Perfectionisme een schadelijk spelletje ‘zoek de verschillen’
De auteur woont in Tasmanië (Australië).
We voelen allemaal wel eens dat we tekortschieten. Maar we moeten onszelf niet tekortdóen.
Illustraties Kelsey Garrity Riley
Ik speelde vroeger graag ‘zoek de verschillen’ in onze plaatselijke krant. Het was best een opgave om de kleine verschillen in twee vrijwel identieke plaatjes naast elkaar te vinden. Als je maar goed genoeg op de afzonderlijke elementen van het plaatje lette, kon je de meeste, zo niet alle, verschillen wel vinden. Het ging er niet om dat je van de plaatjes genoot of het tweede plaatje afmaakte; het ging erom dat je elke onvolkomenheid in de onvolledige kopie van het eerste plaatje ontdekte.
Als jongvolwassene hebben we vaak het gevoel dat we niet voldoen aan de norm die we onszelf voorhouden. We vergelijken onszelf steeds meer met anderen. We zien iemand aan een succesvolle carrière beginnen, een ander perfecte cijfers halen, weer een ander heeft een grotere vriendenkring, of we vinden iemand aardiger, verstandiger, vrijgeviger en hoffelijker dan wij zijn. En dan zijn ze waarschijnlijker nog eens jonger dan wij ook! Het is zeker niet moeilijk om ‘zoek de verschillen’ tussen onszelf en de mensen om ons heen te spelen. We weten dan altijd wel een lange lijst op te stellen waarin andere mensen ‘beter’ zijn dan wij.
Deze denktrant is vooral gevaarlijk als we onze eigenwaarde op onze prestaties, karaktertrekken of vergaarde wereldse rijkdom baseren. Bovendien gaat ons spelletje ‘zoek de verschillen’ vaak voorbij aan de sterke kanten en christelijke eigenschappen die we hebben ontwikkeld. Dat geldt ook voor de fundamentele waarheid dat we allemaal de potentie hebben om volmaakt te worden zoals Christus … uiteindelijk. Toen de Heiland verklaarde: ‘Ik wil dat u volmaakt bent zoals Ik, of zoals uw Vader die in de hemel is, volmaakt is’ (3 Nephi 12:48), wilde Hij ons volgens mij juist meer perspectief en hoop bieden. Hij roept ons immers niet alleen op tot bekering, maar geeft ook blijk van zijn vertrouwen dat we kunnen bereiken wat Hij van ons vraagt. We staan allemaal voor de grote opdracht om boven de neigingen van de natuurlijke mens uit te stijgen. We moeten met jaloezie, wrok, wanhoop en twijfel zien af te rekenen, en voor nederigheid, bekering, geloof en hoop kiezen.
Nu rechtschapen, later volmaakt
Negatief ‘perfectionisme’ wordt door de tegenstander aangewakkerd. We leren daar beter mee omgaan als we begrijpen wat volmaaktheid eigenlijk is. President Russell M. Nelson heeft in een toespraak over volmaaktheid uitgelegd dat het oorspronkelijke Griekse woord voor volmaakt in Mattheüs 5:48 ‘compleet’ betekent1 Niemand van ons is ooit ‘compleet’ in dit aardse leven. Dat komt pas in de eeuwigheid.
Volmaakt zijn kan intimiderend lijken, maar we kunnen stapjes op het pad naar volmaking zetten. We kunnen het gebod van tiende bijvoorbeeld compleet onderhouden door een volledige tiende te betalen. Bidden we dagelijks, dan zijn we volmaakt in onze keuze om elke dag te bidden. Elke stap op het pad naar volmaking (oftewel het verbondspad) is bedoeld om ons vreugde te brengen. We moeten onszelf regelmatig onder de loep nemen. Dan merken we dat we vooruitgang maken en dat onze Vader blij is met onze geestelijke groei.
Rechtschapenheid en volmaaktheid zijn niet synoniem. Volmaaktheid is het resultaat, rechtschapenheid is het patroon van geloof en bekering waarvoor we elke dag kiezen. Zie volmaaktheid maar als een bestemming. Onze verbonden zijn dan ons paspoort en rechtschapenheid vormt de stappen op onze reis. Als we op die manier tegen volmaaktheid aankijken, dan mogen we hopen op goede dingen die zullen komen, terwijl we geduldig en gestaag rechtschapen patronen ontwikkelen.
Fouten zijn onvermijdelijk, omarm bekering
Ik heb de laatste tijd over een citaat van ouderling Lynn G. Robbins van de Zeventig nagedacht: ‘Bekering is niet [Gods] reserveplan voor als we zouden falen. Bekering is zijn plan, in de wetenschap dat we zullen falen.’2 Dit leven is ons als proeftijd gegeven om ons op de eeuwigheid voor te bereiden. Bekering draagt tot die voorbereiding bij. We gaan dan anders tegen onszelf aankijken en komen er dichter door tot God en tot de Heiland. Fouten zijn onvermijdelijk, waarschijnlijk elke dag weer. Dat zou geen verrassing moeten zijn en ons evenmin tot wanhoop moeten drijven. We mogen juist blij zijn wanneer we onze tekortkomingen of fouten inzien. We hebben dan immers de kans om onze zwakheden samen met Christus in sterke kanten te veranderen.
Volmaaktheid is dus het doel en op het pad erheen bekeren we ons dagelijks, en gaan we met een blij gezicht en dankbaar hart voorwaarts.
Zie op naar Christus
Ouderling Neal A. Maxwell (1926–2004) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Wat we in de loop der tijd onophoudelijk verlangen, zullen we uiteindelijk worden en in de eeuwigheid ontvangen.’3 Onze dagelijks keuzes bepalen wie we worden. Als ons diepste verlangen worden zoals de Heiland is en liefde voor Hem onze drijfveer, dan komt dat verlangen in onze keuzes tot uiting. We zullen dan veranderen.
Als we vastlopen, als we fouten maken en als we aan verleiding toegeven, kunnen we onze blik van Christus afwenden. Maar we kunnen ook met geloof, hoop, geduld, een gebroken hart en een verslagen geest naar Christus opzien. We vinden de oplossing of het antwoord op onze moeilijke omstandigheden altijd in Christus en zijn evangelie. Als we naar Christus opzien, zal Hij ons onderrichten en veranderen.
Veel moeilijkheden vallen in twee categorieën: moeilijkheden die we in dit leven en moeilijkheden die we in het leven hierna zullen overwinnen. Denk bijvoorbeeld aan een handicap, depressie en angststoornis, of een aanhoudende verleiding. Christus heeft de macht om ons ‘heel’ te maken. Hij heeft de macht om ons te veranderen. Kiezen we voor ootmoed, dan aanvaarden we de timing en wil van de Heer. Zoeken we actief zijn hulp en leiding, dan vinden we kracht, hemelse bemoediging en gemoedsrust.
Pas op voor hoogmoed
De tegenstander draagt nooit goede oplossingen voor onze moeilijkheden aan. Als we onze fouten en zwakheden ontdekken, wil hij ons overhalen om die voor anderen te verbergen. We willen immers zo volmaakt mogelijk overkomen. Dit is een vorm van hoogmoed. Christus draagt wel altijd goede oplossingen voor onze moeilijkheden aan. Let wel, zijn oplossingen zijn niet altijd de makkelijkste weg. Zo vraagt de Heer ons om Hem te vertrouwen als we anderen over het evangelie vertellen. Satan vertelt ons juist om maar over het evangelie te zwijgen omdat we niet welbespraakt zijn. Maar de Heer belooft dat Hij ons ‘op het moment zelf’ zal ingeven wat we moeten zeggen (Leer en Verbonden 100:6). Echt waar, de tegenstander voedt onze twijfel, de Heer voedt ons geloof.
Christus wil niet dat we ons met spelletjes ‘zoek de verschillen’ en ‘verberg de zwakheid’ bezighouden. Hij wil dat we naar Hem opzien en aan ‘verander de zwakheid’ doen. Hoogmoed is in de kern concurrerend. Concurrentie is echter niet waar het leven om draait. Als we Christus als voorbeeld, vriend en supporter kiezen, kunnen we onze schadelijke vergelijkingen achterwege laten en gemoedsrust op het pad naar volmaking vinden.
Bedenk dat we in dit leven allemaal met onvolmaaktheid en allerlei zwakheden te maken krijgen. Als we anderen zien worstelen, kunnen we ze op een positieve manier opbeuren. Als we anderen zien slagen, kunnen we ze oprecht prijzen. Maar we schieten er nooit iets mee op als we onze rechtschapenheid en succes in positieve of negatieve zin tegen die van een ander afzetten. Anderen gaan misschien aan onze waarde voorbij, maar God niet: voor Hem zijn we van oneindige waarde. We blijven altijd zijn kinderen. Hij houdt onvoorwaardelijk van ons. Hij is blij met onze rechtschapen inspanningen om te worden zoals Hij is.
Jezus Christus is geen afzijdige toeschouwer van ons leven. Hij is zich ons bewust, is actief bij onze redding betrokken en leidt ons naar een celestiale woning terug. In zijn kracht kunnen we alle dingen doen en door Hem is niets onmogelijk. De Heer is in dit onvolmaakte leven onze hoop en ons voorbeeld. Hij zal ons niet oordelen door ons met onze broeders en zusters te vergelijken. Hij kijkt naar ons hart en zal ons op onze reis naar compleetheid de wind in de zeilen geven. Laten we in geloof handelen, ons bekeren en naar Christus opzien met hoop op zijn belofte dat we uiteindelijk ‘vervolmaakt in Hem’ kunnen worden (Moroni 10:32).