18.

Qaravi ni Cakacaka Vakalotu kei na Veivakalougatataki ni Matabete

18.0

iVakamacala Taumada

Na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki ecakacaka tabu ka qaravi ena lewa ni matabete ena yaca i Jisu Karisito. Ni ra qarava na lewe ni matabete na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki, era na muria na ivakaraitaki ni iVakabula ena nona vakalougatataki ira na tamata. Na cakacaka vakalotu ni matabete kei na veivakalougatataki sa katuba ki na kaukauwa ni Kalou (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:20).

Me qaravi na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki ena noda vakabauta na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito, ia me vaka na veidusimaki ni Yalo Tabu. Mera raica na iliuliu me qaravi ena kena veivakadonui dodonu (ena veivanua e ganita), kei na lewa ni matabete e gadrevi, ena kena sala dodonu, mai vei ira era vakaitavi ena bula kilikili (raica na 18.3.).

Me baleta na lawatu ni cakacaka vakalotu ni matabete kei na veivakalougatataki, raica na 38.2.

18.1

Na Cakacaka Vakalotu ni Veivakabulai kei na Bula Vakacerecerei

Na matabete e okati kina na lewa me qaravi na cakacaka vakalotu ni kosipeli e yaga me baleta na veivakabulai kei na bula vakacerecerei. Era na cakava na tamata na veiyalayalati tabu kei na Kalou ena nodra ciqoma na veicakacaka vakalotu oqo. Sa tuvai toka e ra na cakacaka vakalotu eso ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei:

• Papitaiso

• Veivakadeitaki kei na isolisoli ni Yalo Tabu

• Soli ni Matabete i Melikiseteki kei na veitabaki ki na kena itutu (me baleti ira na tagane)

• Edaumeni ni valetabu

• Veivauci ni valetabu

Me baleta na itukutuku ni kena qaravi na veicakacaka vakalotu oqo me baleti ira e vakaleqai tu na nodra vakasama, raica na veika oqo:

• Me baleta na papitaiso kei na veivakadeitaki (38.2.8.1)

• Me baleta na veitabaki ki na dua na itutu ena Matabete i Melikiseteki (38.2.9.7)

• Me baleta na edaumeni kei na veivauci ni valetabu (27.2.1.3kei na 27.3.1.2

Kevaka e dua na gone a sucu ena veiyalayalati ka mate ni se bera ni yabaki 8, e sega ni gadrevi me vakayacori e dua na cakacaka vakalotu. Kevaka a sega ni sucu na gone ena veiyalayalati, na cakacaka vakalotu duadua ga ena gadreva sai koya me vauci kivei rau na itubutubu. Ena vuku ni nona Veisorovaki na iVakabula, o ira kece na gone era mate ni bera ni ra yabaki 8 era sa “vakabulai ena matanitu vakasilesitieli mai lomalagi” (Vunau kei na veiyalayalati 137:10; raica talega na Moronai 8:8–12).

18.2

Cakacaka Vakalotu Tale Eso kei na Veivakalougatataki

Na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki tale eso sa rawa kina vei ira na luve ni Kalou me ra ciqoma na Nona kaukauwa, veivakabulai, vakacegu, kei na veituberi. Na veicakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki oqo sa tuvai koto e ra:

• Vakatokayacataki kei na vakalougatataki ni gonelalai

• Na sakaramede

• Soli ni Matabete i Eroni kei na veitabaki ki na kena itutu (me baleti ira na cauravou kei na turaga)

• Nodra vakatikori na lewenilotu me ra veiqaravi ena veikacivi

• Vakatabui ni waiwai

• Nodra masulaki na tauvimate

• Na veivakalougatataki ni veivakacegui kei na veivakasalataki, wili kina na veivakalougataki ni tama

• Vakatabui ni itikotiko

• Vakatabui ni ibulubulu

• Na veivakalougatataki vakapeteriaki mai vei ira na peteriaki tabaki

18.3

Vakaitavi ena Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki

O ira era na qarava se vakaitavi ena cakacaka vakalotu se veivakalougatataki e dodonu me tu vei ira na lewa ni matabete ka bula kilikili kaya. Vakararaba, na ivakatagedegede ni bula kilikili e tautauvata kei na kena me rawati kina na ivolatara ni valetabu. Ia, me vaka na veidusimaki ni Yalo Tabu kei na idusidusi ena wase oqo, sa rawa vei ira na bisopi kei na peresitedi ni iteki me ra vakatara me ra qarava se vakaitavi ena so na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki o ira na tama kei na tagane vakawati kevaka mada ga e sega ni taucoko sara tu nodra bula kilikili vakavaletabu. Me na kakua ni vakaitavi e dua na lewe ni matabete e se bera tu ni wali na nona ivalavala ca bibi.

Vakararaba, o ira ga na iliuliu ni matabete kei na so tale na lewe ni matabete era lewe ni matavuvale voleka ka itokani me ra vakaitavi ena cakacaka vakalotu se veivakalougatataki.

Na tamata e ciqoma na cakacaka vakalotu, lewe ni matavuvale, kei ira na iliuliu ni matabete era na veitalanoa vata me vakadeitaki o cei kei na lewe vica mera na vakaitavi kina. Na vakatulewa oqo e dodonu me vakayacori ni se yawa toka mai na gauna ena vakayacori kina na cakacaka vakalotu.

Ni vakaitavi e dua ga se rua na lewe ni matabete, e rau na vakotora vakamamada na ligadrau ena uluna na tamata oqori. Ni lewe vica era vakaitavi, era na tu wavolita na tamata e ciqoma na cakacaka vakalotu se veivakalougatataki. Me ra qai biuta vakamamada na ligadra imatau e uluna na tamata oya (se e rukuna na gone dramidrami) kei na ligana imawi e tabai koya na turaga e tu e yasana imawi. Me qai dua e domodra ena qaravi ni cakacaka vakalotu se solia na veivakalougatataki.

Me qaravi se ciqomi eso na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki ena gadrevi kina na nodra veivakadonui na iliuliu vakatulewa ka tu vei ira na idola ni matabete e ganita (raica na 3.4.1). Kevaka e gadrevi, sa rawa me solia na veivakadonui e dua na daunivakasala e vakadonuya o koya. Raica na ituvatuva ivolakabi e tarava. Na veika e dusimaki kina na peresitedi ni iteki sa lavaki talega ki na peresitedi ni kaulotu. Na veika e baleta na bisopi e sa vagolei talega ki na peresitedi ni tabana.

Na iLiuliu Cava e tu Vua na iDola me Solia na Veivakadonui me Qaravi se Ciqomi na Cakacaka Vakalotu ni Veivakabulai kei na Bula Vakacerecerei?

Cakacaka vakalotu	Koya e Tu Vua na iDola
Cakacaka vakalotu Papitaiso	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi (me baleti ira na gone yabaki 8 kei ira na lewenilotu vakaivolatukutuku yabaki 9 ka qase cake a vakadaroi tu nodra papitaiso ena vuku ni leqa ni vakasama) Peresitedi ni kaulotu (me baleti ira na saumaki mai)
Cakacaka vakalotu Veivakadeitaki kei na isolisoli ni Yalo Tabu	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi (me baleti ira na gone yabaki 8 kei ira na lewenilotu vakaivolatukutuku yabaki 9 ka qase cake a vakadaroi tu nodra papitaiso ena vuku ni leqa ni vakasama) Peresitedi ni kaulotu (me baleti ira na saumaki mai)
Cakacaka vakalotu Soli ni Matabete i Melikiseteki kei na veitabaki ki na kena itutu (me baleti ira na tagane)	Koya e Tu Vua na iDola Peresitedi ni iteki
Cakacaka vakalotu Edaumeni ni valetabu	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi kei peresitedi ni iteki
Cakacaka vakalotu Veivauci ena valetabu	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi kei peresitedi ni iteki

Na iLiuliu Cava e tu Vua na iDola me Solia na Veivakadonui me Qaravi se Ciqomi na Cakacaka Vakalotu kei na Veivakalougatataki Tale Eso?

Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki	Koya e Tu Vua na iDola
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Vakatokayacataki kei na vakalougatataki ni gonelalai	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Na sakaramede	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Soli ni Matabete i Eroni kei na veitabaki ki na kena itutu (me baleta na cauravou kei na tagane uabula)	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Nodra vakatikori na lewenilotu me ra veiqaravi ena veikacivi	Koya e Tu Vua na iDola Raica na 30.8
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Vakatabui ni waiwai	Koya e Tu Vua na iDola Sega ni gadrevi na veivakadonui
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Nodra masulaki ni tauvimate	Koya e Tu Vua na iDola Sega ni gadrevi na veivakadonui
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Na veivakalougatataki ni veivakacegui kei na veivakasalataki, wili kina na veivakalougataki ni tama	Koya e Tu Vua na iDola Sega ni gadrevi na veivakadonui
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Vakatabui ni itikotiko	Koya e Tu Vua na iDola Sega ni gadrevi na veivakadonui
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Vakatabui ni ibulubulu	Koya e Tu Vua na iDola Na iliuliu ni matabete e veiliutaki tiko ena lotu
Na Cakacaka Vakalotu se Veivakalougatataki Veivakalougatataki vakapeteriaki	Koya e Tu Vua na iDola Bisopi

18.4

Cakacaka vakalotu baleti ira na gone lalai

Na idusidusi ni kena rawati na veivakadonui mai vei ira na itubutubu se dauniveisusu vua e dua na gone lailai me ciqoma na cakacaka vakalotu kei na veivakalougatataki oqo sa vakarautaki tu ena wase e koto e ra:

• Me baleta na vakatokayacataki kei na veivakalougatataki: 38.2.7.2 kei na 38.2.7.3

• Me baleta na papitaiso kei na veivakadeitaki: 38.2.8,2

• Me baleta na veitabaki ki na dua na itutu ni matabete: 38.2.9.2

Ena taro me baleta na nodra dodonu vakalawa na itubutubu se dauveisusu, me na vaqara na bisopi se peresitedi ni iteki na ivakasala vakalawa mai na Valenivolavola ni Veivakasalataki Raraba ni Lotu se mai na valenivolavola ni iwasewase (raica na 38.8.23).

18.5

Cakacakatabu Vakalotu me Baleti Koya se Qarava e Dua e Vakaleqai tu Vakayago

Raica na 38.2.4 kei na 38.2.5.

18.6

Vakatokayacataki kei na Masulaki ni Gonelalai

“Ko ira kece na lewenilotu ni Karisito ka tiko na luvedra me ra kauti ira mai vei ira na italatala qase ki na lotu, io me ra tabaki ira e ligadra ena yaca i Jisu Karisito, ka vakalougatataki ira ena yacana” (Vunau kei na Veiyalayalati 20:70).

O ira na gone era dau vakatokayacataki ka vakalougatataki ena gauna ni lolo kei na soqoni ni soli ivakadinadina ena tabanalevu ka vakaitikotiko kina na nodra itubutubu. Oqo e dina veitalia ke rau se bera ni vakamau na itubutubu ni gone. Kevaka erau sega ni vakaitikotiko vata na itubutubu, e kena ivakarau me dau qaravi na cakacaka vakalotu ena tabanalevu e vakaitikotiko kina na gone.

Ke dua na veivakalougatataki ni dua na gone ena vakayacori e taudaku ni gauna kei na vanua me vaka na kena ivakarau tudei e dodonu me na vakadonui mai vua na bisopi. Eso tale na veivakuwai e rawa me okati kina na veivakalougatataki e taudaku ni Sigatabu ni lolo, vakauasivi ena tabanalevu e levu kina na gone sucu vou; kei na veivakalougatataki ena dua tale na tabanalevu era vakaitikotiko kina na tubuna na gone se levu na lewe ni matavuvale. E rawa talega ni vakadonuya na bisopi vei ira na lewe ni Matabete i Melikiseteki me ra vakalougatataka na gone e vale. Ena dabe vakatulewa e dua na lewe ni matabisopi.

Me baleta na ivakamacala ni nodra vakatokayacataki kei na vakalougatataki na gone ena ituvaki vakatabakidua eso, raica na 38.2.7.

18.6.1

O Cei e Solia na Veivakalougatataki

Na cakacaka vakalotu ni vakatokayaca kei na vakalougatataki ni dua na gone era na qarava na lewe ni Matabete i Melikiseteki, me salavata kei na Vunau kei na Veiyalayalati 20:70. Era na vakaraitaka mada na iliuliu ni matabete vei ira na lewenilotu ni bera ni vakatokayacataki ka vakalougatataki na luvedra. Me ra na tovolea ena nodra igu taucoko na iliuliu me kua ni dua na tamata yadua se matavuvale me vakamaduataki se vakacudrui.

E dua na tamata se na matavuvale e gadreva me vakatokayacataki ka vakalougatataki e dua na gone ena cakacaka vata kei na bisopi ena vakarautaki ni cakacaka vakalotu. E tu vua na idola ni matabete me baleta na nodra vakatokayacataki ka vakalougatataki na gonelalai ena tabanalevu.

Sa rawa vei bisopi me vakadonuya e dua na tama e taura tu na Matabete i Melikiseteki me vakatokayacataka ka vakalougatataka na luvena kevaka mada ga e sega ni taucoko na nona bula kilikili vakavaletabu (raica na 18.3.). Ena vakayaloqaqataki ira na tama o bisopi me ra vakarautaki ira me ra vakalougatataki ira na luvedra.

Me gusu ni vosa ena nona vakalougatataki e dua na gonelailai, sa dodonu vua e dua e lako mai na duatani na tabanalevu me vakaraitaka e dua na ivolatara vakayagataki ni valetabu vua na iliuliu vakatulewa. Se me vakaraitaka e dua na iVolatara me Qarava na Cakacaka Vakalotu me sainitaka e dua na lewe ni nona matabisopi.

18.6.2

iDusidusi

Ena ruku ni nodratou veidusimaki na matabisopi, era na tu wavoki na lewe ni Matabete i Melikiseteki me ra vakatokayaca ka vakalougatataka e dua na gone. Era na biuta na ligadra e ruku ni dua na gonelailai, se ra biuta vakamamada na ligadra e uluna e dua na gone qase cake. Oti o koya ena gusudra ena:

1. Kaciva na Tamada Vakalomalagi me vaka ena masu.

2. Ka cavuta ni qaravi tiko na veivakalougatataki ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Vakatoka e dua na yaca vua na gone.

4. Vosa vei koya na gone.

5. Solia e dua na veivakalougatataki kivua na gone me vaka na veidusimaki ni Yalo.

6. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.6.3

Fomu ni iVolatukutuku ni Gone kei na Sitivikiti ni Veivakalougatataki

Ni bera ni vakalougatataki e dua na gone, ena vakayagataka o vunivola na iVurevure ni iLiuliu kei na Vunivola (VLV) me vakarautaka e dua na Fomu ni iVolatukutuku ni Gone. Ni sa oti na veivakalougatataki, ena cakava o koya na ivolatukutuku ni lewenilotu ena ivakarau oya ka vakarautaka e dua na Sitivikiti ni Veivakalougatataki. Na sitivikiti oqo ena sainitaka o bisopi ka soli vei rau na itubutubu se dauniveisusu ni gone.

Na yaca e na ivolatukutuku ni lewenilotu kei na sitivikiti e dodonu me tautauvata kei na ivolanisucu, rejisita ni sucu ni matanitu, se na yaca kilai vakalawa e taurivaki tiko.

18.7

Papitaiso

Na papitaiso ena tabadromuci e wai mai vua e dua e tu vua na kena lewa sa gadrevi vua e dua na tamata me yaco me lewe ni Lotu ka ciqoma na Yalo Tabu. O ira kece era vakasaqara na bula vakacerecerei sa dodonu me ra muria na nona ivakaraitaki na iVakabula ena ciqomi ni cakacaka vakalotu oqo. (Raica na Maciu 3:13–17; Joni 3:3–7; Cakacaka 2:37–38; 2 Nifai 31:5–21.)

Me baleta na ivakamacala ni papitaiso ena ituvaki vakatabakidua eso, raica na 38.2.8.

18.7.1

Veivakadonui me Papitaiso ka Vakadeitaki e Dua na Tamata

18.7.1.1

Ira na Gone Lewenilotu Vakaivola

E tu vei bisopi na idola ni matabete ni nodra papitaiso na lewenilotu vakaivola yabaki 8 ena dua na tabanalevu. O ira na gone oqo e dodonu me ra papitaiso ka vakadeitaki ena gauna era yabaki 8 kina se gauna totolo duadua ni oti oya (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 68:27). Oqo o ira na gone sa tu rawa nodra ivolatukutuku ni lewe ni Lotu (raica na 33.6.2). Ni ra sa yacova na yabaki 8, me raica o bisopi ni sa vakarau tu vei ira na madigi kece sara me ra ciqoma na kosipeli ka papitaiso ka vakadeitaki.

Ena ivakamacala me baleta nona papitaiso ka vakadeitaki e dua e vakaleqai tu na nona vakasama, raica na 38.2.4 kei na 38.2.8.1.

Na bisopi se dua na daunivakasala sa lesi ena vakatarogi ira na gone ka tiko nodra ivolatukutuku me baleta na papitaiso kei na veivakadeitaki. Sa vakarautaki tu na idusidusi ena 31.2.3.1.

Me baleta na ivakamacala ni kena vakaleweni na iVolatukutuku ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki, raica na 18.8.3.

Na bisopi e dau kauwaitaki ira na gone yabaki 7 ena tabanalevu, me raica ni ra sa vukei tiko mai vei ira na nodra itubutubu, nodra iliuliu ena Lalai kei na qasenivuli, kei ira era veiqaravi ki na nodra matavuvale ena nodra vakarautaki ki na papitaiso kei na veivakadeitaki. Me ra veivakayaloqaqataki talega na veiliutaki ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei vei ira na itubutubu me ra vakarautaki ira na luvedra ki na veicakacaka vakalotu oqo.

18.7.1.2

Saumaki mai

E tu vei peresitedi ni tabana ni kaulotu na idola ni matabete me baleta nodra papitaiso na saumaki mai. Ena vuku ni ka oqo, era na vakatarogi ira kina na saumaki mai me baleta na papitaiso kei na veivakadeitaki o ira na daukaulotu tudei. Sa vakarautaki tu na idusidusi ena 31.2.3.2.

Me baleta na ivakamacala ni kena vakaleweni na iVolatukutuku ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki, raica na 18.8.3

18.7.1.3

O Ira na Gone Era Sega ni Vakamau na Nodra iTubutubu (Oka kina na Veisere)

Baleta na idusidusi ni nodra papitaiso ka vakadeitaki na tamata gone lalai, raica na 38.2.8.2

18.7.2

Lotu ni Papitaiso

Na lotu ni papitaiso e dodonu me rawarawa, lekaleka walega, ka veilaveti vakayalo. Ena rawa ni okati kina na veika oqo:

1. Sere kei na ivakatagi ni curumai

2. Me na veikidavaki vakalekaleka na turaga e liutaka tiko na lotu

3. Sere kei na masu idola ni soqoni

4. Dua se rua na itukutuku lekaleka ena ulutaga vakosipeli, me vaka na papitaiso kei na isolisoli ni Yalo Tabu

5. Dua na sere digitaki

6. Papitaiso

7. E dua na gauna ni vakarokoroko ni ra veisau tiko o ira era a vakaitavi ena papitaiso (e rawa ni vakatagitaki tiko se lagati tiko ena gauna oqo na sere ni Lotu se nodra sere na Lalai)

8. Na nodra vakadeitaki na lewenilotu yabaki 8 volatukutuku taki ; na nodra vakadeitaki na saumaki mai (raica na 18.8)

9. Wasei ni ivakadinadina mai vei ira na lewenilotu vou, kevaka e gadrevi

10. Sere ni suka kei na masu

11. Sere kei na ivakatagi ni curuyani

Ni sa vakavakarau tiko e dua na gone ka tiko nona ivolatukutuku me papitaiso, me na veitalanoa vata kei iratou na matavuvale e dua ena matabisopi kei iratou na mataveiliutaki ni Lalai me navuci ka tuvai e dua na lotu ni papitaiso. Ena veiliutaki kina e dua ena matabisopi. Kevaka e sivia na dua na gone era na papitaiso ena dua vata ga na vula, e rawa ni dua vata ga na nodra lotu ni papitaiso.

Ena veiiteki ka tiko kina e levu na gone ka tiko na nodra ivolaitukutuku, sa rawa vei ira na gone mai na veitabanalevu eso me caka vata ga na nodra lotu ni papitaiso. Ena veigauna vakaoqori, ena veivosaki e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki se mataveiliutaki ni Lalai ena iteki se dua na lewe ni matabose e cake kei na nodra matavuvale na gone ka vakarau me papitaiso me tuvanaka ka vakarautaka na lotu ni papitaiso. E dua na lewe ni mataveiliutaki ena iteki se dua na lewe ni matabose e cake me na veiliutaki kina. E rawa ni ra sota vakataki ira na tabanalevu se matavuvale ena dua na iwase ni gauna ni lotu me rawa ni ra kilai yadudua kina na vei gone yadua. Oqo e rawa, me ivakaraitaki, ni baleta na cakacaka vakalotu ni papitaiso, na veivakadeitaki, se dua na vosa mai vua e dua na lewe ni tabanalevu se matavuvale. Ena veiliutaki ena dua na lewe ni matabisopi ena tiki ni gauna ni lotu oqori.

Sa dodonu me lokuci sara na nodra lotu ni papitaiso na saumaki mai ena gauna ga era sa sotava kina na veika e lavaki ena 31.2.3.2. Me kakua ni lokuyarataki tiko na nona papitaiso e dua na lewe ni matavuvale me yacova ni sa ciqoma o tama na matabete me qai qarava na papitaiso.

Ena ruku ni nodratou veidusimaki na matabisopi, me na tuva ka liutaka na iliuliu ni kaulotu (kevaka e dua sa kacivi), se na lewe ni mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase e liutaka na cakacaka ni kaulotu ena tabanalevu, na nodra Lotu ni papitaiso na curuvou. Ena tuvana tale ga o koya na nodra vakadeitaki na saumaki mai vakavo kevaka era na qai vakadeitaki ga ena soqoni ni sakaramede. Era na cakacaka vata kei rau na kaulotu o koya.

18.7.3

O Cei e Qarava na Cakacaka Vakalotu

Na cakacaka vakalotu ni papitaiso ena qarava e dua na bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki. O koya e veipapitaisotaki e dodonu me vakadonui mai vei bisopi (se mai vua na peresitedi ni kaulotu kevaka e veipapitaisotaki e dua na daukaulotu tudei).

Sa rawa vei bisopi me vakadonuya e dua na tama e bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki me papitaisotaka na luvena kevaka mada ga e sega ni taucoko tu na nona bula kilikili vakavaletabu (raica na 18.3.). Me vakayaloqaqataki ira na tama o bisopi me ra vakarautaki ira me rawa ni ra papitaisotaka ga na luvedra.

Me veipapitaisotaki, sa dodonu vua e dua mai na tabanalevu tani me vakaraitaka e dua na ivolatara ni valetabu vakayagataki tiko vua na iliuliu vakatulewa. Se me vakaraitaka e dua na iVolatara me Qarava na Cakacaka Vakalotu ka sainitaka e dua na lewe ni nona matabisopi.

18.7.4

Vanua me Qaravi Kina na Cakacaka Vakalotu

Me qaravi na papitaiso ena tobu ni papitaiso kevaka e tiko e dua. Kevaka e sega na tobu ni papitaiso, sa rawa me vakayagataki e dua na tobuwai taqomaki vinaka tu. E dodonu me rawa ni rau tu ruarua kina o koya e qarava na cakacaka vakalotu kei koya me papitaiso. E sega ni dau vakatabui na wai ni papitaiso.

Kevaka e vakayagataki e dua na tobu ni papitaiso, me na veivosakitaki rawa kei koya na lewe ni nona tabanalevu na bisopi itini e lesi kina.

Me baleta na veitaqomaki, e dua na uabula nuitaki me tiko ena gauna sa tawa tiko kina e dua na tobu ka tiko ga me yacova ni sa vakadrodroi, vakasavasavataki ka sogo. E dodonu me dau vakadrodroi tani na wai ni tobu ena gauna sara ga e oti kina na lotu ni papitaiso yadua. Me dau loka tu na katuba ni tobu ni sega ni vakayagataki tiko.

18.7.5

iSulu

O koya e veipapitaisotaki kei koya e papitaiso erau na dara na isulu vulavula ka sega ni rawa ni raibasikati ni suasua. Na tamata sa edaumeni oti ena dara tiko na qameni ni valetabu ena loma ni isulu oqo ni veipapitaisotaki. Era na volia na tabanilotu e veivanua na isulu ni papitaiso ena ilavovakarau ka sega ni lavaka e dua na ka ni vakayagataki.

E rawa ni otataki na isulu ni papitaiso ena store.ChurchofJesusChrist.org.

18.7.6

iVakadinadina

E rua na ivakadinadina, vakadonui mai vua na iliuliu vakatulewa, erau na dikeva toka na papitaiso yadua me qaravi vakavinaka. E rawa ni ra ivakadinadina na lewe ni Lotu era sa papitaiso oka kina o ira na gonelalai kei na itabagone.

Me vakayacori tale na papitaiso kevaka e sega ni cavuti na vosa sara ga me vaka e volai ena Vunau kei na Veiyalayalati 20:73. Sa dodonu talega me vakayacori tale kevaka e sega ni dromu sara e dua na tiki ni yagona, drauniulu, se nona isulu.

18.7.7

iDusidusi

Me vakayacora na cakacaka vakalotu ni papitaiso, e dua na bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki:

1. Me tu e loma ni wai vata kei na tamata me papitaiso.

2. Taura na ilabeniika imatau i koya me papitaiso ena ligana imawi (me rawarawa kina ka taqomaki). O koya e papitaiso ena taura na ilabeniika imawi i koya na lewe ni matabete ena ligana imawi.

3. Laveta cake ki na sukuwea na ligana imatau.

4. Cavuta na yacana taucoko ka kaya, “Sa lesi au ko Jisu Karisito, meu papitaisotaki iko ena yaca ni Tamada, kei na Luvena kei na Yalo Tabu. Emeni” (Vunau kei na Veiyalayalati 20:73).

5. Raica me boboka na ucuna ena ligana imatau na tamata oya (me rawarawa kina); qai biuta na ligana imatau e dakuna ka tabadromuci koya taucoko yani, na isulu talega. Ena rawarawa cake na tabadromuci kevaka e loveca na duruna na tamata oya.

6. Vukei koya me lamata cake tani mai na wai.

18.7.8

iVolatukutuku ni Papitaiso

Na ivakamacala me baleta na caka ni ivolatukutuku ni papitaiso, raica na 18.8.3.

18.8

Veivakadeitaki kei na iSolisoli ni Yalo Tabu

Ni sa papitaiso oti e dua, sa na vakadeitaki me lewena na Lotu ka ciqoma na Yalo Tabu ena veitabaki ni liga (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:41; Cakacaka 19:1–6). Sa yaco me lewe ni Lotu na tamata oqo ni rau sa qaravi oti na cakacaka vakalotu ruarua oqo ka vakaivolataki vakadodonu (raica na Joni 3:5Vunau kei na Veiyalayalati 33:113 Nifai 27:20

Me baleta na itukutuku ni veivakadeitaki ena ituvaki vakatabakidua eso, raica na 38.2.8.

E tu vei bisopi na idola ni matabete ni nodra vakadeitaki na yabaki 8 lewenilotu vakaivola ena dua na tabanalevu. Na peresitedi ni tabana ni kaulotu e tiko vua na idola ni matabete ni nodra vakadeitaki na saumaki mai (me baleta na ivakamacala ni papitaiso ni saumaki mai, raica na 31.2.3.2).

Ena raica raraba o bisopi na nodra vakadeitaki na gone yabaki 8 era vaka ivolatukutuku. O ira na gone vaka oqo era na dau vakadeitaki ena siga era papitaiso kina.

Na daukaulotu tudei ena veitaratara kei ira na iliuliu ni tabanalevu me tuvanana nodra vakadeitaki na curuvou me vaka e volai tu ena 18.7.2. E rawa nira vakadeitaki na curuvou ena lotu ni papitaiso se ena soqoni ni sakaramede ena tabanalevu era vakaitikotiko kina ena gauna totolo duadua ni oti ga na nodra papitaiso.

O ira na lewenilotu vou era na vakaveikilaitaki ka kidavaki vaka lewenilotu vou ni tabanalevu ena soqoni ni sakaramede ni oti na nodra vakadeitaki (raica na 29.2.1.1).

18.8.1

O Cei e Qarava na Cakacaka Vakalotu

Na cakacaka vakalotu ni veivakadeitaki era qarava na lewe ni Matabete i Melikiseteki. O koya ena gusudra e dodonu me vakadonuya na bisopi (se o peresitedi ni tabana ni kaulotu kevaka e qarava e dua na daukaulotu tudei na veivakadeitaki).

Me na gusunivosa ga ena veivakadeitaki e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki bula kilikili vakavaletabu. Ia, e rawa vei bisopi me vakadonuya me tu wavoki e dua na tama lewe ni Matabete i Melikiseteki ni vakadeitaki na luvena kevaka mada ga e sega ni taucoko sara tu nona bula kilikili vakavaletabu (raica na 18.3.).

Kevaka e lailai me dua ena matabisopi me vakaitavi ena cakacaka vakalotu oqo. Ni rau a vakavulica e dua e saumaki mai o rau na daukaulotu, me na sureti rau o bisopi me rau vakaitavi.

Me gusu ni vosa ni cakacaka vakalotu oqo, sa dodonu me vakaraitaka e dua na tamata mai na duatani na tabanalevu na ivolatara ni valetabu vakayagataki tiko vua na iliuliu vakatulewa. Se e rawa ni vakaraitaka e dua na iVolatara me Qarava na Cakacaka Vakalotu ka sainitaka e dua ena nona matabisopi.

18.8.2

iDusidusi

Ena ruku ni nodratou veidusimaki na matabisopi, e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki e rawa ni ra vakaitavi ena dua na veivakadeitaki. Era na vakotora vakamamada na ligadra e uluna na tamata oya. Oti o koya ena gusudra ena:

1. Cavuta na yacana taucoko na tamata oya.

2. Tukuna ni qaravi tiko na cakacaka vakalotu ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Vakadeitaka ni sa lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai na tamata oya.

4. Tukuna me “ciqoma na Yalo Tabu” (sega ni “ciqoma na isolisoli ni Yalo Tabu”).

5. Cavuta na vosa ni veivakalougatataki me vaka na veituberi ni Yalo.

6. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.8.3

iVolatukutuku kei na Sitivikiti ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki

Ni bera ni vakatarogi me baleta na papitaiso e dua na gone lewenilotu vakaivola, ena vakayagataka na vunivola na VLV me vakarautaka e dua na Fomu ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki. Ena vakayacora na veivakatarogi ka sainitaka na fomu na bisopi se dua na daunivakasala. Ni oti na papitaiso kei na veivakadeitaki, ena vakayagataka na vunivola na fomu oqo me vakavoutaki na nona ivolatukutuku ni lewenilotu na gone ena VLV.

Ni dua na daukaulotu tudei e vakataroga e dua na saumaki mai me baleta na papitaiso, ena vakalewena na iVolatukutuku ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki ena kena vakayagataki na app ni Vunautaka Noqu Kosipeli Ni oti na papitaiso kei na veivakadeitaki, rau na vakacuruma na daukaulotu na itukutuku ena app ka vakauta yani vakalivaliva vua na vunivola ni tabanalevu. Ena railesuva o vunivola ni tabanalevu na itukutuku ena VLV ka tauyavutaka na ivolatukutuku ni lewenilotu.

Ni sa caka oti na ivolatukutuku ni lewenilotu, me qai vakarautaka e dua na vunivola na Sitivikiti ni Papitaiso kei na Veivakadeitaki. Ena sainitaka o bisopi na sitivikiti oqo ka solia vua na tamata oya.

Na yaca e na ivolatukutuku ni lewenilotu kei na sitivikiti e dodonu me tautauvata kei na ivolanisucu, rejisita ni sucu ni matanitu, se na yaca kilai vakalawa e taurivaki tiko.

18.9

Na Sakaramede

Era dau soqoni vata na lewe ni Lotu ena siga ni Vakacecegu me ra qaravi Kalou ka vakaivotavota ena sakaramede (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:75; 59:9; Moronai 6:5–6). Ena gauna ni cakacaka vakalotu oqo, era na kania na madrai kei na wai mera dau nanuma na solibula ni iVakabula ena yagona kei na dra ka mera vakavouya na nodra veiyalayalati tabu (raica na Maciu 26:26–28; iVakadewa nei Josefa Simici, Marika 14:20–25; Luke 22:15–20; 3 Nifai 18; Moronai 6:6). Me vakarokoroko na tamata kece ena gauna e vakalougatataki ka veivotayaki kina na sakaramede.

18.9.1

Veivakadonui me Qaravi na Sakaramede

E tu vei bisopi na idola ni matabete me baleta na qaravi ni sakaramede ena tabanalevu. O ira kece era vakaitavi ena vakarautaki, vakalougatataki, kei na veivotayaki ni sakaramede sa dodonu me ra vakadonui mai vei koya se dua tale ena nona veidusimaki.

Kevaka era sega ni rawa ni vakaivotavota ena sakaramede eso na lewe ni nona tabanalevu baleta ni ra sa curu tu ena vale ni malumalumu, vale ni veiqaravi, se valenibula, me vakadonuya na bisopi vei ira na lewe ni matabete me ra laki qarava na sakaramede vei ira. Me na vakadonuya oqo kevaka sara mada ga era tu tani vakawawa ena taudaku ni iyalayala ni nona tabanalevu. Ia, me kakua ni vakadonuya me soli na sakaramede vei ira na lewenilotu ena taudaku ni tabanalevu ena vuku ni so tale na inaki.

Ena dau tu yadua sara na gauna, ena sega ni dau vakayacori tu kina na sakaramede ena dua na gauna balavu toka. Ena veigauna vakaoqo, sa rawa vei bisopi me vakadonuya vei ira na lewe ni matabete bula kilikili ena nona tabanalevu me ra vakarautaka ka qarava na sakaramede ena nodra veivale ena siga ni Vakacecegu. Sa rawa talega vei bisopi me vakadonuya me ra vakarautaka ka qarava na sakaramede vei ira na lewe ni tabanalevu e sega tu na lewe ni matabete ena nodra vale.

Ena gauna e vakadonuya kina na bisopi me vakarautaki ka qaravi na sakaramede ena taudaku ni ivakarau tudei ni sokalou ena Lotu, ena vakayagataki tikoga na idusidusi ena 18.9.2 baleti koya e qarava na cakacaka vakalotu.

18.9.2

O Cei e Qarava na Cakacaka Vakalotu

• E rawa me ra vakarautaka na sakaramede na ivakavuvuli, bete, kei ira na lewe ni Matabete i Melikiseteki.

• Me ra vakalougatataka na sakaramede na bete kei ira na lewe ni Matabete i Melikiseteki.

• E rawa mera vota na sakaramede na dikoni, ivakavuvuli, bete, kei ira na lewe ni Matabete i Melikiseteki.

Ni veirauti na iwiliwili ni Matabete i Eroni, era dau qarava na itavi oqo. Ena gauna e sega ni veirauti kina na dikoni me ra vota na sakaramede, ena veitalanoa vata kei bisopi na peresitedi ni kuoramu ni dikoni se o cei me sureti me mai veivuke. Vakararaba, ena kerei ira taumada na ivakavuvuli kei na bete me ra veivuke ni bera ni qai kerei ira na italatala qase kei na bete levu.

18.9.3

iDusidusi me Baleta na Sakaramede

Baleta na ituvaki tabu ni sakaramede, o ira na iliuliu ni matabete me ra vakavakarau vakavinaka me rakorako ka rokovi kina. Me vulavula na iubi ni teveli ni sakaramede, savasava ka yayani vakavinaka. E dodonu me savasava na terea ni sakaramede. Me dau otataki na terea kei na bilo ni sakaramede ni se vo levu tu.

Sa rawa mera otataki mai na store.ChurchofJesusChrist.org.

O ira era qarava na sakaramede me ra kitaka vakakina ena vakarokoroko, me ra kila kina ni ra matataka tiko na Turaga. Eratou na veivakayaloqaqataki na matabisopi mera vakasamataka vakatitobu na Veisorovaki ni iVakabula ni ra vakarautaka, vakalougatataka, ka veivotayaka na sakaramede.

O ira era qarava na sakaramede e dodonu me rakorako ka savasava na kedra irairai. Me ra kakua ni tokara na isulu se na iukuuku e rawa ni veivagolei tani mai na sokalou kei na veiyalayalati ka sa inaki ni sakaramede. Kevaka e gadreva o bisopi me vakasalataka e dua na matabete me baleta na veika vakaoqo, ena vakayacora ena loloma. Me na vakasamataka talega na nona sa dede tu ena Lotu na tamata oya.

Na veivotayaki ni sakaramede e dodonu me matau ka kua soti ni vakamanamanataki sara. Me kena ivakaraitaki, eso na iwalewale (me vaka na liga imawi i dakuna) se na kedra irairai (me vaka na vakaisulu tautauvata) me kakua ni lavaki.

Era na lagata na ivavakoso e dua na sere ni sakaramede ni dovi tiko na madrai. Me kakua ni vakaisosomitaka na serenilotu oqo e dua na sere solotaki se ivakatagi. Me kakua ni dua na ivakatagi ena gauna e votai tiko kina na sakaramede se ni oti sara ga.

Kevaka eso na lewenilotu e sega ni dau vinaka vei ira eso na kakana se tauvi ira na mauvu, mera veitalanoa kei na dua ena matabisopi me baleta na veisau cava soti me caka ena sakaramede. Kevaka e gadrevi, sa rawa vei iratou na matabisopi me ratou veisautaka na iwalewale ni kena qaravi na sakaramede vei ira.

Vakararaba, e dodonu me dau dovi na madrai me tiki ni cakacaka vakalotu ni sakaramede. Ia, me taqomaki na nona bula e dua na lewenilotu, sa rawa ni kauta tiko mai na lewenilotu oqori na madrai e vinaka vua se dua tale na madrai sa dovi oti me isosomi ena dua na taga se bilo valasitika sogo vakavinaka. Me na soli oqo vua e dua na lewe ni matabete me biu ena dua tale na terea. Eratou na vukei ira na vota sakaramede o iratou na matabisopi me ra kila me soli vei cei na ka sega ni vakatubumate.

Raica na disability.ChurchofJesusChrist.org me baleta na idusidusi ni kakana ke rawa ni vakatubuleqa kina bula.

E dina ga ni baleti ira na lewe ni Lotu na sakaramede, e sega ni dodonu me caka e dua na ka me tarova nodra vakaivotavota kina eso tale.

18.9.4

iDusidusi

1. O ira era vakarautaka, vakalougatataka, se vota na sakaramede me ra savata taumada na ligadra ena sovu se ena so tale na wainimate ni savasava.

2. Me ra raica na ivakavuvuli, bete, se lewe ni Matabete i Melikiseteki ni sa vakarau tu na terea madrai se bera ni dovi, terea ni wai kei na bilo wai savasava, kei na iubi ni teveli savasava ni se bera na soqoni.

3. Ni ra lagata na lewe ni tabanalevu e dua na sere ni sakaramede, era na tucake ena vakarokoroko o ira me ra vakalougatataka na sakaramede, cereka na iubi ni terea madrai, ka dovia vakalalai na madrai.

4. Ni oti na sere ni Lotu, ena tekiduru o koya me vakalougatataka na madrai ka cavuta na masu ni madrai (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:77).

5. Me vakadeitaka o bisopi ni sa cavuti vakamatata, vakadodonu, ena vakarokoroko na masu ni sakaramede. Kevaka e dua e cala nona cavuta na vosa ka vakadodonutaki koya ga, sa sega ni gadrevi tale e dua na veivakadodonutaki. Kevaka e sega ni vakadodonutaka na nona cala, me na kerei koya ena yalovinaka na bisopi me cavuta tale na masu. Me qaqarauni sara o bisopi ni kerea me cabori tale na masu. Me vakadeitaka me kakua ni vakavurea na madua se veivagolei tani mai na cakacaka vakalotu. E rawa ni veivuke e dua tale na tamata ena teveli ni sakaramede kevaka e gadrevi vakakina.

6. Ni oti na masu, era na vota yani ena yalo vakarokoroko na madrai vei ira na lewenilotu o ira na lewe ni matabete. Ena vakayagataka i liu o koya na iliuliu vakatulewa, ni oti oya e sega ni dua tale na kena ivakarau tudei. Ni sa soli e dua na terea vei ira na lewenilotu, sa rawa ni ra veisolitaka, mai vua e dua ki vua e dua tale.

7. Me ra vakayagataka na lewenilotu ena ligadra imatau kevaka e rawa.

8. Ni sa votai oti na madrai vei ira kece na lewenilotu, eratou na vakalesuya na terea ki na teveli ni sakaramede o iratou na vota tiko. O ira era vakalougatataka na sakaramede era na ubia na terea madrai ena isulu ka cereka na terea wai.

9. Na tamata e vakalougatataka na wai ena tekiduru ka cavuta na masu ni sakaramede ni wai (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:79). E vakayagataka o koya na vosa wai ka sega ni waini.

10. Ni sa oti na masu, era na vota yani na wai o ira na lewe ni matabete vei ira na lewenilotu ena yalo vakarokoroko. Ena vakayagataka i liu o koya na iliuliu vakatulewa, ni oti oya e sega ni dua tale na kena ivakarau tudei.

11. Ni sa votai oti na wai vei ira kece na lewenilotu, eratou na vakalesuya na terea ki na teveli ni sakaramede o iratou na vota tiko. O ira era vakalougatataka na sakaramede era na ubia na terea, ka ra dabe sobu ena vakarokoroko o ira era vakalougatataka kei ira era vota na sakaramede.

12. Ni oti na soqoni, o ira era vakarautaka na sakaramede era na vakasavasavataka, lobika na iubi, ka kauta laivi na madrai e sega ni vakayagataki.

18.10

Vakatikori ni Matabete kei na Veitabaki ki na dua na iTutu

E rua na iwasewase ni matabete: na Eroni kei na Melikiseteki (raica na 3.3; Vunau kei na Veiyalayalati 107:1, 6). Ni sa soli na matabete vua e dua na tamata, sa na tabaki talega ki na dua na itutu ena matabete o ya. Ni oti na soli ni dua vei rau na matabete oqo, sa qai gadreva ga e dua na tagane me tabaki ki na itutu tale eso ena matabete o ya.

Me baleta na itukutuku ni veitabaki ki na matabete ena ituvaki vakatabakidua eso, raica na 38.2.9.

18.10.1

Matabete i Melikiseteki

E tu vei peresitedi ni iteki na idola ni matabete me soli kina na Matabete i Melikiseteki kei na veitabaki ki na itutu ni italatala qase kei na bete levu. Ia, e vakavuqa ni dau veivakaturi na bisopi ki na veitabaki oqo.

18.10.1.1

iTalatala qase

Sa rawa mera ciqoma na Matabete i Melikiseteki o ira na tagane era bula kilikili ka tabaki mera italatala qase ni ra sa yabaki 18 se sivia. Vakayavutaki ena ituvaki ni tamata yadua, ena qai lewa o bisopi kevaka e dodonu me vakaturi vua e dua na cauravou me tabaki me italatala qase ni oti toka ga na ika 18 ni nona siganisucu se me tiko tale vakalailai kei iratou na kuoramu ni bete. Na ituvaki vakaoqo e oka kina na veika ka koto era baleta e dua na cauravou:

• iVakadinadina kei na yalomatua.

• Qeretueti mai koronivuli.

• Gadreva me tiko ga kei ira na icaba.

• Tiko ena na koliji.

Ena vakatulewa oqo, ena veitalanoa taumada o bisopi kei cauravou kei rau na nona itubutubu se dauniveisusu. Sa dodonu me ra tabaki na tagane bula kilikili ki na italatala qase ni ra yabaki 19 ni bera ni ra biubiu mai vale me ra vuli ena koliji, veiqaravi vakadaukaulotu tudei, veiqaravi ena mataivalu, se ciqoma na cakacaka tudei.

O ira na tagane era se qai papitaiso oti ga yabaki 18 ka lako cake era na tabaki me ra italatala qase ni ra sa:

• Ciqoma na Matabete i Eroni ka veiqaravi vaka bete.

• Sa vakatorocaketaka na kena kilai vakamatata na kosipeli.

• Vakaraitaka na nodra bula kilikili.

E sega ni dua na gauna yalataki ni nodra sa lewe ni Lotu tu mai e gadrevi.

18.10.1.2

Bete Levu

Era na tabaki na turaga ki na bete levu ni ra kacivi ki na mataveiliutaki ni iteki, matabose e cake, se matabisopi. E rawa talega ni ra tabaki ena veigauna tale eso me vaka na lewa nei peresitedi ni iteki ena kena vakasamataki ena masumasu kei na veivakauqeti.

18.10.1.3

Veivakatarogi kei na Veitokoni

Ena nodratou veivakadonui na mataveiliutaki ni iteki, ena veivakatarogi tiko o bisopi vua na baraca me vaka e dusimaki tiko ena iVolatukutuku ni Veitabaki ena Matabete i Melikiseteki. Ena qai vakatarogi koya talega e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki. Ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, sa rawa vei peresitedi ni tikina me vakataroga e dua na baraca me tabaki me italatala qase (raica na 6.3). Me baleta na idusidusi ni veivakatarogi oqo, raica na 31.2.6.

Ni oti na veivakatarogi, ena kerea na mataveiliutaki ni iteki na matabose e cake me tokona na vakatulewa ni nona tabaki na baraca o ya. Ena vakaraitaki koya e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki me tokoni ena soqoni raraba ni koniferedi ni iteki (raica na 18.10.3). Ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, sa rawa vua e dua na peresitedi ni tikina me vakaraitaka e dua na baraca me tokoni me tabaki me italatala qase (raica na 6.3).

18.10.2

Matabete i Eroni

E tu vei bisopi na idola ni matabete me baleta na soli ni Matabete i Eroni kei na veitabaki ki na itutu ni dikoni, ivakavuvuli, kei na bete. Era dau tabaki na tagane bula kilikili kina veitutu oqo ena itabayabaki oqo, ka sega ni se bera:

• Dikoni ena itekivu ni yabaki era na yabaki 12 kina

• iVakavuvuli ena itekivu ni yabaki era na yabaki 14 kina

• Bete ena itekivu ni yabaki era na yabaki 16 kina

O bisopi se dua na daunivakasala sa lesi ena vakatarogi ira mera na tabaki me ra dikoni se ivakavuvuli me vakadeitaki kina ni ra sa vakarau tu vakayalo. Ena veivakatarogi tiko o bisopi vei ira na veitacini vakalotu era na laki tabaki me ra bete.

Ni bera ni vakatarogi e dua na cauravou me baleta na veitabaki ki na matabete, ena kerea taumada o bisopi na veivakadonui vakagusu mai vei rau na itubutubu se dauniveisusu. E sega ni gadrevi na veivakadonui mai vua e dua na itubutubu se dauveisusu ka sega ni dua na nona yavu vakalawa me saqata kina na cakacaka.

Kevaka e kunei na baraca ni kilikili tu ena dua na veivakatarogi, ena vakatakilai koya e dua na lewe ni matabisopi me tokoni ena soqoni ni sakaramede (raica na 18.10.3).

Me baleta na ivakamacala ni nodra tabaki na baraca era se qai papitaiso oti toka ga, raica na 38.2.9.1.

18.10.3

Vakaraitaki ni Lewenilotu me Tokoni ni bera ni Tabaki o Koya

Ni oti na nona vakatarogi e dua na baraca ka kunei ni kilikili me tabaki ki na dua na itutu ni matabete, ena vakaraitaki o koya me tokoni (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:65, 67). O ira na baraca me ra tabaki ki na italatala qase se bete levu era na vakaraitaki mai vua e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki ena soqoni raraba ni koniferedi ni iteki (raica na 6.3 baleta na idusidusi vei ira na peresitedi ni tikina). O ira na baraca me ra tabaki ki na dikoni, ivakavuvuli, se bete era na vakaraitaki mai vua e dua na lewe ni matabisopi ena soqoni ni sakaramede.

O koya ena liutaka na veitokoni ena kerea na baraca me tucake. Ena kacivaka na vakatutu me soli na Matabete i Eroni se Melikiseteki (kevaka e gadrevi) ka tabaki na baraca ki na itutu ni matabete. Me na qai sureti ira na lewenilotu me ra tokona na vakatutu. Me ivakaraitaki, ni vakaraitaki e dua na baraca me tabaki me italatala qase, e rawa ni vakayagataka na veivosa vakaoqo:

“Keitou vakatura me ciqoma o [yacana] na Matabete i Melikiseteki ka tabaki me italatala qase. O ira era duavata mera vakaraitaka ena lave liga. [Cegu vakalailai.] Kemuni o ni saqata, ke dua, me vakaraitaka. [Cegu vakalailai.]”

Na tamata ka vakatakilai me na vakatakilai ena vakaitavi talega ena laveliga. Kevaka e sivia e dua na tamata era na vakatakilai, sa rawa me ra tokoni vakailawalawa.

Kevaka e dua na lewenilotu ituvaki vinaka e saqata na veikacivi, me na sota vata vakatikitiki kei koya na iliuliu vakatulewa se dua tale na iliuliu ni matabete e lesi ni oti na soqoni. Ena segata na iliuliu me kilamatata na vuna e saqati kina na okoya na lewenilotu. Ena vulica kina okoya ke kila na lewenilotu oya nai vakarau ka rawa ni vakuwai koya kina na tamata oya me tabaki ki na itutu ni matabete.

O ira ga na lewenilotu ituvaki vinaka e rawa ni ra vakaitavi ena laveliga. Ia, kevaka e dua na lewenilotu e sega ni ituvaki vinaka tu se dua ka sega ni lewenilotu e saqata na veitabaki, sa rawa vei bisopi se peresitedi ni iteki me na rogoca na nona kauwai vakatikitiki e taudaku ni soqoni.

Ena so na gauna, ena gadrevi beka vua e dua na baraca me tabaki me italatala qase se bete levu ni bera ni laki vakaraitaki ena koniferedi ni iteki. Ni yaco oqo, ena vakaraitaki ena soqoni ni sakaramede ena nona tabanalevu me tokoni. Ena qai vakaraitaki okoya ena koniferedi ni iteki ka tarava me vakadeitaka na veitabaki (na moici ni iwalewale ni veitokoni, e vakamacalataki e cake). Oqo e oka kina na soli ni dua na madigi vei ira na lewenilotu ena iteki me ra tokona se saqata kina na veitabaki.

18.10.4

O Cei e Qarava na Cakacaka Vakalotu

Ena tabaka e dua na tagane ki na itutu ni italatala qase na peresitedi ni iteki se dua na Matabete i Melikiseteki ena ruku ni nona veidusimaki. Ena veivakadonui nei peresitedi ni kaulotu, sa rawa vei peresitedi ni tikina se dua tale ena ruku ni nona veidusimaki me vakayacora na veitabaki (raica na 6.3). O ira walega na lewe ni Matabete i Melikiseteki me ra na tucake wavoki.

Ena tabaka e dua na tagane ki na itutu ni bete levu na peresitedi ni iteki se dua na bete levu ena ruku ni nona veidusimaki. O ira walega na bete levu me ra na tucake wavoki.

Na tamata e tabaka e dua na tagane ki na Matabete i Melikiseteki e dodonu me bula kilikili tu vakavaletabu. Me na tiko kina na peresitedi ni iteki se dua e lesia.

E dua na bete se dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki me na tabaka e dua na tagane ki na itutu ni dikoni, ivakavuvuli, kei na bete. Sa dodonu me na vakadonui koya na bisopi. Me na tiko kina na bisopi se dua e lesia.

Me vakaitavi ena veitabaki ki na Matabete i Eroni, sa dodonu vua e dua me bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki.

Sa rawa vei bisopi me vakadonuya e dua na tama e bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki me tabaka na luvena tagane ki na itutu ni dikoni, ivakavuvuli, se bete kevaka mada ga e sega ni taucoko tu na nona bula kilikili vakavaletabu (raica na 18.3.). Era na veivakayaloqaqataki tiko na bisopi vei ira na tama mera vakarautaki ira me ra tabaki ira ga na luvedra tagane.

Me gusu ni vosa ni cakacaka vakalotu oqo, sa dodonu me vakaraitaka e dua na tamata mai na duatani na tabanalevu na ivolatara ni valetabu vakayagataki tiko vua na iliuliu vakatulewa. Se e rawa ni vakaraitaka e dua na iVolatara me Qarava na Cakacaka Vakalotu ka sainitaka e dua ena nona matabisopi.

18.10.5

iDusidusi

Me solia na matabete ka tabaka e dua ki na dua na itutu ni matabete, e dua se sivia na lewe ni matabete vakadonui era na vakotora vakamamada na ligadra ena buradelana na tamata oya. Oti o koya e gusudra ena:

1. Cavuta na yacana taucoko.

2. Tukuna na lewa e tu vua me vakayacora kina na cakacaka vakalotu (Matabete i Eroni se Melikiseteki).

3. Vakataqara na Matabete i Eroni se Melikiseteki, vakavo walega ke sa vakayacori oti.

4. Tabaka na tamata oqori ki na dua na itutu ena Matabete i Eroni se Matabete i Melikiseteki ka vakatikora na dodonu, kaukauwa, kei na lewa ni itutu o ya. (Na idola ni matabete e sega ni vakotori ni soli na matabete se na veitabaki ki na dua na itutu, vakavo ga ena gauna sa tabaki kina e dua na bisopi.)

5. Cavuta na vosa ni veivakalougatataki me vaka na veituberi ni Yalo.

6. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

Me tabaka e dua ki na dua na itutu ni matabete ni sa soli oti vua na matabete dodonu, ena sega ni cakava o koya e qarava na veitabaki na ika 3 ni kalawa.

Na veitabaki e madigi me soli kina e dua na veivakalougatataki. Na ivakasala matailalai kei na idusidusi me baleta na itavi ni dua na tamata e dau soli ni se bera vakakina ni sa oti na veitabaki. E sega ni dodonu me iusutu ni veivakalougatataki. E sega ni gadrevi ena gauna ni tabaki e dua me vakayacori kina e dua na masu se soli ivakadinadina se veivakaroti.

18.10.6

Na iVolatukutuku kei na Sitivikiti ni Veitabaki

Ni se bera ni vakatarogi e dua na turaga me tabaki ki na dua na itutu ena Matabete i Melikiseteki, ena vakayagataka o vunivola na VLV me vakarautaka e dua na iVolatukutuku ni Veitabaki ena Matabete i Melikiseteki. Ena vakayacora na peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala e lesi na veivakatarogi ka sainitaka na fomu kevaka sa sotavi kece sara na gagadre ni bula kilikili.

Ni sa oti na veitabaki, ena vakalewena na fomu o peresitedi ni iteki se o koya e matataki koya a lesi ka solia vua e dua na vunivola. Ena volaitukutukutaka na veitabaki ena VLV ka vakarautaka e dua na sitivikiti ni veitabaki. Ena sainitaka na sitivikiti oqo o peresitedi ni iteki ka soli vua na tamata oya.

Ni bera ni vakatarogi e dua na baraca me tabaki ki na dua na itutu ena Matabete i Eroni, ena vakayagataka e dua na vunivola na VLV me vakarautaka e dua na Aaronic Priesthood Ordination Record [iVolatukutuku ni Veitabaki ena Matabete i Eroni]. Ena vakayacora o bisopi se dua na daunivakasala e lesi na veivakatarogi ka sainitaka na fomu kevaka sa sotavi kece sara na gagadre ni bula kilikili.

Ni oti na veitabaki, ena vakalewena o bisopi se dua na daunivakasala e lesi na fomu ka solia vua e dua na vunivola. Ena volaitukutukutaka na veitabaki ena VLV ka vakarautaka e dua na sitivikiti ni veitabaki.

E dodonu me na vakayagataki na yacana dodonu vakalawa na tamata oya ena ivolatukutuku kei na sitivikiti ni veitabaki

18.11

Nodra Vakatikori na Lewenilotu me ra Veiqaravi ena Veikacivi

O ira na lewenilotu era kacivi ka tokoni ki na vuqa sara na itutu ena Lotu e dodonu me ra vakatikori me ra veiqaravi ena itutu oya (raica na Joni 15:16; Vunau kei na Veiyalayalati 42:11; raica talega na 3.4.3.1 ena ivoladusidusi oqo). Ena veivakatikori, sa soli kina vua (1) na lewa me veiqaravi ena veikacivi kei na (2) vosa ni veivakalougatataki ena veidusimaki ni Yalo.

Era na ciqoma na peresitedi ni iteki, bisopi kei na peresitedi ni kuoramu na idola ni mataveiliutaki ni ra sa vakatikori (raica na 3.4.1.1). Ia, me kakua ni dau vakayagataki na vosa idola ni ra vakatikori na lewenilotu me ra veiqaravi ena veikacivi tale eso, oka kina na daunivakasala ena mataveiliutaki.

Me baleta na itukutuku ni nodra kacivi, tabaki, ka vakatikori na bisopi, raica na 30.7.

18.11.1

O Cei me Veivakatikori

Na veivakatikori ena qarava e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki. Sa dodonu me na vakadonui mai vua na iliuliu e tu vua na idola dodonu ni matabete. O ira era sa vakadonui me ra veivakatikori sa vakamacalataki tu ena 30.8. Me na kakua ni gusu ni vosa se tucake wavoki e dua na italatala qase ni vakatikori e dua na turaga ki na dua na itutu ena gadrevi kina me bete levu.

Ena veidusimaki nei iliuliu vakatulewa, e rawa ni ra vakaitavi e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki ena dua na veivakatikori. Ena vakatikori i liu o peresitedi ni se bera o rau nona daunivakasala.

E rawa ni vakatara e dua na iliuliu vakatulewa me tucake wavoki e dua na tagane vakawati se tama lewe ni Matabete i Melikiseteki ena nona vakatikori na watina se o ira na luvena, kevaka mada ga e sega ni se taucoko tu nona bula kilikili vakavaletabu (raica na 18.3.).

18.11.2

iDusidusi

Era na vakotora vakamamada na ligadra e uluna na tamata oya e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki vakadonui. Oti o koya e gusudra ena:

1. Cavuta na yacana taucoko na tamata oya.

2. Cavuta ni veiqaravi tiko ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Vakatikora na tamata oya ki na veikacivi ena iteki, tabanalevu, kuoramu, se kalasi.

4. Solia na idola kevaka e dodonu me ciqoma na tamata oya.

5. Cavuta na vosa ni veivakalougatataki me vaka na veituberi ni Yalo.

6. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

Na veivakatikori e sega ni dua na soqoni vakaivolataki ni masu se soli ivakadinadina. E sega talega ni gauna ni veidusimaki matailalai. Oqori me qai soli ena gauna ni veituberi, sega ni tiki ni veivakalougatataki.

18.12

Vakatabui ni Waiwai

Sa dodonu me ra vakatabuya mada na lewe ni Matabete i Melikiseteki na waiwai ni olive ni se bera ni ra qai lumuti kina na tauvimate se o ira na kune rarawa (raica na Jemesa 5:14). Me kakua ni vakayagataki e dua tale na mataqali waiwai.

Sa tu na tavaya ni waiwai ena store.ChurchofJesusChrist.org.

Me ra kakua ni vakayagataka na waiwai vakatabui na lewenilotu se lumuta kina na veitiki ni yago leqa tu.

18.12.1

O Cei e Qarava na Cakacaka Vakalotu

E rawa ni ra vakatabuya na waiwai e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki. Era sega ni gadreva na nona veivakadonui e dua na iliuliu ni matabete.

18.12.2

iDusidusi

Me vakatabui na waiwai, e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki:

1. Ena taura tu e dua na tavaya waiwai ni olive sa dola tu.

2. Kaciva na Tamada Vakalomalagi me vaka ena masu.

3. Cavuta ni veiqaravi tiko ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

4. Vakatabuya na waiwai (sega ni tavaya) ka vakatikora me ra lumuti ka vakalougatataki kina na tauvimate kei na vakararawataki.

5. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.13

Masulaki ni Tauvimate

E kena ivakarau, nodra qaravi na tauvimate e dodonu me vakayacori ena nona kerekere o koya e na veivakalougatataki se ena nodra kerekere o ira era kauwai me rawa ni vakayacori na veivakalougatataki me vaka na nodra vakabauta (raica na Jemesa 5:14; Vunau kei na Veiyalayalati 24:13–14; 42:43–44, 48–52).

Nodra qaravi na tauvimate “ena veitabaki ni liga” e rua na kena iwasewase: veilumuti ena waiwai ka vauci na veilumuti ena dua na veivakalougatataki. Kevaka e sega ni tiko na waiwai vakatabui, e rawa ni soli e dua na veivakalougatataki ena lewa ni Matabete i Melikiseteki ka sega na veilumuti.

Kevaka e kerea e dua na tamata e sivia e dua na veivakalougatataki me baleta na tauvimate vata ga, ena sega ni gadrevi me dua tale na veilumuti. Sa rawa vua e dua na lewe ni matabete me solia e dua tale na veivakalougatataki ena veitabaki ni liga kei na lewa ni Matabete i Melikiseteki. Ia, e rawa ni dua talega na veilumuti.

O ira na lewe ni matabete era dau sikova yani na veivalenibula e sega ni dodonu me ra laki vaqara na madigi ni veiqaravi vei ira na tauvimate.

18.13.1

O cei Ena Veivakalougatataki

O ira walega na lewe ni Matabete i Melikiseteki bula kilikili me ra veiqaravi vei ira na tauvimate se kune rarawa. E sega ni gadrevi me ra kerea na nona veivakadonui e dua na iliuliu ni matabete. Kevaka e rawa, me na veiqaravi vei ira na nona lewe ni matavuvale tauvimate na tama e tu vua na Matabete i Melikiseteki.

E kena ivakarau, me rua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki me ra qaravi ira na tauvimate. Ia, e rawa ni dua ga e qarava ruarua na veilumuti kei na kena vauci.

18.13.2

iDusidusi

Na veiqaravi vei ira na tauvimate e rua na kena iwasewase: na veilumunti ena waiwai kei na vauci ni veilumuti.

Na veilumuti ena waiwai ena vakayacora e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki. O koya:

1. Ena vakaturuma vakadua na waiwai vakatabui e uluna na tauvimate.

2. Vakotora vakamamada na ligana e na uluna na tauvimate ka cavuta taucoko na yacana na tamata o ya.

3. Cavuta ni veiqaravi tiko ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

4. Cavuta ni veilumuti tiko ena waiwai sa vakatabui me ra lumuti ka vakalougatataki kina na tauvimate kei ira era kune rarawa.

5. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

Me vauci na veilumuti, era na vakotora vakamamada na ligadra e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki e ului koya e tauvimate. Oti o koya ena vauca na veilumuti:

1. Cavuta na yacana taucoko na tamata oya.

2. Cavuta ni vauca tiko na veilumuti ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Cavuta na vosa ni veivakalougatataki me vaka na veituberi ni Yalo.

4. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.14

Veivakalougatataki ni Veivakacegui kei na Veivakasalataki, Okati kina na Veivakalougataki ni Tama

18.14.1

O Cei Ena Veivakalougatataki

E rawa vei ira na lewe ni Matabete i Melikiseteki me ra solia na veivakalougatataki ni veivakacegui kei na veivakasalataki vei ira na lewe ni matavuvale kei ira tale eso era kerea. Na veivakalougatataki oqo e kena ivakarau ni ra dau solia na lewe ni matavuvale, turaga dauveiqaravi, se na iliuliu ni matabete.

Na tama e taura tu na Matabete i Melikiseteki e rawa ni solia na veivakalougatataki vakatama vei ira na luvena. Ena rawa ni veivuke sara oqo ni ra lako i vuli na gone, lako i kaulotu, vakamau, curu ena mataivalu, se sotava na veidredre eso. Me ra veivakayaloqaqataki na itubutubu vei ira na luvedra me ra dau kerea na veivakalougatataki vakatama ena gauna ni leqa. E rawa ni dau katoni na veivakalougatataki vakatama me baleta na tamata yadua.

Ena sega ni kerea e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki na nona veivakadonui e dua na iliuliu ni matabete me solia e dua na veivakalougatataki ni veivakacegui kei na ivakasala se dua na veivakalougatataki vakatama.

18.14.2

iDusidusi

Me soli e dua na veivakalougatataki ni veivakacegui kei na veivakasalataki se na veivakalougatataki vakatama, eratou na vakotora vakamamada na ligadratou e ului koya na tamata oya e dua se sivia na lewe ni Matabete i Melikiseteki. Oti o koya e gusudra ena:

1. Cavuta na yacana taucoko na tamata oya.

2. Ka cavuta ni qaravi tiko na veivakalougatataki ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Ka cavuta na vosa ni veivakalougatataki, veivakacegui, kei na ivakasala me vaka na veidusimaki ni Yalotabu.

4. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.15

Vakatabui ni iTikotiko

E rawa ni vakatabui na nodra itikotiko na lewe ni Lotu ena lewa ni Matabete i Melikiseteki. E sega ni gadrevi me taukeni na vale se galala ena dinau me vakatabui kina. Sega ni vakataka na veivale ni Lotu, na itikotiko e sega ni dau vakatabui vua na Turaga.

18.15.1

O Cei ena Vakatabuya

Ena vakatabuya na itikotiko e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki. Kevaka e sega ni dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki ena vuvale:

• E rawa ni ratou sureta na matavuvale e dua na itokani voleka, weka, se na turaga dauveiqaravi e tu vua na Matabete i Melikiseteki me vakatabuya na itikotiko. Ena sega ni gadreva na tamata oya me kerea na nona veivakadonui e dua na iliuliu ni matabete.

• Ena rairai sokomuni e dua na matavuvale ka cabora e dua na masu me vaka na veituberi ni Yalo. E rawa ni okati ena masu na veika e tukuni ena 18.15.2, naba 3.

18.15.2

iDusidusi

Me vakatabui e dua na itikotiko, e dua na lewe ni Matabete i Melikiseteki ena:

1. Kaciva na Tamada Vakalomalagi me vaka ena masu.

2. Cavuta ni veiqaravi tiko ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Vakatabuya na vale me dua na vanua tabu e rawa ni vakaitikotiko kina na Yalo Tabu ka cavuta eso tale na vosa me vaka na veidusimaki ni Yalo. Me kena ivakaraitaki, e rawa me vakalougatataka na itikotiko me vanua e rawa ni sokalou kina na lewe ni matavuvale, kunea kina na veitaqomaki mai na veika vakavuravura, tubu kina vakayalo, ka vakavakarau ki na isema vakamatavuvale e tawamudu.

4. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

18.16

Vakatabui ni iBulubulu

18.16.1

O Cei ena Vakatabuya na iBulubulu

Na tamata ena vakatabuya na ibulubulu e dodonu me lewe ni Matabete i Melikiseteki ka lesi mai vua na iliuliu ni matabete e vakatulewa tiko ena lotu.

Kevaka eratou vinakata na matavuvale, e rawa ni cabo ga e dua na masu e yasa ni bulubulu ka sega na masu ni vakatatabu. E rawa ni cabora e dua ga na tamata eratou digitaka na matavuvale.

Me gusu ni vosa ena vakatabui ni ibulubulu, me na vakaraitaka na tamata e lako mai na dua tale na tabanalevu e dua na ivolatara ni valetabu vakayagataki tiko vua na iliuliu ni matabete e vakatulewa tiko ena lotu. Se e rawa ni vakaraitaka e dua na iVolatara me Qarava na Cakacaka Vakalotu ka sainitaka e dua ena nona matabisopi.

18.16.2

iDusidusi

Me vakatabuya e dua na ibulubulu na lewe ni Matabete i Melikiseteki ena:

1. Kaciva na Tamada Vakalomalagi me vaka ena masu.

2. Cavuta ni veiqaravi tiko ena lewa ni Matabete i Melikiseteki.

3. Vakatabuya ka vakatikora na ibulubulu oya me ivakavakacegu ni yagoi koya sa mate.

4. Masulaka me na maroroi ka taqomaki tu na vanua o ya me yacova na Tucaketale (ni gadrevi vakakina).

5. Kerea na Tamada Vakalomalagi me vakaceguya na matavuvale ka vakaraitaka na vakasama eso me vaka na veidusimaki ni Yalo.

6. Tinia e na yaca i Jisu Karisito.

Kevaka ena vakamai na yagona e dua na lewe ni Lotu, me na vakatauca na lewa na iliuliu vakatulewa kevaka me na vakatabui na vanua ena maroroi kina na dravusa. Me na vakasamataka na nodra gagadre na matavuvale kei na itovo vakavanua kei na kena lawa. Na turaga ena gusu ni vosa ena moica na idusiduisi baleta na vakatabui ni ibulubulu.

18.17

Veivakalougatataki Vakapeteriaki

O ira kece na lewenilotu bula kilikili era sa papitaiso oti, sa rawa ni ciqoma e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki, ka solia tu na veidusimaki veivakauqeti mai vua na Tamada Vakalomalagi (raica na Nai Vakatekivu 48:14–16; 49; 2 Nifai 4:3–11). E vakauqeti ira na lewenilotu na itubutubu kei na iliuliu ni Lotu me ra vakavakarau vakayalo me ra rawata na nodra veivakalougatataki vakapeteriaki.

Ena veivakatarogi na bisopi se dua na daunivakasala sa lesi vei ira na lewenilotu ka gadreva tu me ciqoma e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki. Kevaka sa bula kilikili tu na lewenilotu, na vakarautaka na dauveivakatarogi e dua na iVolatara ni Veivakalougatataki Vakapeteriaki. Ena vakauta o koya ena Patriarchal Blessing System ena ChurchofJesusChrist.org.

Me raica o koya ena solia na iVolatara ni Veivakalougatataki Vakapeteriaki ni sa tamata yalomatua na lewenilotu me kila vakavinaka kina na bibi kei na ituvaki tabu ni veivakalougatataki. E dodonu me se gone toka na lewenilotu ka vuqa na vakatulewa bibi ni bula era se tu mai liu. Ia, era sa vakauqeti talega na qase cake mera ciqoma na nodra veivakalougatataki vakapeteriaki. E sega ni dodonu vei ira na iliuliu ni matabete me ra yalana e dua na yabaki ni bula vei ira na lewenilotu mera ciqoma na nodra veivakalougatataki vakapeteriaki.

E dodonu me na kila vakavinaka e dua na curuvou na yavu taumada ni ivakavuvuli ni kosipeli ni bera ni ciqoma na nona veivakalougatataki vakapeteriaki.

Me baleta na itukutuku ni veivakalougatataki vaka-peteriaki ena vei ituvaki vakatabakidua, raica na 38.2.10.

18.17.1

Ciqomi ni Veivakalougatataki Vakapeteriaki

Ni sa ciqoma oti na ivolatara, na veitaratara na lewenilotu kivua na peteriaki me lokuci na gauna me ciqomi kina na veivakalougatataki vakapeteriaki. Ena siga lokuci, me na lako na lewenilotu kivei koya na peteriaki ena yalomasumasu ka vakaisulu ni lotu. E rawa ni ra lolo na lewenilotu, ia e sega ni gadrevi na lolo.

Na veivakalougatataki vakapeteriaki yadua e ka tabu, maroroi, ka nona vakai koya na tamata oya. O koya gona, e dau soli kina ena vanua vakatikitiki vakavo ke vica na lewe ni matavuvale e tiko kina.

Na tamata e ciqoma a veivakalougatataki vakapeteriaki me na vakamareqeta na kena veimalanivosa, vakasamataka vakatitobu, ka bula kilikili kaya me ciqoma kina na veivakalougatataki sa yalataki tu ena bula oqo kei na veigauna tawamudu.

Me ra kakua ni vakatauvatani veivakalougatataki na lewe ni Lotu ka kakua ni wasea vakavo ga ki na lewe ni matavuvale voleka. E sega ni dodonu me wiliki na veivakalougatataki vakapeteriaki ena soqoni ni Lotu se soqoni raraba tale eso.

Kevaka e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki e sega ni okati kina na kawa, me na qai solia malua na peteriaki e dua na kena ikuri me tukuni kina na kawa.

18.17.2

Kena Rawati na iLavelave ni Veivakalougatataki Vakapeteriaki

Na tamata sa ciqoma e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki me na maroroya sara vakavinaka na kena ilavelave tabaki. Ia, ke sa yali se rusa na ilavelave oqo, e rawa ni kerea na tamata o ya e dua na ka vou. E rawa me kerekere ena Patriarchal Blessings ena ChurchofJesusChrist.org. Kevaka e sega ni rawa oqo, ena veitaratara kei na nona bisopi me baleta na veivuke.

18.17.3

iKuri ni iTukutuku

Me baleta na itukutuku tale eso ni veivakalougatataki vakapeteriaki, raica na 38.2.10 kei na “Veivakalougatataki Vakapeteriaki.”

18.18

Edaumeni kei na Veivauci ni Valetabu

Me baleta na itukutuku ni edaumeni ni valetabu kei na cakacaka vakalotu ni veivauci, raica na wase 27.

18.19

iTuvatuva ni Veitabaki

iTutu	Vakaturi Mai Vei	Vakadonui Mai vei	Tokoni Mai Vei	Vakatarogi ka tabaki mai vei
iTutu Peteriaki	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni iteki	Vakadonui Mai vei Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena koniferedi ni iteki	Vakatarogi ka tabaki mai vei Peresitedi ni iteki ni ciqoma oti na veivakadonui mai na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua; se dua na lewe ni Mataveiliutaki Taumada se Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
iTutu Bete Levu	Vakaturi Mai Vei Bisopi kei na mataveiliutaki ni iteki	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena koniferedi ni iteki	Vakatarogi ka tabaki mai vei Vakatarogi mai vua na bisopi kei koya na peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi; ka tabaki ena veidusimaki nei peresitedi ni iteki
iTutu iTalatala qase	Vakaturi Mai Vei Bisopi	Vakadonui Mai vei Mataveiliutaki ni iteki kei na matabose e cake	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena koniferedi ni iteki se koniferedi ni tikina	Vakatarogi ka tabaki mai vei Vakatarogi mai vua na bisopi kei na peresitedi ni iteki se dua na daunivakasala sa lesi (ena dua na tikina, vakatarogi mai vua e dua na lewe ni mataveiliutaki ni kaulotu se mai vua na peresitedi ni tikina kevaka e lesi; raica na 6.3) Tabaki ena ruku ni veidusimaki nei peresitedi ni iteki (ena dua na tikina, tabaki ena veidusimaki nei peresitedi ni kaulotu se peresitedi ni tikina kevaka e lesi)
iTutu Bisopi	Vakaturi Mai Vei Mataveiliutaki ni iTeki, vakayagataki ni VLV	Vakadonui Mai vei Na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena soqoni ni sakaramede	Vakatarogi ka tabaki mai vei Na peresitedi ni iteki ni ciqoma oti na veivakadonui mai na Mataveiliutaki Taumada (raica na 30.7)
iTutu Bete	Vakaturi Mai Vei Bisopi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena soqoni ni sakaramede	Vakatarogi ka tabaki mai vei Vakatarogi mai vua na bisopi; ka tabaki ena veidusimaki nei bisopi
iTutu iVakavuvuli se Dikoni	Vakaturi Mai Vei Bisopi	Vakadonui Mai vei Matabisopi	Tokoni Mai Vei Lewenilotu ena soqoni ni sakaramede	Vakatarogi ka tabaki mai vei Vakatarogi mai vua na bisopi se dua na daunivakasala sa lesi; ka tabaki ena veidusimaki nei bisopi