Dili Magbaton og Laing mga Dios

Ni Elder Dallin H. Oaks

Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles

Ato bang gialagaran ang mga prayoridad o dios-dios una sa Dios nga giangkon natong simbahon?

Ang Napulo ka Sugo mahinungdanon sa Kristiyano ug Judeo nga mga tinuohan. Gihatag sa Dios ngadto sa mga anak sa Israel pinaagi ni propeta Moises, ang unang duha ka sugo nga naggiya sa atong pagsimba ug mga prayoridad. Sa una, misugo ang Ginoo, “Dili ka magbaton og lain nga mga Dios sa atubangan ko” (Exodo 20:3). Mga siglo ang milabay, sa dihang gipangutana si Jesus, “Unsa man ang dakong sugo sa kasugoan?” Mitubag Siya, “Higugmaa ang Ginoo nga imong Dios sa tibuok mong kasingkasing, ug sa tibuok mong kalag, ug sa tibuok mong salabutan” (Mateo 22:36–37).

Ang ikaduha sa Napulo ka Sugo mipasabut nga dili magbaton og lain nga mga dios ug nagtino unsa ang pinaka-prayoridad sa atong kinabuhi isip Iyang mga anak. “Dili ka magbuhat og usa ka larawan nga linilok bisan sa dagway sa bisan unsang butanga” nga anaa sa kalangitan o sa yuta (Exodo 20:4). Gisumpay sa sugo, “Dili mo iyukbo ang imong kaugalingon kanila, ni mag-alagad kanila” (Exodo 20:5). Labaw pa kay sa pagdili sa pisikal nga mga dios-dios, naghisgot kini sa importanting prayoridad sa tanang kapanahunan. Mipasabut si Jehova, “Kay ako si Jehova nga imong Dios, mao ang Dios nga abughoan, … nagapakita sa mahigugmaong kaloloy … kanila nga nahigugma kanako, ug nagabantay sa akong mga sugo” (Exodo 20:5–6). Ang kahulugan sa abughoan hatagan og katin-awan. Sa Hebreohanon nagpasabut kini nga “nagbaton og sensitibo ug dakong pagbati” (Exodo 20:5, footnote b). Busa masilo nato ang Dios kon kita “moalagad” og laing dios—kon duna kitay laing giuna nga prayoridad.¹

I.

Unsay laing prayoridad ang “gialagaran” og una sa mga tawo kaysa sa Dios—bisan sa relihiyusong mga tawo—sa atong panahon? Hunahunaa kini nga mga posibilidad, nga komon sa atong kalibutan:

Mga tradisyon sa kultura ug pamilya
Buhat nga di ikasilo sa uban
Paningkamot sa pagpanarbaho
Tinguha sa materyal nga butang
Paglingaw-lingaw
Gahum, kainila, ug dungog

Kon wala niining mga ehemplo ang maaplay kanato, ato kining masugyot ngadto sa uban nga nagbuhat niini. Ang baruganan mas importante kay sa tinagsa nga ehemplo. Ang baruganan dili kon duna ba kamoy laing mga prayoridad. Ang pangutana diha sa ikaduhang sugo mao “Unsa man ang atong pinaka prayoridad?” Ato bang gialagaran ang mga prayoridad o dios-dios una sa Dios nga giangkon natong simbahon? Ato bang gikalimtan ang pagsunod sa Manluluwas kinsa nagtudlo nga kon Siya atong gihigugma, sundon nato ang Iyang mga sugo? (tan-awa sa Juan 14:15). Kon mao, ang atong mga prayoridad nabali tungod sa kakulang sa espirituhanong pagtagad ug walay disiplinang kinaiya nga komon sa atong panahon.

II.

Alang sa mga Santos sa Ulahing Adlaw, ang mga sugo sa Dios gibasi ug konektado sa plano sa Dios alang sa Iyang mga anak—ang plano sa kaluwasan. Kini nga plano, usahay tawagon og “mahinungdanon nga laraw sa kalipay” (Alma 42:8), nagpasabut asa ta gikan ug atong padulngan isip mga anak sa Dios—kon diin kita gikan, nganong nia ta dinhi, ug asa ta paingon. Ang plano sa kaluwasan nagpasabut sa katuyoan sa paglalang ug sa mga kondisyon sa mortalidad, lakip sa mga sugo sa Dios, ang panginahanglan og Manluluwas, ug importanting tahas sa mortal ug mahangturong pamilya. Kon kita mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, nahatagan niining kahibalo, dili mohimo sa atong mga prayoridad nga uyon niini nga plano, namiligro kita nga nagserbisyo og laing mga dios.

Ang kahibalo sa plano sa Dios alang sa Iyang mga anak naghatag sa mga miyembro og lahi nga panglantaw sa kaminyoon ug pamilya. Kita nailhan isip simbahan nga nagsentro sa pamilya. Ang atong teyolohiya nagsugod sa langitnong mga ginikanan, ug ang atong pinakatinguha mao ang pagkab-ot sa mahangturong kahimayaan. Kita nasayud nga kini posible lang diha sa relasyong pamilya. Nasayud ta nga ang kaminyoon sa usa ka lalaki ug babaye gikinahanglan alang sa katumanan sa plano sa Dios. Ang kaminyoon lamang ang makahatag sa apbrubadong butang alang sa pagpanganak ug pag-andam sa mga sakop sa pamilya alang sa kinabuhing dayon. Giisip nato ang kaminyoon ug pagpanganak ug pag-atiman sa mga anak isip kabahin sa plano sa Dios ug usa ka sagradong katungdanan niadtong gihatagan sa oportunidad nga makahimo niini. Mituo kita nga ang pinakabahandi sa yuta ug sa langit mao ang atong mga anak ug atong kaliwatan.

III.

Kay nakasabut man kita kabahin sa mahangturon nga tahas sa pamilya, nagsubo kita sa grabing pagkunhod sa pagpanganak ug sa mga magminyo sa mga nasud sa Kasadpan kansang mga kultura sa kasaysayan mga Kristiyano ug Judeo. Ang kasaligang tinubdan mireport sa mosunod:

Ang Estados Unidos na karon ang pinakaubos sa gidaghanon sa nahimugso nga mga bata sa tibuok kasaysayan niini,² ug daghang mga nasud sa European Union ug ubang naglambo nga mga nasud, ang gidaghanon sa nahimugso nga mga bata ubos ra aron mamentinar ilang populasyon.³ Hulga kini nga mapadayon ang kultura ug gani ang kanasuran.
Sa Amerika, ang porsyento sa mga young adult nga nag-edad og 18 ngadto sa 29 nga naminyo mihagsa gikan 59 porsyento niadtong 1960 ngadto sa 20 porsyento niadtong 2010.⁴ Ang tunga-tunga nga edad nga magminyo pinakataas na karon sa kasaysayan: 26 sa mga babaye ug hapit 29 sa mga lalaki.⁵
Sa daghang nasud ug kultura (1) ang tradisyunal nga pamilya nga gikasal ang inahan ug amahan ug may mga anak nahimo na nga eksepsyon kay sa patakaran, (2) ang tinguha sa pagpanarbaho imbis kaminyoon ug manganak gipili na sa kadaghanang mga batan-ong babaye, ug (3) ang tahas ug gilantaw nga pagpanginahanglan sa mga amahan nagkakunhod.

Taliwala niini nga makapabalaka nga uso, nasayud kita nga ang plano sa Dios para sa tanan Niyang mga anak ug ang Dios nahigugma sa tanan Niyang anak, bisan asa.⁶ Ang unang kapitulo sa Basahon ni Mormon mipahayag nga ang “gahum, ug kaayo, ug kalooy [sa Dios] mikatap sa tanan nga lumulupyo sa yuta” (1 Nephi 1:14). Sa unahan nga kapitulo nagpahayag nga “siya mihatag [sa iyang kaluwasan] nga walay bayad alang sa tanan nga mga tawo” ug “ang tanan nga mga tawo adunay kahigayunan ang usa sama ngadto sa uban, ug walay usa nga gidid-an” (2 Nephi 26:27–28). Sa ingon, ang kasulatan nagtudlo nga responsibilidad nato ang pagkamanggiloy-on ug paghigugma sa tanang tawo (tan-awa sa 1 Mga Taga-Tesalonica 3:12; 1 Juan 3:17; D&P 121:45).

IV.

Magmatinahuron sab kita sa relihiyon sa tanang tawo, bisan niadtong nagkadaghan kinsa nangangkon nga dili motuo sa Dios. Nasayud kita nga pinaagi sa hinatag sa Dios nga gahum sa pagpili, daghan ang motuo nga sukwahi sa atoa, apan naglaum kita nga ang uban unta motahud sab sa atong relihiyusong pagtuo ug makasabut nga ang atong gituohan nagdala kanato sa lahi nga mga pagpili ug kinaiya kay sa ilaha. Sama pananglit, mituo kita nga, isip importanting bahin sa Iyang plano sa kaluwasan, giestablisar sa Dios ang mahangturong sumbanan nga ang pakighilawas alang lamang sa gikasal nga lalaki ug babaye.

Ang gahum sa pagmugna og kinabuhi maoy pinakahimaya nga gahum sa Dios nga Iyang gihatag sa Iyang mga anak. Ang paggamit niini anaa sa unang sugo sa Dios kang Adan ug Eva (tan-awa sa Genesis 1:28), apan ang ubang importante nga mga sugo gihatag aron magdili sa sayop nga paggamit niini (tan-awa sa Exodo 20:14; 1 Mga Taga-Tesalonica 4:3). Ang atong paghatag og gibug-aton sa balaod sa kaputli gipasabut pinaagi sa atong panabut sa katuyon sa atong gahum sa pagmugna sa tawo sa pagtuman sa plano sa Dios. Kon wala makasal ang usa ka lalaki ug babaye, ang tanang paggamit sa pagmugna og tawo sa bisan unsa nga ang-ang usa ka sala ug supak sa plano sa Dios alang sa kahimayaan sa Iyang mga anak.

Ang importansya nga atong gibutang diha sa balaod sa kaputli nagpasabut sa atong pasalig nianang sumbanan sa kaminyoon nga nagsugod kang Adan ug Eva ug nagpadayon sa katuigan isip sumbanan sa Dios alang sa pagmugna og tawo tali sa Iyang mga anak nga lalaki ug babaye ug pag-amuma sa Iyang mga anak. Bulahan lang, daghang tawo nga sakop sa ubang denominasyon o organisasyon miuyon kanato sa matang ug importansya sa kaminyoon, ang uban gibasi sa relihiyusong doktrina ug ang uban basi sa ilang gituohan nga labing maayo alang sa katilingban.

Ang atong kahibalo sa plano sa Dios alang sa Iyang mga anak⁷ nagpasabut nganong nagsubo kita nga nagkadaghan ang natawo sa wala makasal—karon 41 porsyento na sa Estados Unidos⁸—ug ang gidaghanon sa magtiayon nga nagpuyo-puyo ra nagkadaghan sa milabayng katunga sa siglo. Lima ka dekadang milabay, gamay ra kaayong porsyento sa kaminyoon ang giunhan og puyo-puyo. Karon, 60 porsyento na ang nagpuyo-puyo kay sa nagminyo.⁹ Ug kini gidawat na, ilabi na sa mga tin-edyer. Sa bag-ong survey nakita nga mga 50 porsyento sa mga tin-edyer miingon nga ang pagmabdos nga dili minyo usa ka “maayong estilo sa kinabuhi.”¹⁰

V.

Naay daghang politikal ug sosyal nga pagpamugos alang sa legal ug mga kausaban sa polisiya sa pag-establisar og mga kinaiya nga supak sa balaod sa Dios bahin sa sekswal nga moralidad ug supak sa mahangturong matang ug katuyoan sa kaminyoon ug pagmabdos. Kini nga mga pagpamugos nagtugot na sa pagminyo sa sama og sekso sa lain-laing estado ug mga nasud. Ang ubang pagpamugos nakalibog sa sekso o nag-usab sa kalainan tali sa lalaki ug babaye nga importante alang sa pagpatuman sa talagsaong plano sa Dios sa kalipay.

Ang atong pagsabut sa plano sa Dios ug sa Iyang doktrina naghatag og mahangturong panglantaw nga wala matugot kanato sa pagbaliwala niana nga kinaiya o sa pagpangatarungan [justification] diha sa balaod nga nagtugot kanila. Ug, dli sama sa ubang organisasyon nga mausab-usab ang ilang polisiya ug gani ilang doktrina, ang atong polisiya gihimo subay sa kamatuoran nga gipahayag sa Dios nga dili mahimong usbon.

Ang ika-dose nga artikulo sa hugot nga pagtuo nag-ingon nga kita nagtuo sa kamandoan ubos sa sibil nga awtoridad ug “sa pagsunod, pagtahud, ug sa paghupot sa balaod.” Apan ang balaod sa tawo dili makahimong moral sa gideklarar sa Dios nga imoral. Ang pasalig alang sa kinatas-ang prayoridad—sa paghigugma ug pag-alagad sa Dios—nagkinahanglan nga atong sundon ang Iyang balaod alang sa atong sumbanan sa kinaiya. Sama pananglit, ubos gihapon kita sa balaang sugo sa dili pagpanapaw o pakighilawas nga dili minyo bisan og kana wala isipa nga krimen ubos sa balaod sa dapit nga atong gipuy-an. Sa samang paagi, ang mga balaod nga nagpa-legal sa “pagminyo sa sama og sekso” wala mag-usab sa balaod sa Dios sa kaminyoon o sa mga Iyang mga sugo ug sa atong mga sumbanan kabahin niini. Ubos gihapon kita sa pagpakigsaad sa paghigugma sa Dios ug pagsunod sa Iyang mga sugo ug sa dili pagyukbo sa laing dios-dios ug mga prayoridad—bisan niadtong uso na sa atong panahon ug dapit.

Sa paghimo niini, mahimong masaypan ta sa pagsabut, ug maakusahan kita nga dili patas, mag-antus sa deskriminisasyon, o mosugakod sa mga pagbatok sa atong gawasnong pagsuporta sa relihiyon. Kon mao, kinahanglan natong hinumduman ang atong unang prayoridad—sa pag-alagad sa Dios—ug, sama sa pioneer natong katigulangan, mohandos sa personal natong mga kariton uban sa sama nila nga kusog.

Usa ka pagtulun-an ni Presidente Thomas S. Monson magamit niini nga sitwasyon. Niini nga komperensya 27 ka tuig na, way lipud-lipod siyang miingon: “Batunan nato ang kaisug sa pag-atubang sa giuyunan sa daghan, kaisug alang sa baruganan. Ang kaisug, dili kompromiso, mopahiyom ang Dios isip pag-aprubar. Ang kaisug mamahimong buhi ug madanihong hiyas kon tagdon kini dili lang isip usa ka andam nga mamatay uban sa dungog, apan isip determinasyon sa tinarung nga pagpakabuhi. Ang talawan sa moral mao ang mahadlukon sa paghimo sa gituohan niyang husto kay ang uban dili mouyon o siya kataw-an. Hinumdumi nga ang tanang tawo dunay kahadlok, apan kadtong moatubang sa ilang kahadlok uban sa dignidad may kaisug usab.”¹¹

Mag-ampo kong dili nato tugutan nga ang temporaryong mga hagit sa pagka-mortal nga makapahikalimot nato sa dakong sugo ug prayoridad nga gihatag kanato sa atong Tiglalang ug Manluluwas. Dili nato ipahimutang ang atong kasingkasing sa mga butang sa kalibutan ug magtinguha sa pasidungog sa mga tawo (tan-awa sa D&P 121:35) nga hikalimtan ang mahangturong padulngan. Kita nga nahibalo sa plano sa Dios alang sa Iyang mga anak—kita nga mihimo sa pakigsaad nga moapil—dunay klarong responsibilidad. Dili nato usabon ang atong importanting tinguha, sa pag-angkon sa kinabuhing dayon.¹² Kinahanglan dili nato kalimtan ang atong unang prayoridad—dili magbaton og laing mga dios ug dili moalagad sa ubang prayoridad una sa Dios nga Amahan ug Iyang Anak, atong Manluluwas, si Jesukristo.

Unta tabangan ta sa Dios nga makasabut niini nga prayoridad ug masabtan sa uban samtang magpadayon kita sa maalamon ug mapinanggaong paagi, akong pag-ampo sa pangalan ni Jesukristo, amen.