ការអធិប្បាយដ៏ខ្លីអំពី
ព្រះគម្ពីរមរមន

ព្រះគម្ពីរមរមន គឺជាបញ្ជីដ៏ពិសិដ្ឋនៃជនសម័យបុរាណនៅទ្វីបអាមេរិក ហើយបានឆ្លាក់នៅលើផ្ទាំងដែក។ ផ្ទាំងដែកទាំងបួនដែលបានពោលដល់នៅក្នុងគម្ពីរនេះគឺ ៖

ផ្ទាំងនីហ្វៃ ដែលមានពីរយ៉ាង គឺ ៖ ផ្ទាំងតូចនិងផ្ទាំងធំ។ ផ្ទាំងតូចកត់ត្រាជាពិសេសនូវរឿងរ៉ាវខាងវិញ្ញាណ និងការងារបម្រើ និងការបង្រៀននៃពួកព្យាការី រីឯផ្ទាំងធំកត់ត្រាជាច្រើននូវប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រជាជន (នីហ្វៃ ទី ១ ៩:២–៤)។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីសម័យម៉ូសាយមក ផ្ទាំងធំក៏កត់បញ្ចូលនូវប្រវត្តិផ្សេងៗ នៃការណ៍សំខាន់ខាងវិញ្ញាណដែរ។
ផ្ទាំងមរមន ដែលមាននូវការសង្ខេបអំពីផ្ទាំងធំរបស់នីហ្វៃ ព្រមទាំងមាននូវសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយទាំងឡាយ។ ផ្ទាំងទាំងនេះក៏មានប្រវត្តិសាស្ត្រតរៀងមក ដែលសរសេរដោយមរមនផ្ទាល់ ព្រមទាំងសេចក្ដីបន្ថែម ដែលសរសេរដោយមរ៉ូណៃ ដែលជាកូនប្រុសរបស់មរមន។
ផ្ទាំងអេធើរ ដែលចែងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃពួកសាសន៍យ៉ារេឌ។ បញ្ជីនេះសង្ខេបដោយមរ៉ូណៃ ដែលបានបញ្ចូលនូវអត្ថាធិប្បាយផ្ទាល់របស់លោក ព្រមទាំងបានបញ្ចូលទៅក្នុងសាច់រឿងនូវប្រវត្តិសាស្ត្រទូទៅ ក្រោមចំណងជើងថា « គម្ពីរអេធើរ »។
ផ្ទាំងលង្ហិន ដែលប្រជាជនលីហៃបាននាំមកពីដែនដីយេរូសាឡិម ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ៦០០ មុន គ.ស.។ ផ្ទាំងទាំងនេះមាននូវ « គម្ពីរម៉ូសេប្រាំច្បាប់ … ហើយក៏មាននូវបញ្ជីប្រវត្តិនៃពួកសាសន៍យូដា ចាប់តាំងពីដើមដំបូងមក … រហូតមកដល់ការចាប់ផ្ដើមរជ្ជកាលនៃសេដេគា ជាស្ដេចស្រុកយូដា ហើយព្រមទាំងមាននូវសេចក្ដីព្យាករណ៍ទាំងឡាយនៃពួកព្យាការីបរិសុទ្ធ » (នីហ្វៃ ទី ១ ៥:១១–១៣)។ ពាក្យស្រង់ជាច្រើនចេញពីផ្ទាំងទាំងនេះ យោងតាមពាក្យព្យាករណ៍របស់អេសាយ និងតាមពាក្យព្យាករណ៍របស់ពួកព្យាការីផ្សេងៗនៅក្នុងព្រះគម្ពីរប៊ីប និងនៅក្រៅព្រះគម្ពីរប៊ីប ដែលមាននៅក្នុងព្រះគម្ពីរមរមន។

ព្រះគម្ពីរមរមនបែងចែកជា ១៥ ភាគ ឬបទ ដែលស្គាល់ថាជាគម្ពីរទាំងឡាយ ដាក់តាមឈ្មោះអ្នកនិពន្ធឯក លើកលែងតែមួយគត់។ ផ្នែកទីមួយ (គម្ពីរប្រាំមួយច្បាប់មុនដំបូង ដែលបញ្ចប់នឹងគម្ពីរអោមណៃ) គឺបានបកប្រែចេញពីផ្ទាំងតូចរបស់នីហ្វៃ។ នៅចន្លោះគម្ពីរអោមណៃ និងគម្ពីរម៉ូសាយ គឺជាពាក្យបញ្ចូលដែលហៅថា ពាក្យសំដីនៃមរមន។ ពាក្យបញ្ចូលនេះភ្ជាប់បញ្ជីដែលឆ្លាក់នៅលើផ្ទាំងតូច ទៅនឹងសេចក្ដីសង្ខេបរបស់មរមនពីផ្ទាំងធំ។

ផ្នែកវែងបង្អស់ ចាប់ពីម៉ូសាយទៅដល់មរមន ជំពូកទី៧ គឺជាសេចក្ដីបកប្រែនៃការសង្ខេបរបស់មរមន ពីផ្ទាំងធំរបស់នីហ្វៃ។ ផ្នែកខាងចុងនៃព្រះគម្ពីរមរមន ចាប់ពីមរមន ជំពូកទី៨ រហូតដល់ចប់ ត្រូវបានឆ្លាក់ដោយកូនប្រុសរបស់មរមន គឺមរ៉ូណៃ បន្ទាប់ពីបានបញ្ចប់នូវបញ្ជីអំពីជីវិតរបស់ឪពុកលោកហើយ នោះក៏បានសង្ខេបនូវបញ្ជីអំពីសាសន៍យ៉ារេឌ (ជាគម្ពីរអេធើរ) ហើយបន្ទាប់មក លោកក៏បានបន្ថែមនូវវគ្គទាំងឡាយ ដែលស្គាល់ថាជាគម្ពីរមរ៉ូណៃ។

ក្នុងរយៈពេល ឬប្រមាណជាឆ្នាំ ៤២១ គ.ស. មរ៉ូណៃ ជាព្យាការី-ប្រវត្តិសាស្ត្រចុងក្រោយបំផុតនៃសាសន៍នីហ្វៃ បានផ្សារភ្ជាប់នូវបញ្ជីដ៏ពិសិដ្ឋ ហើយលាក់ទុកថ្វាយព្រះអម្ចាស់ ដើម្បីនឹងនាំលេចមកវិញនៅថ្ងៃចុងក្រោយ ដូចដែលបានព្យាករដោយសំឡេងនៃព្រះ តាមរយៈពួកព្យាការីបុរាណរបស់ទ្រង់។ នៅ គ.ស. ១៨២៣ មរ៉ូណៃដដែល ជាអ្នកដែលបានរស់ឡើងវិញ បានមករកព្យាការីយ៉ូសែបស៊្មីធ ហើយនៅទីបញ្ចប់ ក៏បានប្រគល់ផ្ទាំងចារិកទាំងឡាយទៅលោក។