32.

Veivutuni kei na Matabose ni Lewe ni Lotu

32.0

iVakamacala Taumada

E levu na veivutuni e yaco ena kedrau maliwa edua na tamata, na Kalou, kei ira ka sa rawai tu ena ivalavala ca ni dua na tamata. Ia, ena so na gauna ena gadrevi vua e dua na bisopi se peresitedi ni iteki me vukei ira na lewe ni Lotu ena nodra sasaga me ra veivutuni.

Nira vukei na lewenilotu ena veivutuni, o bisopi kei na peresitedi ni iteki mera lomani ira ka kauwaitaki ira. Era muria na ivakaraitaki ni iVakabula, ka vukei ira na tamata yadua mera vinaka cake ka vukei ira me gole tani mai na ivalavala ca ka gole kivua na Kalou (raica na Maciu 9:10–13; Joni 8:3–11).

32.1

Veivutuni kei na Veivosoti

Me vakayacori na Nona ituvatuva ni loloma veivueti, sa tala mai na Tamada Vakalomalagi na Luvena e Duabau Ga, o Jisu Karisito, me sorovaka na noda ivalavala ca (raica na Alama 42:15). A sotava o Jisu na itotogi e sa gadreva tu na lawa ni lewa dodonu ena vuku ni noda ivalavala ca (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 19:15–19; raica talega na Alama 42:24–25). Mai na solibula oqo, rau a vakaraitaka na Tamada kei na Luvena na Nodrau loloma tawayalani me baleti keda (raica na Joni 3:16).

Nida cakacakataka na “vakabauta kina veivutuni,” sa vosoti keda na Tamada Vakalomalagi, ka solia na loloma soliwale ena vuku ni Veisorovaki i Jisu Karisito (Alama 34:15; raica talega na Alama 42:13). Nida sa vakasavasavataki ka vosoti, sa rawa ni da taukena na matanitu ni Kalou (raica na Aisea 1:18; Vunau kei na Veiyalayalati 58:42).

Na veivutuni e levu cake mai na veisautaki ni itovo ni bula. Sai koya na gole tani mai na ivalavala ca ka gole vua na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito. E sa muataki tu ki na veisau ni yalo kei na vakasama (raica na Mosaia 5:2; Alama 5:12–14; Ilamani 15:7). Mai na veivutuni, sa yaco meda tamata vou, veivinakati tale kei na Kalou (raica na 2 Korinica 5:17–18; Mosaia 27:25–26).

Na madigi ni veivutuni e sa dua na veivakalougatataki levu sa solia tu vei keda na Tamada Vakalomalagi ena vuku ni isolisoli ni Luvena.

32.2

iNaki Eso ni Vakatatabu se Vakasukai ni Lewena na Lotu

Kevaka sa vakayacora e dua na cala bibi na lewenilotu, ena vukei koya na bisopi se peresitedi ni iteki me veivutuni. Me tiki ni tuvatuva oqo, ena gadreva o koya me vakatabuya eso na galala ni lewe ni Lotu me dua na gauna. Ena so na ituvaki, ena rawa ni gadrevi vua me vakasuka na ivola ni lewenilotu ni tamata oya me dua na gauna.

Na vakatabui se vakasukai ni lewenilotu ni dua na tamata e sega ni nakiti me veitotogitaki. Ia, e veiganiti ena so na gauna na veika oqo me vukea na tamata me veivutuni ka lako curuma e dua na veisau ni yalo. E solia talega e dua na gauna ki na tamata me vakavakarau kina vakayalo ni vakavouia ka maroroya tale na nona veiyalayalati.

Na tolu na inaki ni vakatatabu se vakasukai ni lewenilotu sa vakaoqo.

Tolu na iNaki ni Vakatatabu se Vakasukai ni Lewe ni Lotu

1. Vukea na nodra taqomaki na tani.

2. Vukea na tamata me rawata na kaukauwa ni veivueti i Jisu Karisito ena veivutuni

3. Taqomaka nai rogorogo ni Lotu

32.2.1

Vukea na Nodra Taqomaki na Tani

Nai matai ni inaki oya na vukei ni nodra taqomaki na tani. E so na gauna, e tu na ririko vakayago ka vakayalo vei so na tamata. Na itovo veivakamavoataki, veivakaleqai vakayago, veivakacacani ni veiyacovi, veivakacacani ni waigaga, veilawakitaki, kei na vukitani e sa sala eso e rawa ni yaco kina na ka oqo. Ena veivakauqeti, sa cakacaka e dua na bisopi se peresitedi ni iteki me taqomaki ira na tani ni dua e veivakarerei ena veika oqo kei na so tale na sala bibi (raica na Alama 5:59–60).

32.2.2

Vukea ni Rawata e dua na Tamata na Kaukauwa Veivueti i Jisu Karisito ena Veivutuni

Nai karua ni inaki oya me vukei ni rawata e dua na tamata na kaukauwa veivueti i Jisu Karisito ena veivutuni. Ena ituvatuva oqo, sa rawa ni yaco kivua me savasava tale ka bula kilikili me ciqoma na veivakalougatataki kece sara ni Kalou.

32.2.3

Taqomaka nai Rogorogo ni Lotu

Nai katolu ni inaki oya me taqomaki nai rogorogo ni Lotu. Na vakatabui se vakasukai ni lewe ni Lotu ni dua na tamata ena rawa ni yaco kevaka na nona ivakarau ena vakacacana na irogorogo ni Lotu (raica na Alama 39:11). Nai rogorogo ni Lotu e sega ni taqomaki tu ena kena vunitaki se vakalailaitaki na cala bibi eso—ia ena kedra vakatakilai ga.

32.3

Na iTavi ni Turaganilewa e Isireli

Era kacivi ka vakatikori na bisopi kei na peresitedi ni iteki mera turaganilewa e Isireli (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 107:72–74). E tiko vei ira na idola ni matabete eso me matataka na Turaga ena nodra vukei na lewe ni Lotu me ra veivutuni (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 13:1; 107:16–18).

Sa wasoma nodra veivuke na bisopi kei na peresitedi ni iteki ena veivutuni mai na veivakasalataki yadua. Na veivuke oqo ena rairai oka kina na vakatabui tu ni so na galala ni lewe ni Lotu me dua na gauna.

Me baleta na caka cala bibi eso, era veivuke na iliuliu ena veivutuni ena vakayacori ni dua na matabose ni lewenilotu (raica na 32.6). Ena rawa ni okati ena veivuke oqo na yalani vakaivola ni so na galala ni lewe ni Lotu se na vakasukai ni nona lewena na lotu edua na tamata me dua na gauna.

Era sa dau loloma ka kauwai na bisopi kei na peresitedi ni iteki ni ra vukea na lewenilotu me ra veivutuni. E sa idusidusi na veimaliwai ni iVakabula kei na yalewa a beitaki me dautagane (raica na Joni 8:3–11). E dina ga ni sega ni tukuna ni sa vosoti na nona ivalavala ca, o Koya a sega ni lewa me cudruvi koya. Ia, a kaya vua me “kakua ni ivalavala ca tale”—me veivutuni ka veisautaka na nona bula.

Era vakavulica na iliuliu oqo ni sa tiko na “reki … mai lomalagi ena vuku ni tamata ivalavala ca e le dua bauga sa qai veivutuni” (Luke 15:7). Era sa dauvosota, veitokoni, ka caka vinaka. Era vakauqeta na inuinui. Era vakavulica ka vakadinadinataka ni mai na isoro veivakaduavatataki ni iVakabula, sa rawa ni da veivutuni taucoko ka yaco me savasava.

Era vaqara na bisopi kei na peresitedi ni iteki na veituberi ni Yalotabu me ra kila na sala me vukei kina na tamata yadua me veivutuni. E sa tiko na ivakatagedegede tudei ni Lotu ena veika mera cakacakataka na iliuliu me baleta nai ivalavala ca bibi sara (raica na 32.6). E sega ni tautauvata e rua na ituvaki. Na veivakasalataki era solia na iliuliu kei na ituvatuva ni veivutuni era vakarautaka sa dodonu me veivakauqeti ka rawa ni duidui kina tamata yadua.

32.4

Vakatutusa, Maroroi, kei na Soli Ripote ki na Vakailesilesi ni Matanitu

32.4.1

Vakatutusa

Na veivutuni sa gadreva na vakatusai ni ivalavala ca vua na Tamada Vakalomalagi. A kaya o Jisu Karisito, “Ena ka oqo dou na kila kina na tamata sa veivutunitaka vakaidina na nona ivalavala ca—raica, ena tusanaka ka biuta laivi sara vakadua” (Vunau kei na Veiyalayalati 58:43; raica talega na Mosaia 26:29).

Nira vakayaco cala bibi na lewe ni Lotu, na nodra veivutuni ena oka tiko kina na vakatutusa kina nodra bisopi se peresitedi ni iteki. Sa na qai rawa vua me cakacakataka na idola ni kosipeli ni veivutuni ena vukudra (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 13:1; 84:26–27; 107:18, 20). Oqo sa vukea mera bula ka lesu tale kina salatu ni kosipeli ena kaukauwa ni Veisorovaki ni iVakabula.

Na inaki ni vakatutusa oya me vakayaloqaqataki ira na lewenilotu mera luvata tani mai vei ira nai colacola me rawa kina nira qara vakataucoko na veivuke ni Turaga mera veisau ka vakabulai. Na tarai cake ni dua na “yalo sa raramusumusu kei na yalo sa bibivoro” e sa tokoni tu ena vakatutusa (2 Nifai 2:7). Na vakatutusa ena yalo galala e vakaraitaka ni sa gadreva e dua na tamata me veivutuni.

Ni sa vakatutusa e dua na lewenilotu, ena vakamuria na bisopi se peresitedi ni iteki na idusidusi ni veivakasalataki ena 32.8 Ena qara ena yalomasumasu na veidusimaki me baleta na ituvatuva matau me vukea kina na lewenilotu me veivutuni, Ena navuca o koya ke na veivuke na matabose ni lewenilotu. Kevaka e gadreva na lawatu ni Lotu e dua na matabose ni lewenilotu, o koya ena vakamacalataka (raica na 32.6).

Eso na gauna e caka cala na lewenilotu vua na watina se dua tale na uabula. Me tiki ni veivutuni, sa dodonu me na vakatutusa o koya vua na tamata oya ka qara na veivosoti. Na itabagone ka caka cala bibi e sa dau vakayaloqaqataki me veivakasalataki vata kei rau na nona itubutubu.

32.4.4

iTukutuku Maroroi

Sa nodra itavi bibi na bisopi, peresitedi ni iteki, kei na nodra daunivakasala me ra taqomaka na itukutuku maroroi kece sara e wasei vata kei ira. Na itukutuku oqo e rawa ni basika ena veivakatarogi, veivakasalataki, kei na vakatutusa. Na itavi vata ga ni iTukutuku maroroi e sa baleti ira kece ka vakaitavi ena matabose ni lewenilotu. E bibi na kena maroroi na itukutuku ni rairai era na sega ni vakatusa na lewenilotu na caka cala eso se qara na veituberi ke na sega ni na maroroi na ka era wasea. Na talaucaki ni itukutuku maroroi e tarova na vakanuinui ni lewenilotu ka vakavuna mera tawaveivakabauti vei ira na nodra iliuliu.

Me salavata kei na nodra itavi ni maroroi iTukutuku, sa rawa ni wasea na bisopi, na peresitedi ni iteki, se na nodra daunivakasala na itukutuku walega vakaoqo:

• Sa gadrevi mera veitaratara kei na peresitedi ni iteki, peresitedi ni kaulotu, se bisopi ni lewenilotu ena kena vakayacori e dua na matabose ni lewenilotu se na veika e tautauvata.

• Sa toki na tamata ki na dua na tabanalevu vou (se sa vagalalataki na iliuliu ni matabete) ni se tiko vakawawa tu na itavi me baleta na lewenilotu se kauwai bibi tale eso.

• E kila e dua na bisopi se peresitedi ni iteki ni dua na lewe ni Lotu ka vakaitikotiko ena taudaku ni tabanalevu se iteki ni a rairai coko ena dua na caka cala bibi.

• E sa ganiti me vakatakilai na itukutuku ena gauna ni matabose ni lewenilotu.

• Sa digitaka e dua na lewenilotu me veivakadonui kivua na iliuliu me wasea na itukutuku kina tamata vakatabakidua eso.

• Ena rawa ni veiganiti me wasei ga na itukutuku yalani me baleta na vakatulewa ni dua na matabose ni lewenilotu.

Me vukei ira na iliuliu ena nodra taqomaki na tani kei na tutaki ni lawa, sa vakarautaka na Lotu na veivuke mai vei ira na kenadau ni veituberi. Me ciqomi na veituberi oqo, era na qirita na iliuliu na talevoni veivuke ni veivakacacani ni Lotu ena vanua e vakarautaki kina (raica na 38.6.2.1). Ena vanua e sega ni tiko kina, ena veitaratara o peresitedi ni iteki ki na tabana vakalawa ni iwasewase ena valenivolavola ni iwasewase.

E dua walega na ituvaki ena vakatakila kina na bisopi se peresitedi ni iteki na itukutuku maroroi ka sega ni qara taumada kina na veituberi vakaoya. O ya na gauna sa gadrevi kina na veivakatakilai me tarova na kena rawa ni vakaleqai na bula se mavoa bibi ka sega na gauna me qarai kina na veituberi. Ena veituvaki vakaoqo, na itavi ni nodra taqomaki na tani e sa bibi cake mai na itavi ni ka maroroi. Me ra veitaratara vakatotolo na iliuliu vei ira na vakaitutu ena veiliutaki vakamatanitu.

32.6

Na Bibi ni Caka Cala kei na Lawatu ni Lotu

Na bibi bibi ni dua na caka cala e sa vakasama bibi sara ni navuci tu na tuvaki ena (1) vukea na nodra taqomaki na tani ka (2) vukea e dua na tamata me veivutuni. Sa kaya na Turaga ni sa “sega ni rawa ni raica na ivalavala ca ka vakadonuya mada ga vakalailai” (Vunau kei na Veiyalayalati 1:31; raica talega na Mosaia 26:29). Mera kua ni vakawalena na nona tamata cakacaka na ivakadinadina ni caka cala bibi.

Na caka cala bibi e sa dua na basulawa nakiti ka levu e veisaqasaqa kei na lawa ni Kalou. Sa volai koto e ra na ivakatabutubutu ni caka cala bibi eso.

• iValavala rerevaki kei na veivakacacani

• Bula tawakilikili ni veiyacovi

• iVakarau veidabui

• Voroki ni veivakabauti

• iVakarau tale eso

Na Gauna e Gadrevi se Rairai Veiganiti kina na Matabose ni Lewenilotu

Mataqali caka cala	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu
Mataqali caka cala iValavala Rerevaki kei na Veivakacacani	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu Laba Kucu Vauci ena Veikatotogani se itovo kaukauwa Nodra vakacacani na gone se itabagone iTovo veivakamavoataki rerevaki	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu Laba sasagataki Na veivakacacani ni veiyacovi, oka kina na ivalavala kaukauwa kei na veivakasosataki (raica na 38.6.18 ni gauna e gadrevi kina e dua na matabose) Vakacacani watina se dua tale na uabula (raica na 38.6.2.4 ni gauna e gadrevi kina e dua na matabose)
Mataqali caka cala Bula Tawakilikili ni Veiyacovi	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu Veiyacovi Vakamatavuvale vata iYaloyalo vakasisila ni gone Vakawatitaka e levu na watina iTovo veivakamavoataki ni veiyacovi	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu Na veibutakoci, veidauci, veimaliwai vakatagane se vakayalewa vata, kei na veiyacovi kece tale eso ena taudaku ni vakamau vakalawa ni dua na tagane kei na dua na yalewa, oka kina na sotavi ni veiyacovi ena initaneti se ena talevoni Tiko tawavakawati vata, tikovata ka vakatarai vakamatanitu kei na veimoceri ka sega ni vakamau, kei na vakamau vakatagane se vakayalewa vata Na vakayagataki vakasivia se vakatotogani enai yaloyalo vakasisila ka sa vakavu leqa vakalevu kina vakawati se matavuvale ni dua na lewenilotu.
Mataqali caka cala iVakarau Veidabui	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu Na itovo ni tauri ilavo vakailawaki, me vaka na veidabui kei na itovo e tautauvata (raica na 32.6.3.3 kevaka a vakaitavi e dua na lewenilotu ena vakayagataki vakatawadodonu ni ilavo se iyauqaqa ni Lotu)	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu Butako ena ivalavala kaukauwa, basuvale, butako, se vakayagataki ilavo vakatawadodonu (raica na 32.6.3.3 kevaka a vakaitavi e dua na lewenilotu ena vakayagataki vakatawadodonu ni ilavo se iyauqaqa ni Lotu) Bubului vakailasu
Mataqali caka cala Voroki ni Veivakabauti	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu Caka cala bibi ni tauri tu e dua na itutu dokai vaka-Lotu	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu Na caka cala bibi ni taura tu e dua na itutu ni vakatulewa se veivakabauti ena Lotu se na itikotiko (raica na 32.6.3.3 kevaka a vakaitavi e dua na lewenilotu ena vakayagataki vakatawadodonu ni ilavo kei na iyauqaqa ni Lotu) Caka cala bibi e sa kilai levu tu
Mataqali caka cala iVakarau Tale Eso	Gadrevi na Matabose ni Lewenilotu Vuqa na basulawa bibi eso	Ena Rairai Gadrevi Na Matabose ni Lewenilotu Vakalutu (vakavo ga ke dua na veisau ena 38.6.1 e taurivaki) iVakarau ni caka cala bibi eso Nakita na vakasavuligataki ni itavi vakamatavuvale, oka kina na tawasaumi ni tokoni ni gone kei na ilavo musuki ni veisere. Volitaki ni waigaga e vakatabui vakalawa Eso tale na cakacaka ni basu lawa bibi eso

32.6.3

Na Gauna me na Veivakasalataki vata kina na Peresitedi ni iTeki kei na Mataveiliutaki ni iWasewase me baleta na gadrevi ni Matabose ni Lewenilotu se iVakarau Tale Eso

Eso na ka e gadrevi kina na kauwai levu kei na veituberi. Me kilai na sala ni veivuke vinaka duadua, e dodonu vua na peresitedi ni iteki me veivakasalataki vata kei na Mataveiliutaki ni iWasewase me baleta na ituvaki eso ena wase oqo.

32.6.3.2

Vukitani

Na veika e baleta na vukitani e dau vakayacoka wasoma ena taudaku ni yalayala ni dua na tabanalevu se iteki. Sa gadrevi me raici totolo me ra taqomaki kina na tani.

Ena veivosaki na bisopi kei peresitedi ni iteki ke nanuma o koya ni na rawa ni vakavuna na vukitani na ivakarau ni dua na lewenilotu.

Me vaka e vakayagataki eke, na vukitani e vakaibalebaletaki kina dua na lewenilotu e vakaitavi tiko ena veika oqo:

• Vakaitavi veitaravi tiko ena saqati nakiti ni Lotu e matadra na lewe levu, kena ivunau, kena lawatu, se kedra iliuliu

• Usuraki ni veivakavulici vaka ivunau ni Lotu ka e sega ni vunau ni Lotu ni oti na nona vakadodonutaki mai vua na bisopi se peresitedi ni iteki

• Vakaraitaki ni dua na ivakarau ni cakacaka ka nakiti me vakamalumalumutaka na vakabauta kei na qaravi itavi ni lewe ni Lotu

• Tomani tiko me muri na ivakavuvuli eso ni matalotu vukitani ni oti na nona vakadodonutaki mai vua na bisopi se peresitedi ni iteki

• Sa vakaivolataki nona sa lewena edua tale na Lotu ka tokona na kena ivakavuvuli.

32.6.3.3

Vakayagataki Vakatawadodonu ni iLavo ni Lotu

Kevaka e dua na lewenilotu e vakayagataka vakatawadodonu na ilavo ni Lotu se butakoca na iyau vakamareqeti ni Lotu, ena veivosaki na peresitedi ni iteki kei na Mataveiliutaki ni iWasewase se na veiganiti me dabe na matabose ni lewenilotu se muri e dua tale na sala.

NaiWase digitaki eso mai na iVoladusidusi Raraba e sega ni oka kina na idusidusi taucoko kei na idusidusi ni veivakasalataki vua edua na tamata e vakaitavi ena ivalavala ca bibi, ke gadrevi, me vakayacori e dua na matabose ni lewenilotu.

Kevaka e tiko vua edua na bisopi se peresitedi ni tabana na taro me baleta na sala me vukei kina e dua sa vakayacora oti na ivalavala ca bibi (me vaka e vakamacalataki ena 32.6), e dodonu me dikeva taumada me raica se na iwase taucoko ni wase e 32 ni iVoladusidusi Raraba e sa vakadewataki oti kina dua na vosa e rawa ni vakayagataka. Kevaka e se bera ni vakadewataki, e dodonu me veitaratara kei na nona vakaitutu vakatulewa e cake vua me dusimaki kina.