Ngaahi Pulusinga Kimuʻá
Fakafuofuaʻi pē Kitá


Fakafuofuaʻi pē Kitá

Fakaʻaongaʻi e ngaahi peesi ko ʻení ʻamuiange ʻi hoʻo kulupu moʻui fakafalala pē kiate kitá.

Ko e hā e tuʻunga lolotonga ʻo ʻeku moʻui fakafalala pē kiate aú?

Fakafonu e kiʻi fakafuofua ko ʻení lolotonga e fakataha hono ono hoʻomou kulupu moʻui fakafalala pē kiate kitá.

Ko e moʻui fakafalala pē kiate kitá ko e “malava ia, mo e tukupā, pea mo e feinga ke tokonaki ʻa e ngaahi fie maʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻo e moʻuí maʻata pea mo e fāmilí” (Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 6.1.1).

Sitepu 1

KO E HĀ E LAHI ʻEKU FAKAMOLÉ?

Tohiʻi e lahi hoʻo fakamole fakamāhina ki he meʻa takitaha ʻi laló.

SĪPINGÁ: Meʻakaí

300

Vahehongofulú, ngaahi foakí

Fakahū paʻanga ʻi he pangikeé

Meʻakaí

Fale Nofoʻangá

Vaí

Fakamole fakafaitoʻó

Fefonongaʻakí

Fakamole fakaakó

Totongi moʻuá

Valá

ʻUhilá/ʻUtú

Meʻa Kehe:

Meʻa Kehe:

Fakakātoa o e ngaahi fakamole fakamāhiná

Paʻanga hū mai fakamāhiná

SITEPU 2

KO E HĀ E TUʻUNGA LOLOTONGA ʻEKU MOʻUI FAKAFALALA PĒ KIATE AÚ?

Fakaʻilongaʻi e tuʻunga ʻokú ke ʻi ai mo ho fāmilí.

SĪPINGÁ: ʻOku feʻunga pē meʻakai ke mau kaí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau totongi ʻemau vahehongofulú mo e ngaahi foakí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku siʻi ange ʻemau fakamolé he meʻa ʻoku mau maʻú; ʻoku mau fakahū ha paʻanga.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku feʻunga pē meʻakai ke mau kaí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku maluʻi pea mau malu ʻi homau ʻapí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku feʻunga pē vai maʻa ke mau inu mo fakaʻaongaʻí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻE lava ke mau maʻu ha tokoni fakafaitoʻo ʻi he taimi ʻoku mau fie maʻu aí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai pē meʻalele ke ʻave kimautolu he taimi ʻoku mau fie maʻu aí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ako ʻema fānaú.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻikai hamau moʻua.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai homau vala maʻa mo taau.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai pē ʻemau maama mo e lolo (fuel) feʻunga.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau tui ʻe tokonaki ʻe he ʻEikí ʻemau fie maʻú.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau ongoʻi mo muimui ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau ako fakaʻaho ʻa e folofolá.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau lotu fakaʻaho.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau kai fakauike e sākalamēnití.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau moʻui taau ke maʻu ha lekomeni temipale.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau feilaulau ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

Sitepu 3

KO E HĀ E LAHI ʻEKU FIE MAʻU MOʻUI FAKAFALALA PĒ KIATE AÚ?

ʻOku tau moʻui fakafalala pē kiate kitautolu he taimi ʻoku tau lava ai ʻo tali ”maʻu pē” ki he fakamatala he sitepu fika 2. Fakafuofuaʻi e meʻa te ke fie maʻu ke fakaʻaongaʻi he māhina takitaha ka ke tali “maʻu pē” aí.

SĪPINGÁ: Meʻakaí

700

Vahehongofulú, ngaahi foakí

Fakahū paʻanga ʻi he pangikeé

Meʻakaí

Fale Nofoʻangá

Vaí

Fakamole fakafaitoʻó

Fefonongaʻakí

Fakamole fakaakó

Totongi moʻuá

Valá

ʻUhilá/ʻUtú

Meʻa Kehe:

Meʻa Kehe:

Ngaahi fakamole fakakātoa ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá

Ko ʻeku taumuʻa ki he paʻanga hū mai ʻi he moʻui fakafalala pē kiate kitá

Fakalaulauloto pe ʻe fēfē kapau te ke lava ʻo tali “maʻu pē” ki he ngaahi fakamatala kotoa ko ʻení. ʻI hoʻo muimuiʻi hoʻo ngaahi fakamole lolotongá, feinga ke ʻilo lahi ange pe ko e hā e fakamole te ke fai ke ke tali “maʻu peé.”

Ko e hā e tuʻunga lolotonga ʻo ʻeku moʻui fakafalala pē kiate aú?

Fakafonu e kiʻi fakafuofua ko ʻení lolotonga e fakataha hono 12 hoʻomou kulupu moʻui fakafalala pē kiate kitá.

Ko e moʻui fakafalala pē kiate kitá ko e “malava ia, mo e tukupā, pea mo e feinga ke tokonaki ʻa e ngaahi fie maʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻo e moʻuí maʻata pea mo e fāmilí” (Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 6.1.1).

SITEPU 1

KO E HĀ E LAHI ʻEKU FAKAMOLÉ?

Tohiʻi e lahi hoʻo fakamole fakamāhina ki he meʻa takitaha ʻi laló.

SĪPINGÁ: Meʻakaí

300

Vahehongofulú, ngaahi foakí

Fakahū paʻanga ʻi he pangikeé

Meʻakaí

Fale Nofoʻangá

Vaí

Fakamole fakafaitoʻó

Fefonongaʻakí

Fakamole fakaakó

Totongi moʻuá

Valá

ʻUhilá/ʻUtú

Meʻa Kehe:

Meʻa Kehe:

Fakakātoa ʻo e ngaahi fakamole fakamāhiná

Paʻanga hū mai fakamāhiná

SITEPU 2

KO E HĀ E TUʻUNGA LOLOTONGA ʻEKU MOʻUI FAKAFALALA PĒ KIATE AÚ?

Fakaʻilongaʻi e tuʻunga ʻokú ke ʻi ai mo ho fāmilí.

SĪPINGÁ: ʻOku feʻunga pē meʻakai ke mau kaí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau totongi ʻemau vahehongofulú mo e ngaahi foakí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku siʻi ange ʻemau fakamolé he meʻa ʻoku mau maʻú; ʻoku mau fakahū ha paʻanga.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku feʻunga pē meʻakai ke mau kaí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku maluʻi pea mau malu ʻi homau ʻapí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku feʻunga pē vai maʻa ke mau inu mo fakaʻaongaʻí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻE lava ke mau maʻu ha tokoni fakafaitoʻo ʻi he taimi ʻoku mau fie maʻu aí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai pē meʻalele ke ʻave kimautolu he taimi ʻoku mau fie maʻu aí.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ako ʻema fānaú.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻikai hamau moʻua.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai homau vala maʻa mo taau.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku ʻi ai pē ʻemau maama mo e lolo (fuel) feʻunga.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau tui ʻe tokonaki ʻe he ʻEikí ʻemau fie maʻú.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau ongoʻi mo muimui ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau ako fakaʻaho ʻa e folofolá.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau lotu fakaʻaho.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau kai fakauike e sākalamēnití.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau taau ke maʻu ha lekomeni temipale.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

ʻOku mau feilaulau ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

ʻIkai ʻaupito

Taimi pē Niʻihi

Meimei Maʻu pē

Maʻu pē

SITEPU 3

KO E HĀ E LAHI ʻEKU FIE MAʻU MOʻUI FAKAFALALA PĒ KIATE AÚ?

ʻOku tau moʻui fakafalala pē kiate kitautolu he taimi ʻoku tau lava ai ʻo tali ”maʻu pē” ki he fakamatala he sitepu fika 2. Fakafuofuaʻi e meʻa te ke fie maʻu ke fakaʻaongaʻi he māhina takitaha ka ke tali “maʻu pē” aí.

SĪPINGÁ: Meʻakaí

700

Vahehongofulú, ngaahi foakí

Fakahū paʻanga ʻi he pangikeé

Meʻakaí

Fale Nofoʻangá

Vaí

Fakamole fakafaitoʻó

Fefonongaʻakí

Fakamole fakaakó

Totongi moʻuá

Valá

ʻUhilá/ʻUtú

Meʻa Kehe:

Meʻa Kehe:

Ngaahi fakamole fakakātoa ʻo emoʻui fakafalala pē kiate kitá

Ko ʻeku taumuʻa ki he paʻanga hū mai ʻi he moʻui fakafalala pē kiate kitá

Fakalaulauloto pe ʻe fēfē kapau te ke lava ʻo tali “maʻu pē” ki he ngaahi fakamatala kotoa ko ʻení. ʻI hoʻo muimuiʻi hoʻo ngaahi fakamole lolotongá, feinga ke ʻilo lahi ange pe ko e hā e fakamole te ke fai ka ke tali “maʻu pē” aí.

Ko Hoku Hala ki he Moʻui Fakafalala pē Kiate Kitá

Ko e moʻui fakafalala pē kiate kitá ko e “malava ia, mo e tukupā, pea mo e feinga ke tokonaki ʻa e ngaahi fie maʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻo e moʻuí maʻata pea mo e fāmilí” (Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 6.1.1)

  1. VAKAIʻI ʻEKU NGAAHI FIE MAʻÚ

    Fokotuʻu ʻeku taumuʻa ki heʻeku paʻanga hū mai ʻi he moʻui fakafalala pē kiate kitá pea mo e ngaahi taumuʻa fakalaumālié.

  2. FILI HOKU HALÁ

    Fakapapauʻi e founga te u hoko ai ʻo moʻui fakafalala pē kiate aú.

  3. KAU KI HA KULUPU

    Fakatupulaki ha ngaahi tōʻonga moʻui fakalaumālie mo ha ngaahi pōtoʻi ngāue ʻi he ʻaho ʻe 90:

    • Kamata mo fakatupulaki ha pisinisi,

    • Kumi ha ngāue lelei ange, pe

    • Fakapapauʻi e pōtoʻi ngāue ʻoku fie maʻú pea faʻufaʻu ha palani fakaako.

  4. HOKO ATU ʻO NGĀUE

    • Hokohoko atu e ngāue ke hoko ʻo moʻui fakafalala pē kiate kitá.

    • Tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau fakalakalaka.

Pea ko ʻeku taumuʻá ke tauhi ʻa ʻeku kau māʻoniʻoní, he ʻoku ʻaʻaku ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē.

Paaki