Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí?


Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí?

Kuo pau ke fakatefitoʻi ʻetau tuí ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí kae lava ke ne ʻoatu kitautolu ki he fakamoʻuí. ʻOku ʻuhinga e tui kia Sīsū Kalaisí ki he falala kiate Ia pea talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú. ʻOku mahulu atu ʻa e tuí ʻi ha tui pē taʻe ngāue. ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau tuí ʻi heʻetau ngāué—ʻi heʻetau founga moʻuí.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Kuó ke ngāue ʻaki fēfē nai ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi aʻusia ʻe lava ke ke vahevahe mo e kau talavoú ke ueʻi ai kinautolu ke nau ngāue ʻi he tuí?

ʻOku anga fēfē hono ngāue ʻaki ʻe he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒlone ʻokú ke akoʻí ʻa ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻoku nau fai ke fakamālohia ai ʻa ʻenau tuí?

ʻI hoʻo ako e folofolá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé ke ke ʻilo fekauʻaki mo e tuí, kumi e ngaahi meʻa ko ia ʻe tokoni ki he kau talavoú ʻi hono fakamālohia ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí.

Hepelū 11:4–9, 17–29; ʻEta 12:11–22 (Sīpinga ʻo e kakai naʻa nau fakahaaʻi e tuí)

Sēmisi 1:5–6; 2:14–20 (Ko e tuí ko e falala mo e ngāue)

ʻAlamā 32:21, 26–43 (Ko e tuí ko e ʻamanaki lelei ki he ngaahi meʻa ʻoku moʻoni ka ʻoku ʻikai hā mai)

Molonai 7:33–41 (ʻOku fakahoko e ngaahi maná ʻe he tuí)

Quentin L. Cook, “Ngaahi Fakavaʻe ʻo e Tuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 127–31

Bonnie H. Cordon, “Falala ki he ʻEikí pea ʻOua naʻá ke Faʻaki ki Ho Potó,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 6–9

Dieter F. Uchtdorf, “Fungavaka Faá, Matapā Fakaʻosí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 15–18

Neil L. Andersen, “ʻOku ʻIkai Hokonoa ʻa e Tuí ka ʻi hoʻo Fili Ki ai,” Ensign pe Liahona, Nov. 2015, 65–68

Tuí,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, 195–197

Vitiō: “Tui Haohaoa mo Faingofuá”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí, “Ko ʻeku akonakí ʻoku ʻikai ʻaʻaku, ka ʻoku ʻaʻana naʻá ne fekau aú” (Sione 7:16). Naʻá Ne akoʻi ʻa e tokāteline naʻá Ne ako mei Heʻene Tamaí. Te ke lava fēfē ʻo fakapapauʻi ʻokú ke akoʻi ʻa e tokāteline moʻoní? (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,,57–59.

ʻĪmisi

Vitiō: “Fai Mai ha Ngaahi Fehuʻi”

Mamata kahi ange

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga e fakataha ʻa e kau palesitenisií.

Kamata e aʻusia fakaakó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau ʻaʻau ke toe fakamanatu e tokāteline mei he lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni he uike ní:

  • Kole ki he talavou takitaha ke ne fakamoleki ha sekoni ʻe 30 ʻo tohi ki he lahi tahá e ngaahi meʻa ʻoku lava ke ne manatuʻi mei he lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí. Fakaafeʻi e kau talavoú ke vahevahe mai ʻenau ngaahi lisí. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi fēfē ʻenau ngaahi lisí ke fakafeʻiloaki ʻaki e tefito ko e tuí?

  • Tā ha kiʻi fakatātā faingofua pē ʻo ha vaka ʻaʻalo, pea fakahingoa ko e “Tuí” (Faith). Tānaki atu ki ai ha fohe pea fakahingoa ia ko e “Tui” (Belief) mo ha fohe ʻe taha ko e “Ngāue.” Fehuʻi ki he kōlomú ʻa e meʻa ʻe hoko ki he vaka ko ʻení ʻo kapau ʻe fohe taha pē. Ko e hā ʻe hoko ki heʻetau tuí ʻo kapau he ʻikai ke tau ngāueʻi e meʻa ʻoku tau tui ki aí? Fakaʻaongaʻi e folofolá pe Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (peesi 54–56) ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe ko e hā ʻa e tui pea mo e fekauʻaki ʻa e fakatātā ko ʻení mo e tuí.

Ako fakataha

ʻE tokoni ʻa e ngaahi ʻekitivitī takitaha ko ʻení ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e maʻu ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié, ʻo fili ha taha pe toe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻomou kōlomú:

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau e  ʻAlamā 32:21 mo e Hilamani 5:12. Kole ki hanau niʻihi ke nau fakamatalaʻi fakanounouʻi ʻi heʻenau fakalea pē ʻanautolú, ʻa e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e tuí mei he ongo potu folofola ko ʻení. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau kumi hake ha ngaahi sīpinga ʻo ha kakai ne nau maʻu ha ngaahi fakavaʻe mālohi ʻo e tuí, ʻi he lea ʻa ʻEletā Quentin L. Cook ko e “Ngaahi Fakavaʻe ʻo e Tuí” pea ko e lea ʻa ʻEletā Neil L. Andersen  “ ʻOku ʻIkai Hokonoa ʻa e Tuí ka ʻi Hoʻo Fili Ki aí.” Kole ange ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. Ko e hā te nau lava ʻo fai ke langa ha fakavaʻe mālohi ʻo e tuí?

  • Fakaafeʻi ha ongo talavou ke na haʻu ki muʻa he kalasí. Kole ki ha talavou ke ne feinga ke tuʻu ʻi ha founga kehekehe (hangē ko e tuʻu fakamangamanga pe fakaheihei) pea ʻai e talavou ʻe tahá ke ne kiʻi tekeʻi maʻamaʻa pē lolotonga ʻene tuʻu kehekehe ko ʻení. Ko e hā e faʻahinga tuʻu naʻe tokoni ke tuʻu maʻu ʻo ʻikai ngaue ai e talavoú? Ko e hā ʻene faʻahinga tuʻu naʻe mei tō aí? Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau e lea ʻa Sisitā Bonnie H. Cordon  ko e “Falala ki he ʻEikí pea ʻOua naʻá ke Faʻaki ki Ho Potó,” ʻo kumi ʻene ngaahi fokotuʻu ki he founga ke fakatupulaki ai ha falala lahi ange kia Sīsū Kalaisi mo kei fakatefito pē ʻetau tuí ʻiate Iá. ʻOku ʻi ai ha faʻahinga aʻusia ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau talavoú, ʻo kau ki ha taimi ne nau falala ai ki honau potó pea nau foua hono nunuʻá? pe ko ha taimi ne nau falala ai ki he Fakamoʻuí pea maʻu e ngaahi tāpuakí?

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení. ʻE lava ke ne fai ʻeni ko ha konga ʻo ʻene palani ki he Fatongia ki he ʻOtuá ke ako mo akoʻi ʻa e tuí (vakai, “Mahino ʻa e Tokāteliné,” peesi 18, 42, pe 66).

  • Kole ki he talavou takitaha ke ne kumi ha talanoa mei he folofolá ʻa ia naʻe ngāue ai ha taha ko ʻene tui kia Sīsū Kalaisí (ke sīpinga ʻaki, vakai, ʻEkesōtosi 14:19–28; Mātiu 8:5–13; Hepelū 11:4–9, 17–29; ʻEta 12:11–22; 1 Nīfai 4). Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau tohi foki ha meʻa ne nau aʻusia ʻa ia naʻa nau ngāue ʻaki ai, pe ko ha taha ʻoku nau ʻiloʻi, ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. Kole ki he talavou takitaha ke ne vahevahe ʻa e talanoa naʻá ne ʻilo ʻi he folofolá mo e meʻa naʻá ne aʻusia ʻa ia naʻá he tohí. ʻE lava ke nau fai fakakulupu iiki pe fakakōlomu ʻeni.

  • Hiki ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: “Ko e hā ʻa e tui? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke tui kia Sīsū Kalaisi? ʻOku founga fēfē haʻaku moʻui ʻi he tuí? Te u fakatupulaki fēfē ʻeku tuí? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau lau e lea ʻa President Dieter F. Uchtdorf “Fungavaka Faá, Matapā Fakaʻosí,” ʻo kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení. Tuku ke nau tohi ʻenau ngaahi talí ʻi he palakipoé mo vahevahe ha ngaahi meʻa kehe ne nau ako fakataha mo e kōlomú. ʻI he konga ʻo e fevahevaheʻakí, te ke malava ʻo fehuʻi ange “ʻOku ʻuhinga ki he hā ke hokohoko atu ʻi he tui kae ʻoleva ke tau aʻu ki he ‘fungavaka faá, matapā fakaʻosí’ ʻo hangē ko e ongo faifekau ʻi he talanoá?” 

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau ʻa e Mātiu 17:20, pea fehuʻi ange pe ʻoku nau pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa hono hiki ʻo e ngaahi moʻungá koeʻuhí ko ʻetau tuí. Vahevahe e lea ko ʻeni meia Pīsope Lisiate C. ʻEsilī: “Kuo teʻeki ke u mamata ki hano hiki ʻo ha moʻunga. Ka kuó u mamata ki hano hiki ha ngaahi moʻunga ʻo e loto veiveiuá mo e siva e ʻamanakí ʻo fetongi ʻaki ia e ʻamanaki leleí mo e fakatuʻamelié koeʻuhí ko e tuí. Kuó u mamata ki hano fetongi ʻe he tuí ha moʻunga ʻo e faiangahalá ʻaki ʻa e fakatomalá mo e fakamolemolé. Kuó u mamata ki hano fetongi ʻe he tuí ha moʻunga ʻo e mamahí ʻaki ʻa e melinó, ʻamanaki leleí mo e loto houngaʻiá. ʻIo, kuó u mamata ki hano hiki ʻo ha ngaahi moʻunga” (“Tuí—ko e Fili Ia ʻa ʻAu,Ensign pe Liahona, Nōv. 2010, 33). Huluʻi e foʻi vitiō ko e “Tui Haohaoa mo Faingofuá,” pea kole ki he kau talavoú ke nau fekumi ki ha ngaahi moʻunga naʻe hiki ʻo fakafou ʻi he tuí (pe vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia).

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe mai e meʻa naʻa nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino kiate kinautolu e ʻuhinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi ongo pe fakakaukau ʻoku nau maʻu? ʻOku toe ʻi ai mo haʻanau ngaahi fehuʻi? ʻE ʻaonga nai ke fakamoleki ha taimi lahi ange ʻi he tokāteliné ni?

Tokoni fakafaiakó

“ʻI he taimi ʻokú ke faiako ai mei he folofolá, ʻoku faʻa tokoni kapau te ke fekau e kau akó ke nau fekumi ki ha ngaahi meʻa pau” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 61).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Vahevahe e ngaahi ʻokú ne maʻú mo hono ʻuhinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí pea mo e meʻa ʻokú ne palani ke fai ke ngaueʻi ʻa e tui ko ʻení.

  • Aleaʻi mo e kōlomú e founga ʻoku fakahaaʻi ʻaki ʻenau tuí ʻi heʻenau ngāue ʻi he lakanga fakataulaʻeikí.

Paaki