2018
Ka ʻe Fēfē Kapau ʻe Hala?
ʻAokosi 2018


Ka ʻe Fēfē Kapau ʻe Hala?

Naʻe taʻofi au ʻe heʻeku manavahē ki he taʻe-malavá mei hono fakatupulaki ʻo e ngaahi talēnití mo e fekumi ki ha ngaahi faingamālie ke tupulakí.

ʻĪmisi
young adult shooting baskets

Tā fakatātā ʻo e taá ʻe David Stoker

ʻI hoku taʻu onó, ne ʻave au mo hoku tuofefine lahí ʻe heʻeku tangataʻeikí ke vaʻinga pasiketipolo. Ko e ʻuluaki taimi ʻeni ke u vaʻinga ai ʻi ha fale vaʻinga moʻoni. Naʻe ongo mamafa ʻa e foʻi pulu pasiketipoló ʻi hoku kiʻi nimá pea ko e foʻi koló—neongo ne tukuhifo ki he maʻulalo tahá—ne hangē naʻe matuʻaki tuʻu māʻolungá.

Naʻe pehē ʻe heʻeku tangataʻeikí, “ʻOua te ke tokanga ki ai, fakahū pē koe.

Ne u tafoki ki heʻeku tangataʻeikí. “Ka ʻe fēfē kapau ʻe hala?” Ko ʻeku fehuʻí ange ia.

Ko e taʻu ʻeni ʻe uofulu mei ai, ʻoku ʻikai ke u manatuʻi pe naʻe hū pe ʻikai. Ka ʻoku ou manatuʻi lelei ʻa ʻeku ongoʻi tailiilí: “Fēfē kapau ʻe hala? Fēfē kapau ʻe ʻikai feʻunga ʻeku lelei tahá? Ko e hā ʻoku totonu ke u fai ʻo kapau heʻikai ke u lava?”

Ko e Manavasiʻi ke Taʻe-malavá

Kuo fakahohaʻasi ʻeku moʻuí ʻe he ongoʻi manavasiʻi tatau ʻo e taʻe-malavá. Kuo fuoloa, mo ʻeku taukei ʻi ha ngaahi ʻekitivitī feʻunga ke fufuuʻi e manavasiʻi ko iá. Ka naʻe kei hā pē ʻi ha fanga kiʻi founga iiki. Naʻe ʻikai ke u ʻahiʻahiʻi ha sipoti kae ʻoua kuó u ʻiloʻi kuó u lelei ai. Naʻá ku fakaʻehiʻehi mei he ngaahi lēsoni fakaako naʻe ʻikai fekauʻaki mo hoku ngaahi mālohingá. Ko e taimi ne u ʻahiʻahiʻi ai ha ʻekitiviti foʻou naʻe ʻikai ke ola leleí, ko ʻeku meʻa pē ne faí ko hono liʻaki fakavavevave ia pea mo hoko atu ki ha meʻa ne u poto ange ai.

Peá u ʻalu leva ʻo ngāue fakafaifekau. Ko e fuofua taimi ia naʻá ku ʻi ha ʻātakai ai, naʻe hā mahino ai hoku ngaahi vaivaí pea faingataʻa ke u toe holomui. Naʻá ku faingataʻaʻia ke kamataʻi ha pōtalanoa. Naʻá ku faingataʻaʻia ke faiako he lea fakafonua foʻoú. Naʻá ku fehangahangai tā-tuʻolahi ʻi he ʻaho, mo e fakasītuʻaʻí. Naʻá ku tō nounou maʻu pē—feinga kae kei taʻe-malava pē—pea naʻe ʻi ai e ngaahi ʻaho naʻá ku fakakaukauʻi ai ʻeku muimui ʻi heʻeku sīpinga angamaheni ʻo e taʻe-malavá: foʻi peá u foki ki ʻapi.

Faingataʻaʻia he Liliu Leá

Lolotonga e taimi ko ʻení, naʻá ku maʻu ha ueʻi fakalaumālie mo e fakatonutonu ne fuʻu fie maʻu mei he talanoa ʻa ʻŌliva Kautelé, ʻi heʻene feinga ke liliu e ʻū lauʻi peletí. Hili ha ngaahi uike siʻi ʻo ʻene tohi maʻa Siosefa Sāmitá, naʻe kamata ke fifili ʻa ʻŌliva pe ʻe lava mo ia ʻo liliu e ʻū lauʻi peletí.

Naʻe fehuʻi ʻe Siosefa ki he ʻEikí peá ne maʻu ha fakahā ʻe fakangofua ke liliu ʻa ʻŌliva. Ka neongo ia, naʻe fai ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva ha ngaahi fakatokanga, ko e ua ai ke “faʻa kātaki” pea “ʻoua ʻe manavahē” (T&F 6:19, 34).

Naʻe ʻikai faingofua e liliú ʻo hangē ko e fakakaukau ʻa ʻŌlivá. Ko e taimi naʻe ʻikai maʻu ngofua ai e ngaahi leá, naʻá ne loto-foʻi pea vave hono liʻakí.

ʻIkai Fakatokangaʻi e Ngaahi Faingamālié

ʻI heʻeku ako e talanoá, naʻá ku fakatokangaʻi naʻe faitatau e palopalema ʻa ʻŌlivá mo au. Naʻá ne ʻamanaki ʻe vave ʻene taukei ʻi he liliú, pea ʻi he taimi ne mahino ai he ʻikai vave haʻane lavá—ʻe toutou fehālaaki ʻi heʻene feinga tuʻo lahi ke fakatupulaki e meʻafoakí—naʻá ne foki leva ki he tohí pē, ʻa ē naʻe faʻa fiemālie ai he taimi niʻihí. Naʻe tonu e ngaahi fakatokanga ʻa e ʻEikí: naʻe ʻikai ke faʻa kātaki ʻa ʻŌliva ʻiate ia pe ko e ʻOtuá, pea naʻá ne manavahē. Ko ia ne toʻo leva ʻe he ʻOtuá ʻa e faingamālié meiate ia (vakai, T&F 9:3).

Ne u fakatokangaʻi e tuʻo lahi hono taʻofi au ʻe he ilifia ki he taʻe-malavá. Naʻá ku fuʻu manavasiʻi ʻi he “fakahū hala” naʻe teʻeki ke u fakahokó pea foʻi pē ʻi he hili ha fanga kiʻi feinga siʻisiʻi. ʻI heʻeku feinga ke fakaʻehiʻehi mei he taʻe-malavá, ne mole ai ha ngaahi faingamālie ke lavameʻa ʻi he kahaʻú. Naʻe ʻikai ke u faʻa kātaki ʻiate au pe ko e ʻOtuá, pea ne u manavasiʻi.

Ne ʻomi foki ʻe he talanoa ʻo ʻŌliva Kautelé ha ʻamanaki lelei. Neongo naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva he ʻikai lava ke ne liliu he taimi ko iá, ka naʻá Ne toe talaʻofa, “ʻOku ʻi ai mo ha ngaahi lekooti kehe ʻoku ou maʻu, te u foaki kiate koe ʻa e mālohi ke ke tokoni ʻi hono liliú” (T&F 9:2). Naʻe ʻikai mole e faingamālie ke liliu ʻo ʻŌlivá, naʻe fakatoloi pē. Ko e meʻa tatau pē, naʻé ʻikai mole hoku ngaahi faingamālié. Naʻe mei foaki ʻe he ʻEikí ʻo lahi ange, ʻo kapau naʻá ku loto fiemālie ke faʻa kātaki mo ʻikai tuku ke hanga ʻe he manavasiʻi he taʻe-malavá ke taʻofi au mei he feingá.

Ko e Taʻe-malava ke Manavaheé

Ne u tukupā ke u ikunaʻi ʻeku manavasiʻi he taʻe-malavá. Neongo ne u kei ongoʻi ilifia ke talanoa mo ha kakai ʻoku ʻikai ke u ʻiloʻi pe faiako ʻi ha lea fakafonua kehé, ka ne u fakalakalaka fakatouʻosi ai. Kuo tokoniʻi au ʻe he ngaahi pōtoʻi ngāue ko ʻení ʻi heʻeku moʻuí, ʻo aʻu pē ki he hili ʻeku ngāue fakafaifekaú.

ʻOku kei ʻi ai pē ha ngaahi taimi ʻoku ou momou ai ke ʻahiʻahiʻi ha meʻa foʻou pe fai ha meʻa ʻoku ʻikai ke u sai aí. Ka kuó u ako ke u kātaki lahi ange. Kuó u ako ke hokohoko atu e feingá pea ʻoua ʻe manavasiʻi naʻa hala.

Paaki