“Ko Hono Liliu ʻEku Founga ki Hono Maʻu ha Fakamoʻoní,” Liahona, Siulai 2023.
Kakai Lalahi Kei Talavoú
Ko Hono Liliu ʻEku Founga ki hono Maʻu ha Fakamoʻoní
Ko e fuofua taimi ia ke u maʻu ai ha kiʻi tenga ʻo e tuí naʻe moʻoni.
Naʻá ku tupu hake ʻi he Siasí—naʻá ku ʻalu ki he ngaahi ʻekitivitií, pea naʻá ku kau ki he lotu fakafāmilí mo e ako folofolá. Ka naʻe ʻikai ke ʻi ai moʻoni haʻaku fakamoʻoni. Naʻe ʻikai ke u ʻilo pe naʻá ku tui ki he ʻOtuá pe ko Hono ʻAló. Naʻe ʻikai ke u ʻilo pe naʻe moʻoni e Tohi ʻa Molomoná.
Naʻá ku fie maʻu ha fakamoʻoni, ka naʻá ku ongoʻi foʻi hili ʻeku lotu tuʻo lahi kae ʻikai ke u ongoʻi kuó u maʻu ha talí. Naʻe kamata ke u fifili, “Kapau ʻoku moʻoni ʻa e ʻOtuá, ko e hā ʻoku ʻikai ke Ne fakahā mai aí? Ko e hā ʻokú Ne tuku ai ke u tangutu heni ʻo fifilí?”
ʻI heʻeku manatu ki aí, ʻoku lava ke u vakai lelei ki he ʻuhinga naʻe ʻikai ke u maʻu ai ha talí: naʻe ʻikai ke u feinga moʻoni. Naʻá ku lau tuʻo taha ʻeku folofolá ʻi ha miniti ʻe nima he uike mo ʻamanaki ki ha aʻusia mo e fakahaá koeʻuhí pē naʻá ku kole ia.
Naʻe ʻikai mahino kiate au ko e tuí ko ha tefitoʻi moʻoni ia ʻo e ngāue.
Ko ha Tenga ʻo e Tuí
Naʻe mei ui au ʻe ha taha ʻoku vakai mei tuʻa ʻoku ou “mālohi” ʻi he Siasí, ka naʻe ʻikai pē ke u ʻiloʻi pe naʻe moʻoni ʻa e Siasí. Ka naʻá ku fie ʻilo ki ai.
Ko ia naʻá ku fili ai ke u ngāue fakafaifekau. Naʻe hala ʻeku mahalo ʻi heʻeku hoko ko ha faifekaú, ʻe ngalingali ke u maʻu he taimi pē ko iá ha ngaahi tali mei he ʻOtuá. Naʻe teʻeki pē ke u feinga lahi ke lotu pe ako, ka naʻe ʻikai fuoloa kuo maʻu hoku uiuiʻí.
ʻI he kamataʻanga ʻeku ngāue fakafaifekaú, naʻá ku fefaʻuhi ke ongoʻi ʻa e Laumālié ʻi heʻeku ako ʻi he ʻinitanetí lolotonga e mahaki fakaʻauhá koeʻuhí ko ʻeku feinga fakamuʻomuʻanimá. Ka naʻá ku aʻu tonu leva ki he senitā akoʻanga fakafaifekaú. Pea naʻe hoko hoku taimi ʻi aí ko e aʻusia fakalaumālie taha ʻi heʻeku moʻuí. Ko e fuofua taimi ia ke u maʻu ai ha kiʻi tenga ʻo e tuí naʻe moʻoni.
Ko Hono Fakahoko ha Liliú
Naʻe faingataʻa ʻa e faifai peá u hū ki he malaʻe ngāue fakafaifekaú. Naʻá ku ongoʻi ʻo hangē kuo mole ʻa e kiʻi fakamoʻoni naʻá ku maʻú.
Naʻá ku tangi ʻi ha ʻaho ʻe taha, peá u manatu ai ki ha meʻa. Naʻe faʻa ʻeke mai ʻe heʻeku tangataʻeikí pe naʻe fēfē hoku ʻaho ʻi he akó, pea naʻá ku pehē maʻu pē naʻe taʻeoli. Pea te ne pehē mai, “Ko e meʻá ko hoʻo ʻai ke taʻeolí. Kapau ʻokú ke loto ke fakafiefia e akó, ʻai ke fakafiefia.” Naʻá ku fakatokangaʻi te u lava ʻo fakaʻaongaʻi lelei hoku taimí ʻi hoku misioná ʻi he ako mo tupulakí pe ko haʻaku mamahi.
Ko ia naʻá ku lotu fakamātoato ange ʻi ha toe taimi ke fakahā ki he Tamai Hēvaní te u feinga ke liliu ʻeku tōʻongá. Hili iá, naʻe fakaʻaiʻai au ke u fai ha feinga foʻou. Naʻe kamata ke u ako moʻoni mo lotu mo fakalaulauloto, pea ʻi he fakalau atu ʻa e taimí, naʻá ku toe maʻu ʻa e kiʻi fakamoʻoni ko iá—pea hokohoko atu ʻeku tupulakí. Naʻe siʻi ange ʻeku ʻitá, pea kamata ke u maʻu ha fiefia ʻi he ongoongoleleí.
Ko e Meʻa ʻOku Tau Foakí ko e Meʻa ia ʻOku Tau Maʻú
ʻI he taimi ʻokú ke loto-foʻi ai ʻi hoʻo ongoʻi hangē ʻoku ʻikai tupulaki hoʻo tuí, mahalo te ke fifili pe ʻoku ʻi ai koā ʻa e ʻOtuá pea ʻokú Ne tokanga mai koā. Ka kuó u ako ʻokú Ne ʻiate kitautolu maʻu ai pē pea te Ne tokoniʻi kitautolu ke fakamālohia ʻetau tuí mo e fakamoʻoní kapau te tau fatongia ʻaki mo ngāue (vakai, Molonai 10:4).
Naʻe pehē ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili (1932–2017) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “Neongo ʻoku hangē ʻoku ʻikai ha founga pau ia te tau takitaha maʻu ai ha fakamoʻoni, ka ʻoku hangē ʻoku ʻi ai ha sīpinga mahinongofua.”1 ʻOku kau ʻi he sīpinga ko iá ʻa e holi fakamātoato ke ʻiloʻi ʻa e moʻoní, lotú, loto fiemālie ke ngāue ʻi he feituʻu ʻoku ui kitautolu ki aí, fāifeinga ke talangofuá, ako e folofolá mo fakaʻaongaʻi ʻi heʻetau moʻuí, mo hono maʻu ha loto fakatōkilalo.
Naʻe ʻikai ke u teitei fakamālohia ʻeku tuí taʻe te u liliu hoku ʻulungāngá, muimui ʻi he sīpinga ko ʻení, pea mo fakaʻutumauku ʻi he fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻI heʻeku fai e ngaahi liliu ko iá, naʻe kamata ke u maʻu ha ngaahi tali mo tui ki he ngaahi moʻoní.
Naʻe toki pehē ʻe Sisitā Lepeka L. Kuleiveni, ko e Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Kau Finemuí: “ʻI heʻete hoko ko ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisí, ʻoku mahulu hake ia ʻi he fakaʻamu pe tui ʻataʻataá pē. … ʻOku fie maʻu ke tau fakahoko ha meʻa.”2 Kuó u ako ʻiate au pē ʻoku moʻoni ʻeni: ko e meʻa ʻoku ou foaki ki he ongoongoleleí ko e meʻa ia ʻoku ou maʻu maí.
Ki he kakai kuo nau vakai mai kiate aú, mahalo kuo meimei tuʻunga tatau pē ʻeku mālohi ʻi he Siasí. Ka kuó u liliu ʻeku tukupā ki he ongoongoleleí ʻi hoku lotó. Pea kuo hoko ai ʻa e meʻa makehe kotoa pē.
ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne fai ʻa e talanoá ʻi Uāsingatoni, USA.