e irianaki ma ibuobuoki iaon kainnano aika a uarereke-taia n aron te amwarake, bwai ibukin te aitiin, kunnikai, te auti, ke bwaai riki aika uarereke. A kona bitiobi ni kabongana te angabwai n aki mamatam ni buoki kainnano aikai. N taabo are ana oota te bitiobi a tauraoi iai, te bitiobi e kabonganai oota akanne ni karekei amwarake ao tabeua bwaai ake a kainnanoaki (taraa “Bishops Orders and Referrals” inanon Leader and Clerk Resources [LCR]).

22.3.3

Buokiia Membwa ni Katea te Riki n Toronibwai ae Teimaan Taina

A na bae n tangiria membwa te boutoka ae reitinako ni buoki kakaewenako aika teimaan. Ibuobuoki n aron te reirei, te kataneiai n tain te motirawa, ke bwaai n ibuobuoki riki tabeua a kona ni buokiia ni karekea te toronibwai ao ni katauraoi ibukin kainnanoia aika a maan-riki.

Te Self-Reliance Plan e buokiia membwa ni kinai korakoraia ao kainnanoia. E buokiia naba ni kinai bwaai n ibuobuoki aika kakawaki. E riai te babaire aei ni kabonganaaki n tainako ngkana e iangoaki a na ibuobuoki te Ekaretia.

22.3.4

Ibuobuoki nakoia Aika Iai Kainnanoia n Aia Iango

A mwaiti membwa aika a tia n rinanon kangaanga n te iango. Taari ao titita n ibuobuoki ao taan kairiiri n te uoote a kona n riki bwa bwaai n ibuobuoki ni buokiia membwa ma kakaewenako aikai.

22.4

Reirei ibukin Katauraoan Buoka n te Ekaretia

Ma ana ibuobuoki te Uea, membwa a ukoukora aron buokaia bon irouia ao aia utu.

E kantaningaaki a na buoka te ekaretia bwa e na buokiia membwa ni kona ni bon tei iaon waeia, ma a na aki kamaiuaki irouia tabeman. Ngkana iai buoka aika kanakoaki e riai ni buokiia membwa ni kakorakoraia n aia kekeiaki n riki n toronibwai.

22.4.1

Kaunga Tabem ao Taben te Utu

Taan kairiiri a reirei ae iai tabeia n tatabemaniia ao utu aika a kaakwaki ibukin aroia n rabwata, n aia iango, ao n tamneia.

Imwain katauraoan ana buoka te Ekareti, te bitiobi (ke te tia kairiiri riki temanna ke te membwa are e mwiokoia) a na rinanoia ma membwa aia bwai aika a kabonganai ni kaitarai oin kainnanoia.

22.4.2

Katauraoi Buoka Aika Aki Teimaan Ibukin Kainnano Aika Kakawaki

Te kouru n ana buoka te Ekaretia bwa e na buoki kainnano aika bebete n te tai ae uarereke ngkai a kataia membwa ni kekeiaki n riki n toro-nibwai.

A riai bitiobi ni karaoa te moti ae raoiroi ao n ukoukora ana kairiiri te tamnei ngkana a iangoa te mwaiti ao manin te buoka ae a na anga. A riai n nanoanga ao n tituaraoi ngkai aki karaoa te katan iaan temanna.

22.4.3

Katauraoi Bwaai n Ibuobuoki ke Mwakuri n Ibuobuoki Nakon te Mwane

Ngkana e kona, e riai te bitiobi n totokoa kanakoan te buoka n te mwane. Ma, e riai ni kabonganai angabwai n aki mamatam ke ana ota te bitiobi ni karekei amwarake ke mwakuri n ibuobuoki ibukiia membwa. A konaa membwa ni kabonganai oin aia mwane ni kabooi kainnanoia ake tabeua.

Ngkana e aki tau aei, e kona n ibuobuoki te bitiobi ni kabonganaa te angabwai n aki mamatam ni kabwakai bwaai n aron te miita (taraa 22.5.2).

22.4.4

Anga te Mwakuri ke Taai ni Ibuobuoki

E na kaoia Bitiobi naake a karekea te ibuobuoki bwa a na mwakuri ke ni karaoa te ibuobuoki nakon aia kabanea ni kona. Aio e na buokiia membwa ni kateimatoa te onimakinaki. E karikirakea naba aia konabwai n toronibwai.

22.4.5

Kawakin n Aki Taekin Rongorongon Ana Buoka te Ekaretia

Te bitiobi ao taan kairiiri n te uoote ake tabeua ana kawakin n aki taekin rongorongoia membwa ake a kainnanoa ana buoka te Ekaretia. Aio e na kamanoa aroia ao onimakinaia membwa.

22.5

Kaetieti ibukin Katauraoan Buoka n te Ekaretia

A riai taan kairiiri ni irii kaetieti aika a koreaki n te mwakoro aei ngkana e katauraoi buoka rinanon te angabwai n aki mamatam ke ana oota te bitiobi ibukin te amwarake ao bwaai riki tabeua aika bebete.

22.5.1

Kaetieti Ni Kaineti ma Karekean Ana Ibuobuoki te Ekaretia

22.5.1.1

Ibuobuoki nakoia Membwa n te Uoote

Ni bon arona, membwa ake a karekea ana buoka te Ekaretia a riai ni maeka inanon tian te uoote ao ni iai aia rekooti n aia membwatibu n te uoote anne. E kona n anganaki te ibuobuoki n aki tabe bwa e roroko te membwa ni bootakin te Ekaretia ke n irii ana kainibaire te Ekaretia.

22.5.1.2

Buoka Nakoia Bitiobi ao Beretitentii n Titeiki

E kainnanoaki aia karaiaia beretitenti n titeiki ae koreaki imwain ae kabongana te angabwai n aki mamatam te bitiobi ke ni karaiaia n ana ota te bitiobi ibukina ke ana utu.

22.5.1.4

Ibuobuoki nakoia Aomata Aika Tiaki Kaain te Ekaretia

Aomata ake tiaki kaain te Ekaretia a na kanakoaki taekaia n tainako nakon te komiuniti n te tabo ibukin buokaia. N taai tabetai, n aron ae kairaki iroun te Tamnei, e kona te bitiobi ni buokiia ma te angabwai n aki mamatam ke a na ota te bitiobi.

22.5.2

Tuua iaon Kabonganakin te Angabwai n Aki Mamatam

22.5.2.1

Bwainaoraki ke Waaki Ni Kamarurungan Ake Tabeua

Aono n te Ekaretia n tatabeua nako a tia ni bairea tian te kariaia ibukin kabongakin te angabwai n aki mamatam ni kabwakai kabane mwane ibukin te bwainaoraki, te wii, ke aorakin te iango.

Ibukin te kariaia n te mwaiti ao te kairi, taraa “Kabonganakin te Angabwai n Aki Mamatam ibukin Kabanemwane n te Bwainaoraki

22.5.2.3

Kabwaraan Te Angabwai n Aki Mamatam

Aki katauaki membwa bwa a na kabooi mwiin ibuobuoki man te angabwai n aki mamatam aika a karekei man te Ekaretia.

22.5.2.4

Mwaitin te Kabanemwane n Te Angabwai-n Aki Mamatam Man te Uoore

Aki kantaningaaki bitiobi bwa a na tiana te buoka man te angabwai n aki mamatam nakon mwaitin te mwane are e reke inanon te uoote.

22.5.3

Kaetieti Iaon Karaoan Kabwakamwane

Ngkana e kona, a riai ni karaoaki kabwakamwane nakoia bitineti ake a karekei amwarake ao mwakuri n ibuobuoki mai iai.

22.5.4

Kaetieti Iaon te Bwakamwane are E na Kabwaia iai te Bitiobi ke te Beretitentii n te Titeiki

Ngkana ko karekei buoka man te angabwai-n aki mamatam, te bitiobi e na aki kabonganai mwaane ni kabwakai boon kaako ke mwakuri n ibuobuoki are e na kabwaia iai.

Ngkana te bwakamwane n te angabwai-n aki mamatam ibukiia membwa ae e na kabwaia iai te beretitenti n te titeiki ke te bitineti ae bwaibwai iai, e kainnanoaki ana kariaia te Beretitentii n te Aono.

22.6

Tabeia Taan Kairiiri n te Uoote

22.6.1

Bitiobi ao Ana Kauntira

Iai iroun te bitiobi te boutoka mai iroun te Atua ibukioa naake iai kainnanoia ni maiuia n rabwata (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:112). E tibwauai angiin ana mwakuri nakon te Bootaki n Aine ao te beretitentii n te kooram ni unimwaane. E ngae n anne, tabeua mwakuri a karaoaki ti iroun te bitiobi. Ibukin te katooto, te bitiobi:

• E bairea te aeka, te mwaiti, ao manin te ibuobuoki n rabwata are e karekeaki.

• E kariai buoka n te angabwai n aki mamatam (taraa 22.4 ao 22.5) ao a na ota te bitiobi ibukin amwarake ao bwaai riki tabeua aika kakawaki (taraa 22.13).

• Rinanoi bon irouna aia babaire ibukin te maiu n toronibwai. E na mwiokoia taan kairiiri tabeman bwa a na rimwiin babaire aikanne ngkana e kainnanoaki.

Te bitiobi ao a na kauntira iai tabeia n aron aikai:

• Anga reirei iaon tuan ma kakabwaia ake a irekereke ma (1) tabeakinaia aomata aika iai aia kainnano n te taraiaro ao n aia namakin ao (2) karekean te toronibwai (taraa 22.1

• Reirei tuan te aki mamatam ao kaungaia membwa bwa a na anga aia angabwai n aki mamatam ma te tituaraoi (taraa 22.2.2

• Tararuaan te ikoikotaki ao tauan mwiin angabwai n aki mamatam (taraa 34.3.2).

22.6.2

Beretitenti n te Bootaki n Aine ao te Kooram n Unimwaane

Iaan ana kaetieti te bitiobi, te Bootaki n Aine ao te beretitentii n te kooram ni unimwaane iai irouia te tabe ae kakawaki ibukiia naake iai kainnanoia n te uoote (taraa 8.2.2 ao 9.2.2). Taan kairiiri aikai a reireiniia membwa n te uoote n:

• Ibuobuoki nakoia naake iai kainnanoia.

• Maiuakina tuan te akimamatam.

• Karikirakea te riki n toronibwai.

• Karikirakea te tatauraoi bon iroum ao te utu.

22.6.3

Taari ao Titita n te Mwakuri n Ibuobuoki

Ibuobuoki ma kainnano n tamnei ao n rabwata n taainako a moanaki ma te ibuobuoki nakoia taari ao titita (taraa 21.1). Ana ribootin kainnanoia naake a buokiia nakon aia kooram n unimwaane ke te beretitentii n te Bootaki n Aine ni ibuobuoki n te intawiu n taai tabeua. A kona n tibwauai kainnano ake a tabu taekinaia ma te bitiobi.

22.7

Taben te Kauntira n te Uootel

Taben te kauntira n te uoote ae kakawaki bon bairean aron tararuakiia naake iai kainnanoia ao ni buokiia nakon te toronibwa (taraa 4.4). Membwa n te kauntira ana kabotoa aia babaire man rongorongo imwiin intawiu n te mwakuri n Ibuobuoki ao bon man aia reitaki ma naake a kainnanoa buokaia. Ngkana e maroroakinaki kainnanoia membwa aikai, te kauntira e karinei aia iango ake a bubuti ibukin tabun taekinaia.

22.8

Taben te Kauntira Ibukiia Kairake n te Uoote

Teuana taben te kauntira ni kairake n te uoote bwa e na buokia kairake n riki bwa taan iriira Iesu Kristo (taraa 29.2.6).

Iaan a na tararua te bitiobiriki, te kauntira ni kairake n te uoote e na karekei aanga ni buokiia aomata aika a kainnano n aia uoote ao n aia kaawa.