Te Rau iroun te Aomata bon Kaniwangan te Raoiroi
Iroun Unimwaane Quentin L. Cook
Man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman
E ngae ma kataitain te maiu, ibukin Ana Kamaiu te Tia Kamaiu ao Ana akoi, te maiu ae itiaki e na kaniwanganaki n te raoi nakon te aomata.
Waki ni maiu aika tibwa nako a karikai bwa N na iangoa te reirei n taekan te rau ai moara riki mwiokoan Iesu Kristo ni buokira ni karekean te rau iroura are akea tokina.
Uoua bwai ake a riki tabeua namwakaina n nako a rang n rotai. Te moan, I taetae i aon te mate are Emilie Parker, te nati are tangiraki are onoua ana ririki are toki maiuna ma 25 raona, n ikotaki ma 19 ataei ake a uarereke, n te kakati are kananokawaki i Newtown, Connecticut. I rainanoanga ma ana utu ao I noria bwa a mwaiti ake a aki reke irouia te rau. I kunea te korakora ao te onimaki irouia ana karo, Robert ao Alissa Parker.
Te kauoua, I kaitibo ma nga membwa ake a kakaonimaki n te Ekaretia n te Ivory Coast i Abidjan.1 Te taetae ni Buranti aei, aban Aberika Maeao ake kaaina a rotaki ni kaangaangan te maiu n te mwane. kabwakaan te tautaeka n te katii iroun te taanga ni buaka, ao uoua te buaka i marenan te botanaomata ma aia tautaeka ake a toki n 2011. Ma I namakina te rau are onoti n rokoia.
A aki toki n riki bwai ake a kuribwaira n te rau ao a karaoira bwa ti na namakina te kai rotakira.
Akea ae kona ni mwaninga mwakuri ni bangaaomata n Tebetembwa 11, 2001, n tabo aika kakaokoro n te U.S.? Kakeru akanne a kauringira bwa waekoara naba ara namakin ni kai kamaunaan te rau ma te mweraoi.
Ara karimoa ni mwaane ao buna, ake a kariaria moan natiia, a maeka teniua auti reireiti man te World Trade Center i Nu Iaoki City n te tai are te moan wanikiba ni kakeru arei e moanaa nako te Taua Meang. A rierakea taubukin aia auti ao a niniaki n te maku are akea n arona ni matakuakinan te bwai are a taku bwa kanga te bwai are rang ni kakamaku. Imwiina a kakoaua moanakin te Taua are i Maiaki n te kauowa ni wanikiba. A bon ota ngkekei naba bwa tiaki te tibanako ao ni kakoaua bwa Manhattan are i nano e buakanaki. Ngke e ingunako te Taua mai Maiaki, aia abwatemente e onrake n nangin te bubu are e kaona te tabo are Manhattan mai nano.
Minotakiia n te bwai are a kakoaua ao n tabeaianga n ekakinakoakiia riki rimwi, a nako ni a kaea te tabo are mano riki ao ngkanne nakon ana kateitei te Ekaretia n te Manhattan titeiki i Lincoln Tienta. Ngke a roko, a kunea bwa tengaun tabun membwa n te Ekaretia i Manhattan nano titebo aia rinerine ake a karaoi ni botiia n te titeiki tienta. A wewete ni kaotia nakoira bwa ti na ataa are a mena iai. E oki nanou bwa a maiu ma I aki mimi n aia tabo. Te kaotioti n tai aikai a reirei bwa te tabo ni kamanomano Zion titeiki ao “ni katantan man te buaka, ao man te un n te tai are e na kabwaroaki n akea renganana nako aon te aonaba ni kabane.”2
A aki kona n okira aia tabo ni maeka e raka i aon teuana te wiiki ao a nanokawaki ni mwaitin te mate irouia ake akea a aia kaairua, ma akea ikoakiia ae korakora.
N iangoan kabuanibwai aikai, I a tia n rang n rotaki ni kaokoron te reirei i marenan te rau n aonaba ao te rau iroun te aomata.3
N bungiakin te Tia Kamaiu, kaain karawa aika uanao a kamoamoa te Atua ao ni katanoata, “E na neboaki te Atua ike moan te rietata, ao a na raoi aonaba; a na akoaki aomata.”4
Ma, e taraki bwa e kananokawaki e ngae n te tai ae kakawaki aei n rimwian bungiakin Natin te Atua te mwaane, Erote te uea e karekea tiringakiia ataei ake akea aia kaairua i Beterem.5
Te inaomata n rinerine e kakawaki n te babaire ibukin te kukurei. E kariaia te tangira, te karea, te rikirake iroun temanna, ao te aroaro ni maiu aika riai ibukin rikirakera are akea tokina. Te inaaomata n rinerine naba aei e kariaia bwa e na riki te maraki ni kabane ao te korakai ake ti nori n te maiu ae mamate, e ngae n te tai are e karikaki ni bwai aika ti aki ota iai ao aia rinerine tabemwang are e buakaka ni kamamate. Ao e riki te buaka i karawa ibukin inaomatara n rinerine ae tamaroa ao e manena nakon atakin ana mwakuri te Tia Kamaiu i aon te aba.
Ni kaokiokana n te katebwina ni mwakoro ni Mataio, e reireiia uaake Tengaun ma Uoman ao e kakoaua bwa Ana mwakuri e na aki karekea te rau n te aonaba n te maiu ae mamate aei. A tuangaki Abotoro bwa a na katukui kakabwaian te rau nakoiia taan tia maeka n auti ake a kawari ma e kauringia bwa a na mena “i buakoia kameaanti … [ao] n ribaki irouia aomata ni bane ibukin arau: ma are e kakaonimaki nakon te toki e na kamaiuaki.”6 Te katanoata ae kakawaki e taekinaki n te kibu 34: “Tai taku i nanomi bwa I roko bwa N na uota te raoi nako aon te aba.”7 E matata bwa akea te rau iaon te aba n ana tai Kristo n tataekina te uangkerio, ao e aki riki naba ngkai.
N ana kabwarabwara te Uea n Doctrine ao Covenants, a reiakinaki reirei tabeua ake a rang ni bongana. Taekaia aomata ake a aki rairi nanoia, Tamneina are a anganaki aomata n tatabemania ake e roko n te aonaba,8 “a na aki mwamwakuri inanoia aomata n aki toki.”9 Te reirei teuana bwa e na anaaki te rau mai aon te aba.10 Burabeti a tia ni katanoata bwa e a tia n uotakinakoaki te rau mai aon te aba.11 E tuai kabureaki moa te itoi ni ngaina ao ni karaoa mwaakana i aon te aonaba aei.12
Aia tangira ae itiaki aomata aika raoiroi n tabo nako e a tia ao e na reke n aki toki ibukin te raoi i aon te aonaba. Ti aki riai n taenikai ni karerekean te kouru aio. Ma, e reirei Beretitenti Iotebwa F. Timiti, “E aki kona n roko nakon te aonaba tamnein te raoi ao te tangira … ni karokoa e karekea te aomata ana koaua te Atua ao ana rongorongo te Atua … ao ni butimwaea mwaakana ao ana tautaeka are e mimitong.”13
Ti korakora ni kakantaninga ao n tataro ni karekean te raoi n te aonaba, ma e tiku i nanoni baira n tatabemanira ma utu bwa ti karekea te aeka n raoi are te kaniwanga are beritanaki ibukin te itiaki. Te raoi aei bon te bwaintangira are beritanaki n ana mition te Tia Kamaiu ma ana karea ni kamaiu
Te reirei aei e kimototo taekinana n Doctrine and Covenants are taku bwa ti riai n ataia bwa naake a karaoi mwakuri aika itiaki a na karekea kaniwangaia te raoi n te aonaba aio ao te maiu are akea tokina n te aonaba ae e na roko.14
Beretitenti John Taylor e reirei bwa te raoi e aki ti kan tangiraki, ma “bon te bwaintangira mai iroun te Atua.”15
Te raoi are I kananona tiaki ti te raoi ae aki teimatoa. Bon te kukurei ae korakora ao te rauaki n tamnei.16
Beretitenti Heber J. Grant e kabwarabwara ana raoi te Uea n te aro aei. E na kabebetea ara kaangaanga Ana raoi, e anga te karaunano ao te kabebetennano nakoiia ake a rootaki n rabwataia ao n tamneiia, e kanakoi namakin ni kairiribai, e karikia i nanora tangiraia raora are e na kanoai rabwatara n te raoi ao te kimwareirei.”17 Ni kaaitiboou ma ana karo Emilie, I nooria bwa ana raoi te Uea e a tia ni kabebetea aia kaangaanga ao e ibuobuoki ni kabaei nanoia ake a uruaki. E kakawaki bwa bon i mwin naba te kakati, e taekin kabwarabure te Tari Parker nakoiia taan tia tiritiri. N aron Beretitenti Grant ngke e taku, ana raoi te Tia Kamaiu e kona ni “kamaunai ara kairiribai.” Bon ana bwai te Uea te Motikitaeka.
Aomata ake a Itiaki n te Ivory Coast, n tain bubuakaia ma abaia, a kunea te raoi ni kamatoan maiuakinan ana euangkerio Iesu Kristo ma ni katuruturu n te kateiutu ao te mwakuri n te tembora ibukia aia bakatibu.18
Ti bane n tangira te raoi. Te raoi tiaki ti te rau ke akean te buaka, te kakeru, te ikaakaiwi, ao te meremere. E reke te raoi man te atatai bwa te Tia Kamaiu e ataira bwa antai ngaira, ao e ataia bwa ti Onimakinna, ti Tangiria, ao ni kawakin Ana tua, ao riki ri nanon rawawatan kataakin te maiu ao kabuanibwai aika kananoanga. Ana kaeka te Uea nakon te burabeti Iotebwa Timiti i nanon te Liberty Karabuti e karekea te rau nakoira
“Natiu te mwaane, te raoi nakon tamneim; am kairiribai ao karawawatakim a na aki teimaan aroia.
“Ao ngkanne, ngkana ko teimatoa raoi iai, e na karietatako te Atua i eta19
Uringnga, “te Atua bon tiaki te tia karikibwai n ae mangaongao, ma [te tia karika] te raoi.”20 Irouia ake a katinanikua te Atua, akea irouia te rau. Ti bane n tekateka bwa kauntiran karawa ake a angabwai ibukin te inaaomata n rinerine n te maiu ae riai, n ataakina bwa e na iai te maraki ni mamate ao te kabuanibwai ae aki kona n taekinaki ibukina bwa aomata a kabuakaka te inaaomata n rinerine. Ti ota bwa e kona ni karikira bwa aomata ngaira aika a kai rootaki n te un, te minotaki, akean te otanga. Ma ti ataia naba bwa Ana Kamaiu te Tia Kamaiu e na taobarai ao ni kaboomwi ibukin te aki nakoraoi n te maiu ae mamate ao n uota nakoira te raoi. Unimwaane Marion D. Hanks iai i aon te kaintamnei i aon te o te kibuntaeka mai iroun Ugo Betti: “N onimakinan te Atua bon te atatai bwa tua ni bane a na aki tabeitera, ao bwa e na reke bong ni maiura ake a na aki kantaningaki.21
Baikara baike e reke mai iai te raoi? A bati aika a ukera te raoi n te maiu n aonteaba are, e aki kona n reke ao n aki kona n nakoraoi. E aki kuneaki te raoi ni karekean te kaubwai ae bati, te mwaaka, ke te tanoata.22 E aki kuneaki te raoi rinanon ukeukerakin te kukurei, ke n te kamataku, ke n te takaakaro. Akea man aikai ae kona, e ngae ni karekean ae takaburinako, ni karekea te kukurei ke te raoi ae teimatoa.
N taekan te kuna n taromauri are mamaten nanon Emma Lou Thayne e titiraki n te titiraki ae riai: “N na rairaki nakea ni kakaaean te raoi? E nga rau ngkana a toki bwai tabeua ake a kabwanina rabwatau?”23 Te kaeka bon te Tia Kamaiu, are ngaia bukin bwai ao te tia karika te raoi. Ngaia Uean te Raoi.”24
Ti na kanga ni kaania te Tia Kamaiu? Kamangorakira iroura i matan te Atua, te tataro ni katoatai, te rairannano man taian bure, te rinnako n ranin te bwabetito ma te nanomaraki ao te tamnei ae raraoma, ao n riki bwa ana reirei Iesu Kristo bon kakairi aika nano n te itiaki ake a kaniwanganaki n te rau ae teimatoa.25 I mwin ngke e a tia n anga ana rongorongo ae katekenano te Uea ae Beniamina n taekan Ana Mwakuri ni Kamaiu Kristo, a bwaka nako aontano te koraki are uanano. E ruonia Tamnein te Uea, ao a kaonaki n te kimwareirei, e reke kabwaraan aia bure, ao a karekea raoin ataakin te raoiroi ao te buakaka, ibukin te onimaki ae rang ni korakora are e reke irouia iroun Iesu Kristo.”26 Te rairannano ao maiuakinan te raoiroi e karekea te raunnano, are e kakaawaki ibukin te kukurei.27 Ngkana iai te bure ae korakora, te kaotibure e kakaawaki ibukin karekean te rau.28 Tao bon akea kabotauan te rau are e roko man kawenean rawawatana imatan te Uea ni karekei kakabwaia man te Mwakuri ni Kamaiu. N aron teuana anenen te Ekaretia ae I tatangiria are e koreia, “N na kaaki uotau i waena man anene.”29
E kimwareirei nanou ngke I a ota bwa n ara bong bwi ni nga ataenimwaane, ataeinaine ao mitinare ikawai a butimwaea te wewete n riki bwa ana tia uarongorongo ara Uea ao ara Tia Kamaiu, Iesu Kristo. A uota te euangkerio are e kaokaki n te raoi are kaokaki nakon te aonaba, temanna te aomata ao teuana te utu n te tai teuana—te mwakuri n itiaki n uota te raoi aei nakoiia natin Tamara are i Karawa.
Te tabo ni katantan n te Ekaretia ike taan tia ririmwin Kristo a karekea te rau iai. A taku kairake tabemwang n te aonaba bwa maiuna te maiu n tamnei ma a aki kaaina te aro. Te namakin n tamnei bon te moani mwaneka ae tamaroa. Ma, bon i nanon te Ekaretia are ti iraorao iai, ti reiakinaki iai, ao ti kaamwarakeaki iai n ana taeka ae raoiroi te Atua. E a kakawaki riki, mwaakan te nakoanibonga n te Ekaretia are e karekei otenanti aika tabu ao tua ake a kabaeia utu ao n tokanikai n tatabemanira n oki rikaaki nakon te Atua te Tama ao Iesu Kristo n te abanuea are te tiretio. E uota te rau otenanti aikai ibukina bwa a irekereke ma berita aika tabu iroun te Uea.
Tembora bon tabo ike a riki iai mwaitin otenanti aika tabu aika ririki naba ao kamanoan te rau man te aonaaba. Naake a kawara ana tabo nako te tembora ke n tai ni kaukuki n tembora i mwaain katabuakina a namakina naba te rau aei. I rang n uringa teuana te karaki ae rang tikiraoi bon te kaukuki ao te katabu nakon te Biti Suva Tembora. Iai te nakobuaka n te tautaeka, ma irouia taan kakaitara n te kabuebue ao urubekean titoa n te tabo ni bobwai i Suva, tauakin te Auti ni Maungatabu ao tauakiia taan tia karaotua bwa bure. E kairaki te aba iroun te taanga ni buaka. Te tanganibuaka mai Biti e angan Ekaretia te kariaia ae kimototo ni bootiia aomata ibukin te kaukuki ao e a karako riki te mwaiti ibukin te katabu. Membwa n te Ekaretia n te taratara a aki kaoaki ibukin kaangaanga ibukin nakoraoia. Ai bon tibwa te katabu n te tembora are e karaoaki man te moan Nauvoo Tembora are e tauaki ni waki ake a rang ni matoa.
Temanna are kaoaki nakon te kaukuki bon te aine n Hindu n te raraa n Inria ae botonnaine, te membwa ngaia n te Autintei are ngaia te moan tauaki bwa te bure ma e a manga kabwaraaki ibukin bwa te aine ngaia.
N run te tieretio, akea iai kamangaongaon te aonaba, e tang ngke e kamataatai ana namakin n te raoi are e rang ni kakukureia. E namakina te Tamnei are Raoiroi bwa e karaua nanona ao e kaota ana kakoaua n aron mimitongin te tembora.
Te Tia Kamaiu bon boton te rau ni koaua. E ngae ma kataitain te maiu, ibukin Ana Kamaiu te Tia Kamaiu ao Ana tituaraoi, te maiu ae itiaki e na kaniwanganaki n te raoi nakon te aomata. N norakin baireakiia aomata n te ru n te Toa are te Riao, e berita te Tia Kamaiu nakoiia Ana Abotoro bwa a na kakabwaiaaki iroun te “Tia Ibuobuoki, are te Tamnei are Raoroi” ao ngkanne e mwanewei taeka aikai ake a kakawaki: “I katuka te rau iroumi, I anganingkami au rau: I aki anganingkami n ai aron te aba ngkana e anga.”30 Ngkanne bon i mwaain naba Ana tataro ibukiia ana reirei ma te Atua: “I atong baikai nakoimi, bwa kam na karekea te rau mai Irou. Ami bwai i aon te aba te rawawata: ma kam na kabebetei nanomi; I a tia ni kataea ana kai te aba.”31
E katamaroai korobokian te iango aei Eliza R. Snow.
Tabekirake nanomi n nebo nakon te Atua;
A na aki toki kimwareireimi.
E ngae ngke karawawata a maenako ni kabane te aonaba,
E taku Iesu, (Kam na kunea te rau irou).32
I kakoauai aikai n aran Iesu Kristo, amen.