Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā hoku fatongia ʻi hono fakahoko e palani ʻa e Tamai Hēvaní?


Fatongia ki he ʻOtuá

Ko e hā hoku fatongia ʻi hono fakahoko e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

Naʻe ʻosi folofola ʻa e Tamai Hēvaní ko ʻEne ngāué mo Hono nāunaú ke “fakahoko ʻa e moʻui taʻefaʻamate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39). ʻI heʻetau hoko ko e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ʻi ai hatau fatongia ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní ʻi heʻetau tauhi kitautolu ke taau mo fakahoko hotau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí. ʻOku kau ʻi he ngaahi fatongiá ni hono fakahoko ʻo e ngaahi ouau fakataulaʻeikí, tokoniʻi ʻo e niʻihi kehé, mo hono fakaafeʻi e kakai kotoa ke haʻu kia Kalaisí.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Fakakaukau ki he ngaahi meʻa naʻá ke aʻusia ʻi hoʻo fakahoko ho ngaahi fatongia fakataulaʻeikí. Ko e hā ha ngaahi ola ʻo hoʻo ngāué? Kuó ke tokoni fēfē ki he Tamai Hēvaní ʻi hono fakahoko ʻEne palaní?

Ko e fē ha taimi ne ke fakatokangaʻi ai hono tāpuakiʻi ʻe he kau talavoú ʻa e niʻihi kehé ʻi heʻenau ngāue tokoni fakataulaʻeikí?

Fakafanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo ako ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Fakalaulauloto ki he meʻa ʻe lava ke fakahoko ʻe he kau talavoú ke nau ʻilo ai ʻenau tokoni ki he ʻOtuá ʻi heʻenau fakahoko honau ngaahi fatongiá.

Mōsese 1:39 (Ko e ngāue mo e nāunau ʻo e ʻOtuá ke hākeakiʻi ʻa ʻene fānaú)

T&F 20:46–60, 75–79; 84:111; 107:68 (Ngaahi Fatongia ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné)

T&F 38:42 (Kuo pau ke maʻa mo moʻui taau ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí)

Vitiō: “Ko Hono Fakaafeʻi ʻo e Taha Kotoa ke Haʻu kia Kalaisí”

Vitiō: “Ko Hono Fakahoko Ho Fatongia ki he ʻOtuá”

Ko Hono Fakahoko Hoku Fatongia ki he ʻOtuá,23 (ngaahi fatongia ʻo e kau tīkoní), 46–47 (ngaahi fatongia ʻo e kau akonakí), 70–71 (ngaahi fatongia ʻo e kau taulaʻeikí)

Pōpoaki ki he Toʻu Tupú mei he Kau Palesitenisī ʻUluakí,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ii–iii

Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe hūfia ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá mo tokoniʻi maʻu pē kinautolu. Naʻá Ne kumi ha ngaahi faingamālie ke feohi ai mo kinautolu mo fakahaaʻi ange ʻEne ʻofá. Te mou maʻu ha ngaahi faingamālie lahi ke fai ai ha ngāue tokoni fakataulaʻeiki pea ʻi ai ha taha maʻu lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒlone ʻi ho tafaʻakí. ʻI he ngaahi mōmēniti ko ʻení, vahevahe ʻa e founga ʻoku tokoni ai e meʻa ʻokú ke faí ki hono fakahoko e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní.

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne taki e kau talavoú ʻi hono aleaʻi fakataha e pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga e fakataha ʻa e kau palesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni he uike ní:

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke lau ʻa e “Pōpoaki ki he Toʻu Tupú mei he Kau Palesitenisī ʻUluakí” pea kumi ha faleʻi mei he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻe lava ke tokoni kiate kinautolu ke fakakakato honau ngaahi fatongia ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku poupouʻi fēfē ʻe he ngaahi ngafa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e ngahi fatongia ko ʻení?

  • Fakaʻaliʻali ha tā ʻo Sione Papitaiso (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 35), pea ʻeke ange pe ko e hā naʻá ne fai ke teuteu ʻa halá ki he Fakamoʻuí (vakai, Mātiu 3). ʻEke ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe ʻoku nau teuteu fēfē ʻa e halá ki he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻoku nau fakahoko ai honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí.

Ako fakataha

ʻE tokoniʻi ʻe he ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke mahino e founga ʻoku tokoni ai ʻenau fakahoko honau ngaahi fatongia he lakanga fakataulaʻeikí ki he Tamai Hēvaní ʻi hono fakahoko ʻEne palaní. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié ʻo fili ha taha pe toe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻomou kōlomú:

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú takitaha ke nau kumi ʻi he konga ʻo e “Ngaahi Fatongia ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí” ʻi he tohi Fatongia ki he ʻOtuá (peesi 23, 46–47, or 70–71) pea laineʻi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ngāué. Kole ki he kau talavoú ke nau fakamatalaʻi e founga ʻoku tokoni ai ʻa e fatongia takitaha ʻi hono fakahoko e palani ʻa e Tamai Hēvaní. Kuo tāpuekina fēfē ʻa e kau talavoú ʻe he ngāue tokoni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki he niʻihi kehé? Ko e hā ha ngaahi sīpinga kuo nau mamata ai ki hono tāpuakiʻi ʻe he ngāue tokoni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí e niʻihi kehé?

  • Mou fakamanatu fakakōlomu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:46–60. Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ne nau aʻusia ʻi heʻenau fakahoko honau fatongia ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisí—kau ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. ʻOku nau tokoni fēfē ʻi hono fakahoko e palani ʻa e ʻOtuá? Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakatātaaʻi ha ngaahi meʻa te nau maʻu ai ha ngaahi faingamālie ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí. Hangē ko ʻení: “ʻOku ʻeke atu ʻe ho kaungāmeʻa pe ko e hā e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke ke vaʻinga ʻakapulu ai he Sāpaté pe inu kofi pe tií.” Te nau tali fēfē fehuʻi honau kaungāmeʻá kapau ko ʻenau taumuʻá ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí? Fakaafeʻi ke nau huke ki he peesi 29, 51, pe 73 ʻo ʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá pea faʻu ha palani ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa kuo nau akó.

  • Huluʻi ʻa e taha pe fakatouʻosi e ongo vitiō ʻoku fokotuʻu atu ʻe he fokotuʻutuʻu ko ʻení. Kole ki he kau talavoú ke nau talaatu pe ko e ngaahi fatongia fē ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku hā ʻi he ongo vitiō ko ʻení pea ʻoku tokoni fēfē ʻa e ngaahi fatongia fakataulaʻeiki ko ʻení ʻi hono fakahoko e palani ʻa e ʻOtuá (ke maʻu ha fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi fatongia e lakanga fakataulaʻeikí, vakai, Fatongia ki he ʻOtuá peesi [23, 46–47], pe 70–71). Ko e hā ha ngaahi meʻa ne nau aʻusia ʻi heʻenau fakahoko e ngaahi fatongia ko ʻení? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻoku tokoni ʻetau fakahoko hotau ngaahi fatongiá ki hono fakahoko e palani ʻa e ʻOtuá? ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he mahino ko ʻení ʻa e anga ʻo ʻenau fakahoko honau ngaahi fatongiá?

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino kiate kinautolu ʻa honau fatongia ʻi hono fakahoko ʻe palani ʻa e Tamai Hēvaní? Ko e hā ʻa e ngaahi ongo pe ngaahi fakakaukau ʻoku nau maʻú? ʻOku ʻi ai haʻanau toe ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga ke fakamoleki ha toe taimi ʻi he tokāteline ko ʻení?

Fatongia ki he ngaahi palani ʻa e ʻOtuá

Tuku ha taimi ʻi he ʻosi ʻa e fakataha fakakōlomú ke fokotuʻu ai ʻe he kau talavoú ha ngaahi palani ʻi heʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá.

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi e fakatahá ʻe he mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomu ʻoku tatakí. Te ne lava ʻo:

  • Vahevahe ha ngaahi sīpinga kuó ne fakatokangaʻi ʻi he kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻi heʻenau fakahoko e palani ʻa e ʻOtuá ʻo fou he ngaahi ngāue tokoni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Fealēleaʻaki mo e kau mēmipa ʻo e kōlomú fekauʻaki mo e meʻa te nau lava ʻo fai fakakōlomu ke fakahoko lelei ange ai honau ngaahi fatongia he lakanga fakataulaʻeikí.

Paaki