Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
ʻOku tokoni fēfē ʻa e moʻui tāú ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?


Fatongia ki he ʻOtuá

ʻOku tokoni fēfē ʻa e moʻui tāú ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻOku maʻu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he fakanofó, ka ko e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fie maʻu ki ai ʻa e anga māʻoniʻoni, līʻoa, talangofua pea mo e faivelenga fakatāutahá. ʻE tatau ai pē pe te tau maʻu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he hilifaki ʻo e nimá, ka he ʻikai ke tau maʻu ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kapau ʻoku tau talangataʻa, taʻe taau, pea taʻe fie tokoni.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ʻa e faikehekehe ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e moʻui tāú ko ha meʻa ʻoku tomuʻa fie maʻu kae toki maʻu ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

Te ke tokoniʻi fēfeeʻi ke mahino ki he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻa e fekauʻaki ʻa e moʻui tāú mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ha ngaahi ʻahiʻahi ʻoku fehangahangai mo e kau talavoú te nau ala fakatupu ke mole meiate kinautolu ʻa e mālohi ʻi he lakanga fakataulaʻeikí?

ʻI hoʻo teuteú, ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Ko e hā ʻoku ueʻi koe ke ke vahevahe mo e kau talavoú?

T&F 38: 42 (ʻOku fekauʻi ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke maʻa)

T&F 121:34–46 (ʻOku fakafalala ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he anga māʻoniʻoni ʻa e tokotahá)

Russell M. Nelson, “Ko Hono Ngāueʻi ʻo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 66–69

Neil L. Andersen, Mālohi ʻi he Lakanga Fakataulaʻeikí,Ensign pe Liahona, Nōvema 2013

David A. Bednar, “Ko e Ngaahi Mālohi ʻo e Langí,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 48–51

“Moʻui Taau,” Ko Hono Fakahoko ʻa Hoku Fatongia ki he ʻOtuá (2010), 16–17 (kau tīkoní), 40–41 (kau akonakí), 64–65 (kau taulaʻeikí)

Vitiō: “Fakamāʻoniʻoniʻi Kimoutolu”; “Mālohi mo e Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí”

Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe faiako ʻa e Fakamoʻuí ʻi he lea pea ʻi he faʻifaʻitakiʻanga pea ʻokú Ne fakaafeʻi kitautolu ke tau muimui ʻiate Ia. Te ke lava ʻo faiako ʻi he mālohí mo e mafaí ʻi hoʻo feinga ke muimui ʻi he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí mo moʻui taau mo e lakanga fakataulaʻeiki ʻokú ke maʻú.

ʻĪmisi

Vitiō:“Tuku ke Mau Faiako”

Mamata lahi ange

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga ha fakataha fakapalesitenisī.

Kamata e aʻusia fakaakó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu ʻaki e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea fakafeʻiloaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Fakaafeʻi ha kau talavou ʻi he lolotonga ʻo e uiké ke nau ō mai ki he fakataha fakakōlomú kuo nau mateuteu ke vahevahe haʻanau ngaahi aʻusia ʻoku fekauʻaki mo e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí.

  • ʻAi ha talavou ke ne tamateʻi ʻa e maama ʻi he lokiakó. Ko e hā hano ʻaonga ʻo e foʻi ʻuhilá kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha ivi fakaʻuhila? ʻOku fekauʻaki fēfē ʻeni mo ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki? Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36–37, pea kole ki he kau talavoú ke nau aleaʻi ʻa e kaunga ʻo e māʻoniʻoní ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Ako fakataha

Ko e taumuʻa ʻo e lēsoní ni ke tokoni ke mahino ki he talavou takitaha ʻa e anga hono tokoniʻi ʻe heʻenau moʻui tāú ʻa honau mālohi ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku totonu ke fokotuʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú ha ngaahi palani ʻi heʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá ke ako mo moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ko ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení.Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú kimuʻa ʻi he fakataha fakakōlomu ko ʻení ke nau ō mai mo ʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá ki he lotú. Fakaafeʻi kinautolu ʻi he ngaahi fakataha fakakōlomu ka hokó, ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku nau aʻusia ʻi heʻenau fakahoko ʻenau ngaahi palaní.

  • Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha meʻa [object] ke tokoni ki hono ako ʻe he kau talavoú ʻa e ngāue ʻoku fie maʻu ke nau fai ka nau maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, pea kole ki he kau talavoú ke nau mateʻi  atu e lahi ʻo e mahuʻinga ʻo e meʻa takitaha. Ko e hā ʻoku kehekehe ai e mahuʻinga ʻo e ngaahi meʻá ni? Ko e hā e meʻa mahuʻinga taha ʻi heʻetau moʻuí, pea ko e hā ʻa e ngāue ʻoku fie maʻu ke tau fai ke tau maʻu ai iá. ʻE malava pe ke ke fakaafeʻi e kau talavoú ke fekumi ki he lea ʻa Palesiteni Russell M. Nelson ko e “Ko Hono Ngāueʻi ʻo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” ke ʻilo ai  e ngāue ʻoku fie maʻu ke fai kae fakaʻaongaʻi e lakanga fakataulaʻeikí. Ko e hā ʻene ngaahi manavasiʻi ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā e ngaahi meʻa ʻokú ne kole ke tau vēkeveke ke faí?

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:42; 121:34–46 pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení: ʻOku uesia fēfē ʻe he angahalá ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau puleʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakamatala ʻo kau ki ha kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻoku nau ʻiloʻi naʻa nau fakafōtunga mai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau puleʻi ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. (Vakai, Fatongia ki he ʻOtuá, 72.) Kole ange ke nau vakai ki he konga ʻo e “Ngāueʻí” ʻi heʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá (peesi 17, 41, pe 65) pea fokotuʻu ha palani ke moʻui taau ange mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻaki ʻenau ako mo muimui ki he ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kōlomú ke ne fai ʻa e talanoa ki hono fakasītuʻaʻi ʻe Siosefa ʻa e uaifi ʻo Potifaá (vakai, Sēnesi 39, 41) pea mo ha taha ke ne fai ʻa e talanoa ʻo e fakavaivai ʻa Tēvita ki he ʻahiʻahí (vakai, 2 Samuela 11–12). Aleaʻi fakakōlomu ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ongo talanoa ko ʻení ki he fekauʻaki ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e moʻui taau fakatāutahá. Naʻe tāpuekina fēfē ʻa Siosefa ʻi heʻene faitotonú? Ko e hā naʻe mei lava ke fai ʻe Tēvita ke hao ai mei he meʻa fakamamahi ne hoko kiate iá? (Vakai, Fatongia ki he ʻOtuá, 64.) Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau vakai ki he konga ʻo e “Ngāueʻí” ʻi heʻenau tohi Fatongia ki he ʻOtuá (peesi 17, 41, pe 65) pea faʻu ha palani ke moʻui taau ange mo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Hiki he palakipoé, “ʻOku tokoni fēfē ʻa e moʻui tāú ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?” pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻení. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau lau e palakalafi ʻe fitu mei he lea ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasení “Mālohi ʻi he lakanga Fakataulaʻeikí” kamata ʻaki e kupuʻi lea “ʻOku tau ʻilo … e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní.” Ko e hā e ngaahi fakakaukau lahi ange ʻoku maʻu ʻe he kau talavoú fekauʻaki mo e tokoni ʻa e taau fakatāutahá ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa te ne lava ke fakangatangata ʻa e mālohi ʻo hotau lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke maʻu ha mālohi lahi ange ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke fekumi ʻi he lea ʻa ʻEletā David A. Bednar “Ko e Ngaahi Mālohi ʻo e Langí,” pe mamataʻi e foʻi vitiō“Mālohi mo e Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” ʻo fekumi ki he ngaahi fakamatala ʻokú ne akoʻi kinautolu kau ki he tāú mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Hili ia pea fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe mo e kōlomú ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu ʻa hono uesia ‘e he moʻui tāú ‘a e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ki he tokāteline ko ʻení?

Tokoni fakafaiako

“ʻI he taimi ʻokú ke faiako ai mei he folofolá, ʻoku faʻa tokoni kapau te ke fekau e kau akó ke nau fekumi pe fakafanongo ki ha ngaahi meʻa pau” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 61).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. Te ne lava ʻo vahevahe mo e kōlomú ʻa e ngaahi palani kuó ne fai ke ako mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻinga ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Te ne toe lava foki ʻo fakamatalaʻi ʻe kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻi he ngaahi uike siʻi ka hokó, ke nau vahevahe ʻa e anga e tokoni hono fakahoko ʻenau palaní ke nau moʻui taau ai ke fakaʻaongaʻi honau lakanga fakataulaʻeikí.

Paaki