Mātiu 15:1–9
‘Oku ke “liʻaki ʻa e fekau ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻomou tukufakaholó”?
ʻI he taimi naʻe fehuʻi ai ʻe he kau tangata tohí mo e kau Fālesí pe ko e hā naʻe ʻikai muimui ai e kau ākonga ʻa Sīsuú ki heʻenau ngaahi tukufakaholó, naʻe tali ʻe he Fakamoʻuí ʻaki hono valokiʻi ʻa kinautolu ʻoku nau fakaʻaongaʻi e tukufakaholó ko ha ʻuhinga ke maumauʻi ai e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke fakapapauʻi pe ko e fē ʻi hoʻo ngaahi tukufakaholó ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí pea te ne ala fakamavaheʻi koe meiate Iá.
Ngaahi tukufakaholó
Lau e ngaahi tūkunga ko ʻení.
-
ʻOku maʻu ʻe ha fāmili ʻo ha finemui ha tukufakaholo ʻo e ako fakamātoató. ʻOku fiemaʻu ke ne fakahoko lelei ‘ene ngaahi ngāue fakaakó mo e siví.
-
Kuo laui toʻutangata hono fakamuʻomuʻa ʻe he fāmili ʻo ha talavou ke lotu he pongipongi mo e pō kotoa pē.
-
Ko ha polokalama fakasōsiale lahi ʻoku tui ai ʻe ha tamaiki fefine tokolahi ha teunga taʻe-taau. Kuo pau ke fili ʻe ha finemui ʻa e founga te ne teuteu ai ki he ouau ʻe hokó.
-
Kuo taʻu lahi e ʻikai ke kau fakamātoato ha tokolahi ʻo e toʻutupu ʻi ha uooti pau ki heʻenau ngaahi kalasi Lautohi Faka-Sāpaté. ʻOku kau heni ʻa e tōmuí, ʻikai tokanga, mo e fetohiʻaki he telefoní pe vaʻinga ʻi heʻenau telefoní lolotonga e kalasí.
-
Ko ha tukufakaholo ia ʻi ha ʻapiako ʻe taha ke ngaohi kovia ʻe he fānau ako matuʻotuʻa angé ʻa e fānau ako kei iiki angé.
Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻa ia ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi tūkunga kimuʻá.
-
ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻetau ngaahi tukufakaholó?
-
ʻE uesia fēfē ʻe heʻetau ngaahi tukufakaholó ʻa ʻetau malava ke hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí?
-
Ko e hā ʻe ala faingataʻa ai ki ha taha ke ne fakafuofuaʻi ʻenau ngaahi tukufakaholó pe liliu ʻenau ngaahi tukufakaholo taʻefeʻunga?
ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, te ke ako ai ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisi fekauʻaki mo e ngaahi tukufakaholó. Ko e ngaahi talatukufakaholó ko e “ngaahi tui mo e ngaahi angafai ʻoku tukuʻau mai meí he toʻutangata ʻe taha ki he toʻutangata” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Ngaahi Tukufakaholó,” ChurchofJesusChrist.org). Lisi ʻi hoʻo tohinoa akó ha ngaahi tukufakaholo ʻoku hoko ko ha konga ʻo hoʻo moʻuí.
Ko e Ngaahi Akonaki ʻa e Fakamoʻuí ki he tukufakaholó
ʻE tokoni ke mahino ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí, ke ʻiloʻi ʻa e puipuituʻá, pe puipuituʻá, ʻi he Mātiu 15 .
ʻUluakí lau ʻa e Mātiu 15:1–9 . Hili iá pea lau ʻa e tokoni ko ʻení, pea toe lau ʻa e ngaahi potufolofola tatau, ʻo fakatokangaʻi ʻa e faikehekehe ʻoku hoko ʻi he mahino ʻa e puipuituʻá.
Tokoni fekauʻaki mo e Mātiu 15: ʻI he kuonga ʻo e Fakamoʻuí, naʻe akoʻi ʻe he kau taki ʻo e kau Siú ʻa e fono ʻa Mōsesé kuo tohi pea pehē ki ha fono naʻe ʻikai ʻomi ʻe he ʻOtuá ka ko ha tukufakaholo ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí. Naʻe kau heni ʻa e ngaahi meʻa hangē ko e lau ʻo e ngaahi sitepu ʻi he Sāpaté pea fuʻu tōtuʻa hono fufulu e nima ʻo ha taha kimuʻa ʻi he maʻu meʻatokoní, ʻa ia naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e haohaoa fakalaumālie ʻa ha taha. Naʻe fakaʻaongaʻi e ngaahi konga ʻo e lao tukufakaholó ki ha ngaahi ʻuhinga siokita. Hangē ko ʻení, ko hono fakaʻapaʻapaʻi hoʻo tamaí mo hoʻo faʻeé ko ha fekau ia ʻi he fono ʻa Mōsesé (vakai ʻEkesōtosi 20:12), ka naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ha niʻihi fakafoʻituitui ʻa e fono naʻe ʻikai tohí ke fakatonuhiaʻi hono maumauʻi e fekau ko ʻení ʻaki ʻenau pehē naʻe fakatapui ʻenau paʻangá pe maʻuʻanga tokoní ko ha “meʻaʻofa” ki he ʻOtuá ( Mātiu 15:5) pea ko ia ai he ʻikai lava ke fakaʻaongaʻi ke tokoni ki heʻenau mātuʻa toulekeleká. Naʻe ʻikai hoko e ngaahi liliu ko ʻení ko ha konga ʻo e ʻuluaki taumuʻa ʻo e fonó mo e ngaahi fekaú pea naʻe ʻikai fakahōifua ki he ʻOtuá.
Lau ʻa e Mātiu 15:1–9 ʻo kumi ki he meʻa naʻe akoʻi mai ʻe he Fakamoʻuí fekau’aki mo e tukufakaholó.
-
ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e akonaki ‘a e Fakamo’uí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? Feinga ke ʻiloʻi ha moʻoni ʻe taha pe ua ʻokú ke maʻu.
Fili pē: Fie Ako Lahi ange?
Ko e hā ha ngaahi tukufakaholo fakamāmani ʻe fiemaʻu ke u toʻo mei heʻeku moʻuí?
ʻI heʻene lea “Fakatomala mo Liliú ” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2003, 39), Palesiteni Tālini H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ha ngaahi sīpinga lahi ʻo e “ngaahi ʻelemēniti ʻo e ʻulungaanga [mahalo] ʻoku fepaki mo e ngaahi fekau ʻo e ongoongoleleí, ngaahi fuakavá, mo e anga fakafonuá.” Mahalo ʻe kehe hotau ʻulungāngá meí he ngaahi tukufakaholo ʻo e māmaní ʻi heʻene fekauʻaki mo e ngaahi meʻa hangē ko e angamaʻá mo e ponokalafí, maʻu lotú, faitotonú, mo e tuʻunga ʻo e kakaí pe tuʻunga fakasōsialé. Fakakaukau ke mamataʻi pe lau kotoa e ngaahi konga ʻo e lea ʻa Palesiteni ʻOakesí, ʻoku maʻu ʻi ChurchofJesusChrist.org.
ʻI heʻene lea “Ko e Tukufakaholo ʻo Kalaisí” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 48–50), ʻEletā William K. Naʻe fakafehoanaki ʻe Siakisoni ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e ngaahi anga fakafonua fakaemāmani ki he tukufakaholo ʻo Kalaisí. Fakakaukau ke ke mamataʻi pe lau kotoa pe ko ha konga ʻo ʻene leá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.
ʻOku malava nai ke tauhi ʻeku ngaahi tukufakaholo fakafonuá kae kei muimui pē ki he Fakamoʻuí?
ʻOku ʻomi ʻe he vitiō ko ʻení ha sīpinga ʻe taha ʻo e founga hono tauhi ʻo e ngaahi tukufakaholo fakafonuá kae kei muimui pē ki he Fakamoʻuí.