Ang Moral nga Impluwensya sa mga Babaye
Ni Elder D. Todd Christofferson
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles
Kinaiyanhon ninyo ang paghimo og maayo ug ang pagkamaayo, ug kon mosunod kamo sa Balaang Espiritu, ang inyong moral nga katungod ug impluwensya molambo.
Sukad pa kaniadto, ang mga katilingban nagsalig sa moral nga impluwensya sa mga babaye. Samtang dili lang sa positibong impluwensya diha sa buluhaton sa katilingban, ang moral nga pundasyon nga gihatag sa mga babaye naprubahan nga nakahatag og talagsaong kaayohan alang sa tanan. Tingali, kay anaa kini kanunay, kini nga kontribusyon sa mga babaye dili kaayo kanunayng napasalamatan. Akong ipahayag ang pasalamat sa impluwensya sa buotang mga babaye, moila sa mga pilosopiya ug sa kalagmitang mohulga sa kalig-on ug reputasyon sa mga babaye, ug mohangyo sa mga babaye sa pagpalambo sa ilang natural nga impluwensyang moral.
Natawo ang mga babaye dinhi sa kalibutan dala ang piho nga hiyas, balaanong gasa nga naghimo nilang hanas sa pagsilsil niana nga mga kalidad sama sa pagtuo, kaisug, pagbati, ug pagpatahum sa mga relasyon ug kultura. Sa pagdayeg nianang “walay kaluya nga pagtuo” nga nakita niya kang Timoteo, si Pablo misulat nga kining pagtuo “diha sa sinugdanan sa imong apohang babaye nga si Loida, ug sa imong inahan nga si Eunice.”1
Mga katuigan na ang milabay, samtang nagpuyo sa Mexico, ako mismo nakasabut sa gipasabut ni Pablo. Nahinumdom ko sa usa ka inahan, usa sa daghang babaye sa Simbahan sa Mexico kansang pagtuo sa Dios mipatahum gayud sa ilang kinabuhi nga wala kaayo nila mabantayi. Kining madanihong babaye makita nga misanag sa moral nga katungod, sa kabuotan, nga miimpluwensya sa naglibut kaniya alang sa maayo. Uban sa iyang bana, gisakripisyo niya ang daghang kalingawan ug kabtangan alang sa mas taas nilang prayoridad, nga walay pagduhaduha. Ang iyang katakus sa paghimo sa tanang pagpang-alsa, trabaho, ug pagbalanse alang sa iyang mga anak daw dili katuohan. Daghan siya og responsibilidad ug inadlawng buluhaton, bisan pa niana ang tanan usa ka matahum nga kahupayan, usa ka pagbati nga anaa sa buluhaton sa Dios. Sama sa gibuhat sa Ginoo, ang pagpanalangin sa uban pinaagi sa pagserbisyo ug sakripisyo mibalaan kaniya. Ehemplo siya sa gugma.
Ako napanalanginan gayud sa moral nga impluwensya sa mga babaye, labi na sa akong mama ug sa akong asawa. Lakip sa mga babaye nga akong gipasalamatan mao si Anna Daines. Si Anna ug ang iyang bana, si Henry, ug ang upat nila ka anak mao ang upat ka pioneer sa Simbahan sa New Jersey, sa Estados Unidos. Sugod niadtong mga 1930, dihang si Henry nag-eskwela sa pagka-doktor sa Rutgers University, siya ug si Anna walay kaluyang mitrabaho sa eskwelahan ug sa sibik nga mga organisasyon sa Metuchen, diin sila magpuyo, aron mapapas ang migamot nga kasilag batok sa mga Mormons ug himoong mas maayong dapit ang komunidad alang sa tanang ginikanan sa pagpadako sa ilang mga anak.
Si Anna, pananglit, miboluntaryo sa Metuchen YMCA ug kanunay siya nga anaa. Nianang tuiga gipili siya nga presidente sa Mothers’ Auxiliary ug unya “gihangyo nga palansaron sa tulo ka katungdanan sa YMCA board of directors. Midaog siya nga walay misupak, ug miapil niana nga council diin pipila ka tuig kaniadto ang mga Santos gidid-an nga mag-abut niana nga building!”2
Mibalhin ang akong pamilya ngadto sa New Brunswick Ward dihang tin-edyer pa ko. Nakamatikod si Sister Daines kanako ug kanunayng mopahayag sa iyang pagsalig sa akong mga abilidad ug potensyal, nga nagdasig nako nga mas maningkamot—mas taas nga kon wala ang iyang pagdasig dili nako mahimo. Kausa, tungod sa mahunahunaon ug tayming nga pasidaan gikan niya, nalikay ko sa sitwasyon nga siguradong moresulta sa pagmahay. Bisan og wala na siya dinhi, ang impluwensya ni Anna Daines padayong gibati ug makita sa kinabuhi sa iyang kaliwatan ug sa daghan pa, naglakip kanako.
Ang apohan nakong si Adena Warnick Swenson mitudlo kanako nga magmakugihon sa priesthood nga pagserbisyo. Iya kong giawhag sa pag-memorize sa panalangin sa sakrament sa pan ug tubig, mipasabut nga niining paagiha kini akong mapahayag uban sa mas maayong panabut ug pagbati. Nakakita giunsa niya sa pagsuporta ang akong lolo, nga stake patriarch, kini mihulma kanako og pagtahud sa sagradong mga butang. Si Lola Swenson dili gayud kahibalong mo-drayb, apan makatudlo siya sa mga batang lalaki unsaon sa pagkamaayong priesthood.
Walay laing dapit diin ang moral nga impluwensya sa babaye mas mabatyagan sa ingon kakusog o mas magamit kay sa diha sa panimalay. Walay laing mas maayo nga dapit sa pag-ugmad og henerasyon kay sa tradisyunal nga pamilya, diin ang papa ug ang mama magtambayayong sa pagsangkap, pagtudlo, ug pag-atiman sa ilang mga anak. Kon wala kining angayan nga kahimtang, ang mga tawo maningkamot nga makopya kining mga kaayohan kutob sa mahimo diha sa partikular nilang sitwasyon.
Sa tanang hitabo, ang inahan makaimpluwensya nga dili matupngan sa ubang tawo o sa bisan unsang relasyon. Pinaagi sa gahum sa iyang ehempo ug pagtudlo, makakat-on ang iyang mga anak nga motahud sa pagkababaye ug ilakip ang disiplina ug taas nga mga sumbanang moral sa ilang kinabuhi. Ang anak niyang mga babaye makakat-on sa pag-ugmad og kaugalingon nilang hiyas ug balik-balik nga mobarug sa unsay husto, bisan yam-iran. Ang gugma sa inahan ug taas nga ekspektasyon mogiya sa iyang mga anak alang sa responsabling buhat nga dili mangita og rason, magseryuso sa edukasyon ug personal nga kalamboan, ug padayon nga motampo sa kaayohan sa tanang naglibut kanila. Si Elder Neal A. Maxwell kausa nangutana: “Kon ang tinuod nga sugilanon sa tawo hingpit nga ipadayag, ilakip ba ang lanog nga buto sa pusil o makadasig nga tunog sa lulabay? Ang kagubot sa mga militar o ang gihimong paghapsay sa mga babaye sa panimalay ug sa kasilinganan? Ang nanghitabo ba sa duyan ug sa mga kusina moprubar isip mas maayong pang-kontrol kay sa nanghitabo sa kongreso?3
Ang pinakasagrado mao ang papel sa usa ka babaye sa pagmugna og tawo. Nahibalo kita nga ang atong lawas dunay balaanong kagikan4 ug kita kinahanglang dunay pisikal nga pagkahimugso ug espirituhanong pagpakatawo pag-usab aron makab-ot ang kinatas-ang luna sa celestial nga gingharian sa Dios.5 Sa ingon, ang babaye nagdala sa importanting papel, (usahay morisgo sa kaugalingon nilang kinabuhi) sa buhat ug himaya sa Dios “sa pagpahinabo sa pagka-imortal ug kinabuhing dayon sa tawo.”6 Isip mga lola, mama, ug modelo, ang mga babaye mao ang tigbalantay sa tuburan sa kinabuhi, motudlo sa matag henerasyon sa importansya sa sekswal nga kaputli—kaputli sa dili pa magminyo ug kamatinud-anon diha sa kaminyoon. Niining paagiha, sila ang tig-impluwensya sa katilingban; sila ang magpatubo sa pinakamaayong tawo; mohimo og makalipay nga palibut diin mapasanay ang sigurado ug himsog nga kabataan.
Mga sister, dili ko mopalabi og dayeg nga sagad among isulti atol sa Mother’s Day diin mangimbig na kamo. Dili kinahanglang perpekto kamo;7 Wala ko moingon nga ingon niana na kamo (uban sa posibling eksepsyon sa inyong tapad). Ang akong buot ipasabut mao nga single ka man o minyo, duna man kamoy anak o wala, tigulang ka man o batan-on o sa tunga-tunga, ang moral ninyong katungod importante, ug tingali kini gisugdan nato ug ninyo sa pagbaliwala. Sigurado nga dunay mga buhat ug impluwensyang naglihok nga makapaus-os ug gani makawagtang sa inyong impluwensya, nga makadaot gayud sa mga indibidwal, pamilya ug sa katilingban. Maghisgot ko og tulo isip pahimangno ug pasidaan.
Ang delikado nga pilosopiya nga mopahuyang sa moral nga impluwensya sa mga babaye mao ang pagwagtang sa bili sa kaminyoon ug sa pagka-inahan ug sa pagkatig-atiman sa panimalay. Giisip sa ubang kababayen-an nga usa ka talamayon ang asawa nga tig-atiman ra sa balay, nagpaubos kuno sa kababayen-an ug nga ang walay kahumanang pag-atiman sa mga bata usa ka matang sa eksploytasyon.8 Ilang gibiay-biay “ang tig-atiman nga mama” isip trabaho. Dili kini makiangayon o husto. Wala nato ipaubos ang bili sa unsay makab-ot sa mga babaye o lalaki sa bisan unsang takus nga paningkamot—nakabenepisyo kitang tanan niadtong mga kalampusan—apan giila gihapon nato nga walay mas makalabaw kay sa pagka-inahan ug pagka-amahan diha sa kaminyoon. Walay mas labaw nga trabaho, ug kantidad sa salapi, katungod, o pasidungog sa publiko ang makalabaw sa mahinungdanong ganti sa pamilya. Bisan unsa pa ang makab-ot sa usa ka babaye, ang iyang impluwensya dili magamit sa labihan kay sa pamilya.
Ang panabut bahin sa sekswalidad naghulga sa moral nga katungod sa mga babaye sa pipila ka aspeto. Ang aborsyon alang sa personal o sosyal nga katagbawan miatake sa pinakasagradong gahum sa babaye ug moguba sa moral niya nga katungod. Mao usab bahin sa sekswal nga imoralidad ug sa law-ay nga mga saput nga wala lang magpaubos sa mga babaye apan naglig-on sa bakak nga ang kaseksi sa babaye maoy sukod sa iyang bili.
Dunay dugay nang kultura nga double standard diin ang mga babaye kanunay nga akusahan nga imoral samtang ang lalaki maigo nga walay labut. Ang pagka-walay kaangayan sa double standard klaro kaayo, ug kini gisaway ug gisalikway. Niana nga pagsalikway, gipanghinaut nga ang mga lalaki mosagop sa mas taas nga, single standard, apan sukwahi ang nahitabo—giawhag na hinoon ang kababayen-an karon nga mahimong ingon ka imoral sama sa gilauman sa mga lalaki sa double standard. Kaniadto ang mas taas nga sumbanan sa kababayen-an nagkinahanglan og pasalig ug responsibilidad sa mga lalaki, karon may mga sekswal nga relasyon nga wala na sa konsensya, mga pamilyang walay amahan, ug sa nagkadugang nga kakabus. Ang patas nga oportunidad sa sekswal nga kalapasan siyempre naghikaw sa mga babaye sa ilang moral nga impluwensya ug nagpaubos sa tanang katilingban.9 Niining walay pulos nga pagkahan-ay, ang mga lalaki “gawasnon” ug ang mga babaye ug ang mga anak ang mag-antus.
Ang ikatulong problema naggikan niadtong kinsa, sa ngalan sa kaangayan, gustong mopapas sa timailhan sa pagkalalaki ug sa pagkababaye. Kasagaran nagduso kini sa mga babaye nga mahimong lalaki—mas isug, gahi, ug dili mahadlok. Komon na kini karon sa mga salida ug video games diin mga babaye ang magadala sa bayolenting papel, makigsangka ug mopatay. Dili maayong tan-awon ang lalaki ang magdala niana nga papel ug sama usab kon ang mga babaye ang mihimo ug nag-antus sa kabangis.
Ang kanhi kinatibuk-ang presidente sa Young Women nga si Margaret D. Nadauld nagtudlo: “Daghan nang babaye ang isug sa kalibutan; mga babaye nga malumo ang atong gikinahanglan. Daghan nang babaye ang bastos; mga babaye nga buotan ang atong gikinahanglan. Daghan nang babaye ang bagis; mga babaye nga hinhin ang atong gikinahanglan. Daghan nang babaye ang inila ug kwartahan, mas daghang babaye sa pagtuo ang atong gikinahanglan. Daghan na ang dawo; kamaayo ang atong gikinahanglan. Daghan na ang may garbo, hiyas ang atong gikinahanglan. Daghan na kanato ang popular; kaputli ang atong gikinahanglan.”10 Sa pag-usab sa timailhan sa pagkababaye ug pagkalalaki, nawala ang ilhanan, sa gasa sa mga lalaki ug babaye nga makalalang og laing binuhat.
Ang akong hangyo sa kababayen-an karon mao ang pagpanalipod ug pag-ugmad sa moral nga impluwensya nga anaa kaninyo. Matnguni kanang natural nga hiyas ug lahi nga gasa nga inyong dala sa pag-anhi sa kalibutan. Kinaiyanhon ninyo ang paghimo og maayo ug ang pagkamaayo, ug kon mosunod kamo sa Balaang Espiritu, ang inyong moral nga katungod ug impluwensya molambo. Sa mga batan-ong babaye moingon ko, ayaw wagtanga kanang moral nga impluwensya bisan dili pa kini hingpit diha kaninyo. Matnguni nga limpyo ang inyong pinulongan, dili bastos; ang inyong isul-ob mopakita sa kaligdong, dili garbo; nga ang inyong linihukan putli, dili pagbaliwala sa sekswal nga kalapasan. Dili kamo impluwensyal nga makatudlo sa pagkamahiyason kon kamo dili mahiyason.
Mga sister, sa tanan ninyong asosasyon, ang relasyon ninyo sa Dios, ang inyong Langitnong Amahan, nga tinubdan sa inyong moral nga gahum, maoy gikinahanglang unahon sa inyong kinabuhi. Hinumdumi nga ang gahum ni Jesukristo miabut pinaagi sa Iyang naka-focus nga debosyon sa kabubut-on sa Amahan. Wala gayud Siya mobuhat sa dili makahimuot sa Iyang Amahan.11 Paningkamot nga mahimong ingon niana nga disipulo sa Amahan ug sa Anak, ug ang inyong impluwensya dili gayud molubad.
Ug ayaw kahadlok sa paggamit niana nga impluwensya sa walay kahadlok o pangatarungan. “Pangandam kanunay sa pagtubag sa matag [lalaki, babaye, ug bata] nga mangutana ninyo sa hinungdan nganong duna kamoy paglaum.”12 “Iwali ang pulong, may kahigayunan ka o wala, magmadasigon ka niini; himoa ang pagpamadlong, ang pagsaway ug ang pagpanambag diha sa tumang pagkamapailubon ug sa pagpanudlo.”13 “Pag-amuma sa inyong mga anak diha sa kahayag ug kamatuoran.”14 “Magtudlo [kanila] sa pag-ampo, ug sa paglakaw nga matarung sa atubangan sa Ginoo.”15
Niini nga mga pag-awhag sa mga babaye, unta dili kini masaypan sa pagsabut. Sa pagdayeg ug pag-awhag sa moral nga impluwensya sa mga babaye, wala ko moingon nga ang mga lalaki wala nay katungdanan sa pagbarug alang sa kamatuoran ug pagkamatarung, nga ang ilang responsibilidad sa pagserbisyo, pagsakripisyo, ug pangalagad mas ubos kay sa mga babaye o isalig ra sa mga babaye. Mga kalalakin-an, atong suportahan ang kababayen-an, tabangan sila, ug ugmaron ang moral nga katungod sa atong kompanyon.
Mga sister, nagsalig kami sa moral nga impluwensya nga dala ninyo sa kalibutan, sa kaminyoon, sa pamilya, sa Simbahan. Nagsalig kami sa mga panalangin nga inyong gidala gikan sa langit pinaagi sa inyong pag-ampo ug pagtuo. Among giampo ang inyong seguridad, kaayohan, ug kalipay ug sa inyong impluwensya aron kini masuportahan. Sa pangalan ni Jesukristo, amen.