Saad Bee Ąą Álnéehii

Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii éí diyingo ííshjání ádaalyaaígíí ádaatʼé dóó éí diyingo hadaʼiisdzííʼ akéeʼdi yoołkááłgo nahasdzáán bikáaʼgi Diyin God bił hazʼą́ dóó bibee hazʼáanii bee hadilnééh. Azhą́ ląʼí da díí daóltaʼígíí Jesus Christ Bisodizin Dííjį́įdi Yá Naazínígíí bichʼįʼ ádaalyaa ndi, bee hadaʼiisdziʼígíí, hóyééʼ ádahodooníłígíí, dóó saad bee haʼólníinii éí tʼáá ałtso nihokááʼ dineʼé bee bichʼįʼ hadaʼiisdzííʼ dóó tʼáá ałtso nihokááʼ dineʼé adahwiisáago Diyin Bóhólníihii Jesus Christ binééʼ deididootsʼííłgo hágo dabidiʼdooʼniił, éí atsʼíískʼehgo bedaʼiinaʼ yáʼátʼééh dadooleeł dóó hoolʼáágóó yisdándookahgo bee bichʼįʼ hadaʼiisdzííʼ.

Ląʼí da diyingo ííshją́ą́ ádaalyaaʼígíí díí biyiʼ daasdzohígíí éí Joseph Smith Jr. bił ííshją́ą́ ádaalyaa, éí tsʼídá áłtsé Diyin yá yáłtiʼii dóó Jesus Christ Bisodizin Dííjį́įdi Yá Naazínígíí íídą́ą́ʼ yilą́ąjįʼ sizį́į ńtʼę́ę́ʼ. Áádóó nááná łaʼ éí bikééʼdóó naatʼáanii į́dlį́ bee bikʼidahodiiniiʼígíí diyingo bił ííshją́ą́ ádaalyaa (DN&BA 135, 136, dóó 138gi bilą́ąjįʼ saad dashijaaʼígíí yídííłtah, dóó Ílį́įgo Bee Hadaʼiisdzíʼígíí 1 dóó 2ígíí ałdóʼ).

Naaltsoos Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii éí łaʼ Jesus Christ Bisodizinjí naʼnitin bee lą́ azlį́ʼígíí átʼé éí Diyin God Bizaad (Bible), Naaltsoos Mormon Wolyéhígíí, dóó Naaltsoos Diichiłí Ílíinii bíł sinil. Ákótʼée ndi, Naaltsoos Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii éí tʼáá sahdii ílíinii átʼé doo ałkʼidą́ą́ʼ ndaʼasdzohyę́ęgiʼ átʼáo saad ályaa da, ákótʼée ndi dííshjį́į́di ályaaígíí átʼé dóó Diyin God yá yádaaltiʼii bikʼidahodiiniiʼígíí bitsą́ą́dééʼ nihaiyítʼą́ éí Bá hodílzingo naʼanishígíí dóó Diyin God bił hazʼą́ dííshjį́įdi nahasdzáán bikááʼ ninádoolyééł biniyé. Diyingo ííshjání ádaalyaaʼígíí biyiʼdóó, Diyin Bóhólníihii Jesus Christ binééʼ joobaʼgo ákondí doo tʼáá ákótʼéego jididootsʼį́į́ł, tʼáá ałtsoní ninályáago bee hanááʼoodzííʼ hoolzhiishdi; dóó díí naanish hadoolwołgo biyiʼ bee haʼoodzíʼígíí Christ Nínáádoodááł Bijį́įdi bichʼįʼ hashtʼeʼádínééh átʼé éí Diyin yá yádaałtiʼí dahodísingo hodeeyáádą́ą́ʼ yee hadahaasdzííʼ, éí ahił ndaalnishgo bohodoolnííł.

Joseph Smith Jr. éí Níłchʼitsoh 23, 1805yę́ędą́ą́ʼ biʼdizhchį́, Sharon, Windsor County, Vermontdi. Aniid naagháhą́ądą́ą́ʼ, yił háájééʼ kʼad dííjį́įdi éí Manchester, eʼeʼaahjigo New York hoolyéedi yił níná. Áadi bighango daan 1820go, dį́į́ʼtsʼáadah binááhaigo íídą́́ą́ʼ áłtsé baa íldeeʼgo bił áhoodzaa éí biyiʼ Diyin God, Hoolʼáágóó Azheʼé nilíinii, dóó BiYeʼ Jesus Christ baa níʼáázh. Díí diyingo bił áhoodzaago tʼáá aaníí Jesus Christ Bisodizin Ániid Ahaʼdeetʼą́ hoolzhishyę́ędą́ą́ʼ hádilyaago bee bił hóóneʼ, íídą́ą́ʼ Jesus Christ binaʼnitin bee yisdáʼiildéehii tʼáá átʼé bee naʼanish ńtʼę́ę́ʼ, éí nahasdzáán bikááʼdóó náádiilyá. Áádóó nááná łaʼ diyingo bił ííshją́ą́ ánáádaʼiidlaa éí ląʼígo Diyin yá ndaalʼaʼí ndabineeztʼą́ą́ʼ; díí nahasdzáán bikáaʼgi Diyin God naanish ílíinii íídoolííłgo bił ííshjání ályaa dóó bí binahjįʼ Jesus Christ Bisodizin nahasdzáán bikááʼ háádidoolnííł.

Áádóó hodeeshzhiizhgo, Joseph Smith éí Naaltsoos Mormon Wolyéhígíí ataʼ haneʼ naasdzohgo haidiilaa dóó naaltsoos bee siʼą́ągo áyiilaa éí diyingo bee bikáʼaʼoowod. Ákweʼé hoolzhishgo bí dóó Oliver Cowdery Diyin Bibeʼadziilii Aaron bee bikʼihodiiniiʼ éí John the Baptist beinílá Tʼą́ą́tsoh 1829yę́ędą́ą́ʼ (DN&BA 13 biyiʼ yídííłtah), áádóó tʼah doo nízaad ninááhálzhíízhdą́ą́ʼ Diyin Beʼadziilii Melchizedek ałdóʼ bee bikʼihodiiniiʼ éí Peter, James, dóó John ałkʼid́ą́ą́ʼ Jesus Christ Yá Naazínée ádaatʼį́ (DN&BA 27:12 biyiʼ yídííłtah). Áádóó nááná łaʼ ádaʼoolʼįįł Diyin Bibeeʼadziilii bibee ąą ńdaditį́hí aadahaasyą́ éí Moses, Elijah, Elias, dóó tʼóó ahayóí ałkʼidą́ą́ʼ Diyin yá yádaałtiʼii aadeiyiizlá (DN&BA 110; 128:18, 21 biyiʼ yídííłtah). Díí ádaʼoolʼįįł, éí tʼáá aaníí, Diyingo bee óhólnííh diné nahasdzáán bikáaʼgi baa ńdaʼhaasyá. Tʼą́ą́chil 6, 1830yę́ędą́ą́ʼ, Diyin God bikʼehgo, Diyin Yá Yáłtiʼí Joseph Smith Sodizin haidiidlaa, dóó áko Jesus Christ Bisodizin tʼáá aanínígíí hanáálwodgo nihokááʼ dineʼé bił hazʼą́ądi náhásdlį́į́ʼ, bee óhólníihii bee Jesus Christ binaʼnitin bee naʼnitin dóó ádaʼoolʼįįł bee yisdáʼiildéhígíí chodaaʼį́įgo ánályaa (DN&BA 20 dóó Naaltsoos Diichiłí Ílíinii, dóó Joseph Smith—Binákééʼ Náháneʼ 1 biyiʼ yídííłtah.)

Díí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí bíká sohodizingo aadahaasyá, tsʼídá biká ádahatʼį́ hoolzhishgo, dóó tʼáá aaníigo-iiná biyiʼ ádahoodzaaʼígíí dóó diné tʼáá aaníí beʼiina bitsʼą́ą́dóóʼígíí. Diyin Yá Yáłtiʼí dóó yił ndaalnishígíí diyingo hootʼááł yíká ádaatʼį́, éí binahjįʼ díí tʼáá aaníigo diyingo bił ííshją́ą́ ádaʼalyaago bee bééhózin. Diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí biyiʼ, Jesus Christ binaʼnitin bee yisdáʼiildéehii háádílyaaígíí dóó ąąh kwáániłígíí bee yitʼį́ dóó naaki góneʼ yigháahdi Jesus Christ binaʼnitin tʼáá átʼé bééhózingo chʼídootʼááł. Eʼeʼaahjigo sodizin náás áánííł New York dóó ńléí Pennsylvaniajįʼ dóó Ohio, dóó ńléi Missourijįʼ, dóó Illinois, dóó Ayóó Átʼáo Haalgai Hazʼą́ąjįʼ America eʼeʼaahjigo dóó Jesus Christ yikééʼ naazíinii yéego bichʼįʼ ndahwiisnááʼ Zion kin haalʼá ádeiléehgo éí nahasdzáán bikáaʼgi díí tʼáá áníídígo hoolzhishyę́ędą́ą́ʼ diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaʼígíí ałdóʼ biyiʼ daatʼį́.

Łaʼ áłtsé daóltaʼígíí Naaltsoos Mormon Wolyéhígíí biligáanakʼehjí álnééhgo éí naaltsoosgo niitʼááh bídadéétʼiʼígíí ádaatʼé (daóltaʼii 3, 5, 10, 17, dóó 19 yídííłtah). Łaʼ náásgóó daóltaʼígíí éí Diyin Yá Yáłtiʼí Joseph Smith Diyin God Bizaad Bible Diyin bikáʼalwodgo saad hazhóʼí ánéíyiidlaa, íídą́ą́ʼ ląʼí ayóó átʼéego Diyin binaʼnitin daóltaʼígíí baa haasyá (łaʼ éí kódaatʼé, daóltaʼii 37, 45, 73, 76, 77, 86, 91, dóó 132, yídííłtah, tʼáá átʼé Diyin God Bizaad Bible ánályaaígíí łaʼ tsʼídá bídadéétʼiʼ).

Díí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí, Jesus Christ binaʼnitin bee yisdáʼiildéehii biyiʼ bitłʼááh siláhígíí alą́ąjįʼ Diyin danilí ádaatʼéhígíí yaa halneʼ, nihokááʼ dineʼé hazlį́į́ʼdę́ę́ʼ, Chʼį́įdii tʼáá aaníí hólónígíí, nahasdzáán bikááʼ biniyé daʼáldeeʼígíí, akʼehojíłʼį́ biniyéhígíí, ádaanaʼookąąh biniyéhígíí, Iiʼsizį́ Diyinii binaanish, ádaʼoolʼįįł dóó ádaʼalʼį́ yisdáʼiildééh bídadéétʼiʼígíí, nahasdzáán haadooníłígíí, nihokááʼ dineʼé náásgóó haitʼáo bił hazʼą́ą doo Bitsʼíís Yiiʼ Náádahiiʼnaʼ Ndaasdlį́į́ʼ dóó Bándahwiistʼą́ bikééʼdóó, hoolʼáágóó ahizhdiiʼáázhgo iiná, dóó hoolʼáágóó yáʼátʼéehgo hooghan hazʼą́. Áádóó ałdóʼ, Sodizin tʼáá hazhóʼígo ąąhkwááníłígíí bishops bikʼidahodiiniiʼígíí, Tsʼídá Alą́ąjįʼ Bídahólníhígíí, Naakitsʼáadah Jesus Christ Yá Naazinígíí, dóó Tsʼídá Alą́ąjįʼ Tsostsʼidiin Bee Bídahólníhígíí, dóó nááná łaʼ alą́ąjįʼ dahdeiyíkááh dóó bił ndahazʼánígíí bee bééhózin. Akéeʼdi, Jesus Christ tʼáá aaníigo baa dahaneʼ—Diyin Nilínígíí, Ayóó Átʼéii, Haałtʼéhígíí, Biʼayóóʼóʼóóní, dóó Yisdánaʼiinííłgo beʼadziilígíí—éí bilaʼashdlaʼii bighan ndahazʼą́ą́góó díí naaltsoos tsʼídá ílį́įgo bá siláa doo dóó “nahasdzáán bikááʼgóó tsʼídá bee daʼatʼínígiʼ átʼáo Sodizin daʼatahígíí bichʼįʼ ayóó átʼéego ílį́į doo” (DN&BA 70gi alą́ąjįʼ saad dashijaaʼígíí yídííłtah).

Díí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí éí Joseph Smith bá ndaʼazohyę́ę áłtsé ńdeiyíízoh, áádóó Sodizin daʼatahígíí tʼáá álaʼ bee ahedaałtʼéego ńdayíízohígíí yaa bił dahózhǫ́ǫgo ałtaadeestsooz. Haneʼ nízaadgóó naaltsoos bee naaznil doogo, ndaʼazohígíí diyingo ííshją́ą́ ádaalyaaígíí tʼáá áko yéédaʼiidlaago naaltsoos haneʼ bee siʼą́ągo ádeiyiilaa, éí Sodizin yilą́ąjįʼ naazínígíí yinahjįʼ díí ííshją́ą́ ádaalyaaígíí beedaʼdoolnííłgo hashtʼeʼdeiyiilaa. Joseph dóó íídą́ą́ʼ Ákééʼ Naazínée Sodizin ąąh kwáániiłígiʼ átʼáo yaa ntsédaakees ńtʼę́ę́ʼ: híináago, nákʼąąs yáʼátʼééh yilééhgo, dóó nááná łaʼ ííshją́ą́ ádaalyaaígíí bihidzóóhgo hózhǫ́ yáʼátʼéehgo áánííł. Áádóó ałdóʼ díí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí béédaʼilnééh dóó naaltsoos bee siʼą́ hashtʼeilnééhgo tʼáadoo ákónééhgóó ndaʼiisdzííʼgo yaa ákódanízin ńtʼę́ę́ʼ. Áko, ntsaago Sodizin baa áłah álį́įdi Joseph Smith 1831yę́ędą́ą́ nabídéíkid “ndaʼiisdzíʼígíí doodaiiʼ ndaʼiisdzííʼ béédaaskáʼígíí Iiʼsizį́ Diyinii binahjįʼ hashtʼéídíídlííł biʼdooʼniid.”

Diyingo ííshją́ą́ ádaalyaaígíí nánéílʼį́į́ʼ dóó hashtʼenídaalyaa bikééʼdóó, Missouridi Sodizin daʼatahígíí naaltsoos A Book of Commandments for the Government of the Church of Christ wolyéhígíí naaltsoos bee ndootʼááłgo ádeiyiilaa, éí Diyin Yá Yáłtiʼí ląʼí da áłtsé diyingo bił ííshją́ą́ ádaʼalyaayę́ę biyiʼ silá. Díí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí áłtsé naaltsoos bee siʼą́ągo hadilnééhée niʼ kólyaa, ákótʼée ndi, Jackson Countydi Yaʼiishjááshtsoh 20, 1833yę́ędą́ą́ʼ diné daʼjoołahígíí Sodizin Yá Naazínígíí binaaltsoos ádaalʼį́ bił nahazʼánée deiyííłchxǫʼ.

Missouridi naaltsoos ádaalʼį́ bił nahazʼánée yílchxǫʼ baa dahodiistsʼą́ągo, Joseph Smith dóó nááná łaʼ Sodizin yinaatʼáanii danilínígíí Kirtland, Ohiodi diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaayę́ę naaltsoos bee ndooʼniłgo yá hashtʼedahoolaa. Áko haneʼ biyiʼ doo ákódaatʼéhígíí hashtʼénáádeidlééh, dóó saad bikʼidiʼdootʼį́įłgo hastʼéídeidleʼ, dóó Sodizin binaʼnitin dóó haitʼáo bee nahazʼángíí yikʼidaʼdidootį́į́łgo hashtʼéídeidleʼ, Joseph Smith diyingo ííshją́ą́ ádaalyaaígíí łaʼ saad hashtʼéídaalnéhígíí yikʼideezʼį́į́ʼ ńtʼę́ę́ʼ éí 1835 yę́ędą́ą́ʼ bééʼdoolnííłgo hashtʼeyiilaa éí Doctrine and Covenants of the Church of the Latter Day Saints woosyeʼ. Joseph Smith éí nááná łaʼ Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii hadooltsʼiłgo yee lą́ asłį́į́ʼ, éí Diyin Yá Yáłtiʼí 1844yę́ędą́ą́ʼ bideesxį́įgo bikééʼdóó tʼáá díkwíhí ńdeizidgo naaltsoos bee siʼą́ągo haaltsʼid.

Sodizin Akéeʼdi Dayoołkáałgo Yá Naazínígíí ałkʼidą́ą́ʼ kéédahatʼínée diyingo bił ííshją́ą́ ádaʼalyaayę́ę tsʼídá ayóó átʼáo bił danilį́į ńtʼę́ę́ʼ dóó Diyin God bitsʼą́ą́dóó haneʼ átʼéego yaa ntsédaakees ńtʼę́ę́ʼ. Łah 1831yę́ędą́ą́ʼ, Sodizin daʼatah elders danilínígíí tʼáá aaníí átʼéii yaa dahoolneʼ Diyin Bóhólníihii ił ííshją́ą́ ádaalyaaígíí tʼáá aaníí átʼéego nihiyiiʼsizʼíinii yił ííshją́ą́ áyiilaa dadííniid. Díí tʼáá aaníí átʼéego yaa dahoolneʼígíí 1835yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos bee siʼą́ągo ályaa éí Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii Naakitsʼáadah Jesus Christ Yá Naazinígíí tʼáá aaníí átʼé daaníigo biih yiidzoh:

Naakitsʼáádah Jesus Christ Yá Naazinígíí dabízhiʼ éí:

• Thomas B. Marsh

• David W. Patten

• Brigham Young

• Heber C. Kimball

• Orson Hyde

• William E. McLellin

• Parley P. Pratt

• Luke S. Johnson

• William Smith

• Orson Pratt

• John F. Boynton

• Lyman E. Johnson

Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii bikééʼdóó biih dahaasdzooígíí, diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaa biih náádahaasdzooígíí doodaiiʼ nááná łaʼ daʼílíinii biih náádahaasdzooígíí, bá lą́ daʼazlį́įgo áłah ńdaadleehígíí doodaiiʼ Sodizin daʼatah ntsaago áłah nídaʼadleeh baadaheesyą́ dóó yee lą́ daʼasłį́į́ʼ. 1876yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos haaltsiʼidígíí, éí Elder Orson Pratt hashtʼeiyiilaa Brigham Young ábíłnínígíí bikʼehgo, diyingo áłkééʼ ííshją́ą́ ádaalyaaígíí bikʼehgo haidiilaa dóó alą́ąjįʼ saad dahnaazjaaʼę́ę ániidgo nákééʼ náhaneʼ bił siláago áyiilaa.

1835yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos áłtsé haaltsʼidígíí éí, tsostsʼidgo oodląʼjí bee naʼnitin ałdóʼ bíídzoh; éí Lectures on Faith daólyé. 1834 dóó 1835jįʼ Kirtland, Ohiodi Diyin Yá Yádaałtiʼí Bá Óltaʼgi chodeidoołʼįįłgo bá hashtʼedaalyaa. Azhą́ bee daʼoodląʼ dóó bee ndaʼnitingo choidooʼįįł ndi, díí bee ndaʼnitinígíí 1921yę́ędą́ą́ʼ Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii biyiʼdóó hadaasdzoh háálá tʼáá ałtso Sodizin daʼatahígíí tʼáadoo baa dahasyáa da doodaiiʼ tʼáadoo diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaa haʼníigo bidááhdóó niitʼą́ą da.

1981yę́ędą́ą́ʼ Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii Bilagáanaa bizaad bee hadilyaaígíí, tááʼgo naaltsoos ndaasdzohígíí tsʼídá ákogo índa biih yidzoh. Díí éí daóltaʼii 137 dóó 138, éí ańdahaaskaiyę́ę yisdánáhidookahgo bitłʼááhdi naazléí bá hastʼedaalyaa, dóó 2 góneʼ Ílį́įgo Bee Hadaʼiisdzíʼígíí, áádóó hastóí dóó ashiiké sodizin daʼatahígíí tʼáá átʼé diyingo hashtʼeʼádadiilyaaígíí Diyin bibeʼadziilii baa dahalyée doo hoʼdooniid ałʼąą dineʼé dahdeikáhígíí dóó ałąą bitsʼį́ daashtłizhii éí doo bikʼehgo da.

Diyingo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii nánélʼįįhgo ániidígíí łaʼ hanáánáltsʼiʼgo doo ákótʼáo ádaalyaaígíí hashtʼéédaalneʼ dóó aniid ndaháasdzooígíí biihidzóóh, nákééʼ náháneʼjígo wóltaʼgi saad dahnaazhjaaʼígíí íiyisíí biiheesdzoh. Kʼad haaltsʼid ádahóótʼįįdgi yoołkááłígíí dóó ndaʼhazʼą́-dabízhiʼ dóó nááná łaʼ doo ákótʼáo ádaalyaaígíí éí hashtʼéédaalyaa. Díí hashtʼéídaalyaaígíí éí hózhǫ́ tʼáá ákótʼéego nákééʼ nááhaneʼígíí bił ałkééʼ sinil dooleeł. Nááná łaʼ ániid hanáánááltsʼidígíí haaʼígi kéyah hazʼą́ ádahoodzaagi yaahalneʼ, ákweʼé íiyisíí diyingo ííshją́ą́ ádaʼalyaaígíí aa dahaasyáago baahaneʼ, áádóó Sodizin binákééʼ náháneʼ ádahóótʼįįd adahaaskidyę́ę hózhǫ́ hashtʼeelyaa, haaʼígi saad dahshijaaʼ baa náádahaneʼ, wóltaʼgi saad dahnaazhjaaʼígíí, dóó baa náháneʼ baa ákohodínóódzį́į́łígíí, díí tʼáá átʼé daʼółtaʼígíí bił éédahodoozįįł dóó Diyin Bóhólníihii yaa halneʼígíí yaa bił dahózhǫ́ǫgo Naʼnitin dóó Bee Ahadaʼdeestʼáanii biyiʼ nahaasyá. Wóltaʼgi saad dahnaazhjaaʼígíí éí Sodizin biNaaltsoos biNákééʼ Náháneʼ dóó History of the Church naaltsoos bee siʼą́ągo ályaaígíí bitsʼą́ą́dóó haneʼígíí náhaasdlááʼ (éí Joseph Smith binákééʼ náháneʼgi saad dahnaazhjaaʼígíí átʼé) dóó Joseph Smith Papers ałdóʼ biyiʼ.