El Generoso

Xb’aan li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf

Xkab’ aj Tenq’ aj K’ehol Na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil

Ma ink’a’ chaab’il naq noko’ru chi saho’k sa’ qach’ool chiru li ewu a’in rik’in li qaraarookil profeet, Awa’b’ej Thomas S. Monson?

Li Ralankil a’an jun hoonal q’axal jalan—sa’ wi’ noko’ilok rik’in ak’ uhej, sa’ wi’ naqate li qach’ool b’ayaq chik re rilb’al li k’a’ru ch’ina-us chiqasutam ut naqaye’ li quq’ re jalaneb’ rik’in xkomon chik li usilal ut toq’ob’ank-u.

Jo’ winq malaj ixq, wi wan qachahimal, jo’q’ehaq sa’ jun li ch’ina mutz’uk-u naqeek’a chanru li wank jo’ jun k’uula’al wi’chik.

Xk’oxlankil naq anihaq chik li naqara yoo chixb’aanunkil jun usilal choq’ qe—ut xsahil qach’ool chirix li usilal naqaj xb’aanunkil choq’ re—naxk’e chi xamamnak li qach’ool ut nokoxnujob’resi rik’in rahok ut yo’onink. Wan ajwi’ li kok’ kaxlan xam li neke’lememnak, li k’a’aq re ru re utz’u’ujink choq’ re li Ralankil, li chaab’ilal nachal rik’in xk’oxlankil lix yo’lajik li Jesus, ut chi jo’kan moko ch’a’aj ta xk’eeb’al reetal k’a’ut naq q’axal raab’il xq’ehil li Ralankil.

Rik’in ajwi’ a’an, wankeb’ li b’ich. Maak’a’ naxq’ax ru li chamal na’leb’ ut li q’unil musiq’ej re li Ralankil chiru xb’ichul li Ralankil. Maak’a’ naxye ma nokohe’xk’e chi saho’k, chi k’oxlank, malaj chixjultikankil kutan ak numenaqeb’, wan k’a’ruhaq re li Ralankil li narala li chaq’al ru b’ich. Eb’ li chaab’il xb’ichul li Ralankil a’in neke’xwaklesi li qaam ut nokohe’xjultika k’a’ut naq nokosaho’k.

Anajwan, q’axal osob’tesinb’ilo chirab’inkil li choxahil b’ich k’eeb’il xb’aan li Orquesta re li Manzana re li Templo ut li Coro Tabernaculo Mormon.

Li b’ich li neke’xb’icha li ch’uut a’in k’a’jo’ xch’ina-usal ut nink’oxla naq jo’q’ehaq eb’ li anjel sa’ choxa neke’ab’in ut neke’xjunaji xyaab’eb’ xkux rochb’eeneb’ chi b’ichank.

Villancico de las campanas

Li ch’uut aj b’ichanel toje’ xb’icha jun reheb’ li xb’ichul li Ralankil q’axal ch’ina-us, li chaq’al ru “Villancico de las campanas,” li b’ichanb’il xb’een sut sa’ li Estados Unidos sa’ 1921.

Sa’ xtiklajik, moko re ta li Ralankil li b’ich a’an. A’an nachal rik’in jun najteril b’ich re li tenamit Ukrania nawb’il ru jo’ “Shchedryk,” chi kok’ aj xsa’ jaltesinb’il ru jo’ “El Generoso.”

Eb’ li junkab’al aj Ukrania ke’b’icha li b’ich a’in sa’ xtiklajik jun ak’ chihab’. Li raatinul li b’ich a’an na’aatinak chirix jun tz’ik li narupupik toj sa’ rochoch jun li junkab’al ut naxye resil li chaab’ilal li te’chalq rik’ineb’ chiru li chihab’ a’an.¹

Nawulak chiwu li eekanb’il sa’ li esilal a’an.

Jwal nawulak chiwu li resil chirix li yo’onink ut li sahil ch’oolejil.

Ma ink’a’ tab’i’ a’in li esil re li Ralankil? Us ta naq wan naq aak’ab’ ru li ruchich’och’—naq moko chaab’il ta yooko chi elk, naq numenaq li qach’ool rik’in sachb’il qajom ut xka’ch’inal qak’a’uxl, sa’ xyi li rahil ch’oolejil—nokob’ichank chirix sahilal choq’ re li ruchich’och’ ut chaab’il usilal choq’ re li winq² xb’aan li Kristo, li kichal “re xkutanob’resinkil li wankeb’ sa’ aak’ab’.”³

Xq’ehil li chaab’il ch’oolej

Jo’kan naq tz’aqal us naq sa’ xtiklajik li qaraab’il xb’ichul li Ralankil toje’ xqab’icha kik’ab’a’in “El Generoso.” Relik chi yaal, li Ralankil a’an jun xq’ehil li chaab’il ch’oolej.

Chi musiq’anb’il xb’aan li musiq’ej a’an, wan naq naqanumsi k’iila hoonal chixsik’b’al li maatan q’axal chaab’il choq’ reheb’ li qamiiw ut li qajunkab’al. Naqasik’ chanru toochaab’ilo’q sa’ tenq’ank ut saho’k sa’ qach’ool. Musiq’anb’ilo chixnumsinkil b’ayaq chik li qahoonal rik’ineb’ li raab’ileb’ qab’aan. Noko’ok chixk’eeb’al reetaleb’ li wankeb’ sa’ ch’a’ajkilal, ut rajlal naqasik’ xtenq’ankileb’. Chixjunil a’in, us ta moko tz’aqal ta re ru naqab’aanu, wan li qach’ool ut naqayal qaq’e chixb’aanunkil jo’ tixb’aanu raj laj Kolol qe, a’ lix yo’lajik a’an li naqayal roxloq’inkil.

A’b’an chiqajunil naqanaw naq rajlal li musiq’ej re Ralankil naru taamoye’q ru ut taasache’q ajwi’ sa’ li choqink nachal rik’in li loq’ok, xtojb’al li k’as, ut li k’iila k’a’aq re ru tento taqab’aanu.

Ink’a’ nawaj naq taqatz’eqtaana chixjunil a’in re li Ralankil, a’ut tinye naq junjunq reheb’ li chaab’il k’a’uxlej najultiko’ we chirix li Ralankil, a’an xk’eeb’al ut xk’ulb’al li maatan, li wank sa’ xyi li mululij-ib’ re li Ralankil, ut li wulak sa’ li k’anjel ut ch’utam li neke’xk’e sahil ch’oolejil chiru xq’ehil li Ralankil.

Relik chi yaal, naru taasaho’q qach’ool rik’in li k’a’aq re ru a’in. A’ut chi yaal toj wan xkomon chik re li Ralankil.

Jo’kan naq, nekexinb’oq chejunjunqalex chixtawb’al, chiru xq’ehil li Ralankil a’in, jun ch’anch’ookil hoonal sa’ eeraam re xk’eeb’al reetal ut xb’antioxinkil chi anchal eech’ool chiru “El Generoso.”

Chiqak’e reetal li raab’il uxtaan aj k’ehonel ut maak’a’ roso’jik re li qaYuwa’ sa’ Choxa.

Naq yooko chixloq’b’aleb’ li maatan—naq yooko chi sihok ut chi k’uluk—chiqak’e xhoonalil xtz’ilb’al rix sa’ qak’a’uxl lix naab’alil li maatan hoyb’il xb’aan li Dios sa’ qab’een, li ralal xk’ajol.

Li maatan re b’antioxink

Nink’oxla naq jo’ winq ut ixq wank naq ink’a’ nokob’antioxink xb’aan li naqak’ul—us ta li k’a’aq re ru maak’a’jo xtz’aq. A’an a’in jun reheb’ li na’leb’ naqatzol sa’ li resilal li lajeeb’ li saqlep rix sa’ xkutankil li Jesus. Chi tawasanb’il rik’in jun yajel li kixk’e naq jachb’ileb’ rik’in ramiiweb’, xjunkab’al, ut li yu’amej ajwi’, eb’ li saqlep rix a’in ke’xtz’aama ut kex’taw li k’iraak rik’in li Ralal li Dios.

Jo’ ak nekenaw, chirix li xnimal ru sachb’a-ch’oolej a’in, b’eleeb’ reheb’ li saqlep rix ke’xchap xb’e chi sa sa’ xch’ooleb’ rik’in li chaab’ilal ke’xk’ul.

Ka’ajwi’ jun kisutq’i.

Ka’ajwi’ jun reheb’ li lajeeb’ kixk’e xhoonalil chi b’antioxink. Ka’ajwi’ jun reheb’ li lajeeb’, “a’an kiril naq xk’iraak; jo’kan naq kisutq’iik chaq, yoo chixnimankil ru li Dios chi kaw xyaab’ xkux; koxhupub’ rib’ chi roq li Jesus ut ki’ok chixb’antioxinkil chiru.”⁴

Maare ink’a’ rajlal nak’utb’esiman anajwan li tuulanil re tz’aqal b’antioxink sa’ li esilal a’in. A’b’anan naq nak’ulman, natoch’e’ li qach’ool xb’aan ut nokoxk’e chirajlankil li qosob’tesihom.

Jun reetalil a’in li xwab’i, a’an na’aatinak chirix jun li winq sa’ Afrika. Xb’aan xpaaltil lix junxaqalil, li winq a’in maajun wa nab’eek. Chi jo’kan minb’il ru chixnumsinkil chixjunil xhoonal sa’ rochoch xna’ xyuwa’. Ink’a’ naru natrab’ajik; ink’a’ naru chi elk rik’ineb’ li ramiiw; ut ink’a’ ajwi’ naru chixb’aanunkil yalaq k’a’ru li moko ch’a’aj ta chiqu laa’o.

Toja’ ut naq xrab’i k’a’ruhaq q’axal chaab’il! Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan yoo chixk’amb’aleb’ chaq li silla de ruedas sa’ jun k’anjel moko najt ta rik’in li rochoch!

A’an xpatz’ re jun ramiiw naq tixxk’am chaq sa’ li k’anjel, ut aran naril naab’aleb’ li winq, li ixq, ut li kok’al wan xch’a’ajkilaleb’ ajwi’, yookeb’ chi taqsiik sa’ li ak’il silla de ruedas.

Ay, k’a’jo’ naraj chi chunlaak sa’ jun reheb’ li silla a’an! K’a’jo’ naq tixjal xyu’am chiru jun mutz’uk-u wi naru taareek’asi rib’ rik’in xwankil xjunes a’an!

X’oyb’enin aran toj reetal naq xwulak xhoonal a’an.

Wiib’ li winq xe’xtaqsi chaq sa’ li silla ut, xb’een sut sa’ xyu’am … xru chireek’asinkil rib’!

Sa’ xtiklajik timil timil naq yoo chireek’asinkil rib’. A’ut naq yoo chixtzolb’al chanru naxik li silla, x’ok chireek’asinkil rib’ chi kaw xch’ool.

Xsutq’isi rib’, x’aalinak, ut xpisk’ok. Xwaala xkab’ichal li ruq’ naq yoo chi nume’k sa’ junpaat chiru li ramiiw.

Junpaat yoo chi xik!

Nak’utun li tz’aqal sahil ch’oolejil sa’ ru.

A’b’anan, chirix jun hoonal, timil timil xreek’asi rib’ toj sa’ xyanqeb’ li jun ch’ol chik ut nak’utun li ch’anch’ookilal sa’ ru naq xkawresi rib’ naq te’xtenq’a risinkil sa’ li silla.

“K’a’ru yookat?” chan li ramiiw.

Xse’e li winq ut xtaqsi xb’een xtel b’ayaq. “Xwulak xhoonal jalan chik chixyalb’al,” chan.

Xwiqib’ rib’ li misioneer re li Iglees chixk’atq ut xye, “Li silla a’in, a’an laa we.”

Li winq ink’a’ naru naxpaab’ a’an. Sa’ xch’ool a’an naq li k’anjel a’in yal re xk’utb’al chanru li xik sa’ li silla.

“Ma tz’aqal yaal naq we?” chan.

“Hehe’.”

“A’ut maak’a’ intumin.”

“A’an laa we. A’an jun maatan nachal rik’ineb’ li ani nakate’xra.”

Naq ak xk’e reetal chi tz’aqal li k’a’ru yoo chi k’ulmank, li tuulanil aj winq xka’ya ru li ramiiw.

Xka’ya ru li misioneer.

Xyal xramb’al xya’al li ru, a’b’an moko naru ta. Ut naq yoo chi yaab’ak, xse’e ajwi’ chi kaw rik’in xsahilal xch’ool nareek’a.

Xe’yaab’ak ajwi’ rochb’een li ramiiw ut li misioneer.

“B’antiox,” chan sa’ hasb’.

Xq’aluheb’ xkab’ichaleb’, xchunla chi us sa’ lix silla, ut rik’in xjapb’al re rik’in sahil ch’oolejil, xko’o wi’chik rik’in jun nimla se’ sa’ ru.

“Naru tinrupupiq!” chan chi kaw xyaab’ xkux naq yoo chi xik chi kaw.

Li winq a’in naxtaw ru li b’antioxink.

Li rusilal li Dios

Ma qeek’ahom li tz’aqal b’antioxink a’in laa’o junaq sut? Chiru xq’ehil li Ralankil, ut chiru ajwi’ chixjunil li chihab’, nintz’aama naq taajultiko’q qe el Generoso—li qaDios, li qaYuwa’, laj Ilol Karneer ut laj Tenq’ aj K’ehol qaNa’leb’.

Xb’aan naq a’an li ani naxk’e li maatan!

A’an a’an El Generoso!

Naq laa’o, li ralaj xk’ajol a’an, naqatz’aama li kaxlan wa, moko naxk’e ta qe jun li pek.⁵ A’ut, a’an naxk’e qe li maatan k’a’jo’ xch’ina-usal ut xchaab’ilal li neke’xq’ax ru li naru naqak’oxla. A’an naxk’e qe:

Tuqtuukilal.
Sahil Ch’oolejil.
Naab’alil.
Xkolb’al qix.
Li k’a’ru nak’anjelak qe.
Usilal.
Yo’onink.
Xkawilal qach’ool.
Rahok.
Kolb’a-ib’.
Li yu’am maak’a roso’jik.

Naqaninq’ehi sa’ Ralankil li maatan q’axal wi’chik xnimal ru chiru chixjunil, a’ li jun li naxk’e chi uxmank li jun ch’ol chik li maatan—lix yo’lajik li k’uula’al re Belen. Xb’aan a’an, “li muqleb’aal kamenaq maak’a’ xq’axom ru, ut lix may li kamk sub’b’il rib’ rik’in li Kristo. A’an lix saqen ut lix yu’am li ruchich’och’; relik chi yaal, jun li saqen li maak’a’ roso’jik, li maajo’q’e naru xq’oyinob’resinkil.”⁶

Chi sa inch’ool ninb’antioxi re li Dios xchaab’ilal lix ch’ool.

A’an nokoxkol chiru li junatalil, reek’ankil xmaak’a’il li yu’am, ut xmajelal li qakulub’il.

A’an naxte xnaq’ li qu ut li qaxik. A’an naxjaltesi li q’ojyin toj saqen, li rahil ch’oolejil toj yo’onink, ut li junatalil toj rahok.

A’an nokoxkol chiru li preexil ut li rahok eechej li xe’wan ut naxte li b’e chiru li ajom wan anajwan ut li usilal li taawanq.

A’an li naqaloq’oni wi’.

A’an a’in li qaDios.

A’an a’in El Generoso.

A’an a’an li q’axal naxra li ralal xk’ajol, jo’kan naq a’an kixq’axtesi li Walal Junaj Chirib’il re naq chixjunileb’ li neke’taaqen re ink’a’ te’oso’q, taawanq b’an xyu’ameb’ chi junelik.⁷

Xb’aan li Jesukristo, maajo’q’e chik taqeek’a qib’ jo’ aj jalanil tenamit. Tootaqsiiq rik’ineb’ li tiikeb’ xch’ool naq A’an nachal wi’chik. Ut xb’aan lix yu’am tz’aqal re ru ut lix junelikil mayej, junaq kutan naru tooxaqliiq chixk’atqeb’ lix anjel li choxa ut qochb’eeneb’ taqak’ul jun junelikil maatan.⁸

Chiru li Ralankil a’in, chijultiko’q qe li qaChoxahil Yuwa’ ut xchaab’ilal xch’ool ut choob’antioxinq chi anchal qach’ool chiru li qaNimajwal Dios, li naxk’e xxik’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol re naq te’rupupiq. A’an a’in intuulanil tz’aam ut osob’tesink choq’ re chixjunileb’ sa’ li Ralankil a’in ut junelik, sa’ xk’ab’a’ li qaraarookil Kolonel, li Jesukristo, amen.